“Bumilegka ken Pumigsaka Unay”
“Bumilegka ken pumigsaka unay . . . ta ni Jehova a Diosmo adda kenka.”—JOS. 1:7-9.
ANIA TI SUNGBATMO?
Kasano nga impakita da Enoc ken Noe ti kinaturedda?
Kasano a mapagulidanan ti pammati ken kinatured ti dadduma a nagkauna a babbai?
Ania dagiti maapresiarmo nga ulidan dagiti natured nga agtutubo?
1, 2. (a) Ania ti kasapulan no dadduma tapno maaramidtayo ti umiso? (b) Ania ti adalentayo iti daytoy nga artikulo?
TI KINABILEG wenno kinatured ket kasungani ti buteng, kinakapuy, ken kinatakrot. Napigsa ken maingel ti tao a natured. Ngem no dadduma, kasapulan ti tured tapno kanayon a maaramidtayo ti umiso.
2 Adda dagiti nadakamat iti Biblia a natured a tattao uray kadagiti nakarigrigat a kasasaad. Dadduma ti nangipakita iti kinatured kadagiti situasion a gagangay a mapaspasaran ti kaaduan nga adipen ni Jehova. Ania ti maadaltayo iti ulidanda? Kasanotayo nga agbalin a natured?
DAGITI NATURED A SAKSI ITI DAKES A LUBONG
3. Ania ti impadto ni Enoc maipapan kadagiti dakes a tattao?
3 Agkasapulan iti kinatured ti panagbalin a saksi ni Jehova iti tengnga dagiti dakes a tattao ditoy daga sakbay ti Layus idi kaaldawan ni Noe. Ngem ni Enoc, “daydiay maikapito iti linia manipud ken Adan,” situtured nga impakaammona daytoy a padto: “Adtoy! Immay ni Jehova a kaduana ti nasantuan a linaklaksana, tapno mangipakat iti panangukom maibusor iti isuamin, ken tapno ipaneknekna a nakabasol dagiti amin a di nadiosan maipapan iti amin a di nadiosan nga ar-aramidda nga inaramidda iti di nadiosan a pamay-an, ken maipapan iti amin a makapakigtot a bambanag a sinao dagiti di nadiosan a managbasol maibusor kenkuana.” (Jud. 14, 15) Kasla nalpasen ti panangibaga ni Enoc iti padto gapu ta kombinsido a matungpal dayta. Ket talaga a nadadael dagiti dakes a tattao idi dimteng ti sangalubongan a layus!
4. Kadagiti ania a kasasaad a ‘nakipagna ni Noe iti Dios’?
4 Dimteng ti Layus idi 2370 B.C.E., nasurok nga 650 a tawen kalpasan ti panagipadto ni Enoc. Bayat ti tiempo manipud ipapatay ni Enoc agingga iti Layus, nayanak ni Noe, naaddaan iti pamilia, ken kaduana dagiti annakna a lallaki a nangaramid iti daong. Naglasag dagiti dakes nga anghel, inasawada dagiti napintas a babbai, ken naaddaanda iti annak a Nefilim. Kimmaro pay ti kinadakes ti tao, ken napno ti daga iti kinaranggas. (Gen. 6:1-5, 9, 11) Uray kasta ti kasasaad, ‘nakipagna ni Noe iti pudno a Dios’ ken situtured a nangsaksi kas “maysa a manangaskasaba iti kinalinteg.” (Basaen ti 2 Pedro 2:4, 5.) Kasapulantayo met ti kasta a kinatured kadagitoy maudi nga al-aldaw.
NANGIPAKITADA ITI PAMMATI KEN KINATURED
5. Kasano nga impakita ni Moises ti pammati ken kinaturedna?
5 Mapagulidanan ti pammati ken kinatured ni Moises. (Heb. 11:24-27) Manipud 1513-1473 B.C.E., isu ket inusar ti Dios a nangiruar kadagiti Israelita idiay Egipto ken nangiturong kadakuada iti let-ang. Nupay impagarup ni Moises a dina kabaelan dayta nga annongen, inawatna latta. (Ex. 6:12) Maulit-ulit a nagparangda ken kabsatna nga Aaron iti sanguanan ti nauyong a Faraon ti Egipto ken situtured nga impakaammoda ti Sangapulo a Saplit nga inusar ni Jehova a nangibabain kadagiti didiosen ti Egipto ken nangispal iti ilina. (Ex., kap. 7-12) Addaan ni Moises iti pammati ken kinatured gapu iti kanayon a tulong ti Dios, kas iti ipakpakitatayo ita.—Deut. 33:27.
