Dagiti Ulidan ti Kinapakumbaba nga Intay Tuladen
“Ti kinapakumbabam patan-okennak.”—SALMO 18:35.
1. Ania nga ulidan ti kinapakumbaba ti impakita ti dati a presidente ti Watch Tower Society?
NADAEG ti panaglanglanga daydi Joseph F. Rutherford. Agtayag iti nasurok nga innem a kadapan ken agdagsen iti nasurok a 200 a libra. Addaan met iti nabileg a timek, nga inusarna saan laeng iti panangipaduyakyak iti nagan ni Jehova iti naidumduma a pamay-an no di pay ket iti panangibutaktak iti kinamanaginsisingpet dagiti relihiuso a papangulo ti Kakristianuan, nga inawaganna ti relihionda a “maysa a silo ken panaggamsaw.” Nupay nabileg dagiti bitlana, kunam la no maysa a bassit nga ubing a makisasao ken tatangna, a mangipasimudaag iti nasinged a relasionna iti Nangaramid kenkuana ken iti kinapakumbabana, no kasta nga idauluanna iti kararag ti pamilia ti Bethel iti hedkuarter. Wen, isu ket napakumbaba a kas iti maysa a bassit nga ubing.—Mateo 18:3, 4.
2. Iti ania a partikular a pamay-an a naiduma unay dagiti adipen ni Jehova kadagiti tattao ti lubong?
2 Awan duadua a napakumbaba dagiti amin a pudno nga adipen ni Jehova a Dios. Iti daytoy a banag, naidumada unay kadagiti tattao iti lubong. Ad-adu dagiti natangsit a tattao ita ngem idi. Adu dagiti natan-ok ken mannakabalin, nabaknang ken de adal, ken uray napanglaw ken daksanggasat a natangsit.
3. Ania ti maikunatayo maipapan kadagiti bunga ti kinatangsit?
3 Mangpataud ti kinatangsit iti adu a riribuk ken ladingit. Kinapudnona, timmaud ti amin a parikut iti uniberso gapu ta timmangsit ti maysa nga anghel, a kayatna a gun-oden ti dayaw a maipaay laeng iti Namarsua, ni Jehova a Dios. (Mateo 4:9, 10) Mainayon pay, nagballigi dayta nga anghel, a pinagbalinna ti bagina a Diablo ken Satanas, a nangsulisog iti immuna a babai a ni Eva, babaen ti panangpatangsitna kenkuana. Inkarina [ken ni Eva] a no mangan iti naiparit a bunga, agbalinto a kas iti Dios, a makaammo iti naimbag ken dakes. No koma napakumbaba, kinunana koma, ‘Apay koma a kalikagumak ti agbalin a kas iti Dios?’ (Genesis 3:4, 5) No panunotentayo ti nagdakes a kasasaad ti sangatauan ita, iti pisikal, mental, ken moral, pudno a di maipambar ti kinatangsit dagiti tao! Di ngad pakasdaawan a mabasatayo a kagura ni Jehova ti “kinatangsit ken kinakuspag”! (Proverbio 8:13) Naiduma unay dagiti ulidan ti kinapakumbaba a masarakan iti Sao ti Dios, ti Biblia, kadagiti amin a natangsit.
Napakumbaba ni Jehova a Dios
4. Aniada a kasuratan ti mangipakita a napakumbaba ni Jehova?
4 Ni Jehova a Dios—ti Kangatuan, ti Sapasap a Soberano, ti agnanayon nga Ari—ket napakumbaba. (Genesis 14:22) Mabalin aya a kasta? Wen! Kas nailanad iti Salmo 18:35, kuna ni David: “Sika itedmonto kaniak ti kalasag ti panangispalmo, ket ti makanawan nga imam tenglennakto, ket ti kinapakumbabam patan-okennak.” Nalawag, impagapu ni Ari David ti panagbalinna a natan-ok iti kinapakumbaba ni Jehova. Mabasatay pay idiay Salmo 113:6 a ni Jehova “ipababana ti bagina tapno matmatanna dagiti adda sadi langit ken iti daga.” Sigun kadagiti dadduma a patarus, “agdumog tapno matmatanna,” (New International Version) “agtam-ed tapno matmatanna.”—The New English Bible.
