“Ti Kinamanagayatmo Nasaysayaat Ngem ti Biag”

Kas insalaysay ni Calvin H. Holmes

Disiembre ti 1930 idi, ket kalkalpasko pay la a ginatasan dagiti baka idi simmangpet ni Tatang a napan bimmisita iti kaarruba. “Impabulod kaniak ni Wyman daytoy a libro,” kinunana bayat nga inruarna ti maris-asul a publikasion iti bulsana. Napauluan dayta iti Deliverance, nga impablaak ti Watch Tower Bible and Tract Society. Ni Tatang, a manmano nga agbasa, binasana dayta a libro agingga iti kadalman ti rabii.

IDI agangay, bimmulod ni Tatang iti dadduma pay a libro, nga addaan paulo a Light ken Reconciliation, a naggapu iti isu met laeng a managipablaak. Nasarakanna ti daan a Biblia ni Nanang ket uray rabrabiin siririing pay la a mangbasbasa iti lawag ti maysa a gasera. Dakkel ti namalbaliwan ni Tatang. Iti daydi a kalam-ekna nabayag a kinasarsaritanakami​—ni nanang, dagiti tallo nga adingko a babbai, ken siak​—bayat a nagtitipkelkami iti aglikmut ti daan a dalikanmi.

Kinuna ni Tatang a dagiti tattao nga agipabpablaak iti kakastoy a libro ket maaw-awagan Estudiante ti Biblia ket, sigun kadakuada, agbibiagtayon kadagiti “maudi nga al-aldaw.” (2 Timoteo 3:1-5) Inlawlawagna a ti daga saan a madadael inton panungpalan ti lubong no di ket iti sidong ti Pagarian ti Dios mapagbalinto a paraiso. (2 Pedro 3:5-7, 13; Apocalipsis 21:3, 4) Talaga a makapainteres dayta kaniak.

Rinugiannak a kinasarsarita ni Tatang bayat nga agtartrabahokami a dua. Malagipko nga aguk-ukiskam iti mais idi inlawlawagna kaniak a ti nagan ti Dios ket Jehova. (Salmo 83:18) Gapuna, idi primavera ti 1931, idi a 14 pay laeng ti tawenko, impategkon ni Jehova ken ti Pagarianna. Nagkararagak ken Jehova iti daan a minuyongan ti mansanas iti likudan ti balay ket sipapasnek nga inkarik nga agserbiak kenkuana iti agnanayon. Natukayen toy pusok gapu iti kinamanagayat ti nakaskasdaaw a Diostayo.​—Salmo 63:3.

Agnanaedkami iti away nga agarup 30 a kilometro manipud iti St. Joseph, Missouri, E.U.A., ken nakurang nga 65 a kilometro manipud iti Kansas City. Nayanak ni Tatang iti bassit a balay a naaramid iti kayo nga impatakder ni apongko iti tumeng idiay away idi rugrugi ti maika-19 a siglo.

Panagsanay iti Ministerio

Idi kalgaw ti 1931, nangngeg ti pamiliami iti radio ti palawag publiko a “Ti Pagarian, ti Namnama ti Lubong,” nga impaay ni Joseph Rutherford, presidente idi ti Watch Tower Society, iti maysa a kombension idiay Columbus, Ohio. Tinukayna ti pusok, ket nagrag-oak ti nakiraman a kadua ni Tatang iti panagiwaras kadagiti kaam-ammomi iti bokleta a naglaon iti daytoy nagpateg a palawag publiko.

Idi primavera ti 1932, timmabunoak iti damo a gundaway iti gimong dagiti Saksi ni Jehova. Inawisnakami ken Tatang ti kaarrubami a dumngeg iti palawag ni George Draper, agdaldaliasat a manangaywan dagiti Saksi ni Jehova, idiay St. Joseph. Idi dimtengkami, nakangalayen ti gimong, ket nakakitaak iti pagtugawan iti abay ti napuner, narakab ti bukotna a ni J. D. Dreyer, nga addaan kalpasanna iti nagpateg nga akem iti biagko.

