Siasino ti Rumbeng a Pangipakitaanyo iti Kinasungdo?

“Ti pagiliantayo: . . . Sapay koma ta kanayon nga umiso; ngem umiso man wenno saan, dayta latta ti pagiliantayo.”​—Stephen Decatur, maysa nga opisial ti navy ti E.U., 1779-1820.

TI DI agduadua a kinasungdo iti pagilian ti kangrunaan nga obligasionda. Kas iti inyebkas ni Stephen Decatur, kuna ti dadduma: ‘Ti relihionko, sapay koma ta kanayon nga umiso; ngem umiso man wenno saan, dayta latta ti relihionko.’

Kinapudnona, ti nakayanakantayo a pagilian wenno relihion ti masansan a mangkalikagum iti kinasungdotayo, ngem ti desision no siasino ti rumbeng a pangipakitaantayo iti kinasungdo ket napateg unay ken saan a basta naiparna laeng. Nupay kasta, ti panangkuestion iti nakaiturongan ti kinasungdo a nakairuaman ti maysa a tao sapulenna ti tured ken mangparnuay kadagiti narigat a kasasaad.

Masubok ti Kinasungdo

Kuna ti maysa a babai a dimmakkel idiay Zambia: “Relihiosoak sipud pay iti kinaubingko. Naisigud kaniak ti inaldaw a panagkararag iti siled a pagdaydayawan ti pamiliami, panagngilin kadagiti narelihiosuan nga aldaw, ken regular nga ipapan iti templo. Ti relihion ken panagdayawko ket naigamer iti kultura, komunidad, ken pamiliami.”

Ngem idi addan iti arinunos ti kinatin-edyerna, rinugianna ti nakipagadal iti Biblia kadagiti Saksi ni Jehova ket di nagbayag, inkeddengna a baliwan ti relihionna. Panangliput kadi daytoy?

Dimmakkel ni Zlatko idiay Bosnia, ket adda panawen a nakiranget iti dangadang a mapaspasamak iti pagilianda. Rinugianna met ti nakipagadal iti Biblia kadagiti Saksi ni Jehova. Agkedked itan a makigubat iti uray siasinoman. Saan aya a nasungdo?

Ti sungbatyo kadagita a saludsod ket depende iti panangmatmatyo. Kuna ti babai a nadakamat itay: “Idiay lugarmi, nakababain ti panangbaliw iti relihion; maibilang dayta a panangliput, pananggulib iti pamilia ken iti komunidad.” Kasta met, dagiti dati a pada a soldado ni Zlatko imbilangda a traidor ti asinoman nga agkedked a kumadua kadakuada a makigubat. Ngem ti natantan-ok a kita ti kinasungdo​—kinasungdo iti Dios​—ti nangimpluensia iti inaramid dayta a babai ken ni Zlatko. Napatpateg pay, kasano ti panangmatmat ti Dios kadagidiay kayatda ti agbalin a nasungdo kenkuana?

Pudno a Kinasungdo​—Ebkas ti Ayat

Ni Ari David kinunana ken Jehova a Dios: “Iti daydiay nasungdo agtignaykanto a sisusungdo.” (2 Samuel 22:26) Ti Hebreo a sao a naipatarus ditoy a ‘kinasungdo’ ipasimudaagna ti kinaimbag a siaayat a naisinggalut iti maysa a banag agingga a matungpal ti panggepna iti dayta a banag. Kas iti rikna ti maysa nga ina iti tagibina, siaayat a naisinggalut ni Jehova kadagidiay nasungdo kenkuana. Kinuna ni Jehova kadagiti nasungdo nga adipenna iti nagkauna nga Israel: “Mabalinan aya ti asawa a babai a lipatan ti agsussusona iti kasta saanna a kaasian ti anak ti tianna? Uray dagitoy a babbai makalipatda, ngem siak saankanto a malipatan.” (Isaias 49:15) Dagidiay situtulok a mangipangpangruna iti kinasungdoda iti Dios mainanamada ti naayat a panangaywanna.

Ti kinasungdo ken Jehova ket naibatay iti ayat. Tignayenna ti maysa a tao a mangayat iti ayaten ni Jehova ken manggura kadagiti dakes a banag a kagura ni Jehova. (Salmo 97:10) Yantangay ayat ti kangrunaan a galad ni Jehova, ti kinasungdo iti Dios lapdanna ti maysa a tao nga agaramid iti pagdaksan dagiti sabsabali. (1 Juan 4:8) Isu a no baliwan ti maysa a tao ti relihionna gapu iti kinasungdona iti Dios, dina kayat a sawen a saanen a nasungdo iti pamiliana.

