JUDAS, TI SURAT NI

Naipaltiing a surat iti Kristiano a Griego a Kasuratan nga insurat ni Judas, kabsat ni Santiago ket ngarud nabatad a kabsat met ni Jesu-Kristo iti ina. (Kitaenyo ti JUDAS.) Naiturong “kadagiti naayaban nga ay-ayaten mainaig iti Dios nga Ama ken nataginayon a maipaay ken Jesu-Kristo,” daytoy sapasap a surat nabatad a maipabasa idi iti amin a Kristiano.​—Jud 1.

Timmanoren ti maysa a mangipangpangta a kasasaad idi tiempo nga insurat ni Judas ti suratna. Dagiti imoral, inaanimal a tattao nakalibasda a simrek iti nagtetengngaan dagiti Kristiano ket ‘pagbalbalinenda ti di kaikarian a kinamanangngaasi ti Dios kas pambar maipaay iti nalulok a kababalin.’ Gapu itoy a rason saan a nagsurat ni Judas, kas iti immuna a pinanggepna, maipapan iti pannakaisalakan nga ik-ikutan a sapasap dagiti Kristiano a naayaban maipaay iti nailangitan a Pagarian ti Dios. Imbes ketdi, iti panangiwanwan ti espiritu ti Dios, isu nangipaay iti pammagbaga a tumulong kadagiti padana a manamati a sibaballigi a mangdaer kadagiti makadadael nga impluensia iti uneg ti kongregasion. Binagbagaan ida ni Judas a ‘makidangadangda a sipipinget maipaay iti pammati’ babaen ti panangsarkedda kadagiti imoral a tattao, babaen ti panangtaginayonda iti nasin-aw a panagdaydayaw ken nasayaat a kababalin, ken babaen ti ‘panagkararag buyogen ti nasantuan nga espiritu.’ (Jud 3, 4, 19-23) Iti panangaramatna kadagiti pagarigan a kas kadagiti anghel a nagbasol, kadagiti agnanaed iti Sodoma ken Gomorra, kada Cain, Balaam, ken Kore, sibibileg a pinaneknekan ni Judas a ti panangukom ni Jehova maipakatto kadagiti di nadiosan a tattao no kasano a pudno nga inukomna dagiti di matalek nga anghel ken nadangkes a tattao kadagidi nagkauna a tiempo. Imbutaktakna met ti kinadakes dagidiay mangpadpadas idi a mangtulaw kadagiti Kristiano.​—Jud 5-16, 19.

Naisalsalumina nga Impormasion. Nupay ababa, ti surat ni Judas naglaon iti impormasion a saan a masarakan iti sabali pay a paset ti Biblia. Dayta laeng ti mangdakamat iti pannakisupiat ni arkanghel Miguel iti Diablo maipapan iti bagi ni Moises ken iti padto nga insawang ni Enoc sinigsiglo a nasaksakbay. (Jud 9, 14, 15) Saan nga ammo no inawat ni Judas daytoy nga impormasion babaen ti direkta a paltiing wenno babaen ti mapagtalkan a panangyallatiw (berbal wenno naisurat). No ti napasamak ket kas iti naud-udi a nadakamat, daytoy ti mangilawlawag iti kaadda ti umasping a pannakatukoy ti panagipadto ni Enoc iti apokripa a libro ti Enoc (a naipagarup a naisurat nalabit maysa a tiempo bayat ti maikadua ken umuna a siglo K.K.P.). Mabalin a maymaysa a gubuayan ti nakaibatayan ti sasao iti naipaltiing a surat kasta met iti apokripa a libro.

