Masarakanyo Kadi ti Umiso a Relihion?

NI Ronald​—a nadakamat iti immuna nga artikulo​—impagarupna a kasapulan nga isardengnan ti panangsapul iti maysa a relihion a mabalin a makaited kenkuana iti praktikal a tulong ken panangiwanwan. Ngem naikeddengna ti mangipaay iti bagina ti maudi a gundaway. “No talaga nga adda maysa a Dios, kayatko a maammuanna nga isut’ sipupudno a sapsapulek,” kinunana. Gapuna iti maysa a rabii nagkararag ni Ronald: “No pudno met laeng a managayatka a Dios, sapulennak agsipud ta kadagiti tawtawen sinapsapulka ket awan nasarakak.”

Sumagmamano nga aldaw kalpasanna iti trabahona, natudingan ni Ronald nga agtrabaho a makireliebo a kadua iti maysa kadagiti Saksi ni Jehova. Nangrugi a nagsaludsod kenkuana maipapan iti Biblia. Dagiti sungbat riniingna ti kinamanagusisana. Idin nangrugi a nagadal iti Biblia a regular. Napan met kadagiti panaggigimong iti lokal a kongregasion dagiti Saksi ni Jehova.

Innem a bulan kalpasanna kumbinsidon ni Ronald a nasarakannan ti relihion a nangted kenkuana iti kired a mangibagay ti biagna iti pinakapraktikal a pamay-an. Kalpasan ti tallo a tawen a pannakikadkaduana kadagiti Saksi ni Jehova, inlawlawagna iti suratna iti magasin a Pagwanawanan dagiti sumagmamano a gunggona a naawatna manipud iti daytoy a pannakikadkadua.

Ti “Panagannayas a Pumatay” Naisardeng

Insurat ni Ronald: “Ti immuna a gunggona manipud iti panangadalko iti kinapudno [ti isursuro ti Biblia] ket isut’ ad-adda a pannakabaelko a makatengngel iti riknak. Iti nabayag a panawen nakiramanak iti martial arts. . . . Kadawyan nga agen-ensayoak manipud innem aginggat’ walo nga oras iti maysa nga aldaw, ket kanayon a maipasagepsep kaniak ti panangpatanor iti panagannayas a pumatay.”

Ti pannakilaban ken panangpapatay ket saanda nga epektibo a wagas ti panangrisut kadagiti ringringgor iti pada a tao. Gapuna, ti maysa a napateg a relihion ket maysa a puersa para iti talna. Ti Biblia kunaenna idiay Roma 12:18: “Makikappiakayo kadagiti isuamin a tattao.” Dagiti Saksi ni Jehova saanda a sanayen ti bagbagida iti pannakilaban, wenno sapulen ti panangdepensa iti bagbagida babaen ti panangadalda ti panangiggem kadagiti paltog. Nalatakda iti aglikmut ti lubong gapu iti kinatalnada, neutral a takder iti panawen ti gubat.

Ti pannakakitana iti praktikal a puersa wenno potensial ti kasta a relihion, maysa a madre a Romano Katoliko ti nagsurat iti maysa a magasin ti iglesia nga Italiano: “Anian a naidumduma koma ti lubong no bumangontay amin iti maysa a bigat a natibker ti pangngeddengna a saanen a mangitag-ay iti armas, . . . kas kadagiti Saksi ni Jehova!”

Daytoy natalna a kababalin kadagiti Saksi ni Jehova ti nakatulong iti pannakabuangay iti maysa a sangalubongan a panagkakabsat ti nasursurok ngem tallo a milion a tattao iti 208 a dagdaga. Tratarenda ti maysa ken maysa kas pudno a gagayyem, aniaman ti nasionda, rasa, wenno sosial a ranggoda. Daytoy ti pinakapraktikal iti maysa a managpungpungtot a lubong, nanagnangruna no ti tulong ket kasapulan. Ni Eva, maysa nga agtutubo a babai a Sueko a maysa kadagiti Saksi ni Jehova, ti nakapadas iti daytoy.

Bayat ti ibibisitana iti Grecia, naaddaan ni Eva iti meningitis. Awanan ti puot, ken addaan iti pannakasabidong ti dara ken panagdardara iti uneg, naitaray iti maysa nga ospital idiay Atenas, nga awan pulos ditoy ti am-ammona. Napakaammuan ni tatangna idiay Sweden babaen iti telepono. Immawag iti panglakayen iti lokal a kongregasion dagiti Saksi ni Jehova. Daytoy a panglakayen immawag kadagiti am-ammona a Saksi idiay Atenas. Ni Eva ti nabiit a nasarakan dagiti Griego a kapammatianna a dina pay pulos naam-ammo idi.

