Ti Supapak ti Kinatangsit​—Kasano Kakas-ang?

NAPADASAM kadin ti nakilangen iti tao a nangigagara a nangtagibassit kenka? Nalabit maysa a manedyer, among, manangaywan, wenno kabagian pay ketdi a nababa ti panagkitkitana kenka ken dinaka inkabkabilangan? Kasano ti panagriknam iti dayta a tao? Nagustuam kadi ti personalidadna? Sigurado a saan! Apay? Agsipud ta mangpataud ti kinatangsit kadagiti bangen iti nagbabaetan dagiti tattao ken lapdanna ti komunikasion.

Ti tao a natangsit tagibassitenna dagiti sabsabali, tapno isu ti kanayon nga agparang a natantan-ok. Ti tao a kasta ti kababalinna manmano nga adda naimbag a masaona maipapan kadagiti sabsabali. Kanayon nga adda negatibo a masaona. Kunana: “Wen, mabalin a pudno dayta, ngem kastoy dayta a tao.”

Iti Thoughts of Gold in Words of Silver, nadeskribir ti kinatangsit (“pride” iti Ingles) kas “dakes a kababalin a kanayon a makadadael. Perdienna ti maysa a tao, agingga a gistay awanen a pulos ti mabati a naimbag a pakasarsaritaanna.” Saan ngarud a pakasdaawan nga alusiisen ti amin a makilangen iti natangsit a tao. Kinapudnona, masansan a maawanan kadagiti pudno a gagayyem ti tao a natangsit. Ituloy a kunaen ti isu met laeng a libro: “Ngem pagay-ayat ti lubong dagiti napakumbaba​—saan a dagiti napakumbaba a mangipannakkel iti kinapakumbabada, no di ket dagiti pudno a napakumbaba.” Husto ti kuna ti Biblia: “Ti kinatangsit ti tao isu ti mangyeg iti pakaibabainanna, ngem mararaem ti napakumbaba.”​—Proverbio 29:23, The Jerusalem Bible.

Nupay kasta, kasano nga apektaran ti kinatangsit ti relasiontayo iti Dios, banag a napatpateg ngem kadagiti gagayyem wenno ti panagraem dagiti tattao? Kasano ti panangmatmat ti Dios kadagiti natangsit, napalangguad, ken nakuspag? Kinatangsit wenno kinapakumbaba​—awan aniamanna kadi kenkuana?

Maysa a Leksion iti Kinapakumbaba

Kuna ti napaltiingan a mannurat ti Proverbio: “Ti kinatangsit umun-una ngem ti pannakadadael, ket ti napalangguad nga espiritu kasakbayan ti pannakatnag. Nasaysayaat ti kinapakumbaba ti espiritu kadagiti napanglaw, ngem ti pannakibingay iti sinamsam kadagiti natangsit.” (Proverbio 16:18, 19) Napasingkedan ti kinanainsiriban dagitoy a sasao iti napasamak iti heneral ti Siria a ni Naaman a kapanawenan ti Israelita a mammadto a ni Eliseo.

Agkukutel idi ni Naaman. Gapu ta kayatna ti maimbagan, napan idiay Samaria, a ninamnamana a makasaona a mismo ni Eliseo. Ngem, imbaon ti mammadto ti adipenna a mangibaga ken ni Naaman a mapan agdigus iti mamimpito a daras idiay Karayan Jordan. Nainsulto ni Naaman iti kasta a panangtrato ken iti balakad. Apay a di rummuar ti mammadto ket makisao a mismo kenkuana imbes a mangibaon iti adipen? Maysa pay, nasayaat dagiti karayan ti Siria a kas iti Jordan! Kinatangsit ti problemana. Ania ti inaramidna? Makaparagsak ta impangagna ti nainsiriban a balakad. “Idin simmalog, ket bimmatok iti namimpito a daras idiay Jordan, kas mainugot iti sao di lalaki ti Dios; ket ti lasagna nabaliwan a kas lasag ti ubing a bassit, ket isu ti nadalus idi.”​—2 Ar-ari 5:14.