5. Aniada a pasamak ti mangpaneknek iti kinapakumbaba ni Jehova?
5 Pudno a nagpakumbaba ni Jehova a Dios iti pannakilangenna ken ni Abraham, a pinalubosanna ni Abraham a mangsubok iti kinalinteg ti panggepna a mangdadael kadagiti dakes a siudad ti Sodoma ken Gomorra.a (Genesis 18:23-32) Ket idi a pinanggep ni Jehova a talipuposen ti nasion ti Israel—naminsan gapu iti idolatria, ket iti sabali a gundaway gapu iti yaalsa—nakirinnason ni Moises ken ni Jehova iti tunggal gundaway, a kas man la makisasao iti sabali a tao. Kadagita a gundaway, nangipangag ni Jehova. Impakitana ti kinapakumbaba iti panangipangagna iti panagpakpakaasi ni Moises maipuon iti ilina nga Israel. (Exodo 32:9-14; Numeros 14:11-20) Dagiti dadduma pay a pangarigan ti sipapakumbaba a pannakilangen ni Jehova kadagiti tattao a sangon-sango, no ar-arigen, ket makita iti pannakilangenna kada Gideon ken Jonas, kas nailanad idiay Oc-ocom 6:36-40 ken Jonas 4:9-11.
6. Ania a galad ni Jehova ti mangipakita pay iti kinapakumbabana?
6 Kinapudnona, di kumurang a siam a daras a naikuna a ni Jehova “nainayad nga agpungtot.”b Ti kinaanus ni Jehova ken ti kinainayadna nga agpungtot iti pannakilangenna kadagiti tattao iti rinibo a tawenen paneknekanna met nga isu ket napakumbaba. Di makaan-anus, nalaka nga agpungtot, ken di makaibtur dagiti natangsit a tattao. Pudno la unay a ti kinapakumbaba ni Jehova pagbalinenna a minamaag ken di nainkalintegan ti kinatangsit dagiti imperpekto a tattao! Yantangay naibaga kadatayo a ‘tuladentayo ti Dios a kas annak a madungdungngo,’ masapul nga agpakumbabatayo a kas kenkuana.—Efeso 5:1.
Ti Ulidan ti Kinapakumbaba nga Impakita ni Kristo
7, 8. Ania ti kuna dagiti Kasuratan maipapan iti kinapakumbaba ni Jesu-Kristo?
7 Ti maikadua a naidumduma nga ulidan ti kinapakumbaba nga intay tuladen ket nadakamat idiay 1 Pedro 2:21: “Ta maipaay iti daytoy naawiskayo, ta ni Kristo nagsagaba met gapu kadakayo, a nangibati kadakayo iti ulidan tapno surotenyo dagiti addangna.” Nabayag sakbay nga immay ditoy daga kas tao, adda naipadto maipapan kenkuana idiay Zacarias 9:9: “Dumir-ika, O anak a babai ti Jerusalem. Adtoy! Ti arim umay kenka. Isu nalinteg, ken addaan panangisalakan; napakumbaba, ket agsakay iti maysa nga asno.” No koma natangsit ni Jesu-Kristo, mabalin nga inawatna dagiti amin a pagarian ti lubong nga indiaya ti Diablo a kasukat ti maysa a tignay ti panagdayaw. (Mateo 4:9, 10) Impakitana met ti kinapakumbaba babaen ti panangbigbigna a ni Jehova ti naggapuan dagiti pannursurona, a kunkunana: “Inton maibayogyon ti Anak ti tao, isunto ti pannakaammoyo a siak daydi ken awan ti aramidek a sisiak; no di ket kas iti insuro kaniak ni Ama, dagitoy ti sawek.”—Juan 8:28.
8 Siuumiso a naikunana kadagiti agdengdengngeg kenkuana: “Alaenyo ti sangolko kadakayo ket agsursurokayo kaniak, ta siak naemmaak ken napakumbabaak iti panagpuspusok, ket masarakanyonto ti inana a maipaay kadagiti kararuayo.” (Mateo 11:29) Ken anian nga ulidan ti kinapakumbaba ti intuyangna idi binugguanna dagiti saka dagiti apostolna iti maudi a pannakilangenna kadakuada kas maysa a tao! (Juan 13:3-15) Maitutop la unay, idiay Filipos 2:3-8, binalakadan ni apostol Pablo dagiti Kristiano a maaddaanda koma iti ‘napakumbaba a nakem,’ ket dinakamatna ni Jesu-Kristo kas pagwadan: “Adda koma kadakayo daytoy a nakem nga adda met ken Kristo Jesus, isu nga idinto nga addaan galad ti Dios, saanna nga inkankano ti pananggamgam, nga isu ti pannakipadana koma iti Dios. Saan, no di ket binaybay-anna ket innalana ti galad ti maysa nga adipen ket nagbalin a kapadpada dagiti tao. Saan la a dayta, idi nagparang iti kasasaad ti tao, nagpakumbaba ket nagtulnog agingga ken patay, wen, patay iti kayo a pagtutuokan.” Idi naipasango iti kadakkelan a suot iti biagna, sipapakumbaba nga inkararagna iti Amana: “Saan a kas iti kayatko, no di kas iti kayatmo.” (Mateo 26:39) Pudno la unay, iti panangtuladtayo ken Jesu-Kristo, a surotentayo a naimbag dagiti addangna, masapul nga agpakumbabatayo.
