MAMMALTOT
Ti Hebreo a termino maipaay iti “mammaltot” ket maysa a pangtukoy a sao a nagtaud iti berbo a ya·ladhʹ (mangyanak; agpasngay) nga addaan pangbabai a porma, isu a daytoy a sao ket literal a tumukoy iti babai a tumultulong tapno maipasngay wenno mayanak ti maysa nga ubing. (Kitaenyo ti PANAGANAK, PANAGPASNGAY.) Ti mammaltot ti tumulong iti ina bayat nga agpaspasikal, ket putdenna ti puseg ti maladaga apaman a maipasngay, sana digusen ti ubing. Idi un-unana, aprosanna met dayta iti asin ken balkutenna iti lupot.—Eze 16:4.
No dadduma ti agserbi a mammaltot ket dagiti nasinged a gagayyem wenno kakabagian ken ti babbaket iti komunidad. Ngem gapu ta kasapulan ti naisangsangayan a pannakaammo, kinasigo, ken kapadasan, nangnangruna no marigatan ti agpasngay, manmano laeng dagiti mayat nga agbalin a mammaltot. Idi ‘marigrigatan ni Raquel a mangipasngay’ ken Benjamin, sinigurado kenkuana ti mammaltot a maipasngayna ti ubing, ngem natay ni Raquel. (Ge 35:16-19) Idi marigrigatan a mangipasngay ni Tamar kadagiti singinna, a da Perez ken Zera, pinadpadaanan ti mammaltot daydiay namnamaenna nga agbalin nga inauna. Dagus a nangisingdan iti eskarlata a sag-ut idi inruar ni Zera ti imana. Ngem nagsanud ti ima ni Zera ket immuna a rimmuar ti kabsatna, a nakaigapuan iti pannakapisang ti puerta ti ina.—Ge 38:27-30.
Dagiti mammaltot kadagiti Israelita ket naipasango iti narigat ken napeggad a kasasaad idi tiempo a naadipenda idiay Egipto. Pinaayaban ni Faraon ti dua kadakuada nga agnagan Sifra ken Pua, ket binilinna ida a patayenda ti tunggal Hebreo nga ubing a lallaki apaman a mayanak. Nalabit dagitoy dua a babbai ti mangidadaulo iti daytoy a trabaho ken isuda ti addaan pagrebbengan a mangyallatiw kadagiti bilin ti ari kadagiti kakaduada. Nupay kasta, “dagiti mammaltot nagbutengda iti pudno a Dios, ket saanda nga inaramid ti kas sinao kadakuada ti ari ti Egipto, no di ket taginayonenda a sibibiag ti ubbing a lallaki.” Gapu itoy, naayabanda a dumatag ken Faraon, ket inyimtuodna kadakuada: “Apay nga inaramidyo daytoy a banag?” Kas pambar nga awan ti maaramidanda, inrasonda a ‘nasaranta’ ngamin dagiti Hebreo a babbai ta nakapagpasngaydan “sakbay a makagteng kadakuada dagiti mammaltot.” (Ex 1:15-19) Gapu ta dagitoy a mammaltot ket nagbutengda ken Jehova ken nagkedkedda a mangpapatay kadagiti maladaga, binendisionan ken ginunggonaan ida ti Dios, isu a naaddaanda iti bukodda a pamilia.—Ex 1:20, 21.