Inton Awanen ti Panagilem!

NAIPADAMAG, naminsan kinuna ni sientista nga Albert Einstein nga iti daytoy naliday a lubong, narigrigat a mapagballigian ti panagilem ngem iti pananggudua iti maysa nga atomo. Kasta met, kinuna ni Edward R. Murrow, maysa a periodista a nalatak idi Gubat Sangalubongan II ken direktor ti U. S. Information Agency idi kamaudiananna, nga “awan makaikkat kadagiti panagilem​—mailasinda laeng dagita.”

Kasla agpayso kadi dagitoy a sasao? Imposible kadi nga ikkaten ti diskriminasion ken rasismo? Kasanot’ panagrikna ti Dios iti panagilem?

Saan a Mangidumduma ti Dios

Busoren ti Biblia ti panangidumduma. (Proverbio 24:23; 28:21) Kunana a “ti sirib manipud ngato umuna iti amin nadalus, sumaganad natalna, nainkalintegan, sisasagana nga agtulnog, napno iti asi ken naimbag a bungbunga, di mangpataud kadagiti panangidumduma, di managinsisingpet.” (Santiago 3:17) Naipaganetget ti kasta a sirib kadagiti ukom iti nagkauna nga Israel. “Dikayto aramiden ti kinakillo iti panangukom,” naibilin kadakuada. “Dikayto idumduma ti kinatao ti napanglaw, wenno bigbigen ti kinatao ti mannakabalin.”​—Levitico 19:15.

Impaganetget ni Jesu-Kristo ken dagiti apostolna a da Pedro ken Pablo ti natibker a takder ti Biblia maibusor iti panangidumduma ken panagilem. Saan a nangidumduma ni Jesus kadagidiay ‘nalalatan ken naiwarawara a kasla karkarnero nga awanan pastor.’ (Mateo 9:36) Insurona: “Isardengyo ti manguk-ukom manipud iti makinruar a langa, no di ket mangukomkayo a buyogen ti nalinteg a panangukom.”​—Juan 7:24.

Pinatalgedan manen kadatayo da Pedro ken Pablo a saan a mangidumduma ni Jehova a Dios mismo. Kinuna ni Pedro: “Iti kinapudnona makitak a ti Dios saan a mangidumduma, no di ket iti tunggal nasion anamonganna ti tao nga agbuteng kenkuana ken agaramid iti kinalinteg.” (Aramid 10:34, 35) Kuna kadatayo ni apostol Pablo: “Awan ti panangidumduma iti Dios.”​—Roma 2:11.

Ti Impluensia ti Biblia

Adda pannakabalin ti Biblia a mangbalbaliw iti personalidad dagidiay agpaiwanwan iti dayta. Kuna ti Hebreo 4:12: “Ti sao ti Dios nabiag ken adda bilegna.” Iti tulong ni Jehova mabalin pay ketdi a balbaliwan ti managilem a tao ti panagpampanunotna ket agbalin a di mangidumduma iti pannakilangenna iti sabsabali.

Alaentayo a pagarigan ti kaso ni Saulo ti Tarso. Sigun iti salaysay ti Biblia, dati a bumusbusor a siraranggas iti kongregasion Kristiano gapu ta sursurotenna dagiti nainget a narelihiosuan a tradision. (Aramid 8:1-3) Naan-anay a nakombinsir iti tradision dagiti Judio nga amin a Kristiano ket apostata ken kabusor ida ti pudno a panagdayaw. Ti panagilem ti nangiturong iti panangsuportana iti panangpapatay kadagiti Kristiano. Kuna ti Biblia nga isut’ ‘mangiyes-esngaw pay iti pamutbuteng ken panangpapatay a maibusor kadagiti adalan ti Apo.’ (Aramid 9:1) Bayat nga ar-aramidenna ti kasta, impapanna idi a mangipapaay iti sagrado a panagserbi iti Dios.​—Idiligyo ti Juan 16:2.

Nupay kasta, naikkat ni Saulo ti Tarso ti nakaro a panagilem. Mismo a nagbalin pay ketdi a Kristiano! Idi agangay, kas ni Pablo, maysa nga apostol ni Jesu-Kristo, insuratna: “Maysaak idi a managtabbaaw ken manangidadanes ken nakuspag a tao. Nupay kasta, naipakitaanak ti asi, agsipud ta awan pannakaammok idi ken nagtignayak a buyogen ti kinakurang ti pammati.”​—1 Timoteo 1:13.