Kinasungdo iti Dios​—Makagunggona

Maipapan iti inaramidna, kastoy ti panangilawlawag ti babai a nadakamat itay: “Iti panagadalko iti Biblia, naammuak a ni Jehova ti pudno a Dios, ket naaddaanak iti personal a relasion kenkuana. Ni Jehova ket saan a kas iti aniaman kadagiti dios a dati a pagdaydayawak; naan-anay ti kinatimbeng ti ayat, kinahustisia, sirib, ken pannakabalinna. Yantangay kalikaguman ni Jehova ti naan-anay a debosion, masapul a tallikudak dagiti sabsabali a dios.

“Sangkaibaga dagiti dadakkelko a nadismayada unay kaniak ken pinaayko ida. Narigat daytoy kaniak, yantangay napateg kaniak ti anamong dagiti dadakkelko. Ngem bayat a rumangrang-ay ti pannakaammok iti kinapudno a masarakan iti Biblia, nalawag a masapul nga agpiliak. Diak mabalin a tallikudan ni Jehova.

“Ti pangngeddengko nga agbalin a nasungdo ken Jehova imbes a kadagiti narelihiosuan a tradision dina kaipapanan a saanak a nasungdo iti pamiliak. Inkagumaak nga impakita kadakuada babaen ti sao ken tigtignayko a maawatak ida. Ngem no saanak a nasungdo ken Jehova, malapdak ti pamiliak a mangammo iti maipapan kenkuana, ket saan a kinasungdo dayta.”

Kasta met, saan a traidor ti maysa a tao no agtalinaed a neutral iti politika ken agkedked a makigubat kadagiti sabsabali gapu iti kinasungdona iti Dios. Kastoy ti panangilawlawag ni Zlatko iti inaramidna: “Nupay dimmakkelak kas maysa a Kristiano iti nagan laeng, nangasawaak iti saanko a karelihion. Idi bimtak ti gubat, kiniddaw ti agsumbangir a dasig ti suportak. Napilitanak a nangpili iti dasigak. Nakigubatak iti tallo ket kagudua a tawen. Nagbanaganna, nagkamangkami ken baketko idiay Croatia, a nakaam-ammuanmi kadagiti Saksi ni Jehova.

“Iti panagadalmi iti Biblia, naawatanmi a ni Jehova ti kangrunaan a pangipakitaanmi iti kinasungdo ken kayatna nga ayatenmi ti kaarrubami uray ania ti relihion wenno pulina. Agpadakami itan ken baketko nga agdaydayaw ken ni Jehova, ket nasursurok a saanak a nasungdo iti Dios no ranggasak ti padak a tao.”

Kinasungdo a Naibatay iti Umiso a Pannakaammo

Yantangay ni Jehova ti Namarsua kadatayo, rumbeng laeng nga isu ti kangrunaan iti amin a pangipakitaantayo iti kinasungdo. (Apocalipsis 4:11) Nupay kasta, tapno saan nga agbalin a panatiko wenno makadadael ti kinasungdotayo iti Dios, masapul a maibatay dayta iti umiso a pannakaammo. Idagadag kadatayo ti Biblia: “Mapabarokayo koma iti puersa a mangtigtignay iti panunotyo, ket . . . ikawesyo ti baro a personalidad a naparsua maitunos iti pagayatan ti Dios iti pudno a . . . kinasungdo.” (Efeso 4:23, 24) Ti nalatak a tao a nangisurat kadagita a naipaltiing a sasao situtured a pinagduaduaanna dagiti nariinganna a banag a pangipapaayan dagiti tattao iti kinasungdoda. Makagunggona a panagbalbaliw ti imbunga ti panagsukimatna.

Wen, nasubok ti kinasungdo ni Saulo, kas iti adu iti kaaldawantayo. Napadakkel ni Saulo kadagiti nainget a tradision ti pamiliana, ket naisangsangayan ti kinasungdona iti relihion a nabangonanna. Ti kinasungdona iti relihionna ti nangtignay pay ketdi kenkuana a mangranggas kadagidiay dina kapammatian. Nagdinamag ni Saulo gapu iti panangrautna kadagiti pagtaengan dagiti Kristiano ken panangtiliwna kadakuada tapno madusa ken mapapatayda pay ketdi.​—Aramid 22:3-5; Filipos 3:4-6.