Ni Apostol Pablo, Nasayaat nga Ulidan ti Kinapakumbaba
9-12. Kadagiti ania a pamay-an a nangituyang ni apostol Pablo iti nasayaat nga ulidan ti kinapakumbaba?
9 Insurat ni apostol Pablo: “Tuladendak koma a kas iti panangtuladko ken Kristo.” (1 Corinto 11:1) Tinulad kadi ni apostol Pablo ni Jesu-Kristo babaen ti napakumbaba a panagnaknakemna, iti kasta inikkannatay iti maysa pay nga ulidan ti kinapakumbaba nga intay tuladen? Wen. Umuna, sipapakumbaba a binigbigna nga isu ket maysa nga adipen ni Jesu-Kristo. (Filipos 1:1) Sinaritana kadagiti panglakayen ti Efeso ti ‘panagserbina iti Apo iti isuamin a kinapakumbaba ti nakem ken iti lulua ken iti pannakasusuot a naaramid kenkuana gapu kadagiti panangisiksikat dagiti Judio.’ (Aramid 20:17-19) No koma saan a napakumbaba, pulos a saanna koma nga insurat dagiti sasao a masarakan idiay Roma 7:18, 19: “Ammok a saan nga agnaed ti naimbag a banag kaniak . . . Ta ti naimbag a panggepek diak aramiden, ngem ti dakes a diak panggepen, isu ketdi ti ar-aramidek.”
10 Maipasimudaag met ti kinapakumbaba ni Pablo iti insuratna kadagiti Kristiano idiay Corinto, kas nailanad iti 1 Corinto 2:3: “Immayak kadakayo a sikakapuy ken sibubuteng.” Maipapan iti napalabas a kabibiagna sakbay a nagbalin a Kristiano, sipapakumbaba nga insuratna: “Idi punganay, managtabbaaw ken manangidadanes ken manamarparigatak. . . . Ni Kristo Jesus immay ditoy lubong tapno isalakanna dagiti managbasol. Siak ti kangrunaan kadakuada.”—1 Timoteo 1:13, 15.
11 Ti maysa pay a mangipakita iti kinapakumbabana isu ti panangbigbigna a ni Jehova a Dios ti namagballigi iti amin nga aramidna. Maipapan iti ministeriona, insuratna: “Siak ti nagmula, ni Apolos ti nagsibug, ngem inted ti Dios ti idadakkel; iti kasta uray ti agmula, uray ti agsibug, awan aniaman no di laeng ti Dios a mangted iti idadakkel.” (1 Corinto 3:6, 7) Indawatna met kadagiti kakabsatna nga ikararaganda tapno makaipaay iti nasayaat a pammaneknek, kas mabasatayo idiay Efeso 6:18-20: ‘Kanayon nga ikararagandak, tapno maited koma kaniak ti abilidad nga agsao . . . tapno makapagsaoak a mainaig iti [sagrado a palimed ti naimbag a damag] a situtured, a kas rebbengko a panagsao.’
12 Impakita met ni Pablo ti kinapakumbabana iti pannakikooperarna kadagiti dadduma nga apostol: ‘Inted da Santiago ken Cefas ken Juan . . . kaniak ken ni Bernabe ti makanawan nga ima a kas tanda ti pannakikadkadua, tapno mapankami kadagiti nasion, ngem isuda kadagidiay nakugit.’ (Galacia 2:9) Impakitana pay ti kinatulokna a makikooperar kadagiti panglakayen ti kongregasion idiay Jerusalem babaen ti panangkuyogna iti uppat nga agtutubo a lallaki iti templo ken panangbayadna iti magastoda bayat ti panangtungpalda iti karida.—Aramid 21:23-26.
13. Ania ti mamagbalin iti kinapakumbaba ni Pablo a naidumduma?
13 Ad-adda a naidumduma ti kinapakumbaba ni Pablo no panunotentayo nga isu ket sibibileg nga inusar ni Jehova a Dios. Kas pangarigan, mabasatayo a “nagar-aramid idi ti Dios kadagiti nakaskasdaaw a datdatlag babaen kadagiti ima ni Pablo.” (Aramid 19:11, 12) Saan la a dayta, nakaawat pay kadagiti karkarna a sirmata ken paltiing. (2 Corinto 12:1-7) Ditay met koma liplipatan a napaltiingan ni Pablo a nangisurat iti 14 kadagiti 27 a libro (kinapudnona, sursurat) ti Kristiano a Griego a Kasuratan. Saanna a pinagpasindayag dagitoy. Nagtalinaed a napakumbaba.