6. No palutpotendatayo dagiti agtuturay, kasanotayo a maidepensa a situtured dagiti patpatientayo?
6 Masapul a naturedtayo kas ken Moises ta kinuna ni Jesus: “Maisaklangkayto iti sanguanan dagiti gobernador ken ar-ari maigapu kaniak, maipaay a pangsaksi kadakuada ken kadagiti nasion. Nupay kasta, inton iyawatdakayo, dikay maringgoran no kasano wenno no ania ti sawenyo; ta ti sawenyo maitedto kadakayo iti dayta nga oras; ta saan laeng a dakayo dagiti agsasao, no di ket ti espiritu ni Amayo ti agsao babaen kadakayo.” (Mat. 10:18-20) No palutpotendatayo dagiti agtuturay, tulongannatayo ti espiritu ni Jehova a siraraem a mangidepensa kadagiti patpatientayo buyogen ti pammati ken kinatured.—Basaen ti Lucas 12:11, 12.
7. Apay a natured ken nagballigi ni Josue?
7 Ti regular a panagadal iti Linteg ti Dios ti nangpatured ken nangpabileg iti pammati ni Josue a kasuno ni Moises. Idi 1473 B.C.E., nakasaganan ti Israel a sumrek iti Naikari a Daga. Imbilin ti Dios: “Bumilegka ken pumigsaka unay.” No agtulnog ni Josue iti Linteg, makapagtignay a nainsiriban ken agballigi. Kinuna pay ti Dios: “Dika mapakigtotan wenno agkullayaw, ta ni Jehova a Diosmo adda kenka iti sadinoman a papanam.” (Jos. 1:7-9) Napabileg la ketdi ni Josue kadagita a sasao! Ken pudno nga adda kenkuana ti Dios ta nasakupda ti kaaduan a paset ti Naikari a Daga iti uneg laeng ti innem a tawen, idi 1467 B.C.E.
BABBAI A SITUTURED A NAGSERBI ITI DIOS
8. Kasano nga impakita ni Rahab ti pammati ken kinatured?
8 Kadagiti napalabas a siglo, adu a babbai ti situtured a nagserbi ken Jehova. Kas pagarigan, ti balangkantis a taga-Jerico a ni Rahab ket nangipakita iti pammati iti Dios, situtured nga inlemmengna ti dua nga espia nga imbaon ni Josue, ken inyaw-awanna ti dua a pasurot ti ari ti siudad. Naispalda a sangapamiliaan idi sinakup dagiti Israelita ti Jerico. Tinallikudan ni Rahab ti dakes a panagbiagna, simamatalek a nagdayaw ken ni Jehova, ken nagbalin a kapuonan ti Mesias. (Jos. 2:1-6; 6:22, 23; Mat. 1:1, 5) Adu a bendision ti nasagrapna gapu iti pammati ken kinaturedna!
