Paset 1​—Dagiti Rimat ti Lawag​—Dadakkel ken Babassit

“Ti dana dagiti nalinteg kasla iti naraniag a lawag nga ad-adda a rumaniag agingga iti napaypayso nga aldaw.”​—PROVERBIO 4:18.

1. Apay nga in-inut ti pannakaipalgak ti kinapudno?

MAITUNOS iti Proverbio 4:18, a ti napasamak a main-inut a pannakaipalgak dagiti naespirituan a kinapudno babaen kadagiti rimat ti lawag ket pammaneknek iti nadibinuan a kinasirib. Iti immuna nga artikulo, nakitatayo no kasano a natungpal daytoy a teksto idi panawen dagiti apostol. No ti nagupgop a Nainkasuratan a kinapudno ket naipalgak a namimpinsan, mabalin a daytat’ agpada a makapurar ken makariro​—a kas iti epekto ti iruruar manipud iti nasipnget a gukayab nga agturong iti nakaranraniag a silnag ti init. Kasta met, ti main-inut a naipalgak a kinapudno agtultuloy a pabilgenna ti pammati dagiti Kristiano. Pagbalinenna a kanayon a naranraniag ti namnamada ken nalawlawag ti dalan a pagnaanda.

“Ti Matalek ken Masirib nga Adipen”

2. Impamatmat ni Jesus nga usarenna ti siasino a mangyeg iti naespirituan a lawag kadagiti pasurotna, ken asino ti mangbukel iti dayta nga instrumento?

² Idi panawen dagiti apostol pinili ni Jesu-Kristo nga usaren dagiti namilagruan a pamay-an a panangipaay iti paspasurotna kadagiti immuna a rimat ti lawag. Addaantay ti dua a pagarigan iti daytoy: ti Pentecostes 33 K.P. ken ti pannakakomberte ni Cornelio idi 36 K.P. Kalpasanna, pinili ni Kristo ti mangusar iti natauan nga ahensia, kas ti impadtona: “Siasino a pudpudno ti matalek ken masirib nga adipen nga isu ti dinutokan ni apona a mangaywan kadagiti katulongna, tapno ipaayna kadakuada ti taraonda iti umiso a tiempo? Naragsak dayta nga adipen no iti idadateng ni apona masarakanna nga ar-aramidenna ti kasta. Pudno kunak kadakayo, Dutokannanto nga agaywan kadagiti amin a sanikuana.” (Mateo 24:45-47) Daytoy nga adipen di mabalin a maymaysa laeng nga indibidual agsipud ta isut’ nangipaay iti naespirituan a taraon nanipud nangrugi ti kongregasion Kristiano idi Pentecostes agingga a ti Apo, ni Jesu-Kristo, immay tapno makikuentan. Ipamatmat dagiti kinapudno a daytoy klase matalek ken masirib nga adipen buklenna ti isuamin a napulotan a Kristiano kas maysa a grupo ditoy daga iti aniaman a naituding a tiempo.

3. Asino dagiti nairaman kadagiti immuna a miembro ti klase adipen?

³ Asino ti nairaman kadagiti umuna a miembro ti matalek ken masirib a klase adipen? Ti maysa isu ni apostol Pedro, a nangipangag iti bilin ni Jesus a: “Pakanem dagiti babassit a karnerok.” (Juan 21:17) Nairaman ni Mateo iti dadduma nga immuna a miembro ti klase adipen, a nangisurat ti Ebanghelio a naipanagan kenkuana, ken da Pablo, Santiago, ken Judas, a nangisurat iti naipaltiing a sursurat. Ni apostol Juan, a nangilanad iti libro nga Apocalipsis, ti Ebangheliona, ken dagiti suratna, ket maysa met a miembro ti matalek ken masirib a klase adipen. Dagitoy a lallaki nagsuratda a maitunos iti bilin ni Jesus.

