Magnakayo a Situtured Kadagiti Daldalan ni Jehova

“Naragsak ti tunggal maysa nga agbuteng ken Jehova, a magna kadagiti daldalanna.”​—SALMO 128:1.

1, 2. Ania ti maitulong dagiti balikas ken aramid dagiti nagkauna a saksi ni Jehova a nailanad iti Biblia?

NAPNO ti Sagrado a Sao ni Jehova kadagiti pakasaritaan maipapan kadagiti suot a napasaran ken naragsak a kapadasan dagiti nasungdo nga adipenna. Naidumduma ken napatak dagiti kapadasan da Noe, Abraham, Sara, Josue, Debora, Barak, David, ken dadduma pay. Pudno a tattao dagitoy nga addaan naisangsangayan a nagpapadaan. Addaanda iti pammati iti Dios ken nagnada a situtured kadagiti daldalanna.

² Mabalin a makapabileg kadatayo dagiti balikas ken aramid dagiti nagkauna a saksi ni Jehova bayat nga ikagumaantayo ti magna kadagiti daldalan ti Dios. Mainayon pay, naragsaktayo no ipakitatayo ti panagraem iti Dios ken ti umno a panagamak a mamagpungtot kenkuana. Pudno daytoy uray pay no maipasangotayo kadagiti pakasuotan iti biag, ta inkanta ti napaltiingan a salmista: “Naragsak ti tunggal maysa nga agbuteng ken Jehova, a magna kadagiti daldalanna.”​—Salmo 128:1.

Ti Kaipapanan ti Tured

3. Ania ti tured?

³ Iti pannagna kadagiti daldalan ni Jehova, kasapulantayo ti tured. Kinapudnona, bilinen ti Kasuratan dagiti tattao ti Dios nga iparangarangda daytoy a galad. Kas pangarigan, inkanta ni salmista a David: “Bumilegkayo koma, ket ta pusoyo tumured kadi, dakayo amin a mangnamnama ken Jehova.” (Salmo 31:24) Ti tured kaipapananna ti “mental wenno moral a pigsa a makigasanggasat, mangibtur, ken mangsaranget iti peggad, buteng, wenno pakarigatan.” (Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary) Ti natured a tao ket nabileg, maingel, napigsa ti pakinakemna. Nalawag nga ipakita dagiti sumaganad a sasao ni apostol Pablo iti katulonganna a ni Timoteo nga ikkan ni Jehova dagiti adipenna iti tured: “Saannatay nga inikkan ti Dios iti espiritu ti kinatakrut, no di ket ti kinatibker ken ti ayat ken ti kinasimbeng ti panunot.”​—2 Timoteo 1:7.

4. Ania ti maysa a wagas a pananggun-od iti tured?

⁴ Ti maysa a wagas a pananggun-od iti inted-Dios a tured isu ti panangut-utob a buyogen ti kararag iti Sao ni Jehova, ti Biblia. Naglaon dagiti Kasuratan iti adu a pakasaritaan a makatulong kadatayo nga agbalin a naturtured pay. Gapuna, intay kitaen nga umuna no ania ti masursurotayo kadagiti pakasaritaan a nailanad iti Hebreo a Kasuratan maipapan kadagiti sumagmamano a nagna a situtured kadagiti daldalan ni Jehova.

Kinatured a Mangiwaragawag iti Mensahe ti Dios

5. Kasano a makagunggona kadagiti adipen ni Jehova ita ti kinatured ni Enoc?

⁵ Makatulong ti kinatured ni Enoc kadagiti adipen ni Jehova ita a mangiwaragawag a situtured iti mensahe ti Dios. Sakbay a nayanak ni Enoc, ‘rinugian dagiti tattao ti immawag iti nagan ni Jehova.’ Kuna dagiti dadduma nga eskolar a “rinugian [dagiti tattao ti immawag] a sibabassawang” iti nagan ni Jehova. (Genesis 4:25, 26; 5:3, 6) Mabalin nga impanaganda ti nagan ti Dios kadagiti tattao wenno kadagiti idolo pay ketdi. Isu a rumangrangpaya ti ulbod a relihion idi naipasngay ni Enoc idi 3404 K.K.P. Kinapudnona, agparang nga is-isu laeng ti ‘nakipagna iti Dios,’ a nangsurot iti nalinteg a panagbiag a maitunos iti kinapudno nga impalgak ni Jehova.​—Genesis 5:18, 24.

