“Ti Linteg ti Naayat a Kinamanangngaasi” Saluadanna Koma ti Dilayo
“Ti ngiwatna linuktanna buyogen ti kinasirib, ket ti linteg ti naayat a kinamanangngaasi adda iti dilana.”—PROV. 31:26.
1, 2. (a) Ania a galad ti maiparparegta a patanoren dagiti agdaydayaw ken Jehova? (b) Ania ti mausig iti daytoy nga artikulo?
TI NADAGSEN a mensahe nga inawat ni Ari Lemuel manipud iti inana idi nagkauna a tiempo ket naglaon iti napateg a kualipikasion ti nasayaat nga asawa a babai. “Ti ngiwatna linuktanna buyogen ti kinasirib,” naibaga kenkuana, “ket ti linteg ti naayat a kinamanangngaasi adda iti dilana.” (Prov. 31:1, 10, 26) Ti panagsao a nabuyogan iti naayat a kinamanangngaasi ket makaay-ayo iti masirib a babai wenno iti asinoman a gumunggun-od iti anamong ni Jehova a Dios. (Basaen ti Proverbio 19:22.) Ti naayat a kinamanangngaasi ket masapul nga agminar iti panagsasao ti amin a pudno nga agdaydayaw.
2 Ania ti naayat a kinamanangngaasi? Kadagiti siasino a rumbeng a maipakita dayta? Ania ti tumulong kadatayo a mangyaplikar iti “linteg ti naayat a kinamanangngaasi” no agsasaotayo? Kasano a ti panangyaplikar iti dayta apektaranna ti pannakikomunikartayo kadagiti kapamilia ken kapammatiantayo?
Kinamanangngaasi a Maigapu iti Nasungdo nga Ayat
3, 4. (a) Ania ti naayat a kinamanangngaasi? (b) Ania ti nagdumaan ti naayat a kinamanangngaasi ken ti kadawyan a kinamanangngaasi?
3 Kas ipakita a mismo ti termino, ti naayat a kinamanangngaasi ramanenna dagiti galad nga ayat ken kinamanangngaasi. Iramanna ti ayat gapu ta dayta ti mangtignay iti maysa a makarikna iti pannakaseknan iti pagimbagan ti sabsabali. Iramanna met ti kinamanangngaasi gapu ta kalikagumna ti panangipakita iti personal a pannakaseknan iti sabsabali babaen ti panangipaay iti tulong ken makapabileg a sasao. Nupay kasta, ti orihinal a sao a naipatarus kas naayat a kinamanangngaasi saanna laeng a kaipapanan ti kinamanangngaasi maigapu iti ayat. Imbes ketdi, ramanenna pay ti situtulok ken sisusungdo a panangipakita iti kinamanangngaasi iti maysa a tao agingga a matungpal ti panggep ti panangipakita iti dayta.
4 Adda sabali pay a nagdumaan ti kinamanangngaasi ken ti naayat a kinamanangngaasi. Ti kadawyan a kinamanangngaasi ket mabalin nga ipakita uray kadagiti estranghero. Ni apostol Pablo agraman ti 275 a kakaduana a pasahero iti nadadael a barko ket napakitaan iti kasta a kinamanangngaasi babaen kadagiti umili ti isla ti Malta—tattao a dida pulos am-ammo. (Ara. 27:37–28:2) Iti sabali a bangir, ti naayat a kinamanangngaasi ket kinasungdo iti nagbaetan ti dua nga indibidual a siguden nga addaan iti nasayaat a relasion.a Dayta a kinamanangngaasi ti imparangarang dagiti Keneo iti “amin nga annak ti Israel idi tiempo ti isasang-atda manipud Egipto.”—1 Sam. 15:6.