Dagiti Moderno-Aldaw nga Ulidan
14-16. (a) Kasano nga impakita ti immuna a presidente ti Watch Tower Society ti nasayaat nga ulidan ti kinapakumbaba? (b) Ti kababalinna ket naiduma unay iti kababalin ni siasino?
14 Idiay Hebreo 13:7, mabasatayo ti balakad ni apostol Pablo: “Lagipenyo dagiti mangipangulo kadakayo, isuda a nangipakaammo kadakayo ti sao ti Dios, ket tuladenyo ti pammatida, a pampanunotenyo no ania ti nagtungpalan ti panagbiagda.” Maitunos iti daytoy a prinsipio, mabalintay nga ibilang kas moderno-aldaw nga ulidan daydi immuna a presidente ti Watch Tower Bible and Tract Society, ni Charles Taze Russell, a ti pammatina mabalintay a tuladen. Napakumbaba kadi a tao? Wen! Iti teksto ti sinuratna nga Studies in the Scriptures, a buklen ti innem a tomo ken 3,000 a panid, saanna a tinukoy ti bagina iti uray naminsan la koma. Sursuroten dagiti publikasion ti Watch Tower Bible and Tract Society ita daytoy a prinsipio iti saanda a panangiturong iti atension babaen ti panangiyam-ammo kadagiti agsursurat kadagiti artikulo.
15 Iti Watch Tower, insurat naminsan ni Russell nga awan pakainaiganna iti “Russellism” ken “Russellite,” termino nga inaramat dagiti bumusbusor kenkuana ngem siiinget a linaksidna. Insuratna: “Ti trabahomi . . . isut’ panamagkaykaysa kadagiti nabayagen a nasinasina a paspaset ti kinapudno tapno iparang dagita kadagiti tattao ti Apo—saan a kas baro, saan a kas kukuami, no di ket kas kukua ti Apo. . . . Ti trabaho a nakaay-ayuan ti Apo a pangusaran kadagiti nanumo a talentomi ket saan a panangpaadda kadagiti naespirituan a kinapudno no di ket panangurnos, panangibagay, panamagtutunos.” Pudno la unay, inyanninawna ti karirikna ni apostol Pablo, kas masarakan idiay 1 Corinto 3:5-7.
16 Naan-anay a naisupadi ti kababalinna iti kababalin ni Charles Darwin. Iti umuna nga edision ti librona a The Origin of Species idi 1859, no mano a daras a tinukoy ni Darwin ti “bukodko” a teoria, a dina binigbig ti imbaga dagiti dadduma nga immuna ngem isuna maipapan iti ebolusion. Binabalaw ni Samuel Butler, maysa a nalatak a mannurat iti dayta a siglo, ni Darwin, nga impakitana nga adu a sabsabali pay nga immuna ngem isuna ti nangidatag iti teoria ti ebolusion; saan a ni Darwin ti namunganayan dayta.
17. Ania pay ti mangipakita a napakumbaba ni Kabsat Rutherford?
17 Ti maysa pay a matalek nga adipen iti moderno a panawen nga inusar a sibibileg ni Jehova a Dios isu ni Joseph F. Rutherford, a nadakamat iti pangrugian. Situtured nga intandudona ti kinapudno a masarakan iti Biblia ken kangrunaanna ti nagan ni Jehova. Nupay pagaammo kas Judge Rutherford, kinaagpaysona isu ket maysa a napakumbaba a tao. Kas pangarigan, nangaramid idi kadagiti dogmatiko a sasao maipanggep iti namnamaen dagiti Kristiano a mapasamak idi 1925. Idi nagkibaltang dagiti banag a sinegseggaanna, sipapakumbaba a binigbigna iti pamilia ti Bethel idiay Brooklyn nga isut’ nagbiddut. Pinaneknekan ti maysa a napulotan a Kristiano a nasinged a kadkaduana idi a namin-adu a nangngegna a nagpadispensar ni Kabsat Rutherford kas mayannurot iti Mateo 5:23, 24, agpadpada iti publiko ken iti pribado, gapu iti panangisawangna kadagiti makapasakit a balikas iti padana a Kristiano. Kasapulan ti kinapakumbaba iti biang ti maysa a tao nga addaan autoridad nga agpadispensar kadagidiay masakopanna. Nangituyang ni Kabsat Rutherford iti nasayaat nga ulidan para kadagiti amin a manangaywan, iti kongregasion man, trabaho a panagdaliasat, wenno iti maysa kadagiti sanga ti Sosiedad.
