Tuladenyo ti Pammatida

Nagtignay a Sisasaririt

NAKITA ni Abigail a matartaranta ti adipenna nga agtutubo a lalaki. Ngamin, adda umad-adani a peggad. Sumungsungaden ti agarup 400 a mannakigubat a desidido a mangikisap iti tunggal lalaki iti sangakabbalayan ni Nabal nga asawa ni Abigail. Apay?

Amin dayta ket gapu ken Nabal. Nagtignay a siraranggas ken sipapangas, kas iti gagangay. Ngem ita, dina naamiris a ti in-insultuenna ket ti maipatpateg a panguluen ti nasungdo ken nasiglat a buyot dagiti mannakigubat. Ita, napan ken Abigail ti maysa kadagiti agtutubo a trabahador ken nalabit pastor ti arban ni Nabal. Manginanama nga ipamuspusan ni Abigail ti pannakasalbarda. Ngem ania koma ti maaramidan ti maysa a babai maibusor iti maysa a buyot?

Umuna, ammuentay biit ti maipapan iti daytoy a naisangsangayan a babai. Siasino ni Abigail? Kasano a rimsua daytoy a parikut? Ania ti masursurotayo iti mapagwadan a pammatina?

“Nasayaat ti Sariritna ken Napintas ti Langana”

Saan nga agkabagay da Abigail ken Nabal. Awanen ti nasaysayaat pay a mabalin nga asawaen ni Nabal, ngem nakalkaldaang ta awan met ti dakdakes pay nga asawa para ken Abigail. Pudno nga adu ti kuartana isu nga imbilangna ti bagina a natan-ok. Ngem kasano ti panangmatmat kenkuana ti sabsabali? Narigat ti agsapul iti karakter ti Biblia a nadeskribir a dakdakes ngem ni Nabal. Ti kaipapanan ti mismo a naganna ket “Nakuneng,” wenno “Maag.” Kasta ngata ti impanagan dagiti nagannakna idi nayanak, wenno dayta ti naipanagan kenkuana idi agangay? Aniaman ti makagapu, isu ket nakuneng ken maag. Ni Nabal ket “nagubsang ken dakes iti ar-aramidna.” Naturay ken mammartek isu a kabutbuteng ken kagurgura ti adu.​—1 Samuel 25:2, 3, 17, 21, 25.

Ngem naiduma ni Abigail. Ti naganna kaipapananna ti “Ni Amak Nagrag-o a Mismo.” Adu la ketdi nga amma ti mangipannakkel iti napintas a balasangda ngem naragragsak nga amang ti masirib nga ama no napintas ti ugali ti anakna. Kaaduanna, dagidiay naparaburan iti napintas a langa dida maamiris ti kinapateg ti panangpatanor kadagiti galad a kas iti kinasaririt, kinasirib, kinatured, wenno pammati. Ngem saan a kasta ni Abigail. Kuna ti Biblia nga isu ket “nasayaat ti sariritna ken napintas ti langana.”​—1 Samuel 25:3.

Nalabit adda dagiti masdaaw no apay a nakiasawa ti kasta a masirib a balasang iti awan kaes-eskanna a lalaki. Laglagipentayo nga adu a panagasawa idi panawen ti Biblia ket napagtutulaganen dagiti nagannak. Ken uray no saan a kasta, napateg latta ti anamong dagiti nagannak. Inanamongan ngata wenno inyurnos pay ketdi dagiti nagannak ni Abigail ti pannakiasawana ken Nabal gapu ta isu ket nabaknang ken nalatak? Napilitanda ngata gapu iti rigat? Aniaman ti rason, saan a nagbalin ni Nabal a nasayaat nga asawa uray kasanot’ kinabaknangna.

Dagiti masirib a nagannak isuroda a naimbag kadagiti annakda ti nadayaw a panangmatmat iti panagasawa. Dida paregtaen dagiti annakda a makiasawa gapu iti kuarta wenno durogan ida a makiinnarem uray ubbingda pay unay a mangibaklay kadagiti annongen ken responsabilidad dagiti nataengan. (1 Corinto 7:36) Nupay kasta, naladawen a panunoten ni Abigail dagiti kasta a banag. Aniaman ti makagapu, nayasawan ken Nabal isu nga ikagumaanna lattan nga aramiden ti amin a kabaelanna a mangsango kadagiti narigat a situasion.