Napateg ti Panagmennamenna ken Panagkararag
5. Ania ti makatulong kadatayo a mangkontrol iti dilatayo?
5 Saan a nalaka ti agsao buyogen ti naayat a kinamanangngaasi. No maipapan iti dila, insurat ni adalan a Santiago: “Awan asinoman iti sangatauan ti makapaamo iti dayta. Maysa a di matngelan a makadangran a banag, napno dayta iti makapapatay a sabidong.” (Sant. 3:8) Ania ti makatulong kadatayo a mangkontrol iti daytoy a paset ti bagitayo a narigat a medmedan? Mangted iti kanayon nga impormasion ti sasao ni Jesus kadagiti lider ti relihion idi kaaldawanna. Kinunana: “Ti naruay iti puso sawen ti ngiwat.” (Mat. 12:34) Tapno ti naayat a kinamanangngaasi masaluadanna ti dilatayo, masapul a patanorentayo dayta a galad iti mismo a pusotayo—ti makin-uneg a kinataotayo. Kitaentayo no kasano a makatulong iti dayta ti panagmennamenna ken ti panagkararagtayo.
6. Apay a masapul nga utobentayo buyogen ti panangapresiar ti naayat a kinamanangngaasi nga impakita ni Jehova?
6 Ni Jehova a Dios ket “naruay iti naayat a kinamanangngaasi,” kuna ti Biblia. (Ex. 34:6) “Ti naayat a kinamanangngaasim, O Jehova,” inkanta ti salmista, “pinunnona ti daga.” (Sal. 119:64) Naglaon ti Kasuratan iti adu a salaysay no kasano nga impakita ni Jehova ti naayat a kinamanangngaasi kadagiti agdaydayaw kenkuana. Ti panangutob kadagiti ‘pannakilangen ni Jehova’ buyogen ti panangapresiar ti mangtignay kadatayo a mangpatanor iti daytoy nadiosan a galad.—Basaen ti Salmo 77:12.
7, 8. (a) Kasano nga impakita ni Jehova ti naayat a kinamanangngaasina ken ni Lot ken iti pamiliana? (b) Ania ti narikna ni David iti panangipakita ti Dios kenkuana iti naayat a kinamanangngaasi?
7 Kas pagarigan, panunotenyo no kasano a ni Jehova inispalna ti kaanakan ni Abraham a ni Lot ken ti pamiliana idi dinadaelna ti Sodoma, ti siudad a pagnanaedanda. Bayat nga umas-asideg dayta, dagiti anghel a napan ken Lot indagadagda kenkuana ken iti pamiliana a panawanda a dagus ti siudad. “Idi nga isu nagtultuloy a nagtaktak,” kuna ti Biblia, “ngarud gapu iti asi kenkuana ni Jehova, iniggaman dagiti [anghel] ti imana ken ti ima ti asawana ken ti im-ima ti dua nga annakna a babbai ket isu inruarda ken insaadda iti ruar ti siudad.” Saan kadi a matukay ti pusotayo no utobentayo dayta a panangispal ken matignaytayo a mangbigbig nga ebkas dayta ti naayat a kinamanangngaasi ti Dios?—Gen. 19:16, 19.
8 Usigentayo met ti kapadasan ni Ari David iti nagkauna nga Israel, a nangikanta: “[Ni Jehova ket] mangpakpakawan iti isuamin a biddutmo, a mangpapaimbag kadagiti amin a sakitmo.” Napalalo la ketdi ti panangapresiar ni David iti pannakapakawan ti basolna mainaig ken Bat-seba! Indaydayawna ni Jehova, a kunkunana: “Kas iti langlangit nangatngatoda ngem ti daga, ti naayat a kinamanangngaasina nangatngato a maipaay kadagidiay agbuteng kenkuana.” (Sal. 103:3, 11) Ti panangutob kadagita ken iti dadduma a salaysay iti Kasuratan punnuenna ti pusotayo iti panagyaman iti naayat a kinamanangngaasi ni Jehova, ken tignayennatayo a mangidaydayaw ken agyaman kenkuana. No ad-adda a naimpusuan ti panagyamantayo, ad-adda a matuladtayo ti pudno a Dios.—Efe. 5:1.
9. Ania ti dakkel a panggapuan dagiti agdaydayaw ken Jehova a mangipakita iti naayat a kinamanangngaasi iti inaldaw a panagbiagda?