6. (a) Ania a nadagsen a mensahe ti inwaragawag ni Enoc? (b) Ania ti mainanamatayo?

⁶ Situtured nga impakaammo ni Enoc ti mensahe ti Dios, nalabit babaen ti panangasaba. (Hebreo 11:5; idiligyo ti 2 Pedro 2:5.) “Adtoy!” kinuna daytoy agmaymaysa a saksi, “immay ni Jehova a kaduana dagiti linaklaksa a sasantona, tapno iwayatna ti panangukom kadagiti isuamin, ken tapno mangipaneknek kadagiti amin a managdakdakes iti dagup dagiti gapuananda a dakes, nga inaramidda iti kinamanagtabbaawda, ken dagiti isuamin a bassawang kenkuana a sinao dagiti managbasol a nadangkes.” (Judas 14, 15) Addaan ni Enoc iti tured a mangaramat iti nagan ni Jehova iti panangipakaammona iti dayta a mensahe a nangkondenar kadagiti managdakdakes. Ket no kasano nga inikkan ti Dios ni Enoc iti tured a mangiwaragawag iti dayta a nadagsen a mensahe, kasta met nga inikkan ni Jehova dagiti Saksina ita iti bileg nga agsao a situtured iti ministerio, idiay eskuelaan, ken iti uray sadinoman.​—Idiligyo ti Aramid 4:29-31.

Kinatured iti Sidong ti Pakasuotan

7. Ania nga ulidan ti kinatured ti impaay ni Noe?

⁷ Makatulong kadatayo ti ulidan ni Noe nga agbalin a natured iti panagaramid iti nalinteg no masuottayo. Buyogen ti tured ken pammati, impangagna ti pakdaar ti Dios maipapan iti sangalubongan a layus ket “nangisagana iti daong a pakaisalakanan ti sangakabbalayanna.” Babaen ti panagtulnogna ken panangaramidna iti nalinteg, kinondenar ni Noe ti lubong dagiti saan a mamati gapu kadagiti dakes nga aramidna ket pinaneknekanna a maikari dayta a madadael. (Hebreo 11:7; Genesis 6:13-22; 7:16) Ti panangut-utob iti kabibiag ni Noe makatulong kadagiti adipen ti Dios ita a situtured nga agaramid iti nalinteg kas iti Nakristianuan a ministerio.

8. (a) Ania ti nakaipasanguan ni Noe kas natured a “manangaskasaba iti kinalinteg”? (b) Ania ti aramiden ni Jehova maipaay kadatayo no naturedtayo a manangaskasaba iti kinalinteg?

⁸ No sursurotentayo ti nalinteg a dana ngem ditay ammo no kasano a sarangten ti maysa a suot, ikararagtayo ti sirib tapno kabaelantayo a sarangten dayta. (Santiago 1:5-8) Ipakita ti kinasungdo ni Noe iti Dios iti sidong ti pannubok a kabaelantay a sanguen dagiti suot a buyogen ti kinatured ken kinamatalek. Nagtalinaed a natibker iti laksid ti panangriribuk ti dakes a lubong ken dagiti naglasag nga anghel ken dagiti mestiso a putotda. Wen, ni Noe ket maysa a natured a “manangaskasaba iti kinalinteg” iti “kadaanan a lubong” a nakedngan a madadael. (2 Pedro 2:4, 5; Genesis 6:1-9) Nupay situtured nga impakaammona ti pakdaar ti Dios kadagiti tattao sakbay ti layus, “saanda a nangikankano agingga iti yaay ti layus ket inyayusna ida amin.” (Mateo 24:36-39) Ngem laglagipentay koma nga iti baet ti panangidadanes ti kaaduan a tao ita ken panangilaksidda iti naibatay-Biblia a mensahetayo, alangonennatayto ni Jehova a kas iti panangalangonna ken ni Noe no ipakitatayo ti isu met laeng a pammati ken tured kas manangaskasaba iti kinalinteg.

Kinatured nga Agtulnog iti Dios

9, 10. Kasano nga impakita da Abraham, Sara, ken Isaac ti natured a panagtulnog?

