Paset 2​—Dagiti Rimat ti Lawag​—Dadakkel ken Babassit

“Iti raniagmo makitaminto ti lawag.”​—SALMO 36:9.

1. Ania nga immuna a panangikagumaan ti naaramid tapno maawatan ti simbolismo iti libro ti Apocalipsis?

TI LIBRO ti Biblia nga Apocalipsis kinayawanna dagiti Kristiano idi immuna a tiempo. Mangipaay dayta iti nagsayaat a pagarigan no kasano a rimmaniag pay ti lawag ti kinapudno. Idi 1917, nangipablaak ti ili ni Jehova ti panangilawlawag iti Apocalipsis iti libro a The Finished Mystery. Situtured nga imbutaktakna dagiti relihioso ken napolitikaan a pangulo ti Kakristianuan, ngem nabulod ti adu kadagiti panangilawlawagna iti nadumaduma a gubuayan. Kaskasdi, nagserbi ti The Finished Mystery a pakasuotan ti kinasungdo dagiti Estudiante ti Biblia iti makitkita a kalasugan nga us-usaren idi ni Jehova.

2. Ti artikulo a “Pannakaipasngay ti Nasion” ipalgakna ti ania a lawag iti libro ti Apocalipsis?

² Maysa a nabatad a rimat ti lawag ti nagsilnag iti libro ti Apocalipsis idi naipablaak ti artikulo a “Pannakaipasngay ti Nasion” iti The Watch Tower a Marso 1, 1925. Naipagarup idi a desdeskribiren ti Apocalipsis kapitulo 12 ti panagdangadang ti pagano nga Imperio ti Roma ken dagiti Binababilonia a relihionna maibusor iti Iglesia Katolika Romana, a ti ubing a lalaki iladawanna ti papa. Ngem impakita dayta nga artikulo a ti Apocalipsis 11:15-18 ket mainaig iti kaipapanan ti kapitulo 12, a mangipamatmat a mainaig dayta iti pannakaipasngay ti Pagarian ti Dios.

3. Ania dagiti publikasion a nangipalgak iti rimmayray a lawag iti Apocalipsis?

³ Nagturong amin daytoy iti nalawlawag a pannakaawat iti Apocalipsis a dimteng idi naipablaak ti Light, a dua a tomo, idi 1930. Ad-adu pay a pannakagugor ti nagparang iti “Babylon the Great Has Fallen!” God’s Kingdom Rules! (1963) ken ti “Then Is Finished the Mystery of God” (1969). Kaskasdi, ad-adu pay ti masapul a maammuan maipapan iti naimpadtuan a libro ti Apocalipsis. Wen, nagsilnag ti naranraniag a lawag idi 1988, idi naipablaak ti Apocalipsis​—Ti Grande a Tampokna Asidegen! Ti mangilawlawag iti daytoy a rumangrang-ay a pannakalawag mabalin a gapu ta ti padto ti Apocalipsis ket agaplikar “iti aldaw ti Apo,” a nangrugi idi 1914. (Apocalipsis 1:10) Ti libro nga Apocalipsis ngarud ket masapul a nalawlawag a maawatan bayat nga umadani dayta nga aldaw.

Nalawlawagan ti Pannakaawat iti “Nangatngato a Pannakabalin”

4, 5. (a) Kasano a minatmatan dagiti Estudiante ti Biblia ti Roma 13:1? (b) Aniat’ naawatan idi agangay a Nainkasuratan a takder maipapan “kadagiti nangatngato a pannakabalin”?

⁴ Maysa a naraniag a rimat ti lawag ti naawatan idi 1962 maipapan iti Roma 13:1, a kunaenna: “Tunggal kararua paiturayan koma kadagiti nangatngato a pannakabalin [“nangatngato nga agtuturay,” New World Translation].” (King James Version) Naawatan dagiti immuna nga Estudiante ti Biblia a “dagiti nangatngato a pannakabalin” a nadakamat sadiay tuktukoyenna dagiti agtuturay ti lubong. Ti pannakaawatda iti daytoy a kasuratan kaipapananna a no nailista ti maysa a Kristiano iti panawen ti gubat, obligado nga aguniporme, agibaklay iti paltog, ken mapan iti paggugubatan. Patienda a yantangay ti maysa a Kristiano di mabalin a pumatay iti padana a tao, mapilitan nga agsalba no dumteng ti kadaksan a kasasaad.a