4. Asino dagiti “katulongna”?

⁴ No amin dagiti napulotan, kas maysa a grupo, sadinoman ti pagindeganda ditoy daga, ket miembroda iti klase adipen, asino dagiti “katulongna”? Isuda met laeng dagiti napulotan ngem mamatmatanda iti naiduma a punto de vista​—kas indibidual. Wen, kas indibidual dagitoy kamengda iti “adipen” wenno dagitoy ti ‘katulong,’ agpannuray no dagitoy ket mangipapaay iti naespirituan a taraon wenno makipaspasetda iti dayta. Tapno iladawan: Kas nailanad idiay 2 Pedro 3:15, 16, tuktukoyen ni apostol Pedro dagiti surat ni Pablo. No basbasaenna ida, agbalin ni Pedro a maysa kadagiti katulong a mangmangan iti naespirituan a taraon nga impaay ni Pablo kas maysa a pannakabagi ti klase adipen.

5. (a) Aniat’ napasamak iti adipen bayat dagiti siglo idi awanen dagiti apostol? (b) Ania dagiti napasamak a rinang-ayan idi maudi a kagudua ti maika-19 a siglo?

⁵ Maitunos itoy, kinuna ti libro a God’s Kingdom of a Thousand Years Has Approached: “No kasano ti itataud ti klase ‘matalek ken masirib nga adipen’ ken ti pannakataraonda bayat dagiti siglo kalpasan ti ipapatay dagiti apostol ti Apo a ni Jesu-Kristo, awanantayo ti nalawag a historikal a rekord. Nabatad a ti maysa a kaputotan ti klase ‘adipen’ ti nangpakan iti sumaganad a kaputotan. (2 Timoteo 2:2) Ngem iti naudi a kagudua ti maikasangapulo ket siam a siglo addada managbuteng-Dios a tattao nga agayat iti naespirituan a taraon iti Nasantuan a Biblia ken agtarigagay a mangan iti dayta . . . Nabuangay dagiti klase ti panagadal ti Biblia . . . ken rimmang-ay iti pannakaawat kadagiti kangrunaan a kinapudno iti Nasantuan a Kasuratan. Dagiti napasnek ken awanan agum kadagitoy nga estudiante ti Biblia sigagagarda a mangiraman kadagitoy nasken a paset ti naespirituan a taraon kadagiti sabsabali. Addaanda iti matalek nga espiritu ti ‘adipen’ a nadutokan a mangipaay iti ‘katulong’ ti kasapulan a naespirituan a ‘taraon iti umiso a tiempo.’ ‘Masiribda’ dagitoy a nangawat a daydi idin ti maitutop ken umiso a tiempo ken no ania ti kasayaatan a pamay-an ti panangidiaya iti taraon. Inkagumaanda nga indiaya dayta.”​—Pinanid 344-5.a

Dagiti Immuna a Rimat ti Lawag iti Moderno a Panawen

6. Ania a kinapudno ti nagtalinaed a nabatad maipapan iti in-inut a pannakaipalgak ti kinapudno?

⁶ Maysa a nabatad a kinapudno maipapan kadagidiay inusar ni Jehova a mangyeg iti main-inut a panagraniag ti naespirituan a lawag isu ti saanda a panangitan-ok iti bagbagida. Ti panangmatmat ni C. T. Russell, ti umuna a presidente ti Watch Tower Society, ket maay-ayo ti Apo a mangusar iti nanumo a laingda. Maipapan kadagiti manglais a nagnagan a sangkausar dagiti kabusorna, nabatad ti panangibaga ni Kabsat Russell a di pay pulos nakasabsabet iti “Russellite” ken awan a pulos ti banag a kas iti “Russellismo.” Maiturong amin a pammadayaw iti Dios.

7. Ania a pammaneknek ti impaay ni Kabsat Russell ken dagiti katrabahuanna a talaga a nainaigda iti matalek ken masirib nga adipen?

