BUBON
Ti Hebreo a sao a beʼerʹ, naipatarus a “bubon,” gagangay a mayawag iti maysa nga abut wenno lubbot a nakali iti daga tapno pagsakduan iti nainkasigudan nga abasto ti danum. Ti termino a beʼerʹ agparang iti nagnagan dagiti lugar kas iti Beer-lahai-roi (Ge 16:14), Beer-seba (Ge 21:14), Beer (Nu 21:16-18), ken Beer-elim (Isa 15:8). Daytoy a sao mabalin a kaipapananna met ti “abut” (Ge 14:10) ket, iti Salmo 55:23 (“abut”) ken 69:15 (“bubon”), agparang nga ipasimudaagna ti tanem. Naaramat dayta kas mangiladawan tapno tumukoy iti asawa a babai wenno iti dungdungnguen a babai. (Pr 5:15; Sol 4:15) Ket ti Proverbio 23:27, a sadiay a ti ganggannaet a babai naipadis iti akikid a bubon, mabalin nga iparipiripna ti kinapudno a ti panagsakdo iti danum iti kasta a bubon masansan a nakarigrigat, yantangay dagiti damili a karamba nakalaklaka a mabuong kadagiti bakrangna.—Kitaenyo ti UBBOG.
Iti dagdaga a naunday ti kalgawda, nangnangruna kadagiti let-ang a rehion, nanipud kadagidi nagkauna a tiempo nakapatpateg unayen dagiti bubon. Idi un-unana, ti awanan pammalubos a panagusar kadagiti bubon agparang a namatmatan kas panangraut kadagiti kalintegan iti sanikua. (Nu 20:17, 19; 21:22) Ti kinakirang ti danum ken ti panagbannog a kinasapulan iti panagkali kadagiti bubon isu ti namagbalin kadagita a nakapatpateg a sanikua. Masansan a ti panagtagikua kadagiti bubon mamataud kadagiti nadawel a panagsusupiat ken panagriringgor. Maigapu itoy, iti maysa a pasamak, pormal a pinatalgedan ni patriarka Abraham ti panagtagikuana iti maysa a bubon idiay Beer-seba. (Ge 21:25-31; 26:20, 21) Kalpasan ti ipapatayna, nupay kasta, saan nga inkankano dagiti Filisteo dagiti kalintegan ti anakna ken pagtawidenna a ni Isaac ket pinullatanda dagiti mismo a bubon a kinali dagiti adipen ni Abraham.—Ge 26:15, 18.
Dagiti bubon masansan a nakubong kadagiti nababa a pader ken kanayon a makalkaluban iti dakkel a bato, awan duadua tapno saan a marugitan ken tapno malapdan ti pannakaipisok ti an-animal ken tattao kadagita. (Ge 29:2, 3; Ex 2:15, 16) Iti asideg ti sumagmamano a bubon, adda dagiti pagpainuman wenno kalasugan maipaay kadagiti naamo nga animal. (Ge 24:20; Ex 2:16-19) Iti intero a turturod ti Palestina, dagiti bubon ket nakali iti apug a bato, ket dagiti tukad, nga agpababa iti danum, masansan a naikungkong iti bato. Iti sumagmamano a bubon, kalpasan ti isasalog, daydiay sumakdo iti danum direkta lattan nga iraremna iti dayta ti basehas. Nupay kasta, kadagiti nakaun-uneg a gubuayan, gagangay a matawing ti danum babaen iti lalat a timba (Nu 24:7) wenno dinamili a karamba (Ge 24:16) a naibitin iti tali.—Kitaenyo ti BUBON NI JACOB.