Maysa a Lubong nga Awan ti Basol​—Kasano?

SININGA dagiti natbag nga ikkis ti panagpaarayat ti kinatalinaay ti nalam-ek nga agsapa iti maysa a natalna a sangakaarrubaan idiay Tokyo. Iti lima agingga iti sangapulo a minuto, nangngeg ti adu a tao ti agpakpakaasi nga ikkis ti maysa a babai nga aglaklako ti diario a kinamkamat ken binagbagsolda. Awan man la ti naseknan a nangkita no aniat’ mapaspasamak. Naadasan ti adu a dara a nakatayanna. “No adda la koma maysa kadakuada a nangireport a dagus iti pasamak iti polisia apaman a nangngegda ti ikkisna,” kinuna ti imbestigador, “naispal koma ti biagna.”

Nupay awan dakes nga inaramid dagidiay nakangngeg iti agbugbugsot a babai malaksid iti dida panangikankano kenkuana, maikalinteganda kadi nga awan ti basolda? “Dinudognak ti konsiensiak iti agmalmalem ti Biernes idi naammuak ti panangpapatay,” kinuna ti maysa a lalaki a nakangngeg kadagiti ikkisna. Pagpanunotennatayo daytoy, Ania aya a talaga ti basol?

Ania ti Basol?

Iti panangtukoyna iti pannakabigbig iti basol, kinuna ni Hideo Odagiri, maysa a kritiko iti literatura ken propesor emiritus iti Hosei University idiay Tokyo, Japan, kas naadaw iti pagiwarnak nga Asahi Shimbun: “Diak mapunas ti napatak a lagipko iti pannakabigbig kadagiti basol, kas ti kinatangsit ti ubing, nakababain a panagimon, panangliput. Naimula iti nakemko daytoy a pannakabigbig idi addaak iti elementaria ken tutuokennak pay laeng.” Napasaranyon kadi ti kakasta a rikna? Adda kadi timek iti unegyo a mangsidsidir kadakayo no agaramidkayo iti maysa a banag nga ammoyo a dakes? Mabalin nga awan naaramidyo a krimen, ngem masikoran ken mariribukankayo. Agtigtignay ti konsiensiayo, ket tinukoy ti Biblia dayta kadagitoy a sasao: “Ta no dagiti Gentil nga awan lintegda, gapu iti nakaparsuaan a rikna, aramidenda dagiti bambanag ti linteg, dagitoy, uray awan lintegda, isuda ti linteg kadakuada met laeng. Nga ipakitada ti aramid ti linteg a naisurat iti puspusoda, ti konsiensiada met laeng mangpaneknek kadakuada ken, dagiti pampanunotda, agpipinnabasolda ken agpipinnambarda.” (Roma 2:14, 15) Wen, natural iti kaaduan a tao ti mariribukan kadagiti aramid kas ti pannakikamalala, panagtakaw, ken panagulbod. Ti konsiensiada pampaneknekanna ti basol.

Nupay kasta, no kanayon a di maitaltalek ti timek ti konsiensia, saanen nga agserbi dayta kas natalged a bagnos. Mabalin a mabibineg ken matulawan dayta. (Tito 1:15) Iti kasta saanen a makarikna iti dakes. Kinapudnona, natay ti konsiensia ti kaaduan a tattao ita no basol ti pagsasaritaan.

Ti laeng kadi konsiensia ti mangrukod iti basol, wenno adda banag nga agserbi kas naan-anay a pagrukodan no ania ti mangbukel iti basol ken no ania ti saan? Nasurok a 3,000 a tawenen ti napalabas, nangted ti Dios iti linteg iti ili a pinilina, ket babaen daytoy a Linteg, ti basol “nabigbig kas basol.” (Roma 7:13, New International Version) Uray ti kondukta a kasla maawat idi naipalgak itan kas basol. Naipanayag a managbasol ti ili a pinili ti Dios, dagiti Israelitas, ket nakondenarda.