⁹ Ti “gayyem ni Jehova” a ni Abraham ket maysa a nasayaat nga ulidan ti natured a panagtulnog iti Dios. (Santiago 2:23) Kasapulan ni Abraham ti pammati ken tured iti panagtulnog ken Jehova ken panangpanaw iti Ur dagiti Caldeos, maysa a nabaknang a siudad. Namati [ni Abraham] iti kari ti Dios a bendisionanto ti “amin a pamilia iti daga” ti bagbagida babaen kenkuana ken maikkanto dagiti kaputotanna iti daga. (Genesis 12:1-9; 15:18-21) Babaen ti pammati, “naggian [ni Abraham] a kas ganggannaet idiay daga a naikari” ket pinadpadaananna “ti siudad nga addaan kadagiti napaypayso a pundasion”​—ti nailangitan a Pagarian ti Dios, nga iti sidong dayta mapagungarto iti biag ditoy daga.​—Hebreo 11:8-16.

¹⁰ Addaan met ti asawa ni Abraham a ni Sara iti pammati ken tured a mangpanaw iti Ur, kumadua ken lakayna iti ganggannaet a daga, ken mangandur kadagiti aniaman a pakarigatan a mapasaranda sadiay. Ket anian a gunggona ti inawatna gapu iti situtured a panagtulnogna iti Dios! Nupay maysa a lupes agingga idi ag-90 ken “nalabesen ti tawenna,” inawat ni Sara ti pannakabalin ‘a mangisikog iti maysa nga anak, gapu ta imbilangna a matalek ti Dios a nangikari.’ Idi agangay, impasngayna ni Isaac. (Hebreo 11:11, 12; Genesis 17:15-17; 18:11; 21:1-7) Sumagmamano a tawen kalpasanna, situtured a nagtungpal ni Abraham iti Dios ket “indatonna ni Isaac.” Idi linapdan ti maysa nga anghel, inawat ti patriarka ti natured ken natulnog nga anakna manipud ken patay “iti mangiladawan a pamay-an.” No kasta, naimpadtuan nga inladawan da Abraham ken Isaac ti panangipaay ni Jehova a Dios iti Anakna, ni Jesu-Kristo, kas maysa a subbot tapno maaddaan dagidiay mangalagad iti pammati kenkuana iti biag nga agnanayon. (Hebreo 11:17-19; Genesis 22:1-19; Juan 3:16) Pudno la unay, ti natured a panagtulnog da Abraham, Sara, ken Isaac rumbeng a gutugotennatay nga agtulnog ken Jehova ken kanayon nga agtungpal iti pagayatanna.

Kinatured a Dumasig iti Ili ti Dios

11, 12. Kasano nga impakita ni Moises ti tured mainaig iti ili ni Jehova? (b) Mainaig iti kinatured ni Moises, ania ti mabalin a maisaludsodtayo?

¹¹ Situtured a dimmasig ni Moises iti mairurrurumen nga ili ti Dios. Idi maika-16 a siglo K.K.P., impakita dagiti mismo a dadakkel ni Moises ti kinaturedda. Idi imbilin ti ari ti pannakapapatay dagiti kayyanak a Hebreo a lallaki, saanda a nagbuteng. Inlemmengda ni Moises sada inkabil iti maysa a bassit a bilog iti karunuan iti igid ti karayan Nilo. Idi nasarakan ti babai nga anak ni Faraon, pinadakkelna ni Moises a kas anakna, nupay umuna pay a nasanay iti naespirituan iti pagtaengan dagiti nagannak kenkuana. Kas kameng ti sangakabbalayan ni Faraon, “nasursuruan [ni Moises] iti amin a kinasirib dagiti taga-Egipto” ket nagbalin a “mannakabalin kadagiti sao ken aramidna,” nabileg iti mental ken pisikal a saguday.​—Aramid 7:20-22; Exodo 2:1-10; 6:20.