⁷ No ikeddengtayo babaen kadagiti resulta, awan duadua a ti nasantuan nga espiritu ni Jehova ti mangiturturong kadagiti panangikagumaan ni Kabsat Russell ken dagidiay kakaduana. Nangtedda ti pammaneknek a nainaigda iti matalek ken masirib nga adipen. Nupay kunaen ti adu a klero idi a tiempo a ti Biblia ket naipaltiing a Sao ti Dios ken ni Jesus isu ti Anak ti Dios, anamonganda dagiti ulbod, Binababilonia a sursuro, kas ti Trinidad, ti di ipapatay ti natauan a kararua, ken agnanayon a pannakatutuok. Maitunos iti kari ni Jesus, pudno a babaen ti nasantuan nga espiritu, pinasilnag ti nanumo a panangikagumaan ni Kabsat Russell ken dagiti kakaduana nga ad-adda pay ngem idi ti kinapudno. (Juan 16:13) Pinaneknekan dagidiay napulotan nga Estudiante ti Biblia a pudno a pasetda ti matalek ken masirib a klase adipen, a ti rebbengenna isu ti mangipaay iti naespirituan a taraon kadagiti katulong ti Apo. Dakkel a tulong ti panangikagumaanda iti pannakaurnong dagiti napulotan.

8. Ania a kangrunaan a kinapudno maipapan ken Jehova, ti Biblia, ni Jesu-Kristo, ken ti nasantuan nga espiritu ti nabatad a naawatan dagiti Estudiante ti Biblia?

⁸ Nakabatbatad a makita no kasano a kasta unay ti panangparabur ni Jehova, babaen ti nasantuan nga espirituna, kadagiti rimat ti lawag kadagitoy immuna nga Estudiante ti Biblia. Umuna, sititibker a pinaneknekanda nga adda Namarsua ket isu addaan naisangsangayan a nagan a Jehova. (Salmo 83:18; Roma 1:20) Naawatanda a ni Jehova addaan uppat a kangrunaan a galad​—pannakabalin, kinahustisia, kinasirib, ken ayat. (Genesis 17:1; Deuteronomio 32:4; Roma 11:33; 1 Juan 4:8) Silalawag a pinatalgedan dagitoy napulotan a Kristiano a ti Biblia isut’ naipaltiing a Sao ti Dios ken dayta ti kinapudno. (Juan 17:17; 2 Timoteo 3:16, 17) Kasta met, patienda a ti Anak ti Dios, ni Jesu-Kristo, ket naparsua ken intedna ti biagna kas subbot agpaay iti isuamin a sangatauan. (Mateo 20:28; Colosas 1:15) Naawatanda a ti nasantuan nga espiritu ket aktibo a puersa ti Dios, saan a maikatlo a persona iti Trinidad.​—Aramid 2:17.

9. (a) Ania dagiti kinapudno a sibabatad a naawatan dagiti Estudiante ti Biblia maipapan ti kasasaad ti tao ken dagiti pagtungpalan a nailanad iti Biblia? (b) Ania ti dadduma pay a kinapudno a nabatad a naawatan dagiti adipen ni Jehova?

⁹ Nabatad a naawatan dagiti Estudiante ti Biblia a ti tao awanan ti di matay a kararua no di ket maysa a matay a kararua. Nabigbigda a “ti isupapak ti basol isu ti ipapatay,” saan nga agnanayon a pannakatutuok, ta awan ti lugar a kas iti umap-auy nga impierno. (Roma 5:12; 6:23; Genesis 2:7; Ezequiel 18:4) Kasta met, nabatad a naawatanda a saan laeng a di nainkasuratan ti teoria ti ebolusion no di ket talaga nga awan pakaibatayanna a kinapudno. (Genesis, kapitulo 1 ken 2) Naawatanda met a mangipaay ti Biblia iti dua a pagtungpalan​—maysa a nailangitan agpaay kadagiti 144,000 a napulotan a sumursurot iti addang ni Kristo ken maysa a paraiso a daga agpaay iti di mabilang a “dakkel a bunggoy” dagiti “sabsabali a karnero.” (Apocalipsis 7:9; 14:1; Juan 10:16) Nabigbig dagidiay immuna nga Estudiante ti Biblia nga agtalinaed ti daga iti agnanayon ket saan a mauram, kas insuro dagiti adu a relihion. (Eclesiastes 1:4; Lucas 23:43) Naammuanda met a ti panagsubli ni Kristo ket di makita ket kalpasanna ukomennanton dagiti nasion ken yegnanton ti maysa a naindagaan a paraiso.​—Aramid 10:42; Roma 8:19-21; 1 Pedro 3:18.