Saan laeng a ni Pablo ti nangaramid iti kasta a dakkel a panagbalbaliw iti panagpampanunotna. Iti suratna ken ni Tito, maysa a pada nga ebanghelisador, binalakadan ni Pablo dagiti Kristiano “a dida agsao iti makadangran iti asinoman, saanda a mannakiringgor, nga agbalinda a nainkalintegan, nga ipakitada ti amin a kinaalumamay kadagiti isuamin a tattao. Ta uray datayo idi naminsan nakunengtayo, nasukir, maiyaw-awan, maad-adipen iti nadumaduma a tartarigagay ken ragragsak, agtultuloy iti kinadakes ken apal, mannakirinnurod, aggiginnura iti maysa ken maysa.”​—Tito 3:2, 3.

Panangikkat iti Bangen ti Panagilem

Ita, ikagkagumaan dagiti pudno a Kristiano a suroten dayta a balakad. Kayatda a liklikan ti panangukom kadagiti tao maibatay iti makinruar nga impresion. Daytoy ti manglapped kadakuada nga “agsao iti makadangran” iti sabsabali. Tagtagiragsakenda ti internasional a panagkakabsat a lab-awanna amin dagiti pagbeddengan ti nasion, pulí, ken rasa daytoy a lubong.

Usigenyo ti kapadasan ni Henrique, maysa a taga-Brazil a nangisit ti kudilna. Tangay biktima a mismo iti diskriminasion iti pulí, timmanor kenkuana ti nakaro a gura kadagiti napudaw a tattao. Ilawlawagna: “Dua a Saksi a napudaw ti immay ditoy balayko tapno isalaysayda ti maipapan iti nagan ti Dios. Idi damo diak kayat ti dumngeg gapu ta diak agtalek kadagiti napudaw a tattao. Ngem di nagbayag makitak a kasla adda kinapudno iti mensaheda. Bueno, inawatko ti panagadal iti Biblia. Ti damo a saludsodko ket, ‘Adu kadi ti nangisit a tattao iti simbaanyo?’ Simmungbatda, ‘Wen.’ Kalpasanna impakitada kaniak ti maudi a ladawan iti libro a Ti Librok dagiti Estoria ti Biblia,a a mangiladladawan kadagiti ubbing manipud iti nadumaduma a pulí. Nairaman ti maysa nga ubing a nangisit, ket daytoy ti nangparegta kaniak. Idi agangay sinarungkarak ti Kingdom Hall dagiti Saksi ni Jehova, a sadiay nakitak ti tattao iti nadumaduma a pulí nga agpupulapol buyogen ti panagraem. Nagpateg daytoy kaniak.”

Ita, kas maysa kadagiti Saksi ni Jehova, maragsakan ni Henrique a maibilang iti maysa a pudno a Nakristianuan a panagkakabsat. Maawatanna a ti dayaw saan a maipaay iti asinoman a tao. Kunana: “Agyamyamanak ita kada Jehova ken Jesus gapu iti amin nga inaramidda kaniak. Agtartrabahoak a kaduak ti riniwriw a nasungdo nga adipen ni Jehova manipud iti amin a pulí, kolor, ken nalikudan, a nagkaykaysa iti maymaysa a panggep.”

Bayat a dumakdakkel, ni Dario ti maysa pay a biktima ti panagilem. Iti edad a 16, nangrugi a makipagadal iti Biblia kadagiti Saksi ni Jehova. Kinunana: “Kadagiti Saksi, natakuatak nga awan ti makarikna a natantan-ok ti maysa a pulí.” Naapresiarna ti pannakarikna iti pudno a panagayat. Nangnangruna a nadlawna a dagiti indibidual manipud iti nadumaduma a pulí ket addaan kadagiti posision ti rebbengen iti uneg ti kongregasion. Tunggal maipasango iti maysa a kita ti panagilem wenno diskriminasion manipud kadagiti tao iti ruar ti kongregasion, malaglagip ni Dario nga ay-ayaten ni Jehova dagiti tao iti amin a nasion, tribu, ken pagsasao.