Idi Setiembre 1933, timmabunokami ken Tatang iti asamblea idiay Kansas City, a sadiay ti damo a nakiramanak iti panangasaba iti publiko. Inikkannak ni Tatang iti tallo a bokleta sanak binilin a mangikuna: “Maysaak kadagiti Saksi ni Jehova a mangikaskasaba iti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios. Di pagduaduaan a nangngegyo ni Judge Rutherford iti radio. Maiwarwaragawag iti radio dagiti palawagna iti nasurok a 300 nga estasion kada lawas.” Kalpasanna intukonko ti maysa a bokleta. Iti dayta a rabii, bayat a ginatasak dagiti baka iti away, naikunak iti bagik a daytoy ti nakallalagip unay nga aldaw iti biagko.

Di nagbayag tiempon ti lam-ek, ket limitadon ti panagbiahemi. Ngem uray kasta simmarungkar ni Kabsat Dreyer ken ni baketna sana inamad no kayatko ti mapan iti pagtaenganda iti rabii ti Sabado sa maturog sadiay. Diak ingginggina ti 10-kilometro a pannagna a nagturong iti pagtaengan dagiti Dreyer gapu ta nakikaduaak kadakuada iti ministerio kabigatanna ken nakatabunoak iti Panagadal iti Pagwanawanan idiay St. Joseph. Manipud idin, manmanon a malanganak ti makipaset iti ministerio kada Domingo. Nakapatpateg ti panangsanay ken balakad ni Kabsat Dreyer.

Idi Setiembre 2, 1935, kamaudiananna naisimbolok met laengen ti dedikasionko ken Jehova babaen ti pannakabautisar iti danum iti maysa nga asamblea idiay Kansas City.

Rugi ti Tungpal-Biag a Karera

Idi rugrugi ti 1936, nagpresentaak nga agserbi kas payunir, wenno amin-tiempo a ministro, ket naikabilak iti listaan dagidiay agsapsapul iti kadua nga agpayunir. Di nagbayag kalpasanna nakaawatak iti surat a naggapu ken Edward Stead ti Arvada, Wyoming. Inlawlawagna nga isu ket naka-wheelchair ket kasapulanna ti tulong tapno makapagpayunir. Dagus nga inawatko ti tukonna ket nadutokanak a payunir idi Abril 18, 1936.

Sakbay a pimmanawak tapno makaduak ni Kabsat Stead, kinasaritanak ni nanang idi duduakami. “Barok, talaga kadi a daytoy ti kayatmo nga aramiden?” insaludsodna.

“No saan a kasta awan serserbina ti biag,” insungbatko. Nabigbigko a ti kinamanagayat ni Jehova napatpateg ngem ti aniaman a banag.

Ti panagpayunir a kadua ni Ted, kas awagmi ken Kabsat Stead, ket nagsayaat a panagsanay. Nakaregregta ken makapainteres ti panangiparangna iti mensahe ti Pagarian. Ngem agsurat ken agsao laeng ti maaramidan ni Ted; saan a makagunay ti amin a susuopna gapu iti rheumatoid arthritis. Agriingak a masapa sa digusek ken ibarbasan, isagana ti pammigatna sa pakanek. Kalpasanna rubbuatak para iti serbisio. Iti daydi a kalgaw nagpayunirkami idiay Wyoming ken Montana, a maturogkami iti kannag. Maturog ni Ted iti nairanta a pagiddaan a naisigud iti pick-up a trakna, ket maturogak met iti sleeping bag iti daga. Di nagbayag iti dayta met la a tawen immakarak iti abagatan tapno agpayunir idiay Tennessee, Arkansas, ken Mississippi.

Idi Setiembre 1937, timmabunoak iti damo a gundaway iti dakkel a kombension idiay Columbus, Ohio. Sadiay addada nayurnos tapno mayussuat ti panangasaba babaen ti panagusar iti ponograpo. Setup ti pangawagmi kada usarenmi ti ponograpo. Iti maysa a bulan naaddaanak iti nasurok a 500 a setup, ket nasurok a 800 a tattao ti dimngeg. Kalpasan ti panangasabak iti adu nga ili iti makindaya a Tennessee, Virginia, ken West Virginia, naawisak nga agserbi kas special pioneer iti baro a kapasidad, a nagtrabaho a kadua ti adipen ti sona, kas awag idi kadagiti agdaldaliasat a manangaywan.

