Maiparbeng Kadi nga Agimon Dagiti Kristiano?

IMON​—maysa kadi dayta a galad a nasken a patanoren dagiti Kristiano? Kas Kristiano, maiparparegta a ‘surotentayo ti ayat,’ ken naadaltayo a “ti ayat saan a managimon.” (1 Corinto 13:4; 14:1) Iti sabali a bangir, naibaga met kadatayo a ni “Jehova . . . maysa a naimon a Dios,” ket naibilin a ‘tuladentayo ti Dios.’ (Exodo 34:14; Efeso 5:1) Apay a kasla agsupadida?

Gapu ta adu ti kaipapananna ti Hebreo ken Griego a sao a naipatarus iti Biblia kas “imon.” Agpada nga adda positibo wenno negatibo a kayuloganna, depende no kasano ti pannakausar dagiti sao. Kas pagarigan, ti Hebreo a sao a naipatarus kas “imon” mabalin a kaipapananna “panangkiddaw iti naipamaysa a debosion; di panangipalubos nga adda karibal; kinaregta; kinabara; imon [nalinteg wenno dakes]; panagapal.” Ti katupagna a Griego a sao ket addaan iti umasping a kaipapanan. Mabalin a tukoyen dagitoy a sasao ti ballikug, di nainkalintegan a panangmatmat iti maipagarup a karibal wenno agparang nga addaan iti bentaha. (Proverbio 14:30) Mabalin met a tukoyenda ti positibo nga ebkas ti maysa a galad a naggapu iti Dios​—ti tarigagay a mangsaluad iti maysa nga ay-ayaten manipud peggad.​—2 Corinto 11:2.

Ti Kasayaatan nga Ulidan

Ni Jehova ti kasayaatan nga ulidan iti panangipakita iti umiso a panagimon. Nasin-aw ken nadalus dagiti motibona, gapu ta kayatna nga iliklik ti ilina iti naespirituan ken moral a pannakatulaw. Kinunana iti nagkauna nga ilina, a piguratibo a natukoy kas Sion: “Agimonakto maipaay iti Sion buyogen ti dakkel a panagimon, ket buyogen ti dakkel a pungtot agimonakto maipaay kenkuana.” (Zacarias 8:2) No kasano nga alerto ti naayat nga ama tapno salaknibanna dagiti annakna manipud iti peggad, alerto ni Jehova a mangsalaknib kadagiti adipenna manipud iti pisikal ken naespirituan a peggad.

Tapno masaluadanna ti ilina, impaay ni Jehova ti Saona, ti Biblia. Naglaon daytoy iti adu a pammaregta tapno makapagnada a nainsiriban, ken aglaplapusanan kadagiti ulidan dagidiay nangaramid iti kasta. Mabasatayo iti Isaias 48:17: “Siak, ni Jehova, ti Diosmo, Daydiay mangisursuro kenka tapno magunggonaam ti bagim, Daydiay mangpappapagna kenka iti dalan a rebbeng a pagnaam.” Anian a makaliwliwa a maammuan a gapu iti panagimonna, ay-aywanan ken bambantayannatayo! No saan a gapu iti daytoy makagunggona nga imonna, sagabaentayo ti amin a kita ti peggad gapu ta bassit ti kapadasantayo. Saan a pulos a managimbubukodan dagiti ebkas ti panagimon ni Jehova.

Ania ngarud ti nagdumaan ti nadiosan nga imon ken ti di umiso nga imon? Tapno masungbatan dayta, usigentayo ti napasamak kada Miriam ken Finehas. Imutektekanyo no ania ti nangtignay kadakuada.

Da Miriam ken Finehas

Ni Miriam ket manangen da Moises ken Aaron, dagiti lider dagiti Israelita bayat ti ipapanawda idiay Egipto. Kabayatan ti kaaddada iti let-ang, nagimonan ni Miriam ti adingna a ni Moises. Kuna ti rekord ti Biblia: “Ita nangrugi nga agsao da Miriam ken Aaron maibusor ken Moises maigapu iti Cusita nga asawa nga innalana . . . Ket kinunkunada: ‘Babaen laeng aya ken Moises a nagsao ni Jehova? Saan aya a babaen met kadata nga isu nagsao?’” Agparang a ni Miriam ti nangisungsong iti daytoy a tignay maibusor ken ni Moises, ta dinisiplina ni Jehova ni Miriam, saan a ni Aaron, babaen ti makalawas a panagkukutelna gapu iti kinaawan ti panagraemna.​—Numeros 12:1-15.

Ania ti nangtignay ken Miriam a bumusor ken ni Moises? Gapu kadi iti panangisakitna iti pudno a panagdayaw ken tarigagay a mangsalaknib kadagiti padana nga Israelita manipud iti peggad? Nabatad a saan. Agparang a pinalubosan ni Miriam nga agtubo iti pusona ti di umiso a panagtarigagay iti kanayonan a dayaw ken autoridad. Kas maysa a propetisa iti Israel, tinagiragsakna ti dakkel a panagraem dagiti tattao, nangnangruna dagiti babbai. Indauluanna ida iti musika ken panagkanta kalpasan ti milagro a pannakaispal ti Israel iti Nalabaga a Baybay. Ngem ita, mabalin a madanagan unay ni Miriam a mapukaw ti kinalatakna gapu iti ipagarupna a karibalna, ti asawa ni Moises. Gapu iti managimbubukodan a panagimon, insungsongna ti iyaalsa maibusor ken Moises, ti dinutokan ni Jehova.​—Exodo 15:1, 20, 21.