Ania dagitoy a basol nga ipabigbig kadatayo ti konsiensiatayo ken ninaganan ken inlista ti Linteg Mosaiko? Iti pannakausar ti sao idiay Biblia, ti basol kaipapananna ti pannakaikapis iti pagalagadan no mainaig iti Namarsua. Aniaman a di maitunos iti personalidad, pagalagadan, daldalan, ken pagayatanna ket basol. Dina mabalin nga ited ti agtultuloy a biag iti asinoman a parsua a di makagaw-at iti pagalagadan nga impasdekna. Isu a namakdaar ti maysa nga espesialista iti linteg idi umuna a siglo kadagiti Hebreo a Kristiano: “Kitaenyo ngarud, kakabsat, di la ket ta addanto iti siasinoman kadakayo ti maysa a puso a dakes a saan a mamati nga umadayo iti Dios a sibibiag.” (Hebreo 3:12) Wen, maysa a dakkel a basol ti kurang iti pammati iti Namarsua. Gapuna, nalawlawa ti kaipapanan ti basol kas nailawlawag idiay Biblia ngem iti normal a maibilang a basol. Kunaen pay ti Biblia: “Ta isuda amin nagbasolda ket agkurangda iti dayag ti Dios.”​—Roma 3:23.

Nagtaudan ti Basol

Kaipapanan kadi dayta a naparsua ti tao a managbasol? Saan, ni Jehova a Dios, ti Nagtaudan ti natauan a biag, inaramidna ti immuna a tao kas perpekto a parsua. (Genesis 1:26, 27; Deuteronomio 32:4) Nupay kasta, naikapis dagiti immuna a natauan a pagassawaan iti pagalagadan idi sinupringda ti kakaisuna nga imparit ti Dios, idi nanganda manipud iti naiparit a “kayo ti pannakaammo ti naimbag ken dakes.” (Genesis 2:17) Nupay naparsuada a perpekto, naikapisda iti pagalagadan ti naan-anay a panagtulnog iti Amada, nagbalinda a managbasol, ket nakondenarda a matay.

Ania ngay ti pakainaigan daytoy a pasamak idi ugma iti basol ita? Ilawlawag ti Biblia: “No kasano ti iseserrek ti basol ditoy lubong gapu iti maymaysa a tao, ken ti ipapatay gapu iti basol, ket iti kasta ti ipapatay immay kadagiti isuamin a tattao agsipud ta isuda nagbasolda amin.” (Roma 5:12) Managbasoltayo amin gapu ta natawidtayo ti basol; gapuna, nakondenartayo iti ipapatay.​—Eclesiastes 7:20.

Panagregget ti Tao a Mangikkat ti Basol

Impatawid ni Adan ti basol kadagiti amin a putotna, ngem impatawidna met ti inted-Dios a pannakabalin ti konsiensia. Mabalin a mangpataud ti basol iti nariribuk a rikna. Kas nadakamaten, nangpartuat dagiti tao kadagiti nagduduma a ganuat tapno maep-ep ti kakasta a rikna. Ngem nasamay kadi dagita?

Iti Dumaya ken Lumaud, pinadas dagiti tao a sarangten ti epekto ti basol babaen ti panangbalbaliw kadagiti pagalagadanda wenno babaen ti panangilibak iti kaadda a mismo ti basol. (1 Timoteo 4:1, 2) Maiyarig ti managbasol a kasasaad ti sangatauan iti maysa a pasiente nga adda gurigorna. Mabalin nga iyarig ti basol iti mikrobio nga isut’ mangpatpataud kadagiti sintoma, ket ti mariribukan a konsiensia maiyasping iti makapasikor a gurigor. Ti panangbuong iti thermometer dina balbaliwan ti kinapudno nga addaan ti pasiente iti nangato a gurigor. Ti panangiwalin kadagiti moral a pagalagadan, kas inaramid ti adu iti Kakristianuan, ken ti di panangikankano iti pammaneknek ti bukod a konsiensia di makatulong a mangikkat ti basol a mismo.

