Kasanot’ Kabayag ti Panaguray Dagiti Napanglaw?
“No ti nawaya a kagimongan saanna a matulongan ti adu a napanglaw, saanna a maaywanan ti sumagmamano a nabaknang.”—John F. Kennedy.
“KAYATKO a naraniag koma ti masakbayan ti isuamin—awan kinapanglaw, awan matmaturog iti parke, maysa a paraiso!” Kastat’ kinuna ti 12-tawenna a barito a taga São Paulo, Brazil. Ngem posible aya ti pannakapukaw ti kinapanglaw? Kasanot’ kabayag ti panaguray dagiti napanglaw?
Ibilbilang ti dadduma ti bagbagida a napanglaw agsipud ta saanda a magatang dagiti banag a kayatda. Kaskasdi, panunotenyo ti nakaay-ay-ay a kasasaad dagidiay pudpudno a napanglaw. Mapanunotyo kadi ti nakaro a kinarigat ken kinaliday dagiti kasta a tattao? Daddumat’ kasapulan a makiinnagaw kadagiti tumatayab ken utót, bayat nga agdakiwasda kadagiti pagibasuraan nga agsapsapul iti makan! Kasanot’ kabayag ti pannakaparigat ti sangatauan iti kasta a kinapanglaw? Maikanatad ti inyararaw ni Federico Mayor, director-general ti UNESCO (United Nations Educational, Scientific, and Cultural Organization): “Adaywantayon dayta a dakes a panagibtur nga isut’ mangipalpalubos kadatayo a mangibtur iti di maibturan—ti kinapanglaw, ti panagbisin, ti panagsagsagaba ti riniwriw a tattao.”
Matungpalto aya ti arapaap a maipaay iti pagimbagan ti sapasap? Aniat’ namnama dagiti napanglaw?
Ania Dagiti Gundaway Para Kadagiti Napanglaw?
Mangilungalong dagiti nasayaat-panggepda nga agtuturay iti ad-adu a pagtrabahuan, nasaysayaat a sueldo, napasayaat a sosial a programa, ken reporma iti daga. Mabalin nga umanamongda iti dati a presidente ti E.U. a ni John F. Kennedy: “No ti nawaya a kagimongan saanna a matulongan ti adu a napanglaw, saanna a maaywanan ti sumagmamano a nabaknang.” Nupay kasta, dagiti nasayaat a panggep ket saan nga umdas a mangpaksiat iti kinapanglaw. Kas pagarigan, ti kadi panagdur-as ti ekonomia matulonganna ti kaaduan a napanglaw? Sigurado a saan. Kinuna ti dati a pangulo ti India a ni Jawaharlal Nehru: “Dagiti bileg ti kapitalista a kagimongan, no mabaybay-an, ad-adda a pabaknangenda dagiti nabaknang ken papanglawenda dagiti napanglaw.” Nupay kasta, malaksid iti kinarigat ken kinakurapay, ti pannakarikna iti kinaawan mamaay nayonanna ti pakadagsenan dagiti napanglaw. Matulongan aya dagiti natauan a papangulo dagiti napanglaw a mangsaranget kadagiti rikna ti kinaawan gawgaway ken kinaawan namnama?
Kinapudnona, adu kadagiti napanglaw unay nasursurodan ti makidangadang iti kinapanglaw ken mangsaranget iti rikrikna ti kinanumo iti laksid dagiti dadakkel a pakarigatan, kas iti nakaro unay nga implasion ken kinaawan panggedan. Kasta met, sigurado a mapukawton a naan-anay ti bisin, kinaawan pagtaengan, ken ladingit. Pagsiddaawennakay kadi daytoy? Awisendakayo a mangbasa iti sumaganad nga artikulo: “Din Agbayag, Awanton ti Napanglaw!”