Binisitak dagiti kongregasion ken naiputputong a grupo idiay West Virginia​—a nangbusbosak iti dua agingga iti uppat a lawas iti tunggal kongregasion​—sa indauluak ti ministerio iti tay-ak. Kalpasanna, idi Enero 1941, nadutokanak kas adipen ti sona. Iti daydi a panawen dimmasigen iti Pagarian ni Nanang ken ti tallo nga adingko a babbai​—da Clara, Lois, ken Ruth. Gapuna nagkakadua ti intero a pamiliami a timmabuno iti dakkel a kombension idiay St. Louis iti dayta a kalgaw.

Di nagbayag kalpasan ti kombension, napakaammuan dagiti adipen ti sona nga agngudonton ti trabaho ti sona iti agtapus ti Nobiembre 1941. Iti simmaganad a bulan nakiraman ti Estados Unidos iti Gubat Sangalubongan II. Naibaonak nga agserbi kas special pioneer, a mangbusbosak iti 175 nga oras kada bulan iti ministerio.

Dagiti Espesial a Pribilehio iti Panagserbi

Idi Hulio 1942, nakaawatak iti surat a mangsalsaludsod no sitatallugodak nga agserbi iti sabali a pagilian. Idi immannugotak, naawisak iti Bethel, ti sangalubongan a hedkuarter dagiti Saksi ni Jehova, idiay Brooklyn, New York. Agarup 20 a babbaro a kakabsat ti naawagan maipaay iti espesial a panagsanay kadaydi met laeng a tiempo.

Inlawlawag ni Nathan H. Knorr, presidente idi ti Watch Tower Society, a bimmannayat ti trabaho a panangasaba ket gapuna sanayendakami tapno papigsaen dagiti kongregasion iti naespirituan a pamay-an. “Saan laeng a ti parikut iti kongregasion ti kayatmi a maammuan,” kinunana, “no di ket no ania ti inaramidyo maipanggep iti daytoy.”

Kabayatan nga addakami iti Bethel, ni Fred Franz, a simmukat ken Kabsat Knorr kas presidente idi 1977, nagpalawag a kunana: “Agpatinggan ti Gubat Sangalubongan II, ket maluktanto ti dakkel a trabaho a panangasaba. Sigurado a minilion ti maurnongto pay iti organisasion ni Jehova!” Naan-anay a binalbaliwan dayta a palawag ti panangmatmatko. Idi maaramid dagiti annongen, naammuak a siak ti mangbisita kadagiti amin a kongregasion iti estado ti Tennessee ken Kentucky. Naawagankami idi nga adipen kadagiti kakabsat, termino a nabalbaliwan iti manangaywan ti sirkito.

Rinugiak ti agserbi kadagiti kongregasion idi Oktubre 1, 1942, idi 25 pay laeng ti tawenko. Kadaydi a tiempo, ti kakaisuna a pamay-an tapno madanon ti dadduma a kongregasion ket babaen ti pannagna wenno panagkabalio. No dadduma makikuartoak iti pamilia a mangsangaili kaniak.

Idi agserserbiak iti Greeneville Congregation idiay Tennessee idi Hulio 1943, nakaawatak iti imbitasion nga umatendar iti maikadua a klase ti Watchtower Bible School of Gilead. Idiay Gilead, naammuak ti pudno a kaipapanan ti ‘rebbeng nga ipaayan ti ad-adda ngem iti gagangay a panangipangag dagiti bambanag a nangngeg’ ken ti kanayon nga ‘aduan ti aramiden iti trabaho ti Apo.’ (Hebreo 2:1; 1 Corinto 15:58) Napartak a naglabas ti lima a bulan a kurso iti eskuelaan, ket dimteng ti aldaw ti panagturpos idi Enero 31, 1944.

Idiay Canada sa Kalpasanna Idiay Belgium

Dadduma kadakami ti naibaon idiay Canada, a sadiay kaik-ikkat laeng idi ti panangipawil iti trabaho dagiti Saksi ni Jehova. Natudinganak iti trabaho a panagdaliasat, a kalikagumanna ti panangsaklaw iti addayo a distansia iti baet ti sumagmamano a kongregasion. Bayat nga agdaldaliasatak, pagragrag-oak a denggen dagiti kapadasan no kasano a naibanag ti trabahotayo a panangasaba idiay Canada iti panawen ti panangipawil. (Aramid 5:29) Adu ti nangisarsarita maipapan iti naawagan a blitz a kabayatan ti agpatnag, maikabil ti maysa a bokleta iti gistay amin a balay iti intero a Canada. Anian a nagimbag a damag a maammuan idi Mayo 1945 a nagngudon ti gubat idiay Europa!