18. Ania ti kinuna ti maikatlo a presidente ti Sosiedad a mangipakita nga isu ket napakumbaba?
18 Impakita met ti maikatlo a presidente ti Watch Tower Bible and Tract Society, ni Nathan H. Knorr, a nupay prominente kadagiti tattao ni Jehova, saanna a pinagpasindayag ti saadna. Nupay nalaing a mangorganisar ken agpalawag, dakkel ti panagraemna iti gapuanan dagiti dadduma. Kas pangarigan, binisitana naminsan ti maysa a miembro ti Writing Department iti opisinana ket kinunana: “Daytoy ti kapatgan ken karigatan a trabaho. Dayta ti gapuna a bassit laeng ti pasetko iti dayta.” Wen, sipapakumbaba nga inyaplikarna ti balakad idiay Filipos 2:3, a ‘buyogen ti kinapakumbaba ti nakem, ibilang koma ti maysa a tao dagiti dadduma a natantan-ok ngem isuna.’ Binigbigna a nupay napateg ti akem ti presidente ti Sosiedad, napateg met dagiti dadduma pay nga annongen. Kasapulan ti kinapakumbaba iti panangipakitana iti kasta a karirikna ken panangiyebkasna a sipapanayag iti dayta. Maysa met isuna a nasayaat nga ulidan a rumbeng a tuladen ti amin, nangruna dagidiay addaan iti prominente a saad kas manangaywan.
19, 20. (a) Ania nga ulidan ti kinapakumbaba ti intuyang ti maikapat a presidente ti Sosiedad? (b) Ania a tulong ti ipaay ti sumaganad nga artikulo no maipapan iti panagbalintayo a napakumbaba?
19 Maysa met a nasayaat nga ulidan ti kinapakumbaba ti maikapat a presidente ti Sosiedad, ni Fred W. Franz. Kas bise presidente ti Sosiedad iti agarup 32 a tawen, adu ti sinuratna nga artikulo para kadagiti magasin ken para kadagiti programa ti kumbension; ngem iti daytoy a banag, pulos a dina intal-o ti bagina, wenno nagpaimportante. Mabalintay a dakamaten ti umarngi nga ulidan idi un-unana a panawen. Idi naparmek ni Joab dagiti Ammonita idiay Rabba, siniguradona a ni Ari David ti maidayaw iti daytoy a panagballigi.—2 Samuel 12:26-28.
20 Pudno la unay, naruay dagiti nasayaat nga ulidan, iti napalabas ken iti agdama, a mangted kadatayo kadagiti napigsa a rason nga agpakumbabatayo. Nupay kasta, adu pay dagiti rason nga agpapakumbabatayo, ket dagitoy ken kasta met dagiti makatulong kadatayo nga agpakumbaba ti mausig iti sumaganad nga artikulo.
[Dagiti Footnote]
a “Nangato a panagkitkita iti bagi” ti masansan a kaipapanan ti ‘ipababa ti bagi’ (condescend). Ngem ti kangrunaan a kaipapananna—ken ti kaipapananna iti New World Translation—ket “agpabus-oy,” “baybay-an dagiti pribilehio a kakuyog ti saad.”—Kitaenyo ti Webster’s Ninth New Collegiate Dictionary.
b Exodo 34:6; Numeros 14:18; Nehemias 9:17; Salmo 86:15; 103:8; 145:8; Joel 2:13; Jonas 4:2; Nahum 1:3.
Malagipyo Kadi?
◻ Ania dagiti bunga ti kinatangsit?
◻ Asino ti nangituyang iti kasayaatan nga ulidan ti kinapakumbaba?
◻ Ania ti mangipakita no asino ti maikadua a kasayaatan nga ulidan ti kinapakumbaba?
◻ Ania a nasayaat nga ulidan ti kinapakumbaba ti intuyang ni apostol Pablo?
◻ Siasino dagiti nalatak a moderno-aldaw nga ulidan ti kinapakumbaba?
[Ladawan iti panid 15]
Nangipaay ni Jesus iti nasayaat a pagwadan ti kinapakumbaba
[Ladawan iti panid 16]
Nangituyang ni Pablo iti nasayaat nga ulidan ti kinapakumbaba
[Ladawan iti panid 17]
Saan nga indayaw ni Kabsat Russell ti bagina gapu kadagiti sinuratna