¹² Iti laksid dagiti material a pagnam-ayan iti balay ti ari, situtured a dimmasig ni Moises kadagiti agdaydayaw ken Jehova, a tinagabu idi dagiti taga-Egipto. Iti panangsalaknibna iti maysa nga Israelita, pinatayna ti maysa nga Egipcio sa naglibas a nagturong idiay Madian. (Exodo 2:11-15) Kalpasan ti agarup 40 a tawen, isut’ inusar ti Dios a mangwayawaya kadagiti Israelita iti pannakaadipen. Iti kasta “pinanawan [ni Moises] ti Egipto, a dina kinabuteng ti pungtot ti ari,” a nangipangta a mangpapatay kenkuana gapu iti panangibagina ken ni Jehova maipuon iti Israel. Nagna ni Moises a kasna la nakita ‘Daydiay saan a makita,’ ni Jehova a Dios. (Hebreo 11:23-29; Exodo 10:28) Addaankay kadi iti kasta a pammati ken tured nga agtalinaed a sipupudno ken Jehova ken iti ilina iti baet ti pakarigatan ken pannakaidadanes?

Kinatured a ‘Mangsurot a Naan-anay ken ni Jehova’

13. Kasano a nangipaay da Josue ken Caleb iti ulidan ti kinatured?

¹³ Pinaneknekan da natured a Josue ken Caleb a mabalintay ti magna kadagiti daldalan ti Dios. “Sinurotda a naan-anay ni Jehova.” (Numeros 32:12) Karaman da Josue ken Caleb kadagiti 12 a lallaki a naibaon a mangsimisim iti Naikari a Daga. Gapu ta kabutengda dagiti agnaed sadiay, pinadas dagiti sangapulo nga espia nga upayen ti Israel a sumrek idiay Canaan. Nupay kasta, situtured a kinuna da Josue ken Caleb: “No ni Jehova kaay-ayonatayo, yegnatayo ngarud iti daytoy a daga ket itednanto kadatayo, maysa a daga nga agayus ti gatas ken diro. Isuna laeng a dikayo koma kumaniwas ken Jehova; wenno dikayo agbuteng kadagiti tattao iti dayta a daga, ta isuda ti taraon nga agpaay kadatayo. Ti sarikedkedda naikkat kadakuada, ket ni Jehova adda kadatayo. Dikay agbuteng kadakuada.” (Numeros 14:8, 9) Gapu iti kaawan ti pammati ken kinatakrutda, saan a nakagteng dayta a kaputotan dagiti Israelita iti daga a naikari. Ngem nakastrek da Josue ken Caleb, agraman ti baro a kaputotan.

14, 15. (a) Iti panangtungpal ni Josue kadagiti sasao ti Josue 1:7, 8, ania ti napasaranna ken dagiti Israelita? (b) Ania a leksion maipapan iti tured ti masursurotayo kada Josue ken Caleb?

¹⁴ Kinuna ti Dios ken ni Josue: “Isuna laeng a bumilegka ken umingelka unay tapno tungpalem nga aramiden iti kas mayalubog iti isuamin a linteg a ni Moises nga adipenko imbilinna kenka. Saanmo a pagpanawan uray iti makanawan uray iti makatigid, tapno agbanagkanto a sisasayaat iti sadinoman a papanam. Daytoy a libro ti linteg dinto umadayo ita ngiwatmo, no di ket iti aldaw ken iti rabii pampanunotemto, tapno tungpalem nga aramiden ti kas mayalubog iti isuamin nga adda a naisurat kenkuana; ta iti kasta parang-ayemto ti dalanmo ket iti kasta addanto naimbag a banagmo.”​—Josue 1:7, 8.

¹⁵ Iti panangtungpal ni Josue kadagidiay a sasao, natnag ti Jerico ken dagiti dadduma pay a siudad kadagiti Israelita. Pinagintek pay ketdi ti Dios ti init tapno maitantan ti ilelennekna agingga iti nagballigi ti Israel idiay Gabaon. (Josue 10:6-14) Idi pinangtaan dagiti nagtitipon a buyot dagiti kabusor “a kasda la iti darat iti igid ti baybay ti kaaduda,” situtured a nagtignay ni Josue, ket pinagballigi manen ti Dios ti Israel. (Josue 11:1-9) Nupay imperpektotayo a tattao, kas kada Josue ken Caleb, kabaelantay a suroten a naan-anay ni Jehova, ket mapabilegnatayo ti Dios a magna a situtured kadagiti daldalanna.