“Nangibugkaw Kadagiti Pammabalaw Kadakuada”

Ad-adda pay a pinarigat ni Nabal ti sasaaden ni Abigail. Ti tao nga ininsultona ket awan sabali no di ni David​—ti matalek nga adipen ni Jehova a pinulotan ni propeta Samuel, a pakakitaan nga isu ti pinili ti Dios a mangsuno ken Saul kas ari. (1 Samuel 16:1, 2, 11-13) Gapu ta ilemlemmenganna ti naimon ken mammapatay a ni Ari Saul, agnanaed ni David iti let-ang a kaduana ti 600 a matalek a mannakigubatna.

Agnanaed ni Nabal idiay Maon ngem agtartrabaho ken nalabit adda dagana iti asideg ti Carmelo.a Addaan dagita nga ili iti nangato ken naraber a pasto a nagsayaat a pagtaraknan kadagiti karnero. Sadiay a maipapaarab ti 3,000 a karnero ni Nabal. Ngem nasamek a kabakiran ti aglawlaw dayta. Masarakan iti abagatan ti nalawa a let-ang ti Paran. Iti met daya, masarakan ti dalan nga agturong iti Asin a Baybay. Dayta a ruta ket lumasat kadagiti langalang nga aduan iti derraas ken kueba. Kadagita a lugar nga inkarkarigatan ni David ken dagiti tattaona ti agbiag babaen ti panaganup iti pagtaraonda ken panangibtur iti adu a narikut a kasasaad ken peggad. Masansan a nakalkalangenda dagiti agtutubo a lallaki nga agpaspastor iti arban ti baknang a ni Nabal.

Kasano ti panangtrato dagiti nagaget a soldado kadagiti agpaspastor? Mamin-ano la koma ti pasaray panangilibasda iti karnero a pagtaraonda, ngem dida inaramid ti kasta. Imbes ketdi, kasda la mangsalaknib a pader iti aglikmut dagiti adipen ken arban ni Nabal. (1 Samuel 25:15, 16) Adu ti pagpeggadan dagiti karnero ken papastor. Adu ti narungsot nga animal iti aglawlaw ken gapu ta asideg ti makin-abagatan a beddeng ti Israel, masansan a rumaut dagiti binunggoy a ganggannaet a tulisan ken mannanakaw.b

Nadagsen la ketdi a responsabilidad ti mangpakan idiay let-ang iti kasta a kaadu. Isu a maysa nga aldaw, nangibaon ni David iti sangapulo a mensahero a mapan agkiddaw iti tulong ni Nabal. Pinili ni David ti kasayaatan a tiempo. Inranana iti naragsak a panawen ti panangpukis kadagiti karnero, a kadawyanna a naparabur ken agpipiesta dagiti tattao. Siaannad met a pinili ni David dagiti sasaona ta nagusar kadagiti nadayaw a termino ken pangkablaaw. Tinukoyna pay ti bagina kas ti “anakmo a David,” a nalabit tapno ipakitana ti panagraemna iti in-inauna kenkuana a ni Nabal. Ania ti reaksion ni Nabal?​—1 Samuel 25:5-8.

Nakapungtot unay! Sigun iti nadakamat itay nga agtutubo a lalaki a nagpulong ken Abigail, ni Nabal ket “nangibugkaw kadagiti pammabalaw kadakuada.” Imbugbugkaw ni naimut a Nabal ti maipapan kadagiti nabalor kenkuana a tinapay, danum, ken karne. Inumsina ni David kas awan kaes-eskanna ken impadana iti nagtalaw nga adipen. Nalabit umasping ti panangmatmat ni Nabal iti panangmatmat ni Saul a manggurgura ken David. Agpada a maisupadi ken Jehova ti panangmatmatda. Ti Dios ay-ayatenna ni David, ken minatmatanna saan a kas rebelioso nga adipen no di ket kas sumaruno idi nga ari ti Israel.​—1 Samuel 25:10, 11, 14.

Nakapungtot ni David idi nagsubli dagiti imbaonna isu nga imbilinna: “Ibarikesyo tunggal maysa ti kampilanna!” Nagtagikampilan met ni David a nangidaulo iti iraraut ti 400 a tattaona. Determinado a mangikisap iti amin a lallaki iti sangakabbalayan ni Nabal. (1 Samuel 25:12, 13, 21, 22) Natural laeng a makapungtot ni David ngem di umiso ti wagas ti panangipakitana iti dayta. Kuna ti Biblia: “Ti pungtot ti tao saanna nga itungpal ti kinalinteg ti Dios.” (Santiago 1:20) Kasano ngarud a maispal ni Abigail ti sangakabbalayanna?