9 Paneknekan dagiti pagarigan iti Kasuratan nga ipakpakita ni Jehova ti naayat a kinamanangngaasina—ti nasungdo nga ayatna—kadagidiay addaan iti nasinged a relasion kenkuana. Komusta met ngay dagidiay awanan iti kasta a nasinged a relasion iti sibibiag a Dios? Naulpit kadi wenno awanan iti asi kadakuada ni Jehova? Sigurado a saan. “[Ti Dios ket] manangngaasi kadagiti awanan panagyaman ken nadangkes,” kuna ti Lucas 6:35. “Pagleggakenna ti initna kadagiti nadangkes a tattao ken kadagiti naimbag ket pagtuduenna kadagiti nalinteg a tattao ken kadagiti nakillo.” (Mat. 5:45) Sakbay a naammuantayo ti kinapudno ken inyaplikartayo dayta, ipakpakitaannatayon ti Dios iti kinamanangngaasi wenno ti kadawyan a kinamanangngaasi. Ngem kas agdaydayaw kenkuana, ipakpakitaannatayo iti nasungdo nga ayat—ti di maisin a naayat a kinamanangngaasina. (Basaen ti Isaias 54:10.) Anian a yamantayo gapu iti dayta! Ken anian a nagdakkel a rason dayta a mangipakitatayo iti naayat a kinamanangngaasi iti panagsasaotayo kasta met iti dadduma nga aspeto ti inaldaw a panagbiagtayo!
10. Apay a nagpateg a katulongan ti panagkararag tapno agbalin a paset ti personalidadtayo ti naayat a kinamanangngaasi?
10 Ti napateg a makatulong kadatayo a mangpatanor iti naayat a kinamanangngaasi ket ti pribilehio ti panagkararag. Pudno dayta yantangay ti ayat ken kinamanangngaasi—dagiti mangbukel iti naayat a kinamanangngaasi—ket aspeto ti bunga ti nasantuan nga espiritu ni Jehova. (Gal. 5:22) Maipapusotayo ti naayat a kinamanangngaasi no agpaiwanwantayo iti dayta nga espiritu. Ti direkta a pamay-an a magun-odantayo ti nasantuan nga espiritu ni Jehova ket ti panangkiddaw iti dayta iti kararag. (Luc. 11:13) Maitutop nga ulit-ulitentayo nga ikararag ti espiritu ti Dios ken agpaiwanwantayo iti dayta. Wen, nagpateg ti panagmennamenna ken panagkararag tapno makapagsaotayo buyogen ti naayat a kinamanangngaasi.
Iti Panagsasao Dagiti Agassawa
11. (a) Kasanotayo nga ammo a ni Jehova namnamaenna a dagiti lallaki pakitaanda dagiti assawada iti naayat a kinamanangngaasi? (b) Iti ania a pamay-an a ti naayat a kinamanangngaasi tulonganna ti asawa a lalaki a mangmedmed iti dilana?
11 Indagadag ni apostol Pablo kadagiti assawa a lallaki: “Itultuloyyo nga ayaten dagiti assawayo, no kasano a ti Kristo inayatna met ti kongregasion ken inyawatna ti bagina a maipaay iti dayta.” (Efe. 5:25) Impalagip met kadakuada ni Pablo ti kinuna ni Jehova kada Adan ken Eva. Insurat ti apostol: “Panawanto ti maysa a lalaki ti amana ken ti inana ket makitiponto iti asawana, ket dagiti dua agbalindanto a maymaysa a lasag.” (Efe. 5:31) Nalawag a ni Jehova namnamaenna a dagiti lallaki agtalinaedda a sisusungdo kadagiti assawada, a kanayon a pakitaanda ida iti naayat a kinamanangngaasi. Ti lalaki nga agsasao buyogen ti nasungdo nga ayat saanna nga isarsarita dagiti kamali ni baketna wenno tagibassiten daytoy iti publiko. Siraragsak a padayawanna ni baketna. (Prov. 31:28) No adda dida pagkinnaawatan, ti naayat a kinamanangngaasi tignayenna ti lalaki a saan nga agsao iti aniaman a mangpabain ken baketna.