Nupay kasta, idi naaddaan ni Saulo iti umiso a pannakaammo iti Biblia, inaramidna ti impagarup ti adu kadagiti kasadaranna a dina pulos maaramid. Binaliwanna ti relihionna. Ni Saulo, a naawagan idi agangay kas apostol Pablo, pinilina ti agbalin a nasungdo iti Dios imbes nga iti tradision. Ti kinasungdo iti Dios a naibatay iti umiso a pannakaammo ti nanggutugot ken Saulo nga agbalin a naanus, naayat, ken makaparegta, saan a kas idi a naranggas ken panatiko.

Apay nga Agbalinkayo a Nasungdo?

Nalawag a makagunggona no mapatanortayo ti kinasungdo a naibatay kadagiti pagalagadan ti Dios. Kas pagarigan, sigun iti report ti Australian Institute of Family Studies idi 1999, ti maysa kadagiti kapapatgan iti manayon ken naragsak a panagasawa ket ti “panagtalek ken kinamatalek . . . [ken] espiritualidad.” Natakuatan ti isu met laeng a panagadal a ti “natalged ken naragsak a panagasawa” pagbalinenna dagiti lallaki ken babbai a naragragsak, nasalsalun-at, ken napapaut ti biagda ket ti natalged a panagasawa ipaayanna dagiti annak iti nasaysayaat a gundaway a mangsagrap iti naragsak a biag.

Iti di natalged a lubong iti kaaldawantayo, mayarig ti kinasungdo iti salbabida ti lumalangoy a naigalut iti pangalaw a barko. No ti “lumalangoy” ket awan nakaiturongan ti kinasungdona, kasla mayallo-allon dagiti dalluyon ken maipalpalais ti angin. Ngem no saan nga umiso ti nakaiturongan ti kinasungdona, kasla naigalut ti salbabidana iti lumlumned a barko. Kas ken Saulo, mabalin a makadangran ti ar-aramidenna. Nupay kasta, ti kinasungdo ken Jehova, a naibatay iti umiso a pannakaammo, ket kasla salbabida a mamagbalin kadatayo a natalged ken pakaisalakanantayo.​—Efeso 4:13-15.

Kastoy ti kari ni Jehova kadagidiay nasungdo kenkuana: “Ni Jehova ket managayat iti kinahustisia, ket saannanto a panawan dagidiay nasungdona. Agingga iti tiempo a di nakedngan sigurado a masaluadandanto.” (Salmo 37:28) Din agbayag, amin dagidiay nasungdo ken Jehova sumrekdanto iti paraiso a daga, ket saandanton nga aglak-am iti ladingit ken rigat ken tagiragsakendanto dagiti manayon a relasion a saan a nasinasina gapu iti relihion ken politika.​—Apocalipsis 7:9, 14; 21:3, 4.

Uray pay itan, minilion a tattao iti intero a lubong ti nakatakuat a ti laeng mangyeg iti pudno a kinaragsak ket ti panagbalin a nasungdo ken Jehova. Apay a dikay agpatulong kadagiti Saksi ni Jehova a mangusig iti panangmatmatyo iti kinasungdo maitunos iti kinapudno a masarakan iti Biblia? Kuna ti Biblia kadatayo: “Itultuloyyo a suboken no addakayo iti pammati, itultuloyyo a paneknekan no aniakayo.”​—2 Corinto 13:5.

Masapultayo ti tured a mangusig iti pammatitayo ken no apay a nasungdotayo iti dayta, ngem makagunggona no aramidentayo dayta ta pagbalinennatayo a nasingsinged ken Jehova a Dios. Inyebkas ti nadakamat itay a babai ti rikna ti adu a tattao idi kinunana: “Nasursurok a ti panagbalin a nasungdo ken ni Jehova ken kadagiti pagalagadanna tulongannatayo nga agbalin a natimbeng iti pannakilangentayo iti pamiliatayo ken agbalin a nasaysayaat nga umili. Uray kasano karigat dagiti suot, kanayon a nasungdo ni Jehova, no nasungdotayo kenkuana.”

[Dagiti Ladawan iti panid 6]

Ti umiso a pannakaammo ti nangtignay ken Saulo a mangbaliw iti nakaiturongan ti kinasungdona

[Ladawan iti panid 7]

Apay a diyo usigen ti nakaiturongan ti kinasungdoyo maitunos iti kinapudno a masarakan iti Biblia?

[Picture Credit Lines iti panid 4]

Churchill, makinngato a kannigid: U.S. National Archives photo; Joseph Göbbels, adayo a kannawan: Library of Congress