⁵ Nangisilnag ti naraniag a lawag Ti Pagwanawanan a Setiembre 15 ken Oktubre 15, 1963, maipapan iti tema iti panangisalaysayna kadagiti sasao ni Jesus idiay Mateo 22:21: “Ibayadyo ken Cesar dagiti bambanag ni Cesar, ngem iti Dios dagiti bambanag ti Dios.” Mainaig itoy ti sasao dagiti apostol idiay Aramid 5:29: “Masapul nga agtulnogkami iti Dios kas agturay imbes a kadagiti tattao.” Agpaituray dagiti Kristiano ken Cesar​—“dagiti nangatngato a pannakabalin”​—no la ket dina kalikaguman ti Kristiano nga aglabsing iti linteg ti Dios. Naawatan a ti panagpasakop ken Cesar ket relatibo, saan a naan-anay. Ibayad laeng dagiti Kristiano ken Cesar dagiti saan a maikontra kadagiti kalikaguman ti Dios. Anian a pannakapnek idi ti maaddaan iti nalawlawag a pannakaawat iti dayta a tema!

Dagiti Rimat ti Lawag Maipapan iti Bambanag iti Organisasion

6. (a) Tapno maliklikan ti urnos ti herarkia a nasaknap iti Kakristianuan, ania a prinsipio ti inaklonda? (b) Ania ti naawatan kamaudiananna nga umiso a pamay-an ti pannakapili dagidiay mangaywan iti kongregasion?

⁶ Naisaludsod no asino dagiti agserbi kas panglakayen ken diakono kadagiti kongregasion. Tapno maliklikan ti urnos ti herarkia a nasaknap iti Kakristianuan, naikeddeng a dagitoy rumbeng a pilien dagiti tattao babaen ti panagbutos ti tunggal miembro ti kongregasion. Ngem impakita ti rumayrayray a lawag a linaon ti The Watchtower a Setiembre 1 ken Oktubre 15, 1932, a ti Kasuratan di mangipaay [ti pakaibatayan] dagiti mabutosan a panglakayen. Gapuna nasukatan dagitoy iti maysa a service committee, ket pilien ti Sosiedad ti maysa a service director.

7. Nagresulta dagiti rimat ti lawag kadagiti ania a rinang-ayan ti pamay-an ti pannakadutok dagiti adipen ti kongregasion?

⁷ Naglaon ti The Watchtower a Hunio 1 ken Hunio 15, 1938, kadagiti rimat ti lawag a mangipakpakita a dagiti adipen iti kongregasion ket saanda a mabutosan, no di ket madutokan, kayatna a sawen, teokratiko a madutokan. Idi 1971, sabali manen a rimat ti lawag ti nangipakita a tunggal kongregasion saan laeng nga iturong ti maymaysa nga adipen ti kongregasion. Imbes ketdi, tunggal maysa rumbeng nga adda maysa a bagi dagiti panglakayen, wenno manangaywan, a dutokan ti Bagi a Manarawidwid dagiti Saksi ni Jehova. Isu a babaen iti rimmayray a lawag bayat ti agarup 40 a tawen, nabataden a dagiti panglakayen agraman dagiti diakono, nga ita maawaganen kas ministerial nga ad-adipen, rumbeng a dutokan “ti matalek ken masirib nga adipen,” babaen ti Bagi a Manarawidwidna. (Mateo 24:45-47) Maitunos daytoy iti napasamak idi panawen dagiti apostol. Dagiti lallaki a kas kada Timoteo ken Tito ket dinutokan ti umuna-siglo a bagi a manarawidwid kas manangaywan. (1 Timoteo 3:1-7; 5:22; Tito 1:5-9) Amin daytoy ket nabatad a kaitungpalan ti Isaias 60:17: “Iti lugar ti suer mangyegakto ti balitok, ket iti landok mangyegakto ti pirak, ket iti kayo ti suer, ken iti batbato ti landok; ket dutokakto ti talna kas manangaywanmo ken ti kinalinteg kas manangtuding iti trabaho.”

