Maikeddengmo Kadi ti Pagtungpalam?
NAIKEDDENG kadin ti pagtungpalantayo? Awan ngata ti epektona iti masakbayantayo dagiti desision nga ar-aramidentayo?
No kas pagarigan ta kabaelan ti tao nga ikeddeng ti gasatna, mabalin ngata a maikeddeng ti espesipiko a trabaho nga aramiden wenno posision a pakaisaadan ti asinoman a tao? Ken kasano a ti Dios maitungpalna ti pagayatanna ditoy daga no nawaya dagiti tattao a mangkontrol iti pagtungpalanda? Makapnek dagiti sungbat ti Biblia kadagitoy a saludsod.
Predestinasion ken Wayawaya a Mangikeddeng—Agtunosda Kadi?
Usigem no kasano nga inaramidnatayo ni Jehova a Dios. “Iti ladawan ti Dios isu pinarsuana [ti tao]; pinarsuana ida a lalaki ken babai,” kuna ti Biblia. (Genesis 1:27) Gapu ta naparsuatayo iti ladawan ti Dios, kabaelantayo nga iyanninaw dagiti galadna, kas iti ayat, hustisia, sirib, ken pannakabalin. Sinagutannatayo met ti Dios iti wayawaya a mangngeddeng. Dayta ti nakaidumaantayo kadagiti dadduma a parsuana ditoy daga. Mabalintayo ti agpili no surotentayo wenno saan dagiti moral a panangiwanwan ti Dios. Dayta ti makagapu a naibaga ni propeta Moises: “Aramatek ti langlangit ken ti daga kas saksi maibusor kadakayo ita nga aldaw, nga inkabilko ti biag ken patay iti sangom, ti bendision ken ti lunod; ket masapul a piliem ti biag tapno makapagtalinaedka a sibibiag, sika ken ti putotmo, babaen ti panangayat ken Jehova a Diosmo, babaen ti panagimdeng iti timekna ken babaen ti panagtalinaed kenkuana.”—Deuteronomio 30:19, 20.
Ngem ti sagut a wayawaya a mangikeddeng dina kaipapanan ti naan-anay a wayawaya. Saannatay nga ipaayan iti wayawaya a manglabsing kadagiti pisikal ken moral a linteg ti Dios a nairanta a mangtaginayon iti kinatalged ken kinatalna ti uniberso. Naipasdek dagita para iti pagimbagantayo, ket pakaisagmakantayo no labsingentayo ti aniaman kadagita. Panunotem laengen no ania ti mapasamak no ditay ikankano ti linteg ti grabidad ket tumpuaktayo manipud iti tuktok ti nangato a pasdek!—Galacia 6:7.
Ti wayawayatayo a mangikeddeng ket nabuyogan met kadagiti obligasion a saan a makalikaguman kadagiti parsua nga awanan iti kasta a wayawaya. Iyimtuod ti mannurat a ni Corliss Lamont: “Kasanotay a maibaga nga adda sungsungbatan dagiti tattao mainaig iti moral, ken madusada no makabasolda, no patientayo . . . a siguden a naikeddeng dagiti desision ken tignayda?” Siempre, saantay a maibaga ti kasta. Dagiti animal a tigtignayen ti nainkasigudan a kapasidad saanda a manungsungbat kadagiti aramidda. Saan met a maipabasol kadagiti kompiuter dagiti naiprograma nga aramidenda. Gapu ngarud iti wayawayatayo a mangikeddeng, addaantayo iti nadagsen a responsabilidad ken manungsungbattayo kadagiti tignaytayo.
Anian a kinaawan ti ayat ken kinahustisia iti biang ni Jehova a Dios no sakbay a maipasngaytayo ket ikeddengnan ti pagbanagantayo sa kalpasanna datayo ti pabasolenna kadagiti tignaytayo! Saanna nga aramiden dayta agsipud ta ti “Dios ket ayat,” ken “amin a daldalanna kinahustisia.” (1 Juan 4:8; Deuteronomio 32:4) Gapu ta inikkannatayo iti wayawaya a mangikeddeng, saanna nga ‘inkeddeng sipud idi punganay no siasino ti ispalenna ken no siasino ti dadaelenna,’ kas ibagbaga dagiti mamati iti predestinasion. Saantayo a nawaya a mangngeddeng no intudingnan a nasaksakbay ti pagtungpalantayo.