Lugar ken Tiempo ti Panagsurat. Nalabit insurat ni Judas ti suratna manipud Palestina, ta awan rekord a mangibaga a pinanawanna daytoy a daga. Posible a magtengan ti pattapatta a petsa daytoy a surat maibatay kadagiti makin-uneg a pammaneknek. Ti saan a panangdakamat ni Judas iti iyaay ni Cestius Gallus maibusor iti Jerusalem (66 K.P.) wenno uray iti pannakatnag dayta a siudad kadagiti Romano iti sidong ni Tito (70 K.P.) ipasimudaagna nga isu nagsurat sakbay ti tawen 66 K.P. No natungpal koman ti uray sangkapaset ti padto ni Jesus maipapan iti pannakadadael ti Jerusalem (Lu 19:43, 44), di pagduaduaan nga inraman koma ni Judas daytoy a pannakaipakat ti nadibinuan a panangukom kas sabali pay a mamakdaar a pagarigan. Yantangay agparang a nagadaw ni Judas manipud maikadua a surat ni Pedro maipapan kadagiti managuy-uyaw nga agparang “iti kamaudianan a tiempo” (idiligyo ti 2Pe 3:3 iti Jud 18), mabalin nga ikeddeng a ti suratna ket insuratna iti naud-udi a tiempo, idi agarup 65 K.P.

Kinaumiso. Ti libro ti Biblia a Judas ket inawat dagiti nagkauna a nangaramid iti katalogo ti Kasuratan kas kanonikal. Karaman kadagitoy manipud maikadua agingga iti maikapat a siglo K.P. isu da Clemente ti Alejandria, Tertullian, Origen, Eusebius, Cyril ti Jerusalem, Athanasius, Epiphanius, Gregorio ti Nazianzus, Philastrius, Jerome, ken Augustine. Daytoy a surat ket nairaman met iti Muratorian Fragment (a. 170 K.P.).

[Kahon iti panid 1293]

DAGITI TAMPOK TI JUDAS

Ababa, nabileg a pammakdaar maibusor kadagiti nadangkes a makastrek iti kongregasion

Nalabit naisurat idi agarup 65 K.P., nasurok a 30 a tawen kalpasan ti ipapatay ken panagungar ni Kristo

Kasasaad nga agkasapulan iti Nakristianuan a panagibtur (ber 1-4)

Ti di nadiosan a tattao nakalibasda a simrek iti kongregasion ket ar-aramatenda ti di kaikarian a kinamanangngaasi ti Dios kas pambar maipaay iti nalulok a kababalin

Dagiti Kristiano masapul a makidangadangda a sipipinget maipaay iti pammati

Kababalin, ug-ugali, ken tattao a pagaluadan (ber 5-16)

Di liplipatan ti pasamak a dagiti Israelita a naisalakan manipud Egipto nga idi agangay naawananda iti pammati ket nadadaelda

Nadusa dagiti anghel a nangpanaw iti umiso a kasasaadda

Ti nakaro ti kinaimoralda a Sodoma ken Gomorra nagsagaba iti pannakaukom iti agnanayon nga apuy

Iti laksid dagitoy a pagarigan, ikagumaan ti sumagmamano nga iserrek iti kongregasion ti umasping nga ar-aramid

Saan a nagbassawang ni Miguel, uray idi makisasao iti Diablo; ngem dagitoy a tattao ‘agsaoda a sibabassawang kadagidiay nadayag’

Sursurotenda dagiti dakes nga ulidan da Cain, Balaam, ken Kore

Mamagpeggadda a kas kadagiti bato a nailemmeng iti uneg ti danum; kasla awan danumda nga ul-ulep ken natayda, naparutda a kaykayo, awan pataudenda a makagunggona

Impadto ni Enoc ti panangukom ti Dios maibusor iti kakasta a di nadiosan a managbasol

Dagitoy a tattao managtanabutobda, managreklamo, managimbubukodan, kasta met a makaallilaw a manangpasablog

No kasano a sarangten dagiti Kristiano daytoy dakes nga impluensia (ber 17-25)

Laglagipen, impadto dagiti apostol ti kaadda ti kakasta a tattao “iti kamaudianan a tiempo”

Dagiti Kristiano rebbeng a madlaw a naidumada kadakuada, a pabilgenda ti bagbagida iti pamuon ti pammati, nga agkararagda buyogen ti nasantuan nga espiritu, a pagtalinaedenda ti bagbagida iti ayat ti Dios, nga urayenda a mayebkas ti asi ni Jesus

Rebbeng met a tulonganda ti sabsabali, nga ipakitada ti asi kadagiti managduadua, nga isalakanda ida babaen ti panangrabsut kadakuada iti apuy