Iti dayta a kalgaw, kabayatan nga agserserbiak iti kongregasion iti bassit nga ili ti Osage, Saskatchewan, nakaawatak iti surat manipud ken Kabsat Knorr, a kunana: “Kayatko nga ipaay kenka ti pribilehio a mapan idiay Belgium. . . . Adu a trabaho ti kasapulan nga aramiden iti dayta a pagilian. Maysa a pagilian a dinadael ti gubat, ket kasapulan dagiti kakabsattayo ti tulong, ken kasla maitutop nga ibaon ti maysa manipud America tapno ipaayan ida iti umiso a tulong ken liwliwa a kasapulanda.” Nagsubalitak a dagus, nga inawatko ti annongen.

Idi Nobiembre 1945, addaak idiay Brooklyn Bethel nga agad-adal iti Pranses a kaduak ni Kabsat Charles Eicher, lakay a kabsat a taga Alsace. Sipapartak a sinanaydak met maipapan iti panangimaton iti sanga. Sakbay a napanak idiay Europa, sinarungkarak biit ti pamiliak ken dagiti gagayyemko idiay St. Joseph, Missouri.

Idi Disiembre 11, nagluasak idiay New York a naglugan iti Queen Elizabeth, ket kalpasan ti uppat nga aldaw nakagtengak idiay Southhampton, England. Nagyanak iti makabulan iti sanga idiay Britania, a sadiay immawatak iti kanayonan a panagsanay. Kalpasanna, idi Enero 15, 1946, binallasiwko ti English Channel saak dimsaag idiay Ostend, Belgium. Manipud sadiay nagluganak iti tren a nagturong idiay Brussels, a sadiay sinabatdak ti intero a pamilia ti Bethel iti estasion ti tren.

Ad-adu Pay a Trabaho Kalpasan ti Gubat

Ti annongek ket mangaywan iti trabaho mainaig iti Pagarian idiay Belgium, nupay saanak a makapagsao iti pagsasao sadiay. Iti agarup innem a bulan, adda ammokon nga umdas a Pranses a mausarko iti pannakisaritak iti inaldaw-aldaw. Pribilehio ti agtrabaho a kadua dagidiay nangirisgo iti biagda tapno maitungpal ti trabaho a panangasaba kabayatan ti lima a tawen a panangsakup dagiti Nazi. Dadduma kadakuada ti nabiit pay idi a nawayawayaan manipud kadagiti kampo konsentrasion.

Sigagagar dagiti kakabsat a mangorganisar iti trabaho ken mangpakan kadagidiay mabisin iti kinapudno iti Biblia. Gapuna nayurnos ti pannakaangay dagiti asamblea ken panangbisita dagiti agdaldaliasat a manangaywan kadagiti kongregasion. Napabilegkami met iti ibibisita da Nathan Knorr, Milton Henschel, Fred Franz, Grant Suiter, ken John Booth​—a bin-ig a pannakabagi ti hedkuarter iti Brooklyn. Kadagidi a panawen, nagserbiak kas manangaywan ti sirkito, manangaywan ti distrito, ken manangaywan ti sanga. Idi Disiembre 6, 1952, kalpasan ti agarup pito a tawen a panagserbi idiay Belgium, inkallaysak ni Emilia Vanopslaugh, nga agtartrabaho met idi iti sanga ti Belgium.

Kalpasan ti sumagmamano a bulan, idi Abril 11, 1953, napaayabanak iti lokal nga estasion ti polisia sa nabagaanak a peggad iti seguridad ti Belgium ti kaaddak sadiay. Napanak idiay Luxembourg tapno aguray kabayatan ti pannakayapelar ti kasok iti Konseho ti Estado.

Idi Pebrero 1954 pinatalgedan ti Konseho ti Estado ti Belgium ti dekreto a ti kaaddak sadiay ket peggad iti pagilian. Ti pammaneknek a naipaay ket manipud idi dimtengak idiay Belgium, immadu iti kasta unay ti bilang dagiti Saksi iti pagilian​—manipud iti 804 idi 1946 agingga iti 3,304 idi 1953​—ket kas resultana, agpegpeggad kano ti seguridad ti Belgium gapu ta adu nga agtutubo a Saksi ti sititibker a mangsalsalimetmet iti Nakristianuan a neutralidad. Gapuna, naibaonkami ken ni Emilia idiay Switzerland, a sadiay rinugianmi ti agserbi kas manangaywan ti sirkito iti maysa a seksion a Pranses ti pagsasao.