8. (a) Ti umad-adu a kinapudno nangyeg kadagiti ania a rinang-ayan ti pamay-an ti panangimanehar iti Sosiedad? (b) Ania dagiti komite ti Bagi a Manarawidwid, ket ania dagiti aramid wenno panangaywan a saklawen ti tunggal maysa?

⁸ Adda met ti banag maipapan iti pannakaimanehar ti Watch Tower Society. Iti adu a tawen, ti Bagi a Manarawidwid dagiti Saksi ni Jehova ket isu met laeng dagiti board of director iti Watch Tower Bible and Tract Society of Pennsylvania, ket tengtenglen ti presidentena ti kaaduan kadagiti bambanag. Kas naipakita iti 1977 Yearbook of Jehovah’s Witnesses (pinanid 258-9), nangrugin a nagandar ti Bagi a Manarawidwid idi 1976 babaen kadagiti innem a komite, a natudingan ti tunggal maysa a mangaywan iti maysa nga aspeto ti sangalubongan a trabaho. Tamingen ti Personnel Committee dagiti bambanag maipapan kadagiti kamkameng, agraman dagiti pagimbagan dagiti amin nga agserbi iti sangalubongan a pamilia ti Bethel. Tamingen ti Publishing Committee dagiti amin a sekular ken legal a bambanag, kas iti sanikua ken panagimaldit. Maseknan met ti Service Committee iti trabaho a panangasaba ken iwanwanna dagiti agdaldaliasat a manangaywan, payunir, ken ti ar-aramid dagiti agibumbunannag iti kongregasion. Rebbengen ti Teaching Committee dagiti gimong ti kongregasion, al-aldaw ti espesial nga asamblea, asamblea sirkito, ken dagiti kombension distrito ken internasional agraman ti nadumaduma nga eskuelaan agpaay iti naespirituan nga edukasion ti ili ti Dios. Iwanwan ti Writing Committee ti pannakaisagana ken pannakaipatarus ti amin a kita ti publikasion, a siguraduenna nga isuamin ket maitunos iti Kasuratan. Aywanan ti Chairman’s Committee dagiti emerhensia ken dadduma pay a naganat a bambanag.b Kasta met idi dekada ’70, nangrugin nga inturong ti maysa a komite imbes a maysa a manangaywan dagiti sanga nga opisina ti Watch Tower Society.

Lawag a Mainaig iti Nakristianuan a Kababalin

9. Kasano nga inapektaran ti lawag ti kinapudno ti relasion dagiti Kristiano kadagiti gobierno iti lubong?

⁹ Adu a rimat ti lawag ti maipapan iti Nakristianuan a kababalin. Kas pagarigan, usigenyo ti banag maipapan iti neutralidad. Nagsilnag a nangnangruna ti naraniag a rimat ti lawag maipapan iti daytoy a tema iti artikulo a “Neutralidad” a nagparang iti The Watchtower a Nobiembre 1, 1939. Anian a naintiempuan unay dayta, a dimteng kalpasan la unay a nangrugi ti Gubat Sangalubongan II! Dinepinar ti artikulo ti neutralidad ken impakitana a dagiti Kristiano masapul a dida makiraman kadagiti napolitikaan a bambanag wenno panagrurupak dagiti nasion. (Mikias 4:3, 5; Juan 17:14, 16) Daytoy ti makagapu a busoren ida dagiti amin a nasion. (Mateo 24:9) Saan a mangipaay ti dangadang ti kadaanan nga Israel iti pagtuladan kadagiti Kristiano, kas imbatad ni Jesus idiay Mateo 26:52. Kasta met, awan ti uray maysa a napolitikaan a nasion itatta a teokrasia, nga iturayan ti Dios, a kas iti kadaanan nga Israel.