Nalawag nga ipakita ti Biblia a dagiti pangngeddengtayo apektaranna ti pagtungpalantayo. Kas pagarigan, ipakpakaasi ti Dios kadagiti managbasol, a kunkunana: “Agbaw-ingkayo, pangngaasiyo, tunggal maysa manipud iti dakes a dalanna ken manipud iti kinadakes dagiti pannakilangenyo . . . tapno saanak a mangpataud iti pakadidigraanyo.” (Jeremias 25:5, 6) Awan ti serserbi daytoy a panagpakaasi no inkeddengen ti Dios ti pagtungpalan ti tunggal tao. Kanayonanna, kuna ti Sao ti Dios: “Agbabawikayo, ngarud, ket agbaw-ingkayo tapno mapunas dagiti basolyo, iti kasta dagiti panawen ti pannakabang-ar umayda manipud iti persona ni Jehova.” (Aramid 3:19) Apay koma a kiddawen ni Jehova nga agbabawi ken agbaw-ing dagiti tattao no ammonan nga awan a pulos ti maaramidda a mamagbalbaliw iti pagtungpalanda?
Ibaga ti Kasuratan nga adda dagiti inawis ti Dios a makipagturay ken ni Jesu-Kristo idiay langit. (Mateo 22:14; Lucas 12:32) Nupay kasta, kuna ti Biblia a mapukawda dayta a pribilehio no saanda a makapagibtur agingga iti panungpalan. (Apocalipsis 2:10) Apay koma nga awisen pay la ida ti Dios no inkeddengnan a saanda a mapili? Usigenyo met ti kinuna ni apostol Pablo kadagiti kapammatianna. Insuratna: “No sipapakinakem nga iyugalitayo ti panagbasol kalpasan nga inawattayon ti umiso a pannakaammo iti kinapudno, awanen ti nabati nga aniaman a sakripisio maipaay iti basbasol.” (Hebreo 10:26) Ubbaw dayta a ballaag no ti Dios inkeddengnan ti pagtungpalanda. Ngem saan aya nga adda dagiti indibidual a tinudinganen ti Dios a makipagturay ken ni Jesu-Kristo?
Nasaksakbay a Natudingan—Dagiti Indibidual Wenno Grupo?
“Binendisionannatayo [ti Dios] iti tunggal naespirituan a bendision kadagiti nailangitan a disso a maikaykaysa ken Kristo,” insurat ni apostol Pablo, “kas iti panangpilina kadatayo a maikaykaysa kenkuana sakbay ti pannakabangon ti lubong . . . Ta intudingnatayo a nasakbay iti pannakaampon kas annak maipaay kenkuana babaen ken Jesu-Kristo.” (Efeso 1:3-5) Ania ti intuding ti Dios a nasaksakbay, ken ania ti kaipapanan ti pannakapili “sakbay ti pannakabangon ti lubong”?
Dakamaten dayta a teksto nga adda pinili ti Dios kadagiti kaputotan ti immuna a tao, ni Adan, tapno makipagturayda ken Kristo idiay langit. (Roma 8:14-17, 28-30; Apocalipsis 5:9, 10) Nupay kasta, ti kapanunotan nga inkeddengen ni Jehova a Dios no siasino dagiti indibidual nga umawat iti daytoy a pribilehio rinibribu a tawen sakbay pay a maipasngayda ket maikontra iti kinapudno nga addaan dagiti tattao iti wayawaya a mangikeddeng. Ti tinudingan a nasaksakbay ti Dios ket maysa a grupo, wenno klase ti tattao, saan a dagiti partikular nga indibidual.
Tapno iyilustrar: Ipapantayo a ti maysa a gobierno ket mangipasdek iti maysa nga ahensia. Inkeddengna no ania ti pagrebbengan, autoridad, ken kadakkel dayta nga ahensia. Idi agangay, nangrugi ti operasion ti ahensia sumagmamano a tiempo kalpasan ti pannakaipasdekna, ket dagiti kamengna nangaramidda iti kastoy a waragawag: “Inkeddeng ti gobierno sumagmamano a tawenen ti napalabas no ania ti trabahuentayo. Ita, rugiantayon ti naipaannong kadatayo.” Kunaem kadi a ti gobierno inkeddengna sumagmamano a tawenen ti napalabas no siasino dagiti indibidual nga agbalin a kameng ti ahensia? Sigurado a saan. Umasping iti dayta, inkeddeng idin ni Jehova a mangipasdek iti naisangsangayan nga ahensia a mangikkat kadagiti epekto ti basol ni Adan. Adda klase ti tattao—saan nga indibidual—a tinudinganna nga agserbi iti dayta nga ahensia. Mapilidanto, ket agpannuray kadagiti desision nga aramidenda bayat ti panagbiagda no maanamonganda wenno saan.
Ania a lubong ti pampanunoten ni apostol Pablo idi kinunana: ‘Pinilinatayo ti Dios a maikaykaysa kenkuana sakbay ti pannakabangon ti lubong’? Ti lubong a tuktukoyen ni Pablo ket saan a ti lubong nga inaramid ti Dios idi pinarsuana da Adan ken Eva. “Nasayaat unay” dayta a lubong—naan-anay nga awanan iti basol ken panagrupsa. (Genesis 1:31) Dayta a lubong saanna a kasapulan ti “pannakaluk-at” manipud iti basol.—Efeso 1:7.