No dadduma, adu ti magunggona uray iti sangkabassit a panagpakumbaba.

Ti Supapak ti Kinapalangguad

Nupay kasta, saan la a basta pannakaikapis iti naimbag wenno gunggona ti isupapak kadatayo ti kinatangsit. Adda sabali pay a kita ti kinatangsit a naipasimudaag iti Griego a sao a hybris. Sigun iti eskolar ti Griego a ni Barclay, “ti hubris ket naglaok a kinatangsit ken kinaulpit . . . , ti napalangguad a pananggura a mangtignay iti [maysa a tao] a mangipababa kadagiti padana a tattao.”

Adda nadakamat iti Biblia a nabatad nga ehemplo daytoy a kita ti nalabes a kinatangsit. Maipapan daytoy ken ni Hanon nga ari ti Ammon. Kastoy ti panangilawlawag ti Insight on the Scriptures: “Gapu ta nakaim-imbag idi kenkuana ni Naas, nangibaon ni David kadagiti mensahero tapno liwliwaenda ni Hanon gapu iti ipapatay ti amana. Ngem imbabain ni Hanon dagiti adipen ni David. Kiniskisanna ti kagudua a bangir ti imingda ket pinutedna a ginudua dagiti pagan-anayda agingga iti padingpadingda sana ida pinagawid. Namati ngamin ni Hanon iti imbaga dagiti prinsipena nga imbaon ni David dagiti tattaona a mangsiim iti siudad.”a Maipapan iti daytoy a pasamak, kinuna ni Barclay: “Hubris dayta a panangtrato. Adda amin dita ti pananginsulto, nakaro a panangbusor, publiko a panangibabain.”​—2 Samuel 10:1-5.

Wen, mabalin nga agtungpal iti hubris ti kababalin ti tao a natangsit, agbalin a nasabrak, ken ibabainna dagiti dadduma. Maayatan a mangpasakit iti maysa a tao a di mangrikna, nga awanan asi sa napalalo ti ragsakna no maikuspil ken maibabain dayta a tao. Ngem mayarig iti kampilan nga agsumbangir ti tademna ti panangawan wenno panangdadael iti panagraem ti maysa a tao iti bagina. Agtungpal dayta iti pannakapukaw ti gayyem ken nalabit, pannakaadda ti kabusor.

Mabalin aya para iti asinoman a pudno a Kristiano ti maaddaan iti kasta a makadadael a kinatangsit, idinto ta imbilin ti Apona a ‘masapul nga ayatenna ti kaarrubana a kas iti bagina’? (Mateo 7:12; 22:39) Maikaniwas la ketdi dayta iti amin nga itakderan ti Dios ken ni Kristo. Gapu iti daytoy, siiinget a kinuna ni Barclay: “Ti hubris isu ti kinatangsit a mangtignay iti maysa a tao a mangbusor iti Dios.” Isu dayta ti kinatangsit nga agkuna iti: “Awan ti Jehova.” (Salmo 14:1,) Wenno kas kuna ti Salmo 10:4: “Ti nadangkes, iti kinatangsit ti langana, kunana, Saannanto nga isingir. Dagup ti panagpanunotna, Awan ti Dios.” Ti kasta a kinatangsit, wenno kinapalangguad, iyadayona ti maysa a tao saan laeng a kadagiti gagayyem ken kakabagianna no di pay ket iti Dios. Anian a nagkas-ang!

Dimo Ipalubos a Dadaelennaka ti Kinatangsit

Adu ti langa ti kinatangsit​—kinatangsit gapu iti nasion, puli, kasasaad iti kagimongan, adal, kinabaknang, kinalatak, ken pannakabalin. Iti nagduduma a pamay-an, mabalin a nalaka a tumubo kenka ti kinatangsit ket dadaelenna ti kinataom.