10. Aniat’ impalgak dagiti rimat ti lawag no kasano ti rumbeng a panangmatmat dagiti Kristiano iti dara?

¹⁰ Nagraniag met ti lawag maipapan iti kinasagrado ti dara. Impagarup idi dagiti Estudiante ti Biblia a ti pannakaiparit ti panagsida iti dara, iti Aramid 15:28, 29, ket limitado laeng kadagiti Judio a Kristiano. Nupay kasta, ipakita ti Aramid 21:25 nga idi panawen dagiti apostol, daytoy a bilin ket nagaplikar met kadagidiay adda kadagiti nasion a nagbalin a manamati. Gapuna ti kinasagrado ti dara agaplikar iti amin a Kristiano, kas naipakita iti The Watchtower a Hulio 1, 1945. Kaipapanan dayta ti saan laeng a panagkedked a mangan iti dara ti animal, kas dagiti adda kadagiti suriso a dara, no di ket panagkedked iti dara ti tao, kas iti kaso a panangyalison iti dara.

11. Aniat’ naawatan maipapan iti Nakristianuan a panangmatmat iti panagusar iti tabako?

¹¹ Kas banag ti rimmayray a lawag, dagiti ugali a di maanamongan idi damo maibilangen kamaudiananna a serioso a basol. Maysa a pagarigan iti daytoy ket mainaig iti panagusar iti tabako. Iti Zion’s Watch Tower nga Agosto 1, 1895, inturong ni Kabsat Russell ti atension iti 1 Corinto 10:31 ken 2 Corinto 7:1 ket nagsurat: “Diak makita no kasano a dayta ket pakaidayawan ti Dios, wenno pakagunggonaan ti asinoman a Kristiano ti panagusar iti tabako iti aniaman a kita.” Nanipud idi 1973 nabataden a naawatan[da] nga awan ti agus-usar ti tabako nga agbalin a maysa a Saksi ni Jehova. Idi 1976, nalawlawagan nga awan ti Saksi nga agtrabaho iti maysa a pagsusugalan ket agtalinaed iti kongregasion.

Dadduma Pay a Pannakagugor

12. (a) Aniat’ impalgak ti rimat ti lawag maipapan iti bilang dagiti tulbek ti Pagarian a naitalek ken Pedro? (b) Ania dagiti kasasaad idi inusar ni Pedro ti tunggal tulbek?

¹² Adda met rimmayray a lawag maipapan iti bilang dagiti simboliko a tulbek nga inted ni Jesus ken Pedro. Pinati idi dagiti Estudiante ti Biblia a dua a tulbek ti inawat ni Pedro a nanglukat ti dalan kadagiti tattao nga agbalin nga agtawid iti Pagarian​—maysa agpaay kadagiti Judio, a nausar idi Pentecostes 33 K.P., ken ti sabali agpaay kadagiti Gentil, a damo a nausar idi 36 K.P. idi kinasabaan ni Pedro ni Cornelio. (Aramid 2:14-41; 10:34-48) Kabayatanna, naawatan nga adda idi maikatlo a grupo a nairaman​—dagiti Samaritano. Inusar ni Pedro ti maikadua a tulbek idi linukatanna ti gundaway ti Pagarian kadakuada. (Aramid 8:14-17) Gapuna, nausar ti maikatlo a tulbek idi kinasabaan ni Pedro ni Cornelio.​—Ti Pagwanawanan, Abril 1, 1980, pinanid 9-16, 19.

13. Ania ti impalgak dagiti rimat ti lawag maipapan iti pakayaponan a nadakamat iti Juan kapitulo 10?

¹³ Manipud iti sabali a silnag ti lawag, naawatan a saan laeng a dua no di ket tallo a pagaponan dagiti karnero ti tinukoy ni Jesus. (Juan, kapitulo 10) Dagitoy isu (1) ti Judio a pakayaponan dagiti karnero a sadiay ni Juan a Mammautisar ti agay-aywan iti ruangan, (2) ti pakayaponan dagiti napulotan nga agtawid iti Pagarian, ken (3) ti pakayaponan dagiti “sabsabali a karnero,” nga addaan ti naindagaan a namnama.​—Juan 10:2, 3, 15, 16; Ti Pagwanawanan, Agosto 15, 1984, pinanid 10-21.