10. Aniada a kinapudno ti naammuan dagiti Estudiante ti Biblia maipapan iti bautismo, panaglasin ti klero-pasurot, ken ti Pananglaglagip iti ipapatay ni Kristo?

¹⁰ Naammuan dagiti Estudiante ti Biblia a ti Nainkasuratan a bautismo ket saan a panangwarwarsi kadagiti maladaga no di ket maitunos iti bilin ni Jesus idiay Mateo 28:19, 20, dayta ti pannakaitaneb dagiti manamati a nasursuruanen. Naawatanda met nga awan ti Nainkasuratan a pakaibatayan ti panaglalasin ti klero-pasurot. (Mateo 23:8-10) Maisupadi ketdi, amin a Kristiano masapul nga agbalinda a manangaskasaba iti naimbag a damag. (Aramid 1:8) Naawatan dagiti Estudiante ti Biblia a ti Pananglaglagip iti ipapatay ni Kristo ket marambakan iti maminsan laeng iti makatawen, iti Nisan 14. Kasta met, naawatanda a maysa a pagano a piesta ti Easter. Mainayon pay, agtalek dagidiay napulotan a tumultulong ti Dios iti trabahoda ta pulos a dida agkolekta. (Mateo 10:8) Nanipud idi immuna a tiempo, naawatanda a dagiti Kristiano agbiagda a maitunos kadagiti prinsipio ti Biblia, isu a pakairamanan ti panangpatanor iti bungbunga ti nasantuan nga espiritu ti Dios.​—Galacia 5:22, 23.

Rimmayray a Rimat ti Lawag

11. Ania a lawag ti nagsilnag maipapan iti rebbengen ti Kristiano ken iti pangngarig ni Jesus maipapan kadagiti karnero ken kalding?

¹¹ Nangnangruna nanipud 1919 nabendisionan dagiti adipen ni Jehova kadagiti rimmayray a rimat ti lawag. Anian a nagraniag a rimat ti lawag ti nagsilnag iti kombension idiay Cedar Point idi 1922 bayat nga impaganetget ni J. F. Rutherford, ti maikadua a presidente ti Watch Tower Society, a ti kangrunaan nga obligasion dagiti adipen ni Jehova isu ti “iwaragawag, iwaragawag, iwaragawag, ti Ari ken ti pagarianna”! Iti sumaganad met laeng a tawen, nagsilnag ti naraniag a lawag maipapan iti pangngarig ti karnero ken kalding. Naawatan a daytoy a padto ket matungpal iti agdama nga aldaw ti Apo, saan nga iti masanguanan bayat ti Milenio kas impagarupda idi. Bayat ti Milenio, dagiti kakabsat ni Kristo saandanton nga agsakit, wenno maibalud. Malaksid iti dayta, iti arinunos ti Milenio, ni Jehova a Dios, saan a ni Jesu-Kristo, ti mangukom.​—Mateo 25:31-46.

12. Aniat’ adda a rimat ti lawag maipapan iti Armagedon?

¹² Idi 1926, sabali manen a naraniag a rimat ti lawag ti nangipalgak a saan a maysa a rebolusion ti kagimongan ti gubat ti Armagedon, kas impagarup idi dagiti Estudiante ti Biblia. Imbes ketdi, daytanto ti maysa a gubat a sadiay ipakitanto ni Jehova a sibabatad ti pannakabalinna ta makumbinsirto dagiti amin a tattao nga isu ti Dios.​—Apocalipsis 16:14-16; 19:17-21.

Paskua​—Pagano a Piesta

13. (a) Ania a lawag ti nagsilnag maipapan kadagiti panangrambak iti Paskua? (b) Apay a saanen a marambakan dagiti kasangay? (Iraman ti footnote.)