9. Kasano a nangipakita iti kinatured da Debora, Barak, ken Jael?
9 Idi natay ni Josue idi agarup 1450 B.C.E., nangdutok ti Dios kadagiti lallaki nga agserbi kas ukom iti Israel. Duapulo a tawenen nga irurrurumen ti ari ti Canaan a ni Jabin dagiti Israelita idi binilin ti Dios ni propetisa Debora a mangparegta ken Ukom Barak nga agtignay. Inummong ni Barak ti 10,000 a lallaki iti Bantay Tabor tapno makigubat ken Sisera a pangulo ti buyot ni Jabin. Addan ni Sisera ken ti buyotna iti ginget ti Kison agraman ti 900 a karuahe a pakigubat. Idi nagturong dagiti Israelita iti tanap, nangyeg ti Dios iti layus. Nagbalin a kapitakan ti paggugubatanda isu a nailumlom dagiti karuahe dagiti Canaanita. Nangabak iti gubat ti buyot ni Barak, ket “napasag ti intero a pakarso ni Sisera babaen ti tadem ti kampilan.” Nagkamang ni Sisera iti tolda ni Jael ngem pinatayna ni Sisera bayat a matmaturog. Kas impadto ni Debora, “ti mangpapintas a banag,” wenno pammadayaw, gapu iti dayta a panangabak ket naited iti maysa a babai a ni Jael. Gapu iti kinatured da Debora, Barak, ken Jael, ‘saanen a nasinga ti Israel iti uppat a pulo a tawen.’ (Uk. 4:1-9, 14-22; 5:20, 21, 31) Adu nga agserserbi iti Dios ti nangipakita iti kasta met la a pammati ken kinatured.
TI SASAOTAYO MAPATUREDNA TI SABSABALI
10. Kasanotayo nga ammo a ti sasaotayo mapaturedna ti sabsabali?
10 Ti sasaotayo mapaturedna dagiti kapammatiantayo. Idi maika-11 a siglo B.C.E., kinuna ni Ari David iti anakna a ni Solomon: “Bumilegka ken pumigsaka ken agtignayka. Dika agbuteng wenno uray agkullayaw, ta ni Jehova a Dios, ti Diosko, adda kenka. Saannakanto a baybay-an wenno panawan agingga a malpas ti isuamin a trabaho ti panagserbi iti balay ni Jehova.” (1 Cron. 28:20) Situtured a nagtignay ni Solomon ken imbangonna ti nagpintas a templo ni Jehova idiay Jerusalem.
11. Kasano a nakatulong iti maysa a lalaki ti sasao ti natured a balasitang?
11 Idi maika-10 a siglo B.C.E., ti sasao ti natured a balasitang nga Israelita natulonganna ti maysa nga agkukutel. Ti balasitang ket innala ti maysa a buyot dagiti tulisan ken nagbalin nga adipen iti balay ti agkukutel a panguluen ti buyot ti Siria a ni Naaman. Gapu ta ammona dagiti milagro nga inaramid ni Jehova babaen ken Eliseo, imbagana iti asawa ni Naaman a no mapan ni Naaman idiay Israel, paimbagen ti propeta ti Dios. Napan ngarud ni Naaman, simimilagro nga immimbag, ken nagbalin nga agdaydayaw ken Jehova. (2 Ar. 5:1-3, 10-17) No maysaka nga agtutubo a mangipatpateg iti Dios kas iti balasitang, mapaturednaka ni Jehova a mangasaba kadagiti titsermo, kaeskuelaam, ken dadduma pay.
12. Ania ti epekto ti sasao ni Ari Ezekias kadagiti iturayanna?
12 Dagiti umiso a sasao paturedenna ti maysa a mangsango kadagiti napeggad a kasasaad. Idi rinaut ti Asiria ti Jerusalem idi maikawalo a siglo B.C.E., kinuna ni Ari Ezekias kadagiti iturayanna: “Bumilegkayo ken pumigsakayo. Dikay agbuteng wenno uray agkullayaw gapu iti ari ti Asiria ken maigapu iti intero a bunggoy a naikuyog kenkuana; ta kadatayo adda ad-adu ngem iti adda kenkuana. Kenkuana adda takiag a lasag, ngem adda kadatayo ni Jehova a Diostayo a tumulong kadatayo ken mangirupak kadagiti bakaltayo.” Ania ti epekto dagita a sasao? “Rinugian dagiti umili nga isadag ti bagbagida iti sasao ni Ezekias”! (2 Cron. 32:7, 8) Dagiti kasta a makaparegta a sasao paturedendatayo ken ti dadduma pay a Kristiano no maidadanestayo.
