Inton Awanen ti Basol

“NAIPASNGAYTAYO kadi iti basol?” Dayta a saludsod pinagpanunotna ti maysa a graduate student idiay Estados Unidos di nagbayag kalpasan a rinugianna ti agadal iti Biblia. Gapu ta napadakkel a Hindu, karkarna kenkuana ti kapanunotan maipapan iti basol a tawid. Ngem no ti basol talaga met laeng a tinawid, inkalinteganna, awan serserbi ti panangilibak wenno panangtagtagilag-an iti kinapudno daytoy. Kasano a maammuan ti maysa ti sungbat daytoy a saludsod?

No tinawid, adda la ketdi nangrugian ti basol. Naparsua kadi a dakes ti immuna a tao, ket inyallatiwna dagiti dakes a kababalin kadagiti annakna? Wenno nagparang ti depekto idi kamaudiananna? Kaano kadi a talaga a nangrugi ti basol? Iti sabali a bangir, no pammarang laeng ti basol, maysa a banag wenno prinsipio a dakes, makainanamatay kadi a mawayawayaantayto iti dayta?

Sigun iti pammati dagiti Hindu, kakuykuyog ti panamarsua ti panagsagaba ken kinadakes. “Ti panagsagaba [wenno kinadakes],” kuna ti maysa nga eskolar a Hindu, “kas iti grabe a reuma, umakar-akar laeng iti nadumaduma a paset ngem saan a naan-anay a maikkat.” Di pagduaduaan a ti kinadakes nagbalinen a paset ti lubong ti sangatauan iti intero a historia. No immun-una pay daytoy ngem iti historikal a rekord ti tao, dagiti mapagtalkan a sungbat maipapan iti namunganayanna aggubuay la ketdi iti maysa a natantan-ok ngem tao. Dagiti sungbat aggapu la ketdi iti Dios.​—Salmo 36:9.

Ti Tao​—Naparsua nga Awanan Basol

Piguratibo ti panangiladawan iti panamarsua iti tao nga adda kadagiti Veda, kuna ti pilosopo a Hindu a ni Nikhilananda. Umasping iti dayta, parparbo laeng ti panangilawlawag ti kaaduan a relihion iti Daya maipapan iti panamarsua. Nupay kasta, agpadpada nga adda nainkalintegan ken nasientipikuan a pamatian iti salaysay ti Biblia maipapan iti panamarsua iti immuna a tao.a Kuna ti damo unay a kapitulona: “Ti Dios pinarsuana ti tao a kaladawanna met laeng, iti ladawan ti Dios pinarsuana; pinarsuana ida a lalaki ken babai.”​—Genesis 1:27.

Ania ti kayat a sawen ti naparsua “iti ladawan ti Dios”? Kastoy laeng: Naaramid ti tao a kaasping ti Dios, nga addaan kadagiti nadiosan a galad​—kas iti kinahustisia, kinasirib, ken ayat​—a mangiduma kenkuana kadagiti animal. (Idiligyo ti Colosas 3:9, 10.) Dagitoy a galad ti nangipaay kenkuana iti pannakabalin nga agpili nga agaramid iti naimbag wenno dakes, nga addaan wayawaya nga agpili. Awan idi ti basol ti immuna a tao, awan kinadakes wenno panagsagaba iti panagbiagna, idi naparsua.

Iti tao a ni Adan, inted ni Jehova a Dios daytoy a bilin: “Kadagiti amin a kayo iti minuyongan mangankanto a siwayawaya. Ngem ti aggapu iti kayo ti pannakaammo ti imbag ken ti dakes saanmonto a kanen: ta iti aldaw a pannanganmo iti daydiay mataykanto a di bumurong.” (Genesis 2:16, 17) No agtungpalda, da Adan ken ti asawana a ni Eva, maitan-ok ken maidayawda ti Namarsua kadakuada ken agtalinaedda nga awanan iti basol. Iti kasumbabangirna, ti panagsukir ipamatmatna ti saanda a panangtungpal kadagiti perpekto a pagalagadan ti Dios ket pagbalinenna ida nga imperpekto​—managbasol.