Mabalin nga ideppel ti maysa ti yelo tapno bumaba ti gurigorna. Kaiyarigan dayta ti panangpadas a mangpabang-ar kadagiti panangdudog ti konsiensia babaen ti parparawpaw a panangannurot kadagiti ritual a pananggugor ti Shintoismo. Mabalin a temporario a pagin-awaen ti yelo ti aggurigor, ngem dina ikkaten ti pagtataudan ti gurigor. Pinadas dagiti papadi ken mammadto idi kaaldawan ni Jeremias ti umasping a panangagas kadagiti Israelitas kadagidi a tiempo. Inagasanda a “parparawpaw” dagiti naespirituan ken moral a sugat dagiti umili, a kunkunada, “Awan aniamanna, awan aniamanna.” (Jeremias 6:14; 8:11, An American Translation) Ti basta panangannurot kadagiti relihiuso a seremonia ken panangitalamitim iti kas ti “awan aniamanna” dina inagasan ti moral a sakit ti ili ti Dios, ket dagiti ritual a panaggugor dina baliwan dagiti moral a pagalagadan dagiti tao ita.

Babaen ti panagtomar kadagiti pagpababat’ gurigor mabalin a bumaaw ti gurigor ti masakit, ngem adda pay laeng iti bagina ti mikrobio. Pudno met dayta iti wagas ti Confucianismo a mangsaranget iti kinadakes babaen ti edukasion. No iti pammarang mabalin a matulonganna dagiti tao nga umadayo iti kinadakes, ngem ti panangannurot iti li alay-ayanna laeng ti managbasol a kababalin ket dina maikkat iti tao ti nakayanakan a managbasol a pagannayasanna, ti ramut ti dakes a kababalin.​—Genesis 8:21.

Ti ngay sursuro ti Budismo nga iseserrek iti Nirvana tapno maikkat dagiti managbasol a pagannayasan? Ti kasasaad ti Nirvana, a naikuna a kaipapananna, “panangiddep,” ket di kano mailadawan, ti panangiddep iti amin a derrep ken tarigagay. Kuna ti dadduma nga isu dayta ti panagpatingga ti kaadda ti indibidual. Saan kadi nga arigna dayta ti panangibaga iti aggurigor a tao a nasaysayaat a matay laengen tapno makagin-awa? Maysa pay, nagrigat kano a ragpaten ti kasasaad ti Nirvana, imposible pay ketdi. Makatulong kadi daytoy a sursuro iti maysa a nariribuk ti konsiensiana?

Pannakaluk-at iti Basol

Nalawag a ti maaramidan dagiti natauan a pilosopia maipapan iti biag ken kadagiti managbasol a pagannayasan, isu ti panangpatalna laeng iti konsiensia ti maysa. Saanda nga ikkaten ti managbasol a kasasaad. (1 Timoteo 6:20) Adda aya pamay-an tapno maikkat ti managbasol a kasasaad? Idiay Biblia, maysa a kadaanan a libro a naisurat iti Asideg a Daya, masarakantayo ti tulbek iti pannakaluk-at iti basol. “Uray no dagiti basolyo kasda la koma eskarlata, mapapudawdanto a kas la niebe . . . No agmayatkayo ken agtulnogkayo, kanenyonto ti kaimbagan iti daga.” (Isaias 1:18, 19) Makisasao ditoy ni Jehova kadagiti Israelitas, a nupay isuda ti pinilina nga ili, naikapisda iti pagalagadan no iti kinatarnaw kenkuana. Nupay kasta, agaplikar met daytoy a prinsipio iti intero a sangatauan. Ti sitatallugod a panagtulnog kadagiti sasao ti Namarsua isu ti tulbek ti pannakadalus, pannakaugas, no ar-arigen, iti basol ti maysa.