Iti sabali a bangir, naiduma ti motibo ni Finehas idi inaramidna ti maysa a banag. Sakbay unay a simrek ti Israel iti Naikari a Daga, idi nagpakarsoda iti Tanap ti Moab, dagiti Moabita ken Midianita a babbai intuggodda nga agaramid iti imoralidad ken idolatria ti adu a lallaki nga Israelita. Tapno madalusan ti pakarso ken bumaaw ti gumilgil-ayab a pungtot ni Jehova, nabilin dagiti ukom ti Israel a papatayenda ti amin a lallaki a simmukir. Gapu iti imoral a panggepna, ti pangulo ti tribu ni Simeon a ni Zimri awan babain nga impanna ti Midianita a babai a ni Cozbi iti pakarso “iti imatang ti intero a gimong ti annak ti Israel.” Di nagpangadua a nagtignay ni Finehas. Gapu iti imon, wenno regtana iti panagdayaw ken ni Jehova, ken gapu iti tarigagayna a mangtaginayon iti moral a kinasin-aw ti pakarso, pinapatayna dagiti mannakiabig iti uneg ti toldada. Nakomendaran ti ‘pungtotna maigapu iti imonna,’ a “saanna pulos pinanuynoyan ti pannakirinnisiris” ken ni Jehova. Gapu iti naalibtak a panagtignay ni Finehas, nagsardeng ti pannusa a saplit a nangpapatay iti 24,000 a tattao. Isu ket ginunggonaan ni Jehova babaen ti tulag nga agtalinaed ti kinapadi iti kaputotanna iti tiempo a di nakedngan.​—Numeros 25:4-13; The New English Bible.

Ania ti nagdumaan daytoy dua nga ebkas ti imon? Nagtignay ni Miriam maibusor iti kabsatna gapu iti imon a tinignay ti personal nga interes, idinto ta impakat ni Finehas ti hustisia maigapu iti nadiosan nga imon. Kas ken Finehas, addada gundaway a nasken nga agsao wenno agtignaytayo tapno idepensa ti nagan ni Jehova, ti panagdayaw kenkuana, ken ti ilina.

Di Umiso a Panagimon

Ngem posible kadi ti di umiso a panagimon? Wen, posible. Kasta ti kasasaad dagiti Judio idi umuna a siglo. Siiimon a sinaluadanda ti inted-Dios a Linteg ken dagiti tradisionda. Iti panagreggetda a salakniban ti Linteg, nangbukelda kadagiti nagadu a detalyado a pagannurotan ken restriksion a nagbalin a dadagsen kadagiti tattao. (Mateo 23:4) Gapu ta dida kabaelan wenno dida kayat a bigbigen a ti Dios sinuktannan ti Mosaiko a Linteg iti kinapudno nga inladawanna, ti di umiso a panagimonda ti nangituggod iti di makontrol a panagpungtotda kadagiti pasurot ni Jesu-Kristo. Ni apostol Pablo, a naminsan met a nangipakita iti di umiso a panagimon maipaay iti Linteg, kinunana a dagiti tattao a nangsaluad idi iti Linteg “adda regtada [imonda maipaay] iti Dios; ngem saan a maitunos iti umiso a pannakaammo.”​—Roma 10:2; Galacia 1:14.

Uray ti adu a Judio a nagbalin a Kristiano narigatanda met a nangiwaksi iti daytoy di umiso a kinaregta agpaay iti Linteg. Kalpasan ti maikatlo a panagdaliasatna kas misionero, impadamag ni Pablo iti bagi a manarawidwid ti maipapan iti pannakakomberte dagiti nasion. Iti dayta a tiempo, rinibu a Kristiano a Judio ti ‘naregta iti Linteg.’ (Aramid 21:20) Napasamak daytoy sumagmamano a tawen kalpasan nga inkeddeng ti bagi a manarawidwid a saan a masapul a makugit dagiti Kristiano a Gentil. Adda rinnisiris iti kongregasion gapu kadagiti isyu a nainaig iti panangannurot iti Linteg. (Aramid 15:1, 2, 28, 29; Galacia 4:9, 10; 5:7-12) Gapu ta kurang ti pannakaawatda no kasano ti pannakilangen ni Jehova iti ilina iti daydi a tiempo, dadduma kadagiti Kristiano a Judio ti nangipapilit iti bukodda a kapanunotan, a kritikarenda ti dadduma.​—Colosas 2:17; Hebreo 10:1.

Masapul ngarud a liklikantayo ti silo ti imon babaen ti ditay panangipapilit iti bukodtayo nga ideya wenno wagas a saan a naan-anay a naibatay iti Sao ti Dios. Nasaysayaat no agpaiwanwantayo iti kabbaro a lawag iti Sao ti Dios babaen ti kalasugan nga us-usaren ita ni Jehova.