“Mabendisionan Koma ti Kinasimbengmo”

No an-anagen, nakitatayon ti panagdisnudo ni Abigail a mangilinteg iti dayta a nakaro a kamali. Saan a kas ken lakayna a Nabal, isu ket masindadaan nga agimdeng. Kastoy ti nasao ti agtutubo nga adipen maipapan ken Nabal: “Nalabes unay ti kinaawan kaes-eskanna a tao a kasasao.”c (1 Samuel 25:17) Nakalkaldaang ta saan a masindadaan a nagimdeng ni Nabal gapu iti kinatangsitna. Adu ita ti kas kenkuana a natangsit. Ngem ammo ti agtutubo nga adipen a naiduma ni Abigail. Dayta ti sigurado a makagapu nga isu ti nangibagaanna iti parikut.

Nagpanunot ken nagtignay a dagus ni Abigail. Mabasatayo a “madagdagus a nagganat ni Abigail.” Iti daytoy maysa a salaysay, namimpat a nausar ti isu met la a berbo a “nagganat” maipapan kenkuana. Nangisagana iti nagadu a sagut para ken David ken kadagiti kakaduana. Karaman iti dayta ti tinapay, arak, naparti a karnero, kinirog a bukbukel, bibingka a pasas, ken bibingka a higos. Nalawag a pagaammo ni Abigail ti adda nga abastoda ken nasigo a mangaramid kadagiti annongenna iti sangakabbalayan, kas iti makabael nga asawa a babai a nadeskribir idi agangay iti libro a Proverbio. (Proverbio 31:10-31) Impatulodna dagiti sagutna kadagiti pinaunana nga adipenna, sa simmaruno nga is-isuna. “Ngem” mabasatayo nga “awan imbagana ken asawana a Nabal.”​—1 Samuel 25:18, 19.

Kaipapanan kadi dayta a di agpaspasakup ni Abigail iti karbengan ni lakayna kas ulo? Saan a pulos. Nagdakes ti panangtrato ni Nabal iti adipen a pinulotan ni Jehova. Dayta nga inaramidna ket mabalin a pakatayan ti adu nga inosente a kameng ti sangakabbalayan ni Nabal. No saan nga agtignay ni Abigail, dinto ngata mairaman iti basol ni lakayna? Aniaman ti mapasamak, nasken nga ipangpangrunana ti panagpasakupna iti Dios ngem iti panagpasakupna ken lakayna.

Di nagbayag, nasabaten ni Abigail da David ken ti buyotna. Ita, nagganat manen. Insigida a dimsaag iti asno ket nagrukob iti sanguanan ni David. (1 Samuel 25:20, 23) Naimpusuan a nagpakpakaasi para ken lakayna ken iti sangakabbalayanna. Apay a makatukay dagiti sinaona?

Inakonan a mismo ti biddut ni lakayna sana kiniddaw ken David nga isu laengen a mismo ti pakawanenna. Talaga nga inaminna nga awan kaes-eskan ni lakayna kas kaipapanan ti nagan a Nabal, nalabit tapno iparipiripna a maipababa laeng ti dayaw ni David no tutopanna ti kasta a lalaki. Inyebkasna ti panagtalekna ken David kas pannakabagi ni Jehova ken binigbigna pay a makidangdangadang ni David kadagiti “gubat ni Jehova.” Impasimudaagna met nga ammona ti kari ni Jehova maipapan ken David ken ti panagarina, ta kinunana: “Ni Jehova . . . sigurado a parebbengannakanto a kas panguluen iti Israel.” Kanayonanna, impakaasi ni Abigail kenkuana a saan nga agaramid iti aniaman a nalabit mangyeg iti panagbasol ni David iti dara wenno nalabit agbalin a “pakaigapuan ti panagbariring”​—a nabatad a tumukoy iti pannakakonsiensia. (1 Samuel 25:24-31) Anian a nagimbag ken makatukay a sasao!

Ania met ngay ti reaksion ni David? Inawatna dagiti sagut ni Abigail sana kinuna: “Bendito koma ni Jehova a Dios ti Israel, a nangibaon kenka itoy nga aldaw a sumabet kaniak! Ket mabendisionan koma ti kinasimbengmo, ken mabendisionanka koma sika a nangpawil kaniak itoy nga aldaw a sumrek iti panagbasol iti dara.” Isu ket pinadayawan ni David gapu ta situtured a nagganat a simmabet kenkuana. Binigbigna pay a gapu ken Abigail, nalapdan ti panagbasolna iti dara. “Sumang-atka a sitatalna agingga iti balaymo,” kinuna ni David ken sipapakumbaba nga innayonna: “Immimdengak iti timekmo.”​—1 Samuel 25:32-35.