Saan a naparsua a nadibinuan da Adan ken Eva. Nupay kasta, addaanda kadagiti nadibinuan a galad ken pannakabalin nga agaramid kadagiti moral a pangngeddeng. Kas parsua ti Dios, awan basolda idi, wenno perpektoda. (Genesis 1:31; Deuteronomio 32:4) Ti pannakaparsuada saanna a sininga ti panagtunos nga adda iti nagbaetan ti Dios ken ti uniberso iti las-ud ti naunday a panawen agingga a napataudda. Kasano ngarud a nangrugi ti basol?

Ti Namunganayan ti Basol

Immuna a napasamak ti basol iti lugar dagiti espiritu. Sakbay a naparsua ti daga ken ti tao, namarsua ti Dios kadagiti nasaririt nga espiritu a parsua​—dagiti anghel. (Job 1:6; 2:1; 38:4-7; Colosas 1:15-17) Maysa kadagitoy nga anghel ti nakaro unay ti panangipategna iti kinaimnas ken siribna. (Idiligyo ti Ezequiel 28:13-15.) Iti bilin ti Dios kada Adan ken Eva a mamataud kadagiti annak, nakita daytoy nga anghel nga iti di agbayag mapno ti intero a daga kadagiti nalinteg a tattao, nga aminda agdaydayaw iti Dios. (Genesis 1:27, 28) Tinarigagayan daytoy nga espiritu a parsua nga isu ti pagdayawanda. (Mateo 4:9, 10) Ti panangtartarakenna iti daytoy a tarigagay ti nangituggod kenkuana nga agaramid iti dakes.​—Santiago 1:14, 15.

Iti pannakisaritana ken Eva babaen ti serpiente, kinuna ti rebelioso nga anghel a babaen ti panangiparit a mangan iti bunga ti kayo ti pannakaammo iti naimbag ken dakes, ipapaidam ti Dios ti pannakaammo a rumbeng a maadda koma kenkuana. (Genesis 3:1-5) Makarimon a kinaulbod ti panangibaga iti dayta​—maysa a basol. Iti panangibagana iti daytoy a kinaulbod, pinagbalin ti anghel ti bagina a managbasol. Dayta ti gapuna a naawagan a Diablo, manangpardaya, ken Satanas, maysa a bumusbusor iti Dios.​—Apocalipsis 12:9.

Dakes ti epektona ken Eva ti panangallukoy ni Satanas. Tangay nagtalek iti sasao ti Mannulisog, nagpasulisog ken nangan iti bunga ti maiparit a kayo. Ti lakayna a ni Adan, kimmanunong kenkuana a mangan iti bunga, ket iti kasta agpadada a nagbalin a managbasol. (Genesis 3:6; 1 Timoteo 2:14) Nalawag, gapu ta pinilida ti agsukir iti Dios, nagmintis dagiti immuna a nagannak kadatayo iti marka ti kinaperpekto ket nagbalinda a managbasol.

Dagiti ngay annak da Adan ken Eva? Ilawlawag ti Biblia: “Babaen iti maysa a tao simrek ti basol iti lubong ken ti ipapatay babaen iti basol, ket iti kasta ti ipapatay nagsaknap iti isuamin a tattao agsipud ta nagbasolda amin.” (Roma 5:12) Nagepekton ti linteg ti tinnawidan. Saan a maipasa ni Adan kadagiti annakna ti awan kenkuana. (Job 14:4) Tangay naawan ti kinaperpektoda, managbasolen ti immuna a pagassawaan idi nayinaw dagiti annakda. Kas resultana, datay amin​—awan labasna​—natawidtayo ti basol. (Salmo 51:5; Roma 3:23) Bin-ig a kinadakes ken panagsagaba ti imbunga ti basol. Maysa pay, gapu iti dayta, lumakay ken mataytayo amin, “ta dagiti isupapak ti basol isu ti ipapatay.”​—Roma 6:23.