Ti Kingdom Ministry School​—eskuelaan a mangipaay iti naparang-ay a panangsanay kadagiti Kristiano a panglakayen​—ket naipasdek idi 1959 idiay South Lansing, New York. Naawisak sadiay tapno masanay nga agisuro kadagiti klase iti daytoy nga eskuelaan iti Europa. Kabayatan nga addaak idiay Estados Unidos, sinarungkarak ti pamiliak idiay St. Joseph, Missouri. Sadiay a nakitak ni ing-ingungotek a nanang iti maudi a gundaway. Natay idi Enero 1962; pimmusay ni Tatang idi Hunio 1955.

Nangrugi ti Kingdom Ministry School idiay Paris, Francia, idi Marso 1961, ket kinaduanak ni Emilia. Immay nagadal dagiti manangaywan ti distrito, manangaywan ti sirkito, manangaywan ti kongregasion, ken dagiti special pioneer a naggapu idiay Francia, Belgium, ken Switzerland. Kabayatan ti simmaganad a 14 a bulan, indaulok ti 12 a klase iti daytoy uppat-a-lawas a kurso. Kalpasanna, idi Abril 1962, naammuanmi nga agdadagsen ni Emilia.

Pannakibagay iti Kasasaad

Nagsublikami idiay Geneva, Switzerland, a sadiay adda permisomi kas permanente a residente. Ngem narigat ti agbirok iti pagtaengan, gapu ta nakirang idi ti balbalay. Narigat met ti agbirok iti trabaho. Kamaudiananna nakastrekak iti trabaho iti dakkel a pagtagilakuan iti sentro ti Geneva.

Nakabusbosak iti 26 a tawen iti amin-tiempo a ministerio, gapuna kasapulan ti dakkel a pannakibagay iti nagbalbaliw a kasasaadmi. Kabayatan ti 22 a tawen a panagtrabahok iti pagtagilakuan ken timmulong a nangpadakkel iti dua nga annakmi a babbai, da Lois ken Eunice, kanayon nga impangpangruna ti pamiliami ti intereses ti Pagarian. (Mateo 6:33) Kalpasan ti panagretirok iti sekular a trabaho idi 1985, nangrugiak nga agserbi kas suno a manangaywan ti sirkito.

Nakapuy unayen ti salun-at ni Emilia, ngem ar-aramidenna ti kabaelanna iti ministerio. Nagpayunir ni Lois iti agarup sangapulo a tawen. Anian a nagsayaat a gundaway a makadua iti naisangsangayan nga internasional a kombension idiay Moscow idi kalgaw ti 1993! Di nagbayag kalpasanna, iti maysa a panagbakasion idiay Senegal, Africa, natay ni Lois kabayatan nga aglanglangoy iti baybay. Ti ayat ken kinamanangngaasi dagiti Africano a kakabsattayo ken dagiti misionero ket dakkel a liwliwa kaniak idi nagdaliasatak nga agturong idiay Senegal tapno asikasuen ti pumponna. Anian a panaggagarko a makita ni Lois inton panagungar!​—Juan 5:28, 29.

Agyamyamanak iti matalek a panangandingay ti maysa a naayat a kadua iti las-ud ti nasurok nga uppat a dekada. Wen, iti baet dagiti leddaang ken parikutko, ti kinamanagayat ni Jehova ket nagsayaat ken nangted kaipapanan iti biagko. Matukay toy pusok a mangikuna maipanggep iti Diostayo, ni Jehova, iti sasao ti salmista: “Ti kinamanagayatmo nasaysayaat ngem ti biag, dagiti bibigko idaydayawdakanto.”​—Salmo 63:3.

[Ladawan iti panid 26]

Indaulomi ti trabaho a panangasaba babaen ti ponograpo

[Ladawan iti panid 26]

Dagiti dadakkelko idi 1936

[Ladawan iti panid 26]

Panangasaba iti lansangan idiay Belgium idi 1948