Kinatured nga Agkammatalek iti Dios

16. Kasano nga impakita da Debora, Barak, ken Jael ti tured?

¹⁶ Masupapakan ti situtured a panagtalek iti Dios, kas ipakita dagiti pasamak kadagidi aldaw a panangukom dagiti ukom iti Israel. (Ruth 1:1) Kas pangarigan, situtured a nagtalek iti Dios da Ukom Barak ken ti babai a mammadto a ni Debora. Duapulo a tawenen a parparigaten ni Jabin nga ari ti Canaan ti Israel idi a binilin ni Jehova ni Barak babaen ken Debora a mangummong iti 10,000 a lallaki idiay Bantay Tabor. Nagturong a dagus ti pangulo ti armada ni Jabin a ni Sisara iti naapres a ginget ti Cison, ket masiguradona nga iti daytoy a tanap saan a matupagan dagiti buyot ti Israel ti armadana ken ti 900 a karuahe a pakigubat a nakadítan iti landok dagiti ligayda. Idi nagmartsa dagiti Israelita a nagturong iti ginget a tanap, nagtignay ti Dios maipaay kadakuada, ket nangyeg iti layus a namagbalin iti pagbabakalan a kapitakan a nangilutlot kadagiti karuahe ni Sisara. Nagballigi dagiti buyot ni Barak, ket “amin a buyot ni Sisara napasagda iti tadem ti kampilan.” Naglibas ni Sisara a nagkamang iti tolda ni Jael, ngem bayat a matmaturog, isut’ situtured a pinatay ni Jael babaen ti panangipalokna iti pasok ti tolda iti pispisna. Kas kaitungpalan ti impadto ni Debora ken ni Barak, nayawat iti maysa a babai “ti dayaw” iti daytoy a panagballigi. Gapu ta situtured a nagtalek da Debora, Barak, ken Jael iti Dios, “adda talna [iti Israel] iti uneg ti uppat a pulo a tawen.”​—Oc-ocom 4:1-22; 5:31.

17. Ania nga ulidan ti natured a panagtalek ken Jehova ti impaay ni Ukom Gideon?

¹⁷ Situtured a nagtalek ni Ukom Gideon ken ni Jehova a Dios idi rinaut dagiti Madianita ken dadduma pay ti Israel. Nupay ad-adu dagiti kabusorda, agarup 135,000, mabalin a kaskasdi nga ipagapu dagiti 32,000 a buyot ti Israel ti inted-Dios a balligi iti kinamaingelda. Iti panangibilin ni Jehova, kinissayan ngarud ni Gideon dagiti kakaduana agingga a buklen laengen ti tallo a grupo ti sagsasangagasut a lallaki. (Oc-ocom 7:1-7, 16; 8:10) Kabayatan ti pananglawlaw dagiti 300 iti kampo dagiti Madianita iti rabii, addaan ti tunggal maysa iti tangguyob ken gurgurita nga adda aluten iti unegna. Idi naseniasanda, pinagunida dagiti tangguyob, binurakda dagiti gurgurita, intag-ayda dagiti nasindian nga aluten, sada impukkaw: “Ti kampilan da Jehova ken Gideon!” (Oc-ocom 7:20) Sibubuteng a nagtataray dagiti Madianita ngem napasagda amin. Ipanamnama dagiti kasta a pasamak a masupapakan met ita ti situtured a panagtalek iti Dios.

Kinatured a Mangidaydayaw ken Jehova ken Mangitandudo iti Nadalus a Panagdaydayaw

18. Idi pinatayna ni Goliat, ania ti situtured nga inaramid ni David?

¹⁸ Ikkannatay dagiti sumagmamano nga ulidan a nailanad iti Biblia iti tured a mangidaydayaw ken Jehova ken mangitandudo iti nadalus a panagdaydayaw. Ni agtutubo a David, a situtured a nangispal iti karnero ni tatangna, pinaneknekanna ti kinaturedna iti sango ti higante a Filisteo a ni Goliat. “Sika umayka kaniak a sikakampilan ken sipipika ken sigagayang,” kinuna ni David, “ngem siak umayak kenka iti nagan ni Jehova dagiti buybuyot, ti Dios dagiti buybuyot ti Israel a kinaritmo. Ita nga aldaw yawatnakanto ni Jehova iti imak, ket kabilenkanto ket putolekto dayta ulom; . . . ket maammuanto dagiti tattao iti isuamin a daga nga adda ti Dios iti Israel. Ket isuamin daytoy a gimong maammuannanto a ni Jehova saan a mangisalakan a maaramat ti kampilan wenno ti pika, ta ti gubat kukua ni Jehova.” (1 Samuel 17:32-37, 45-47) Babaen ti tulong ti Dios, situtured nga indaydayaw ni David ni Jehova, pinatayna ni Goliat, ket iti kasta nagpateg ti pasetna iti pannakaikkat ti pangta dagiti Filisteo maibusor iti nadalus a panagdaydayaw.