13. Apay a mapagulidanan ti kinatured ni Abdias a mayordomo ni Ari Acab?
13 No dadduma, maipakitatayo ti kinatured babaen ti panagulimektayo. Idi maika-10 a siglo B.C.E., ti mayordomo ni Ari Acab a ni Abdias situtured nga inlemmengna ti 100 a propeta ni Jehova a “saglilimapulo iti maysa a rukib” tapno saanda a mapapatay kas imbilin ti dakes a reyna a ni Jezebel. (1 Ar. 18:4) Kas iti managbuteng iti Dios a ni Abdias, adu a nasungdo nga adipen ti Dios ita ti situtured a mangsalaknib kadagiti kapammatianda babaen ti dida panangibaga iti impormasion kadagidiay manangidadanes.
NI ESTER—NATURED A REYNA
14, 15. Kasano a nangipakita ni Reyna Ester iti pammati ken kinatured, ken ania ti resultana?
14 Nangipakita ni Reyna Ester iti nabileg a pammati ken kinatured idi implano ti nadangkes a ni Haman ti pannakapapatay ti amin a Judio iti intero nga Imperio ti Persia idi maikalima a siglo B.C.E. Gapu iti dayta a plano, nagladingit ken nagayunarda ken sigurado a naimpusuan a nagkararagda! (Ester 4:1-3) Nariribukan unay ni Reyna Ester. Nangipatulod ti kasinsinna a ni Mardokeo iti kopia ti linteg a nangautorisar iti pannakapapatay ti amin a Judio ken binilinna ni Ester a mapan iti ari tapno agpakaasi para kadagiti padana a Judio. Ngem mapapatay ti asinoman nga agparang iti ari a saan a napaayaban.—Ester 4:4-11.
15 Kinuna ni Mardokeo ken Ester: ‘No agulimekka, ti pannakaispal aggapunto iti sabali a disso. Ngem siasino ti makaammo no maipaay iti tiempo a kas iti daytoy a magtengam ti naarian a kinatan-ok?’ Imbaga ni Ester nga ummongen ni Mardokeo ti amin a Judio idiay Susan ket agayunarda para kenkuana. Kinunana: “Agayunarakto met, ket kalpasan dayta sumrekakto a mapan iti ari, a dayta ket saan a maitunos iti linteg; ket no kas pagarigan masapul a mapukawak, masapul a mapukawak.” (Ester 4:12-17) Nagtignay a situtured ni Ester, ken ipakita ti libro a naipanagan kenkuana nga inispal ti Dios ti ilina. Ipakpakita met ita dagiti napulotan a Kristiano ken ti sabsabali a karnero ti kasta a kinatured no maipasangoda iti pakasuotan—ken kanayon nga adda iti dasigda ti “Managdengngeg iti kararag.”—Basaen ti Salmo 65:2; 118:6.
“BUMILEGKA”
16. Ania ti inyulidan ni Jesus kadagiti agtutubo ita?
16 Naminsan, idi agtawen ni Jesus iti 12, nasarakan dagiti nagannakna iti templo a “situtugaw iti tengnga dagiti mannursuro ken agim-imdeng kadakuada ken agsalsaludsod kadakuada.” Ken “amin dagidiay umim-imdeng kenkuana nagtultuloyda a masmasdaaw iti pannakaawatna ken kadagiti sungbatna.” (Luc. 2:41-50) Nupay ubing pay idi ni Jesus, addaanen iti pammati ken kinatured nga agsaludsod kadagiti lallakay a mannursuro idiay templo. Masapul a laglagipen dagiti agtutubo a Kristiano ti ulidan ni Jesus. Dayta ti tumulong kadakuada nga ‘agikalintegan iti sanguanan ti tunggal maysa nga agkalikagum iti rason maipaay iti namnamada.’—1 Ped. 3:15.