14. Kasano a linawlawagan ti rimmayray a lawag dagiti bambanag maipapan ti panangrugi ti antitipiko a Jubileo?

¹⁴ Nalawlawagan met ti pannakaawat iti antitipiko a Jubileo. Iti sidong ti Linteg, maysa a naindaklan a Jubileo ti tunggal maika-50 a tawen, nga iti dayta maisubli dagiti bambanag kadagiti dati nga agtagikua. (Levitico 25:10) Nabayagen ti pannakaawat a daytoy iladawanna ti Sangaribu a Tawen a Panagturay ni Kristo. Nupay kasta, iti nabiit pay, naawatan a ti antitipiko a Jubileo ket talaga a nangrugi idi Pentecostes 33 K.P., idi nawayawayaan dagidiay immawat iti naibukbok a nasantuan nga espiritu manipud iti panangadipen ti Mosaiko a Linteg ti tulag.​—Ti Pagwanawanan, Enero 1, 1987, pinanid 18-28.

Rimmayray ti Lawag Maipapan Kadagiti Termino

15. Aniat’ naipalgak a lawag maipapan ti pannakausar ti sao a “plano”?

¹⁵ “Ti manangummong sinukimatna tapno sarakenna dagiti makaay-ayo a sasao, ken ti pannakaisurat dagiti umiso a sasao ti kinapudno.” (Eclesiastes 12:10) Dagitoy a sasao mabalin nga agaplikar a naimbag iti agdama a tematayo, ta nagsilnag ti lawag saan laeng a maipapan iti napateg a bambanag a kas doktrina ken kababalin no di pay ket maipapan kadagiti Nakristianuan a termino ken dagiti umiso a kaipapananda. Kas pagarigan, kadagiti Estudiante ti Biblia, maysa kadagiti maipatpateg unay a publikasion isu ti umuna a tomo ti Studies in the Scriptures, a napauluan The Divine Plan of the Ages. Nupay kasta, nabigbig idi agangay a ti Sao ti Dios saritaenna laeng dagiti tattao nga agpalplano. (Proverbio 19:21) Pulos a saan a saritaen ti Kasuratan nga agpalplano ni Jehova. Dina kasapulan ti agplano. Aniaman ti panggepna sigurado nga agballigi gapu iti awan inggana a kinasirib ken pannakabalinna, a kas ti mabasatayo idiay Efeso 1:9, 10: “Maitunos iti naimbag a pakaragsakanna a pinanggepna a mismo maipaay ti maysa a panangaywan agingga iti naan-anay a pagpatinggaan dagiti naituding a tiempo.” Isu a nain-inut a naawatan a no matuktukoy ni Jehova, ad-adda a maitutop ti termino a “panggep.”

16. Aniat’ main-inut a naawatan nga umiso a pannakaawat iti Lucas 2:14?

¹⁶ Kalpasanna adda nagun-odan a nalawlawag a pannakaawat iti Lucas 2:14. Sigun iti King James Version, mabasa a kastoy: “Dayag ti Dios iti kangatuan, ken talna ditoy daga, naimbag a nakem kadagiti tattao.” Naawatan a daytoy dina yebkas ti umiso a kapanunotan, ta ti naimbag a nakem ti Dios saan a mayebkas kadagiti nadangkes. Ngarud, minatmatan dagiti Saksi daytoy kas banag ti talna kadagiti tattao nga addaan naimbag a nakem iti Dios. Gapuna kanayon a tuktukoyenda dagidiay interesado iti Biblia kas tattao nga addaan naimbag a nakem. Ngem kalpasanna naawatan a ti nairaman ket naimbag a nakem, saan nga iti biang ti tattao, no di ket iti biang ti Dios. Gapuna, ti footnote ti New World Translation iti Lucas 2:14 saritaenna “dagiti tattao nga inanamongan [ti Dios].” Amin a Kristiano nga agbibiag a maitunos iti karida iti dedikasion ti maaddaan iti naimbag a nakem ti Dios.

17, 18. Anianto ti alangonen ni Jehova, ken anianto ti santipikarenna?