¹³ Di nagbayag kalpasanna, maysa a rimat ti lawag ti nangpasardeng kadagiti Estudiante ti Biblia a mangrambak iti Paskua. Sakbay dayta a tiempo, ti Paskua kanayon idi a rambakan dagiti Estudiante ti Biblia iti sangalubongan, ket maysa a nakaragragsak nga okasion ti pannakarambakna idiay hedkuarter ti Brooklyn. Ngem idin naawatanda a ti panangrambak iti Disiembre 25 ket pudno a pinapagano ken pinili ti apostata a Kakristianuan tapno palakaenna ti mangkomberte kadagiti pagano. Kasta met, naammuan a ni Jesus di mabalin a maipasngay iti kalam-ekna, tangay idi tiempo ti pannakaipasngayna, ipapaarab dagiti pastor ti arbanda kadagiti tay-ak​—banag a dida ar-aramiden iti rabii iti arinunos ti Disiembre. (Lucas 2:8) Imbes ketdi, ipamatmat ti Kasuratan a naipasngay ni Jesus idi agarup Oktubre 1. Nabigbig met dagiti Estudiante ti Biblia a dagiti makuna a masirib a lallaki a bimmisita ken Jesus dua a tawen kalpasan ti pannakaipasngayna ket pagano a mago.b

Maysa a Baro a Nagan

14. Apay a saan a maitutop ti nagan nga Estudiante ti Biblia iti ili ni Jehova?

¹⁴ Idi 1931, impalgak ti maysa a naraniag a rimat ti kinapudno kadagidiay nga Estudiante ti Biblia ti maitutop a Nainkasuratan a nagan. Naawatan ti ili ni Jehova a dida mabalin nga awaten ti aniaman a birngas nga inted ti dadduma kadakuada, kas iti Russellites, Millenial Dawnists, ken “no hellers” (di manamati iti impierno).c Ngem nangrugi met nga inapresiarda a ti inawatda a nagan​—International Bible Students​—di umiso a nangiparangarang kadakuada. Saanda laeng a basta estudiante ti Biblia. Malaksid pay, adda nagadu a sabsabali nga estudiante ti Biblia ngem saanda nga umasping kadagiti Estudiante ti Biblia.

15. Ania a nagan ti inaklon dagiti Estudiante ti Biblia idi 1931, ken apay a maitutop dayta?

¹⁵ Kasano a naaddaan dagiti Estudiante ti Biblia iti baro a nagan? Iti adu a tawen, ti The Watch Tower pinaglataknan ti nagan a Jehova. Ngarud, maitutop unay a dagiti Estudiante ti Biblia aklonenda ti nagan a masarakan idiay Isaias 43:10: “‘Dakayo dagiti saksik,’ kuna ni Jehova, ‘ken ti adipenko a pinilik, tapno maammuanyo ken patiendak, ken maawatanyo a siak Daydiay. Awan idi ti nabukel a Dios nga immun-una ngem siak, ket awanto met ti sumaruno kaniak.’”

Ti Pannakaalangon ken ti “Dakkel a Bunggoy”

16. Apay a saan a mabalin nga agaplikar dagiti padto ti pannakaisubli kadagiti nainlasagan a Judio a nagsubli idiay Palestina, ngem asino ti pagaplikaranda?

¹⁶ Iti maikadua a tomo ti Vindication, nga impablaak ti Watch Tower Society idi 1932, impalgak ti maysa a rimat ti lawag a dagiti padto ti pannakaisubli nga inlanad ni Isaias, Jeremias, Ezequiel, ken ti dadduma a mammadto dida agaplikar (kas naipagarup idi) iti [awanan pammati a] nainlasagan a Judio, nga agsubsubli idiay Palestina ken addaan iti napolitikaan a panggep. Imbes ketdi, dagitoy a padto ti pannakaisubli, a naaddaan iti bassit a kaitungpalan idi nagsubli dagiti Judio manipud pannakakautibo idiay Babilonia idi 537 K.K.P., ket addaan dakkel a kaitungpalan iti pannakailasat ken pannakaisubli ti naespirituan nga Israel a nangrugi idi 1919 ken iti nagbanaganna nga irarang-ay iti naespirituan a paraiso a tagtagiragsakenen dagiti pudno nga adipen ni Jehova itatta.

17, 18. (a) Kabayatanna, babaen ti maysa a rimat ti lawag, ania ti naipakita a kangrunaan a panggep ni Jehova? (b) Ania a rimat ti lawag maipapan iti Apocalipsis 7:9-17 ti napasamak idi 1935?