“Adtoy ti Adipenmo a Babai”

Idi nagsisinadan, pampanunoten pay laeng ni Abigail ti napasamak. Nabatad met kenkuana ti nagdumaan ti matalek ken naasi a ni David ken ti nauyong nga asawana. Ngem saan a dayta ti nangipamaysaanna iti panunotna. Mabasatayo: “Idi agangay simrek ni Abigail a napan ken Nabal.” Wen nagsubli ken lakayna, ket determinado latta a mangaramid iti amin a kabaelanna kas asawa. Nasken itan nga ibagana a sinagutanna ni David ken ti kakaduana. Karbengan ni Nabal a maammuan dayta. Nasken met a ni Abigail a mismo ti mangibaga kenkuana​—ta ad-adda a nakababain no sabali pay ti pakaammuanna​—maipapan iti naliklikan a peggad iti sangakabbalayanna. Ngem dina maibaga a dagus ta madama nga agpadpadaya ni lakayna a kas man la ari ken kasta unay ti pannakabartekna.​—1 Samuel 25:36.

Impakita manen ni Abigail ti kinatured ken kinasariritna ta inurayna ti sumaganad nga aldaw idi a nausawanen ni Nabal. Mabalin a maawatanna ni baketna ta limpion ti panunotna. Ngem napegpeggad para ken Abigail gapu ta managpungpungtot ni lakayna. Kaskasdi nga imbagana ti intero a napasamak. Ekspektaren ni Abigail a makapungtot ni lakayna ken nalabit mangkabil pay, ngem nakatugaw met lattan a di agkutkuti.​—1 Samuel 25:37.

Ania ti napasamak ken Nabal? “Natay ti pusona iti unegna, ket isu nagbalin a kasla bato.” Nalabit naistrok. Nupay kasta, sangapulo pay nga aldaw ti napalabas sakbay a natay ken saan la a maigapu dayta iti sakit. “Kinabil ni Jehova ni Nabal, iti kasta natay.” (1 Samuel 25:38) Gapu iti dayta a nalinteg a pannakapapatay ni lakayna, nagpatinggan ti nabayagen a panagkunsumision ni Abigail iti pannakiasawana kenkuana. Nupay saan itan a bumallaet ni Jehova babaen iti namilagruan a panangpapatay, dayta a salaysay ket maitutop a palagip a makitkita ni Jehova ti amin a kinaulpit wenno panangabuso iti uneg ti pamilia. Iti inkeddengna a tiempo, kanayon nga ipatungpalna ti hustisia.

Malaksid a nawayawayaanen iti naliday a pannakiasawana, adda pay sabali a bendision para ken Abigail. Idi nadamag ni David a natayen ni Nabal, adda dagiti imbaonna a mangidanon iti panggepna a mangasawa kenkuana. “Adtoy ti adipenmo a babai,” kinuna ni Abigail, “kas adipen a mangbuggo iti saksaka dagiti adipen ti apok.” Nalawag a saan a nagbalbaliw ti kababalinna uray no nakiddaw ti pannakiasawana ken David; indiayana pay ketdi ti bagina nga agbalin nga adipen dagiti adipen ni David! Kalpasanna, mabasatayo manen nga isu ket nagganat a napan ken David.​—1 Samuel 25:39-42.

Di kaipapanan dayta nga awanen a pulos ti nagparikutanna yantangay saan a kanayon a nanam-ay ti biagna iti denna ni David. Ni Ahinoam ket asawa idin ni David, ken sigurado nga adda dagiti nagpaiduma a rigat a kakuykuyog ti poligamia nga inibturan dagiti matalek a babbai kadagidi a tiempo.d Kasta met a saan pay idi nga ari ni David; adu pay ti sarangtenna a lapped ken rigat sakbay a makapagserbi ken Jehova iti kasta a saad. Ngem bayat a ni Abigail tinulongan ken sinuportaranna ni David iti intero a panagbiagna, isu ket naaddaan iti anak a lalaki ken nariknana nga adda asawana a mangipatpateg ken mangsalsalaknib kenkuana. Naminsan, isu ket inispal pay ketdi ni David kadagiti nangkidnap kenkuana! (1 Samuel 30:1-19) Ni David tinuladna ngarud ni Jehova a mangdungdungngo ken mangipatpateg kadagiti nasaririt, natured, ken matalek a babbai.

[Footnotes]

[Ladawan iti panid 19]

Saan a kas ken lakayna, ni Abigail ket masindadaan nga agimdeng

[Ladawan iti panid 20]

Napakumbaba, natured, ken nasimbeng ni Abigail idi nakisarita ken David