12. Kasano nga ipakpakita ti asawa a babai a ti naayat a kinamanangngaasi ti mangkonkontrol iti panagsasaona?
12 Masapul met a ti naayat a kinamanangngaasi ti mangkontrol iti panagsasao ti asawa a babai. Saan koma a maimpluensiaan dayta iti espiritu ti lubong. Gapu iti ‘nauneg a panagraem ti babai iti asawana,’ nasayaat ti isarsaritana maipapan ken lakayna tapno umuneg ti panagraem ti sabsabali iti asawana. (Efe. 5:33) Liklikanna ti mangsupiat ken mangkuestionar iti opinion ni lakayna iti sanguanan dagiti annakda tapno saan a maksayan ti panagraem dagitoy iti amada. Iyebkasna laeng koma dayta no is-isuda ken lakayna. “Ti pudpudno a masirib a babai binangonna ti balayna,” kuna ti Biblia. (Prov. 14:1) Ti koma pagtaenganda ket maysa a makaay-ayo ken komportable a lugar para iti intero a pamilia.
13. Sadino ti kangrunaan a pangipakitaan iti naayat a kinamanangngaasi, ken kasano a maaramid dayta?
13 Uray no agsarsarita dagiti agassawa iti uneg ti pagtaenganda, kanayon koma nga ipakitada ti panagraem iti maysa ken maysa. “Iwaksiyo amin dagita manipud kadakayo,” insurat ni Pablo, “pungtot, unget, kinadakes, nabassawang a sasao, ken naalas a sasao manipud iti ngiwatyo.” Innayonna: “Kawesanyo ti bagbagiyo kadagiti kinalailo ti pannakipagrikna, kinamanangngaasi, kinapakumbaba iti panagpampanunot, kinaalumamay, ken mabayag a panagitured. . . . Kawesanyo ti bagbagiyo iti ayat, ta dayta ket naan-anay a singgalut ti panagkaykaysa.” (Col. 3:8, 12-14) No naruam dagiti annak a makangkangngeg iti naayat ken naasi a panagsasao iti pagtaenganda, saanda laeng a rumang-ay no di ket dakdakkel ti posibilidadna a matuladda ti panagsasao dagiti nagannakda.
14. Iti ania a pamay-an a dagiti ulo ti pamilia usarenda ti dilada a mangliwliwa kadagiti adda iti aywanda?
14 Insurat ti salmista maipapan ken Jehova: “Ti naayat a kinamanangngaasim agserbi koma, pangngaasim, a pangliwliwa kaniak.” (Sal. 119:76) Ti kasayaatan a pamay-an a liwliwaen ni Jehova ti ilina ket babaen ti panangparegta ken panangiwanwanna kadakuada. (Sal. 119:105) Kasano a matulad dagiti ulo ti pamilia ti ulidan ti nailangitan nga Amatayo ken kasanoda nga usaren ti dilada a mangliwliwa kadagiti adda iti aywanda? Maaramidda dayta babaen ti panangipaayda iti panangiwanwan ken pammaregta. Anian a nagsayaat a gundaway ti Panagdaydayaw ti Pamilia tapno magun-odan dagiti agkakapateg a kinapudno!—Prov. 24:4.
Ipakita ti Nasungdo nga Ayat Kadagiti Kapammatian
15. Kasano a dagiti panglakayen ken dadduma pay a nataengan iti naespirituan mausarda ti dilada a mangsaluad kadagiti kameng ti kongregasion?
15 “Dagiti met laeng naayat a kinamanangngaasim ken kinapudnom saluadandak koma a patinayon,” inkararag ni Ari David. (Sal. 40:11) Kasano a dagiti panglakayen ken dadduma pay a nataengan iti naespirituan matuladda ni Jehova iti daytoy a banag? Ti panangusartayo iti dilatayo a mangiranud kadagiti Nainkasuratan nga impormasion ket sigurado nga ebkas ti naayat a kinamanangngaasi.—Prov. 17:17.
16, 17. Ania ti sumagmamano a pamay-an a maipakitatayo a ti panagsasaotayo ket nabuyogan iti naayat a kinamanangngaasi?