Ti lubong a dakdakamaten ni Pablo ket daydiay timmaud kalpasan ti panagalsa da Adan ken Eva idiay Eden—maysa a lubong a naiduma unay iti daydiay orihinal a pinanggep ti Dios. Isu dayta ti lubong a nangrugi kadagiti annak da Adan ken Eva. Dayta a lubong ket buklen dagiti tattao a naisina iti Dios ken inadipen ti basol ken panagrupsa. Maysa dayta a lubong dagiti tattao a mabalin a masubbot, saan a kas kada Adan ken Eva a sipapakinakem a managbasol.—Roma 5:12; 8:18-21.
Ni Jehova a Dios nabalinanna a tinaming a dagus ti kasasaad nga imbunga ti panagalsa idiay Eden. Apaman a rimsua ti panagkasapulan, nasakbay a nangtuding iti maysa a naisangsangayan nga ahensia—ti Mesianiko a Pagarian nga iturayan ni Jesu-Kristo—nga usarenna a mangsubbot iti sangatauan manipud iti basol nga impatawid ni Adan. (Mateo 6:10) Inaramid dayta ti Dios “sakbay ti pannakabangon ti lubong” ti masubbot a sangatauan, kayatna a sawen, sakbay a naaddaan iti annak dagiti rebelioso a da Adan ken Eva.
Dagiti tattao masansan a kasapulanda ti agplano tapno maitungpalda ti kayatda nga aramiden. Ti predestinasion ket nainaig iti kapanunotan nga addaan la ketdi ti Dios iti detaliado a plano para iti uniberso a ditoy ti amin a banag ket naikeddeng. “Kadagiti adu a pilosopo,” insurat ni Roy Weatherford, “kasla aniaman a pasamak nga awanan iti naan-anay a detalye ket di maitunos iti kinasoberano ti Dios.” Talaga kadi a kasapulan nga ikeddeng a nasaksakbay ti Dios ti amin a mapasamak?
Yantangay awan ti patingga ti pannakabalinna ken awan ti umasping iti siribna, kabaelan a tamingen ni Jehova ti aniaman nga emerhensia wenno di mapakpakadaan a pasamak a mabalin a tumaud bayat nga usaren dagiti parsuana ti wayawayada a mangngeddeng. (Isaias 40:25, 26; Roma 11:33) Dagus a maaramidna dayta a dina kasapulan ti agplano. Saan a kas kadagiti imperpekto a tattao a limitado dagiti abilidadda, ti Mannakabalin-amin a Dios saanna a kasapulan ti detaliado, naisigud a plano a mangikeddeng a nasaksakbay iti pagtungpalan ti tunggal indibidual ditoy daga. (Proverbio 19:21) Iti adu a patarus ti Biblia, ti Efeso 3:11 dakamatenna ti Dios kas addaan iti “agnanayon a panggep” imbes a naisigud a plano.
No Kasano a Makontrolmo ti Masakbayam
Ti Dios adda panggepna iti daga, ket nasakbay nga inkeddengna dayta a panggep. Kuna ti Apocalipsis 21:3, 4: “Adtoy! Ti tolda ti Dios adda iti sangatauan, ket isu makipagnaedto kadakuada, ket isudanto dagiti ilina. Ket ti Dios a mismo addanto kadakuada. Ket punasennanto ti amin a lua kadagiti matada, ket awanton ni patay, awanto metten ti panagleddaang wenno panagsangit wenno ut-ot. Ti immuna a bambanag naglabasdan.” Wen, agbalin a paraiso daytoy a daga, kas iti orihinal a pinanggep ti Dios. (Genesis 1:27, 28) Ti saludsod ket, Addakanto ngata sadiay? Agpannuray dayta kadagiti pangngeddeng nga aramidem ita. Saan nga inkeddeng ni Jehova ti pagtungpalam.
Babaen ti pangsubbot a daton ni Jesu-Kristo nga anak ti Dios, siasinoman a mangalagad iti pammati kenkuana posible nga umawat iti biag nga agnanayon. (Juan 3:16, 17; Aramid 10:34, 35) “Ti mangwatwat iti pammati iti Anak adda agnanayon a biagna,” kuna ti Biblia. “Ti sumukir iti Anak saannanto a makita ti biag.” (Juan 3:36) Mabalinmo a pilien ti biag babaen ti panangadalmo maipapan iti Dios, iti Anakna, ken iti pagayatanna a mabasa iti Biblia ken babaen ti panangyaplikar iti maad-adalmo. Daydiay agtigtignay maitunos iti pudno a sirib a nairekord iti Sao ti Dios ket naikkan iti namnama nga “agtaengto iti kinatalged ket saanto a masinga manipud alinggaget ti didigra.”—Proverbio 1:20, 33.
[Dagiti Ladawan iti panid 5]
Saan a kas kadagiti animal, manungsungbat dagiti tattao kadagiti aramidda
[Credit Line]
Eagle: Foto: Cortesía de GREFA