Adda dagiti tattao a kasla napakumbaba no makilangenda kadagiti nangatngato ti saadda wenno uray kadagiti kabaddungalanda. Ngem ania ti mapasamak no maital-o ti kasla napakumbaba a tao? Kellaat nga agbalin a nasabrak, a parigatenna dagiti tao nga adda iti babaenna! Mabalin a mapasamak daytoy kadagiti dadduma no nakaunipormeda wenno nakatsapada a mangipabigbig iti saadda. Uray dagiti empleado ti gobierno mabalin nga agpalangguadda iti panangtratoda kadagiti umili, nga ipagarupda a dagiti umili ti rebbeng nga agserbi kadakuada, saan ket nga isuda. Ti kinatangsit mapagbalinnaka a naulpit, awanan pannakipagrikna; ti kinapakumbaba mapagbalinnaka a naasi.

No kinayatna laeng koma, mabalin ni Jesus ti agpalangguad ken agbalin a nasabrak kadagiti adalanna. Maysa idi a perpekto a tao, ti Anak ti Dios, a makilanglangen kadagiti imperpekto, nadursok, ken nadarasudos a pasurot. Ngem ania ti inyawisna kadagidiay dimngeg kenkuana? “Umaykayo kaniak, dakayo amin a mabambannogan ken nadagsenan, ket pagin-awaenkayto. Ibaklayyo ti sangolko ket agsursurokayo kaniak, ta naalumamay ti kaririknak ken napakumbaba ti pusok, ket makasarakkayto ti bang-ar a maipaay kadagiti kararuayo. Ta ti sangolko naasi ken ti awitko nalag-an.”​—Mateo 11:28-30.

Kanayon kadi nga ikagkagumaantayo a tuladen ti ulidan ni Jesus? Wenno nasabrak, nainget, nasungit, awanan asi, ken natangsittayo? Kas ken Jesus, makapabang-artay koma, saan a manangirurumen. Sarangtentayo ti makadadael nga epekto ti kinatangsit.

Panagraem iti Bagi Kontra Kinapangas

Ti nainaig, ngem nasayaat a galad isu ti rasonable wenno nainkalintegan a panagraem iti bagi. Ti panagraem iti bagi kaipapananna ti panagraem iti kinataom. Kaipapananna a maseknanka iti panangmatmat dagiti dadduma a tattao kenka. Maseknanka iti langa ken reputasionmo. Pudno ti pagsasao nga Español nga, “Ibagam kaniak no asino ti kakuykuyogmo ket ibagak kenka no asinoka.” No pagay-ayatmo a kalangen dagiti tattao a sariwakka, nasadut, nasabrak, ken narugit ti panagngiwngiwatda, agbalinkanto a kas kadakuada. Maaringankanto kadagiti kababalinda, ket kas kadakuada, awanton panagraemmo iti bagim.

Siempre, adda sabali pay a panaglablabes​—ti “pride” a mangiturong iti kinapangas wenno kinapalangguad. Dagiti eskriba ken Fariseo idi kaaldawan ni Jesus impasindayagda dagiti tradisionda ken ti nakarelrelihioso a langada. Namallaag ni Jesus maipapan kadakuada: “Amin dagiti aramid nga aramidenda ket aramidenda tapno maimatangan dagiti tattao; ta paakabaenda dagiti naglaon-kasuratan a kahita nga ikapetda kas pangsaluad, ken padakkelenda dagiti barayubay dagiti kawesda [tapno agparangda a narelrelihioso]. Kaykayatda ti katan-okan a lugar kadagiti pangrabii ken dagiti makinsango a pagtugawan kadagiti sinagoga, ken dagiti kablaaw kadagiti plasa ken awagan dagiti tattao iti Rabbi.”​—Mateo 23:5-7.

No kasta, maitutop ti rasonable a panagraem iti bagi. Laglagipem met a kitkitaen ni Jehova ti puso, saan laeng a ti makinruar a langa. (1 Samuel 16:7; Jeremias 17:10) Saan a kinalinteg ti Dios ti panaginlilinteg. Nupay kasta, ti saludsod ita ket, Kasanotay a mapatanor ti pudno a kinapakumbaba ken maliklikan ti dakes a bunga ti kinatangsit?

[Footnote]

[Ladawan iti panid 4]

Adu ti nagunggona ni Naaman iti sangkabassit a panagpakumbabana