16 Ania ti rumbeng nga aramidentayo no madlawtayo ti kabsattayo a mangrugin a mangsalungasing kadagiti prinsipio ti Biblia? Saan kadi a ti naayat a kinamanangngaasi ti mangtignay kadatayo a mangusar iti dilatayo a mangatur kenkuana? (Sal. 141:5) No maammuantayo a nakaaramid ti kapammatiantayo iti nakaro a basol, ti nasungdo nga ayat ti mangtignay kadatayo a mangparegta kenkuana a ‘mangayab kadagiti lallakay iti kongregasion,’ tapno isu ket ‘ikararaganda, a sapsapuanda iti lana iti nagan ni Jehova.’ (Sant. 5:14) No saan nga umasideg ti nakabasol kadagiti panglakayen, saan a panangipakita iti ayat wenno kinamanangngaasi ti ditay panangipudno iti dayta kadakuada. Dadduma kadatayo ti mabalin a mapaay, maldaangan, makarikna a di maikari, wenno malapunos kadagiti pakaupayan. Ti maysa a nasayaat a pamay-an a maipakitatayo nga addaantayo iti naayat a kinamanangngaasi ket babaen ti ‘panagsaotayo iti makaliwliwa kadagiti malmaldaangan a kararua.’—1 Tes. 5:14.
17 Ania ti aramidentayo no adda dagiti di umiso nga impormasion nga ipadpadamag dagiti kabusor ti Dios maipapan kadagiti kapammatiantayo? Imbes a pagduaduaantayo ti kinatarnaw dagiti kakabsattayo, nasaysayaat a bay-antayo lattan dayta wenno saludsodentayo iti agipadpadamag no isu ket sigurado nga adda nakaibatayan ti akusasionna, no la ketdi ta isu ket rasonable. No kayat dagiti bumusbusor iti ili ti Dios a maammuan no sadino ti ayan dagiti Kristiano a kakabsattayo tapno dangranda ida, ti nasungdo nga ayattayo kadagiti kapammatiantayo ti mangtignay kadatayo a saan nga agibaga iti impormasion.—Prov. 18:24.
Ti Tao nga Addaan iti “Naayat a Kinamanangngaasi Masarakannanto ti Biag”
18, 19. Apay a kanayon koma a nabuyogan iti naayat a kinamanangngaasi ti panagsasaotayo kadagiti padatayo nga agdaydayaw ken Jehova?
18 Agminar koma ti nasungdo nga ayattayo no kalangentayo dagiti padatayo nga agdaydayaw ken Jehova. Uray kadagiti narigat a kasasaad, kanayon koma nga ipakitatayo ti naayat a kinamanangngaasi iti panagsasaotayo. Saan a naay-ayo ni Jehova idi a ti naayat a kinamanangngaasi dagiti annak ti Israel ket nagbalin a “kas iti linnaaw a masapa a pumanaw.” (Os. 6:4, 6) Iti kasumbangirna, maragsakan ni Jehova no iyugalitayo nga ipakita ti naayat a kinamanangngaasi. Usigenyo no kasano a bembendisionanna dagiti mangipakpakita iti dayta.
19 Kuna ti Proverbio 21:21: “Daydiay mangsurot iti kinalinteg ken naayat a kinamanangngaasi masarakannanto ti biag, kinalinteg ken dayag.” Ti maysa kadagiti bendision a masagrap ti kasta a tao ket ti panangtagiragsakna iti biag—saan laeng nga apagbiit no di ket agnanayon a biag. Isu ket tulongan ni Jehova a ‘mangpetpet a sititibker iti pudpudno a biag.’ (1 Tim. 6:12, 19) Gapuna, ikagumaantayo koma nga ipakita iti “maysa ken maysa ti naayat a kinamanangngaasi.”—Zac. 7:9.
[Footnote]
a Para iti kanayonan a pannakailawlawag no ania ti nakaidumaan ti naayat a kinamanangngaasi iti kinasungdo, ayat, ken kinamanangngaasi, kitaenyo ti Mayo 15, 2002 a ruar Ti Pagwanawanan, panid 12-13, 18-19.
Mailawlawagyo Kadi?
• Ania ti naayat a kinamanangngaasi?
• Ania ti tumulong kadatayo a mangipakita iti naayat a kinamanangngaasi iti panagsasaotayo?
• Kasano a maipakita dagiti agassawa ti nasungdo nga ayatda no iti panagsasaoda?
• Ania ti mangipakita a nabuyogan iti naayat a kinamanangngaasi ti panagsasaotayo no kalangentayo dagiti kapammatiantayo?
[Ladawan iti panid 23]
Intandudo ni David ti naayat a kinamanangngaasi ni Jehova
[Ladawan iti panid 24]
Adda kadi regular a Panagdaydayaw ti Pamiliayo?