Ti Konsiensia ‘Mangidarum’ Wenno ‘Mamakawan’

Usigenyo met ti epekto ti basol iti kababalin ti immuna a natauan a pagassawaan. Inabbonganda ti dadduma a paset ti bagida ken ginandatda nga ilemmengan ti Dios. (Genesis 3:7, 8) Gapu iti basolda nakonsiensia, nagdanag, ken nakariknada iti bain. Ammo unay dagiti tattao ita dagitoy a rikna.

Siasino ti di alusiisen no saan a makaipakita iti kinaimbag iti maysa nga agkasapulan wenno di makarikna iti panagbabawi no makaisawang iti sasao a di koma pulos naisao? (Santiago 4:17) Apay nga addaantayo iti kakasta a nariribuk a rikna? Ilawlawag ni apostol Pablo a ti ‘linteg naisurat iti puspusotayo.’ Malaksid no kimmalion ti konsiensiatayo, ti aniaman a panagsalungasing iti dayta a linteg riribukenna ti nakemtayo. Gapuna ti timek ti konsiensia ‘idarum’ wenno ‘pakawanennatayo.’ (Roma 2:15; 1 Timoteo 4:2; Tito 1:15) Mautobtay man dayta wenno saan, mariknatay iti kaunggantayo ti biddut, ti basol!

Ammo unay ni Pablo dagiti managbasol a pagannayasanna. “No kayatko nga aramiden ti umiso, ti dakes ti adda kaniak,” inaminna. “Pudno a pagragsakak ti linteg ti Dios maitunos iti kinatao nga adda iti unegko, ngem makitak iti kamkamengko ti sabali a linteg a makibakbakal maibusor iti linteg ti panunotko ket iturturongnak a sikakayaw iti linteg ti basol nga adda iti kamkamengko.” Gapuna insaludsod ni Pablo: “Siasinonto ti mangalaw kaniak iti bagi nga agpaspasar itoy nga ipapatay?”​—Roma 7:21-24.

Pannakawayawaya iti Basol​—Kasano?

“Ti pannakawayawaya, iti tradision a Hindu,” kuna ti maysa nga eskolar, “ket pannakawayawaya iti maulit-ulit a pannakayanak ken ipapatay.” Kas solusion, ti Budhismo tuktukoyenna met ti Nirvana​—maysa a kasasaad ti pananglipat iti makinruar a kinapudno. Gapu iti di pannakaawat iti kapanunotan maipapan iti basol a tawid, ilalapsut manipud iti kaadda ti ikarkari laeng ti Hinduismo.

Iti sabali a bangir, ti wagas ti Biblia maipapan iti pannakawayawaya mangibunga iti aktual a pannakaikkat ti managbasol a kasasaad. Kalpasan nga insaludsodna no kasano a maispal iti basol, insungbat ni apostol Pablo: “Pagyamanan iti Dios baeten ken Jesu-Kristo nga Apotayo!” (Roma 7:25) Wen, ti pannakaispal aggapu iti Dios babaen ken Jesu-Kristo.

Sigun iti Ebanghelio ni Mateo, “ti Anak ti tao,” ni Jesu-Kristo, immay “tapno itedna ti kararuana a subbot a kasukat dagiti adu.” (Mateo 20:28) Kas nailanad iti 1 Timoteo 2:6, insurat ni Pablo a ni Jesus ‘intedna ti bagina kas katupag a subbot nga agpaay iti isuamin.’ Ti sao a “subbot” ipaspasimudaagna ti panangbayad iti gatad tapno masubbot dagiti balud. Ti kinapudno a daytoy ket maysa a katupag a subbot ipagpaganetgetna ti kinaepektibo ti gatad tapno mabalanse ti legal a pagtimbangan ti kinahustisia. Ngem kasano a ti ipapatay ti maysa a tao maibilang a “katupag a subbot nga agpaay iti isuamin”?