¹⁷ Kabayatanna, impalgak dagiti rimat ti lawag a ti kangrunaan a panggep ni Jehova ket, saan a ti pannakaisalakan ti tao, no di ket ti pannakaalangon ti kinasoberanona. Naawatan a saan a ti subbot no di ket ti Pagarian ti kapapatgan a tema ti Biblia, ta daytanto ti mangalangon iti kinasoberano ni Jehova. Anian a rimat ti lawag idi dayta! Dagiti dedikado a Kristiano saandan a maseknan a nangnangruna iti ipapanda idiay langit.

¹⁸ Idi 1935, impalgak ti maysa a naraniag a rimat ti lawag a ti dakkel a bunggoy a nadakamat idiay Apocalipsis 7:9-17 ket saan a segundario a nailangitan a klase. Naipagarup idi a dagidiay nadakamat kadagidiay a bersikulo ket dadduma kadagiti napulotan ti saan a naan-anay a matalek isu nga agtaktakderda iti sanguanan ti trono imbes nga agtugtugawda kadagiti trono nga agturturay kas ar-ari ken papadi a kadua ni Jesu-Kristo. Ngem awan ti kapanunotan a saan a naan-anay a matalek. Mabalin a matalek wenno saan a matalek ti maysa. Gapuna naawatan a daytoy a padto tuktukoyenna ti maur-urnongen a di mabilang a dakkel a bunggoy manipud iti amin a nasion ket naindagaan ti namnamada. Dagitoy “dagiti karnero” iti Mateo 25:31-46 ken ti “sabsabali a karnero” iti Juan 10:16.

Ti Krus​—Saan a Nakristianuan a Simbolo

19, 20. Apay a ti krus di mabalin a simbolo ti pudno a Kinakristiano?

¹⁹ Iti adu a tawen, pinaglatak dagiti Estudiante ti Biblia ti krus kas simbolo ti Kinakristiano. Addaanda pay ti “korona a krus” kas tsapa. Sigun iti King James Version, dinawat ni Jesus kadagiti pasurotna nga alaenda ti “krus[da],” ket adu ti namati nga isut’ napapatay iti krus. (Mateo 16:24; 27:32) Iti adu a dekada nagparang met daytoy a simbolo iti akkub ti magasin a Watch Tower.

²⁰ Ti libro a Riches, nga impablaak ti Sosiedad idi 1936, imbatadna a saan a napapatay ni Jesu-Kristo iti maysa a krus, no di ket iti maysa a nalinteg a teddek, wenno istaka. Sigun iti maysa nga autoridad, ti sao a Griego nga (stau·rosʹ) a naipatarus a “krus” iti King James Version “kangrunaanna, ipamatmatna ti maysa a nalinteg a teddek wenno istaka. [Daytat’] masapul a maiduma iti itsura nga eklesiastikal a dua a nagkuros a kayo. . . . Ti naud-udi nagtaud iti kadaanan a Caldea, ket nausar kas simbolo ti dios a ni Tammuz.” Imbes a daydayawen, ti instrumento a nakailansaan ni Jesus rumbeng a matmatan a makarimon.

21. Anianto ti mausig iti sumaganad nga artikulo?

²¹ Agpada nga adda pay kanayonan a pagarigan ti dadakkel a rimat ti lawag ken dagidiay maibilang a babassit (dagidiay makasapul ti dakkel ken bassit a panagbalbaliw). Maipaay iti pannakaisalaysay dagitoy, pangngaasiyo ta kitaenyo ti sumaganad nga artikulo.

[Dagiti Footnote]

Malagipyo Aya?

◻ Asino “ti matalek ken masirib nga adipen,” ken asino dagiti “katulongna”?

◻ Ania ti dadduma kadagiti immuna a rimat ti lawag iti moderno a panawen?

◻ Apay a maitutop ti baro a nagan a Saksi ni Jehova?

◻ Ania dagiti nabatad a kinapudno a naipalgak idi 1935?

[Ladawan iti panid 17]

Insaknap ni C. T. Russell ken dagiti kaduana ti naespirituan a lawag, ngem naiturong ken Jehova ti amin a dayaw