17. Apay nga imparegta ni Jesus a ‘bumileg’ dagiti adalanna, ken apay a masapul nga agtignaytayo a situtured?
17 Pinaregta ni Jesus ti sabsabali a ‘bumilegda.’ (Mat. 9:2, 22) Kinunana kadagiti adalanna: “Adtoy! Um-umayen ti oras, kinapudnona, dimtengen dayta, inton maiwarawarakayo tunggal maysa iti bukodna a balay ket baybay-andakto nga agmaymaysa; ket kaskasdi a saanak nga agmaymaysa, agsipud ta adda kaniak ti Ama. Sinaok kadakayo dagitoy a banag tapno babaen kaniak maaddaankayo koma iti talna. Iti lubong addaankayo iti rigat, ngem bumilegkayo! Pinarmekko ti lubong.” (Juan 16:32, 33) Kas kadagiti nagkauna a pasurot ni Jesus, kaguranatayo ti lubong ngem ditay tultuladen ti lubong. No utobentayo ti kinatured ti Anak ti Dios, tumuredtayo nga agtalinaed a naisina iti lubong. Naparmekna ti lubong isu a maparmektayo met.—Juan 17:16; Sant. 1:27.
“AGTALGEDKA!”
18, 19. Kasano nga impakita ni apostol Pablo ti pammati ken kinaturedna?
18 Adu a suot ti inibturan ni apostol Pablo. Naminsan, rinangrangkay koman dagiti Judio idiay Jerusalem no saan nga inispal dagiti Romano a soldado. Iti sumaganad a rabii, “nagtakder iti sibayna ti Apo ket kinunana: ‘Agtalgedka! Ta no kasano a nangipapaayka iti naan-anay a pangsaksi iti bambanag maipapan kaniak ditoy Jerusalem, kasta met a masapul a mangsaksika idiay Roma.’” (Ara. 23:11) Kasta ti inaramid a mismo ni Pablo.
19 Situtured a tinubngar ni Pablo dagiti ‘nalabes ti laingda nga apostol’ a mangikagkagumaan a mangdadael iti kongregasion ti Corinto. (2 Cor. 11:5; 12:11) Saan a kas kadakuada, mapaneknekanna ti kinaapostolna—ti pannakaibalud, pannakababaut, napeggad a panagdaliasat, rigat, bisin, waw, di pannakaturog, agraman ti napalalo a pannakaseknanna kadagiti kapammatianna. (Basaen ti 2 Corinto 11:23-28.) Anian a nagsayaat nga ulidan ni Pablo iti pammati ken kinatured—pammaneknek a naggapu iti Dios ti bilegna!
20, 21. (a) Mangted iti pagarigan a mangipakita a kasapulantayo ti tured. (b) Kadagiti ania a kasasaad a kasapulantayo ti tured, ken ania ti masiguradotayo?
20 Saan nga amin a Kristiano ket makapasar iti nakaro a pannakaidadanes ngem kasapulantay amin ti kinatured tapno mapagballigiantayo dagiti narigat a situasion. Alaentayo a pagarigan ti agtutubo a taga-Brazil a miembro ti maysa a gang. Gapu iti panagadalna iti Biblia, nakitana a masapul a mangaramid kadagiti panagbalbaliw. Ngem kaaduanna a mapapatay ti asinoman nga agikkat iti gang. Nagkararag ken inusarna ti Biblia a nangilawlawag iti liderda no apay a saan a mabalin nga agtultuloy a miembro ti gang. Napalubosan nga agikkat ti agtutubo a saan a nadangran ket nagbalin nga agibumbunannag iti Pagarian.
21 Kasapulan ti kinatured a mangikasaba iti naimbag a damag. Dagiti agtutubo a Kristiano kasapulanda dayta a galad tapno mataginayonda ti kinatarnawda iti eskuelaan. Mabalin nga agkasapulan iti tured ti panagkiddaw iti bakasion manipud iti sekular a trabaho tapno matabunuan ti amin a programa ti kombension. Ken adu pay ti maibagatayo a pagarigan. Ngem aniaman ti pakaipasanguantayo a karit, denggen ni Jehova ti ‘kararagtayo iti pammati.’ (Sant. 5:15) Ken sigurado nga ipaayannatayo iti nasantuan nga espirituna tapno agbalintayo a ‘nabileg ken nakapigpigsa’!
[Ladawan iti panid 11]
Situtured a nangasaba ni Enoc iti dakes a lubong
[Ladawan iti panid 12]
Natured ken napigsa ti pakinakem ni Jael