Inlako ni Adan ti intero a sangatauan, a pakairamanantayo, iti basol ken ipapatay. Ti gatad, wenno multa, nga imbayadna isu ti perpekto a natauan a biagna. Tapno mabawi daytoy, maysa pay a perpekto a natauan a biag​—maysa a katupag a subbot​—ti kasapulan a maibayad. (Exodo 21:23; Deuteronomio 19:21; Roma 5:18, 19) Tangay awan imperpekto a tao a makaipaay iti daytoy a subbot, ti Dios, iti di nakedngan a kinasiribna, linuktanna ti dalan a rummuaran kadagitoy a pakarigatan. (Salmo 49:6, 7) Inyakarna ti perpekto a biag ti bugbugtong nga Anakna manipud langit iti aanakan ti maysa a birhen ditoy daga, a pinalubosanna a mayanak kas perpekto a tao.​—Lucas 1:30-38; Juan 3:16-18.

Tapno maibanag ti trabaho a panangsubbot iti sangatauan, kasapulan a pagtalinaeden ni Jesus ti kinatarnawna bayat ti kaaddana ditoy daga. Dayta ti inaramidna. Kalpasanna natay iti sakripisio nga ipapatay. Iti kastoy a wagas sinigurado ni Jesus a ti pateg ti perpekto a natauan a biag​—ti mismo a biagna​—ket maaramat a pangbayad kas subbot a pangisalakan iti sangatauan.​—2 Corinto 5:14; 1 Pedro 1:18, 19.

No Aniat’ Maaramidan Kadatayo ti Subbot ni Kristo

Ita pay laeng magunggonaannatayon ti daton a subbot ni Jesus. No mamatitay iti dayta, matagiragsaktayo ti nadalus a takder iti imatang ti Dios ken masagraptayo ti naayat ken nadungngo a panangaywan ni Jehova. (Aramid 10:43; Roma 3:21-24) Imbes a malapunostayo iti pannakakonsiensia kadagiti nagbasolantayo, siwayawayatayo a makadawat iti pammakawan iti Dios maibatay iti subbot.​—Isaias 1:18; Efeso 1:7; 1 Juan 2:1, 2.

Iti masanguanan, pagbalinento a posible ti subbot ti naan-anay a pannakapaimbag ti masakit a kasasaad ti sangatauan nga imbunga ti basol. Iladawan ti maudi a libro iti Biblia ti “maysa a karayan ti danum ti biag” nga agay-ayus manipud iti trono ti Dios. Kadagiti igid ti karayan addada nawadwad nga agbungbunga a kayo a dagiti bulongda “agpaayda iti pannakaagas dagiti nasion.” (Apocalipsis 22:1, 2) Iti simboliko a pamay-an, tuktukoyen ti Biblia ditoy ti nakaskasdaaw a probision ti Namarsua a mangwayawaya iti sangatauan manipud basol ken ipapatay iti agnanayon maibatay iti daton a subbot ni Jesus.

Asidegen a matungpal dagiti propetiko a sirmata iti libro nga Apocalipsis. (Apocalipsis 22:6, 7) Iti kasta, agbalinto a perpekto amin a nalinteg-panagpuspusona a tattao, a ‘nawayawayaan manipud iti pannakaadipen iti panagrupsa.’ (Roma 8:20, 21) Saan kadi a rumbeng a tignayennatay daytoy a mangammo iti ad-adu pay maipapan ken Jehova a Dios ken ti nasungdo nga Anakna, ni Jesu-Kristo, a nagserbi kas subbot?​—Juan 17:3.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 6]

Inyeg ni Adan ti basol ken ipapatay iti sangatauan

[Ladawan iti panid 7]

Ti daton a subbot ni Jesus mangyeg pannakawayawaya manipud basol ken ipapatay