Daytoy ti mangipalagip kadatayo iti ilustrasion nga inusar ni apostol Pablo, a mangipakpakita no kasano ti panagdanggay ti kinamaymaysa ken pannakipagrikna. Kinunana iti 1 Corinto 12:25, 26: “Tapno awan koma ti panagsisina iti bagi, no di ket . . . dagiti kamkameng agsisinnakitda iti maysa ken maysa. Ket no agsagaba ti maysa a kameng, agsagabada koma a mairaman kenkuana dagiti isuamin a kamkameng.”

Daytoy ti napadasan ni Eva idiay Grecia. Iti ngangngani tallo a lawas di pulos a binaybay-an dagiti baro a gagayyemna. Isut’ immimbag ket nagsubli iti pagtaenganna. Kunana: “Pudno a napadasak dagiti gunggona ti maysa a naayat a panagkakabsat.”

Diak Tarigagayan “Dayta Kanayonan a Doliar”

Subliantayo ti surat ni Ronald. Kalpasan ti panangibagana no kasano a ti baro a pammatina ti timmulong a mangtengngel ti riknana, mangiwaksi iti “panagannayas a pumatay,” ken agbalin nga ad-adda a mannakikappia, kunana a ti sursuro ti Biblia ti nangted kenkuana iti natimbeng a panangmatmat iti trabaho ken kuarta. “Siak idi ti numero uno nga opereytor iti computer ti nagpatrabaho kaniak,” kuna ni Ronald, “ket kanayon idi a diak makadendenna ti pamiliak ken dagiti gagayyemko gapu iti overtime a panagtrabaho. Nagtrabahoak iti rabii iti nasurok a pito a tawtawen. Kanayon a tarigagayak dayta kanayonan a doliar.”

Ti kasta a panangtarigagay iti “dayta kanayonan a doliar” ti mabalin, iti agbayag, a makadangran, makapapatay. “Kadagiti sumagmamano, ti kuarta kaipapananna ti kinatalged. Iti sumagmamano, kaipapananna ti pannakabalin. Iti dadduma kaipapananna ti pannakabael a makagatang iti ayat, ken ti maikapat a grupo kaipapananna ti pannakisalisal ken panangabak iti ay-ayam,” kuna ti sikiatrista a Jay Rohrlich, a kaaduan kadagiti klientena ket ehekutibo iti pinansial manipud distrito ti New York Wall Street.

Iti panagkomento iti daytoy a salaysay, maysa a report iti Science Digest a magasin kunana: “Ti pammati a ti kuarta mapataudna dagitoy a bambanag . . . masansan a mangiturong iti kinabaog, di pannakaturog, dagiti pannakaatake ti puso ken problema iti asawa wenno annak.” Ti balakad ti Biblia ket: “Ti panagbiagyo maiyadayu koma iti kinaagum iti pirak.” Naadal ni Ronald dayta ken inyaplikarna. Nasarakanna dayta a makagunggona unay.​—Hebreo 13:5.

Umiso a Panangmatmat iti Trabaho

Ti panagbiruk iti kuarta masansan a mangguyugoy kadagiti tattao a mangipilit ti bagbagida a ngumato ti karerada. Daytoy ti mabalin a mangpataud kadagiti kasasalun-atan a tattao iti nakaro a liday ken emosional a ringgor​—uray pay inggganat’ panagbekkel. “Maysa a lalaki, a dimteng iti trabahona tapno masukalanna a naiyalis ti lamisaanna, ti kimmalay-at iti tuktok ti patakder ket timmapuak.” Insalaysay dayta ni Dr. Douglas LaBier iti panagsalsaludsod ti U.S.News & World Report maipapan iti singgalut dagiti karera ken emosional a problema.

“Ti kasapulan,” kuna ni Dr. LaBier, “ket maysa a narangrang-ay a biag, maysa a saan a nakasentro iti aglikmut ti karera. Mainayon kadagita a bambanag a kas iti umanay a makan, inana, ken ehersisio, dagiti tattao nga agngayangay iti ad-adda a natimbeng a biag kasapulan nga agpanunotda maipapan iti ad-adu a panangasikaso ti pamiliada ken panangpatanor iti awanan karera nga abilidad a makaited kadakuada iti ragsak.”