Agimonkayo Maipaay ken Jehova

Ngem adda lugar ti nadiosan nga imon iti pudno a panagdayaw. No agannayastayo a maaddaan iti nalabes a pannakaseknan iti personal a reputasion wenno kalintegantayo, ti nadiosan nga imon ti mangiturong iti atensiontayo ken ni Jehova. Tignayennatayo a mangbirok kadagiti gundaway a mangiwaragawag iti kinapudno maipapan kenkuana, nga idepensa dagiti dana ken ilina.

Ni Akiko, maysa nga amin-tiempo a ministro dagiti Saksi ni Jehova, ti siiinget a pinagkedkedan ti maysa a bumalay nga addaan iti di umiso a pannakaawat maipapan iti linteg ti Dios mainaig iti dara. Sitataktika nga indepensa ni Akiko ti Sao ti Dios, a dinakamatna pay dagiti medikal a komplikasion ken parikut a nainaig kadagiti panangyalison iti dara. Gapu iti nasged a tarigagayna nga isarita ti maipapan ken ni Jehova, inturongna ti saritaan iti makitana a talaga a rason no apay nga agkedked ti babai​—saanna a patien ti kaadda ti maysa a Namarsua. Nakirinnason ni Akiko iti bumalay no kasano a suportaran ti panamarsua ti kaadda ti Namarsua. Gapu iti simamaingel a panangidepensana, saan laeng a naatur ti awan nakaibatayanna a pammati no di ket nayadalanna pay iti Biblia ti babai. Ita, maysan nga agdaydayaw ken ni Jehova ti dati a marurod a babai.

Ti umiso nga imon, wenno regta, nga agpaay iti pudno a panagdayaw tignayennatayo nga agalerto ken mangbirok kadagiti gundaway a mangisarita ken mangidepensa iti pammatitayo idiay pagtrabahuan, eskuelaan, pagtagilakuan, ken bayat ti panagbiahe. Ni Midori, kas pagarigan, ket determinado a mangisarita kadagiti katrabahuanna ti maipapan iti pammatina. Maysa kadagiti katrabahuanna nga agtawen iti nasurok nga 40 ti nagkuna a dina pulos kayat ti makisarita kadagiti Saksi ni Jehova. Idi agangay, kabayatan ti maysa manen a panagsarita, inyasug ti babai ti dumakdakes a kababalin ti balasangna. Impakita kenkuana ni Midori ti libro a Dagiti Saludsod nga Iyimtuod ti Agtutubo​—Dagiti Sungbat nga Epektibo,a ket intukonna ti panangyadal iti balasang babaen dayta a libro. Narugian ti panagadal, ngem saan a nakipagadal ti ina. Inkeddeng ni Midori nga ipabuya iti babai ti video a Jehovah’s Witnesses​—The Organization Behind the Name.b Daytoy ti nanglawlawag iti adu a di umiso a kapanunotanna. Gapu ta natignay iti nakitana, kinunana: “Kayatko ti agbalin a kas kadagiti Saksi ni Jehova.” Nakikadua iti balasangna iti panagadal iti Biblia.

Adda met lugar ti umiso nga imon iti uneg ti kongregasion Kristiano. Parayrayenna ti nabara nga espiritu ti ayat ken pannakaseknan ken tignayennatayo a mangliklik kadagiti mamagsisina nga impluensia a mangdangran kadagiti kakabsattayo iti pammati, kas iti makadangran a tsismis ken apostata a panagpampanunot. Ti nadiosan nga imon tignayennatayo a mangsuporta kadagiti pangngeddeng dagiti panglakayen, a no dadduma makitada a nesesita ti panangtubngar kadagiti nakabasol. (1 Corinto 5:11-13; 1 Timoteo 5:20) Iti suratna maipapan iti panagimonna agpaay kadagiti padana a manamati iti kongregasion ti Corinto, kinuna ni Pablo: “Agimonak kadakayo buyogen ti nadiosan nga imon, ta siak a mismo inkarikayo nga iyasawa iti maysa nga asawa a lalaki tapno iparangkayo koma kas nadalus a birhen iti Kristo.” (2 Corinto 11:2) Umasping iti dayta, ti panagimontayo tignayennatayo a mangaramid iti amin a kabaelantayo a mangsalaknib iti kinasin-aw ti doktrina, espiritualidad, ken moralidad ti amin nga adda iti kongregasion.

Wen, ti umiso ti pannakatignayna nga imon​—ti nadiosan nga imon​—adda makagunggona nga epektona iti sabsabali. Anamongan dayta ni Jehova ken maysa dayta a galad a nasken nga iparangarang dagiti Kristiano ita.​—Juan 2:17.

[Footnote]

[Dagiti Ladawan iti panid 29]

Nagtignay ni Finehas maigapu iti nadiosan nga imon

[Dagiti Ladawan iti panid 30]

Liklikanyo ti silo ti di umiso nga imon

[Dagiti Ladawan iti panid 31]

Ti nadiosan nga imon tignayennatayo a mangiranud iti pammatitayo ken mangipateg iti panagkakabsattayo