19. Iti ania a proyekto a kasapulan ni Salomon ti tured, ket kasano a mayaplikar iti kaaldawantayo ti inaramidna?

¹⁹ Idi ngannganin ipatakder ti anak ni Ari David a ni Salomon ti templo ti Dios, indagadag ti lakayen nga amana kenkuana: “Pumigsaka ket tumuredka, ket isu ti aramidem. Dika agbuteng, dika maupay ta ni Jehova a Dios, a Diosko met laeng, adda kenka. Isu dinto agkurang kenka, dinakanto idian agingga iti di malpas amin nga aramid a maipaay iti panagannong iti balay ni Jehova.” (1 Cronicas 28:20) Iti panagtignayna a situtured, sibaballigi a nairingpas ni Salomon ti templo. No mangipasango ita iti karit ti maysa a teokratiko a programa a panagibangon, laglagipentay koma dagiti sasao ni David: “Pumigsaka ket tumuredka, ket isu ti aramidem.” Anian a nagsayaat a wagas a panangidaydayaw ken Jehova ken panangitandudo iti nadalus a panagdaydayaw!

20. Iti ania a benneg a kasapulan ni Ari Asa ti tured?

²⁰ Gapu iti tarigagay ni Ari Asa a mangidaydayaw iti Dios ken mangitandudo iti nadalus a panagdaydayaw, inikkatna iti Juda dagiti idolo ken pinagtalawna dagiti balangkantis a lallaki iti templo. Inikkatna met ti apostata nga apongna a baket iti nangato a saadna ket pinuoranna ti “nakarimrimon nga idolo[na].” (1 Ar-ari 15:11-13) Wen, “timmured [ni Asa] ket inikkatna dagiti kinarimon iti amin a daga ti Juda ken Benjamin ken kadagiti il-ili nga innalana idi iti katurturodan ti Efraim, ket pinabarona ti altar ni Jehova nga adda idi iti sango ti balkon ni Jehova.” (2 Cronicas 15:8) Situtured met kadi a laksidenyo ti apostasia ken itandudoyo ti nadalus a panagdaydayaw? Us-usarenyo kadi dagiti material a sanikuayo a maipaay iti intereses ti Pagarian? Ken ikagkagumaanyo kadi nga idaydayaw ni Jehova babaen ti regular a pannakiraman iti panangiwaragawag ti naimbag a damag kas maysa kadagiti Saksina?

21. (a) Kasano a makatulong kadatayo dagiti salaysay maipapan kadagiti natarnaw a tattao sakbay ti panawen dagiti Kristiano? (b) Anianto ti mausig iti sumaganad nga artikulo?

²¹ Anian a yamantayo ta nangitalimeng ti Dios kadagiti Nainkasuratan a pakasaritaan maipapan kadagiti natured ken natarnaw nga adipenna sakbay ti panawen dagiti Kristiano! Pudno la unay, makatulong kadatayo dagiti nasayaat nga ulidanda a mangipaay iti sagrado a serbisio ken Jehova a buyogen ti tured, nadiosan a panagbuteng, ken panagamak. (Hebreo 12:28) Ngem naglaon met ti Kristiano a Griego a Kasuratan kadagiti ulidan ti nadiosan a tured. Kasano a makatulong kadatayo dagiti dadduma kadagitoy a salaysay a magna a situtured kadagiti daldalan ni Jehova?

Kasanoyo a Sungbatan?

◻ Ania ti tured?

◻ Kasano nga impakita da Enoc ken Noe ti tured?

◻ Kasano nga impakita da Abraham, Sara, ken Isaac ti tured?

◻ Ania a natured nga ulidan ti intuyang da Moises, Josue, ken Caleb?

◻ Kasano nga impakita dagiti dadduma nga addaanda iti tured nga agkammatalek iti Dios?

[Ladawan iti panid 15]

Situtured a nagtalek ken Jehova da Gideon ken ti bassit a buyotna