Dagiti Saludsod Manipud Kadagiti Managbasa
Idiay Hebreo 11:26, ni kadi Moises ti natukoy kas “ti Kristo,” wenno inladawanna ni Jesu-Kristo?
Iti panangsalaysayna iti pammati ni Moises, insurat ni apostol Pablo a ni Moises “pinagarupna a dakdakkel a kinabaknang ti pannakaumsi ken Kristo, ngem dagiti kinabaknang ti Egipto; ta kitkitaenna idi ti gunggona.” (Hebreo 11:26) Kaslat’ tay tuktukoyen ni Pablo ni Moises kas “ti Kristo,” wenno napulotan, iti dadduma a pamay-an.
Pudno iti nagduduma a pamay-an, nangipasdek ni Moises ti padron iti um-umay a Mesias. Nupay ni Moises mismo ket maysa a mammadto, impadtona ti iyaay ti dakdakkel a mammadto ‘kas kenkuana.’ Narikna ti adu a Judio a ni Jesus “Daydi Mammadto,” a pinatalgedan dagiti pasurotna. (Deuteronomio 18:15-19; Juan 1:21; 5:46; 6:14; 7:40; Aramid 3:22, 23; 7:37) Ni Moises met ti manangibabaet iti Linteg ti tulag, ngem immawat ni Jesus ti “maysa a panangaywan a nasaysayaat” kas “ti manangibabaet iti maysa a tulag a nasaysayaat,” ti nadayag a baro a tulag. (Hebreo 8:6; 9:15; 12:24: Galacia 3:19; 1 Timoteo 2:5) Isu nga iti dadduma a pamay-an, maikuna nga inladawan ni Moises ti um-umay a Mesias.
Nupay kasta, agparang a saan a dayta ti kangrunaan a kaipapanan ti Hebreo 11:26. Awan ti pakakitaan nga ammo ni Moises dagiti detalye maipapan iti Mesias, nga imbilangna dagiti naglasatanna idiay Egipto kas maipuon iti Mesias wenno pannakabagi Daydiay.
Insingasing dagiti dadduma a dagiti sasao ni Pablo idiay Hebreo 11:26 umasping ti kaipapananna iti komentona a dagiti Kristiano naglasatda “kadagiti sagabaen gapu ken Kristo.” (2 Corinto 1:5) Ammo dagiti napulotan a Kristiano a nagsagaba ni Jesu-Kristo ket no ‘nakipagsagabada kenkuana makipaggloriada met kenkuana’ idiay langit. Ngem saan nga ammo ni Moises no ania ti pagsagabaan ti um-umay a Mesias, ket awan met ti nailangitan a namnama ni Moises.—Roma 8:17; Colosas 1:24.
Adda ti nalaklaka a pannakatarus no kasano a ni Moises “pinagarupna a dakdakkel a kinabaknang ti pannakaumsi ken Kristo.”
Idi insurat ni Pablo “ti Kristo” idiay Hebreo 11:26, inusarna ti Griego a sao Khri·stouʹ, nga isu ti katupag ti Hebreo a sao a Ma·shiʹach, wenno Mesias. Ti kaipapanan agpadpada ti “Mesias” ken “Kristo” ket “ti napulotan.” Isu a ti ‘panangipateg [ni Moises] iti pannakaumsi ti napulotan’ ti tuktukoyen ni Pablo. Mabalin kadi a maawagan ni Moises a “napulotan”?
Wen. Idi panawen ti Biblia mabalin a ti maysa a tao maisaad iti naisangsangayan a posision babaen ti pannakaibukbok iti lana iti ulona. “Idin ni Samuel innalana ti botelia ti lana ket imbukbokna iti rabaw ti ulo [ni Saul].” “Idin ni Samuel innalana ti sara ti lana ket pinulotanna [ni David] iti tengnga dagiti kakabsatna. Ket ti espiritu ni Jehova immay a sipipigsa unay ken David.” (1 Samuel 10:1; 16:13; idiligyo ti Exodo 30:25, 30; Levitico 8:12; 2 Samuel 22:51; Salmo 133:2.) Kaskasdi, dadduma, kas kada mammadto Eliseo ken ti ari ti Siria a ni Hazael, madakdakamatda kas “napulotan” uray no awan ti pammaneknek a naibukbok ti literal a lana kadakuada. (1 Ar-ari 19:15, 16; Salmo 105:14, 15; Isaias 45:1) No kasta, ti maysa mabalin a maawagan a “napulotan” no isu ket napili wenno naisangsangayan ti pannakadutokna.
Iti daytoy a sentido, ni Moises mismo ket pinulotan ti Dios, ket ti dadduma a Biblia itedda payen dagiti ebkas kas “Pinulotan ti Dios” wenno “ti Napulotan” idiay Hebreo 11:26. Nadutokan ni Moises kas pannakabagi ni Jehova ken ti mangidaulo iti Israel a rumuar iti Egipto. (Exodo 3:2-12; 15-17) Nupay napadakkel ni Moises iti sidong ti kinabaknang ken kinadayag ti Egipto, ad-adda a tinagipategna ti pannakadutokna, nga inawatna ken intungpalna. Maitutop la unay, maisurat ngarud ni Pablo a ni Moises “pinagarupna a dakdakkel a kinabaknang ti pannakaumsi ken Kristo ngem ti kinabaknang ti Egipto.”