Kasano a Mapagballigian

Tarigagayantayo amin ti matrato buyogen ti kinadayaw ken panagraem. Daytat’ makagapu no apay a ti panagbalin a biktima ti panangidumduma ket maysa a narigat nga ibturan a suot. Saannatayo a salakniban ti kongregasion Kristiano manipud iti amin a pannakaisarang iti kinamanagil-ilem a kababalin daytoy dakes a lubong. Agingga a konkontrolen ni Satanas a Diablo dagiti aramid ti lubong, agtalinaed ti kinaawan-hustisia. (1 Juan 5:19) Ballaagannatayo ti Apocalipsis 12:12: “Asi pay ti daga ken ti baybay, agsipud ta ti Diablo immulog kadakayo, nga addaan iti dakkel nga unget, yantangay ammona nga ababan ti periodo ti tiempona.” Ti panggepna ket saan laeng a mangipaay iti pakariribukan. Nayasping iti animal a mangbikbiktima. Kuna kadatayo ni apostol Pedro: “Ti kabusoryo, ti Diablo, agsursursor a kasla leon a ngumerngernger, nga agsapsapul iti asinoman nga alun-onenna.”​—1 Pedro 5:8.

Kuna met kadatayo ti Biblia: “Ngarud, ipasakopyo ti bagbagiyo iti Dios; ngem busorenyo ti Diablo, ket isu agtalawto kadakayo.” (Santiago 4:7) Ti maysa a nasayaat a tulong tapno mapagballigian ti panagilem isut’ iyaadani iti Dios maipaay iti salaknib, kas ti inaramid ni Ari David: “Alawennak, O Diosko iti ima dagiti managdakdakes, iti ima ti nadangkes ken nadawel a tao.” (Salmo 71:4) Mabalintay pay ketdi ti agkararag a kas ti salmista: “Kaasiannak kadi, O Dios ta ti tao kayatnak nga alun-onen, agmalmalem isu ti makigubgubat a mangliput kaniak.”​—Salmo 56:1.

Kasano nga agtignay ti Dios iti kakasta a kararag? Sumungbat ti Biblia: “Ispalennanto ti makasapul intono umkis, ken ti napanglaw nga awan mangarayat kenkuana. Mangngaasinto kadagiti napanglaw ken makasapul, ket dagiti kararua dagiti makasapul isalakannanto.” (Salmo 72:12, 13) Anian a nagsayaat a maammuan nga iti naikeddeng a panawen mangipaayto ni Jehova iti bang-ar iti amin a biktima ti kinaawan-hustisia!

“Didanto Mangranggas iti Aniaman”

Mabalin nga agtultuloy a makidangadang iti panagilem dagiti gobierno daytoy a lubong babaen kadagiti paglintegan ken programada. Mabalin nga agtultuloy nga ikarida ti panagpapada ken kinahustisia. Ngem saanda nga agballigi. (Salmo 146:3) Ti laeng Dios ti makabalin ken mangikkatto iti amin a panagilem. Pagkaykaysaennanto ti sangatauan kas maysa a pamilia. “Maysa a dakkel a bunggoy, nga awan ti tao a makabael a mangbilang, manipud kadagiti isuamin a nasion ken kadagiti tribo ken kadagiti il-ili ken kadagiti pagsasao” ti makalasat iti panungpalan daytoy dakes a sistema ken mangtagiragsak iti natalna a biag.​—Apocalipsis 7:9, 10.

Punasenton ni Jehova ti amin a pannakadangran a pinataud ti panagilem iti pulí ken kagimongan. Panunotenyo, awanton ti matrato a di nainkalintegan! “Agtugawdanto, tunggal maysa a tao iti sirok ti kayona nga ubas ken iti sirok ti kayona nga higos, ket awanto ti mangpabuteng kadakuada.” (Mikias 4:4) Ken kuna ti Isaias 11:9: “Didanto mangranggas iti aniaman.”

No maysakayo a biktima ti panagilem ita, daytoy nakaskasdaaw a namnama iti masanguanan ti mangpabileg iti relasionyo ken Jehova. Tumulong daytoy kadakayo a mangibtur iti kinaawan-hustisia daytoy dakes a sistema. Bayat a makidangadangkayo iti panagilem ken kumitkita iti masanguanan, surotenyo ti nainsiriban a balakad ti Biblia: “Bumilegkayo koma, ket ta pusoyo tumured kadi, dakayo amin a mangnamnama ken Jehova.”​—Salmo 31:24

[Footnote]

[Picture Credit Line iti panid 4]

Ladawan ti U.S. National Archives