Aniat’ kunaen kadatayo ti Sao ti Dios maipapan iti pannakaugas dagiti basol ti sangatauan? Kunaen ti Biblia a no kasano a nagbalin a managbasol ti intero a sangatauan gapu iti basol ti maysa a tao, gapu iti naan-anay a panagtulnog ti sabali a tao iti Dios, mawayawayaanto ti natulnog a sangatauan iti nakaay-ay-ay a kasasaadda. (Roma 5:18, 19) Kasano? “Ti Dios impatalgedna ti ayatna kadatayo, agsipud ta idinto a managbasoltayo pay laeng, ni Kristo natay gapu kadatayo.” (Roma 5:8) Ni Jesu-Kristo, a nayanak a perpekto ken awan basolna a tao, ti katupag ti orihinal nga Adan sakbay a nagbasol dayta, ti kualipikado a mangikkat kadagiti basol ti sangatauan. (Isaias 53:12; Juan 1:14; 1 Pedro 2:24) Babaen ti pannakapapatayna iti kayo a pagtutuokan a kas ket tay maysa a kriminal, linuk-atan ni Jesus ti sangatauan manipud iti pannakaadipen iti basol ken patay. Inlawlawag ni Pablo kadagiti Kristiano idiay Roma: “Ta idi nakapsuttayo pay laeng idi tiempo a pannakaipaayna ni Kristo natay gapu kadagiti managdakdakes. . . . Kas ti panagari ti basol ken patay, kasta met koma nga agari ti parabur, gapu iti kinalinteg a maipaay iti biag nga agnanayon, gapu ken Jesu-Kristo nga Apotayo.”​—Roma 5:6,21.

Ti ipapatay ni Kristo agpaay iti intero a sangatauan ken panangbalansena iti pagtimbangan a binangking ni Adan ket maawagan urnos a “subbot.” (Mateo 20:28) Maiyarig dayta iti maysa nga agas a mangpaksiat iti mikrobio a pagtaudan ti gurigor. Babaen ti panangiyaplikar iti pateg ti subbot ni Jesus iti sangatauan, maagasan ti masakit a kasasaad ti sangatauan a pinataud ti basol​—agraman ni patay a mismo. Nailadawan daytoy a panangagas iti piguratibo a pamay-an iti maudi a libro ti Biblia: “Ket ditoy a bangir ti karayan ken idiay a bangir addada dagiti kayo ti biag nga agpataudda ti sangapulo ket dua a pagapitan a bunga, nga agbungada iti binulan. Ket dagiti bulong dagiti kayo agpaayda iti pannakaagas dagiti nasion.” (Apocalipsis 22:2) Darepdepenyo! Maysa a piguratibo a karayan ti danum ti biag nga agay-ayus iti nagbaetan dagiti kayo ti biag agraman dagiti bulongda, amin agpaay iti pannakaagas ti sangatauan. Iladawan dagitoy a simbolo nga impaltiing ti Dios ti probisionna a mangisubli ti sangatauan iti kinaperpekto maibatay iti daton a subbot ni Jesus.

Dagiti naimpadtuan a sirmata iti libro ti Apocalipsis pumaysonton iti mabiit. (Apocalipsis 22:6, 7) Ket, inton maiyaplikaren a naan-anay ti pateg ti daton a subbot ni Jesus iti sangatauan, agbalinton a perpekto ti amin a nalinteg-panagpuspusona a tattao ken “maluk-atan[danto] iti pannakaadipen ti panagrupsa, a maipaay iti nadayag a wayawaya dagiti annak ti Dios.” (Roma 8:21) Ipakita ti kaitungpalan dagiti padto ti Biblia nga asidegen daytoy nadayag a pannakawayawaya. (Apocalipsis 6:1-8) Din agbayag ikkatenton ti Dios ti kinadakes ditoy daga, ket tagiragsakento dagiti tao ti biag nga agnanayon iti paraiso a daga. (Juan 3:16) Pudno a maysanto dayta a lubong nga awan ti basol!

[Ladawan iti panid 7]

Babaen ti daton a subbot ni Jesus magun-odanto dagiti pamilia a kas itoy ti agnanayon a kinaragsak