Naadal dagiti Saksi ni Jehova manipud iti Biblia ti agbalin a natimbeng no maipapan iti trabaho ken kuarta. Ti Eclesiastes 4:4, 6 sawenna maipapan iti napnuan-laing nga aramid a mangiraman iti “panangagum ti tao iti kaarrubana” ket kunana: “Naim-imbag ti maysa a petpet a napno a buyogen ti kinatalna ngem iti dua a petpet a napno a buyogen ti bannog ken panagagawa ti angin.” Nasarakan daytoy ni Ronald a maysa a praktikal a kinasirib. Inkabassitna ti sekular a trabahona tapno maaddaan iti ad-adu a panawen para iti nespirituan nga interesesna ken para iti pamilia ken gagayyemna.

Maysa a Naragragsak a Biag iti Pamilia

Idin kinuna ni Ronald iti suratna a ti pammagbaga ti Biblia iti panagasawa ken biag iti pamilia ti nakatulong kenkuana tapno sumango nga ad-adda a nainsiriban kadagiti kasasaad ti pamilia. Nasken daytoy itatta a ti biag iti pamilia ket kasla maiwalwalinen iti adu a luglugar. Ipakaammo dagiti industrialisado a pagpagilian ti nababbaba a panagasawa, ad-adu a diborsio, ken panagbaba ti kinapartak ti panaganak.

Daytoy a pagannayasan ti makapadanag agsipud ta iti uneg ti pamilia ti pakapnekan kadagiti kangrunaan a kasapulan ti tao. Iti maysa a panagusisa, ti Australiano a Sydney Morning Herald sinaludsodanna ti 2,000 a tattao no ania kadagitoy sumaganad ti mangiyeg kadakuada iti kadakkelan a pannakapnek: trabaho, pamilia, gagayyem, ar-aramid kalpasan ti trabaho, sansanikua, wenno relihion. Ti aglaplapusanan a kaaduan inkabilda ti “pamilia” iti umuna a lugar.

Dagiti Saksi ni Jehova ket interesadoda iti panamagtalinaed a nabileg ti pamiliada. Kas pangarigan, kadagiti laeng naudi a lima a tawtawen, ti dua a magasinda a Ti Pagwanawanan ken Agriingkayo! (addaan agarup 22 milion a kopia ti pinagtipon a sirkulasionda iti nasurok a 100 a pagsasao) ti nangipaay iti sumagmamano a praktikal nga artikulo maipapan iti panangtaming kadagiti nadumaduma a kasasaad iti biag ti pamilia. Awan duadua, ti relihion a naibatay iti Biblia a tumulong kadagiti tattao a mangaywan iti pamiliada iti nainsiriban ken naayat a pamay-an ket praktikal.

Ti Dakkel nga “Apay?” Nasungbatan

Sinerraan ni Ronald ti suratna babaen iti panagkunana nga: “Adda maysa a banag a kanayon nga umapay iti panunotko no agbasaak iti pagiwarnak, agimdengak ti damdamag, makisarita kadagiti katrabahuak, wenno ibagak ti pammatik kadagiti dadduma. Ti panagbalin a maysa kadagiti Saksi ni Jehova ti nangted kaniak ti sungbat iti maysa kadagiti nasaknap a maiyim-imtuod a salsaludsod iti lubong​—‘Apay?’ Apay amin dagitoy a krimen, kinaranggas, gubat, imoralidad, sakit, gulo, malaksid laeng kadagiti inaldaw a problema? Ti pannakaammo a daytoy a sistema ken dagiti problemana ket temporarioda laeng isut’ nangpalag-an ti nadagsen a babantot iti abagak.”

Ti Biblia ipanayagna no ania ti adda iti likudan ti agdama a nariribuk a kasasaad iti lubong. Ilawlawagna no apay a ti orihinal a panggep ti Namarsua a mangaramid iti daga a paraiso a pagtaengan para iti sangatauan ket saan pay a nagbalin a kinapudno. Ilawlawagna no kasano nga ikkaten ti Dios ti amin a makariribuk nga impluensia manipud ti daga ket mangipasdek iti permanente a paraiso a tagiragsakento ti tattao iti agnanayon.​—2 Pedro 3:9-13.

Tapno addaan praktikal a pateg ti maysa a relihion, masapul nga agbunga iti naimbag. Masapul a mangpataud iti nasaysayaat a tattao. Masapul a kabaelanna nga ilawlawag no apay a kastoy ti mapaspasamak ditoy daga itatta. Ken masapul nga ipasagepsepna iti is-isip ken puspuso dagiti tattao ti maysa a sigurado a namnama iti masanguanan. Sinapul ni Ronald ti kasta a relihion, ket nasarakanna dayta. Dayta met laeng a gundaway ti nakalukat kadakayo.​—Mateo 7:17-20.

[Ladawan iti panid 5]

Dagiti pudno a Kristiano tratarenda ti maysa ken maysa kas pudno a gagayyem