¹⁷ Umasping iti dayta, nabayagen a sinarita dagiti Saksi ti pannakaalangon ti nagan ni Jehova. Ngem nagduaduaan kadi ni Satanas ti nagan ni Jehova? Maipapan iti dayta a banag, pinagduaduaan kadi ti asinoman nga ahente ni Satanas dayta, a kaslattay awan ti kalintegan ni Jehova iti dayta a nagan? Saan a pulos. Saan a ti nagan ni Jehova ti nakarit ken makasapul iti pannakaalangon. Isu a dagiti nabiit pay a publikasion ti Watch Tower Society dida sawen ti nagan ni Jehova a maal-alangon. Sawenda a maal-alangon ti kinasoberano ni Jehova ket masansantipikar ti naganna. Mayataday daytoy iti imbaga ni Jesus nga ikararagtayo: “Masantipikar koma ti naganmo.” (Mateo 6:9) Maulit-ulit, kinuna ni Jehova a santipikarenna ti naganna, a saan a kinarit dagiti Israelita ngem tinulawanda.​—Ezequiel 20:9, 14, 22; 36:23.

¹⁸ Makapainteres, idi 1971, pinagduma daytoy ti libro a “The Nations Shall Know That I Am Jehovah”​—How?: “Makidangadang ni Jesu-Kristo . . . maipaay iti pannakaalangon ti sapasap a Kinasoberano ni Jehova ken ti pannakaitan-ok ti nagan ni Jehova.” (Pinanid 364-5) Idi 1973, kinuna ti God’s Kingdom of a Thousand Years Has Approached: “Ti um-umay a ‘dakkel a rigat’ isut’ tiempo a panangalangon ti Mannakabalin-amin a Dios a ni Jehova iti sapasap a kinasoberanona ken panangsantipikarna iti napateg a naganna.” (Panid 409) Kalpasanna, idi 1975, kinuna ti Man’s Salvation Out of World Distress at Hand!: “Ti kadakkelan a pasamak iti sapasap a historia maibanagton, ti pannakaalangon ti sapasap a kinasoberano ni Jehova ken ti pannakasantipikar ti sagrado a naganna.”​—Panid 281.

19, 20. Kasano a maipakitatayo ti panangapresiartayo kadagiti rimat ti naespirituan a lawag?

¹⁹ Anian ti pannakabendision ti ili ni Jehova iti panangtagiragsak kadagitoy amin a naespirituan a lawag! Maisupadi unay, yebkas daytoy a sao ti maysa a klero ti naespirituan a kinasipnget a pakasarakan dagiti pangulo ti Kakristianuan iti bagbagida: “Apay agbasoltayo? Apay agsagabatayo? Apay adda diablo? Dagitoy dagiti saludsod a yimtuodko iti Apo inton makagtengak idiay langit.” Ngem dagiti Saksi ni Jehova maibagada no apay: Gapu iti isyu ti kinaumiso ti kinasoberano ni Jehova ken ti parikut no mataginayon met la ti natauan a parsua ti kinatarnawna iti Dios nupay busoren ti Diablo.

²⁰ Bayat dagiti adu a tawen, dagiti rimat ti lawag a dadakkel ken babassit sinilawandan ti dalan dagiti dedikado nga adipen ni Jehova. Daytoy ket kaitungpalan dagiti kasuratan a kas iti Salmo 97:11 ken Proverbio 4:18. Ngem ditay koma liplipatan a ti pannagna iti lawag kaipapananna ti panangapresiar iti rimmayray a lawag ken panagbiag a maitunos iti dayta. Kas nakitatayon, ramanen daytoy rimmayray a lawag agpadpada ti kababalin ken rebbengentayo a mangasaba.

[Dagiti Footnote]

Malagipyo Aya?

◻ Ania ti naipalgak a lawag maipapan iti panagpasakop “kadagiti nangatngato a pannakabalin”?

◻ Nagrimat ti lawag kadagiti ania a paspasamak ti organisasion?

◻ Kasano nga inapektaran ti rimmayray a lawag ti Nakristianuan a kababalin?

◻ Ania a pannakagugor ti inyeg ti naespirituan a lawag iti pannakaawattayo kadagiti dadduma a Nainkasuratan a punto?

[Picture Credit Line iti panid 25]

Dagiti tulbek iti panid 24: Drawing a naibatay iti ladawan a naala idiay Cooper-Hewitt, National Design Museum, Smithsonian Institution