GIDEON
[Agpukpukan; Daydiay Manggupguped].
Maysa kadagiti naisangsangayan nga uk-ukom iti Israel; ti anak ni Joas a kameng ti pamilia ni Abi-ezer iti tribu ni Manases. Nagnaed ni Gideon idiay Ofra, maysa nga ili a nalawag nga adda iti laud ti Jordan. Nagtaud iti benneg ti tribu a kanunumuan iti Manases, ket isu “ti kabassitan iti balay ni ama[na].”—Uk 6:11, 15.
Nagbiag ni Gideon iti nariribuk unay a tiempo iti pakasaritaan ti Israel. Gapu iti saanda a panagmatalek ken Jehova, saan a tinagiragsak dagiti Israelita ti bungbunga ti nagbannoganda. Iti las-ud ti adu a tawen, dagiti kabangibang a pagano a nasion, nangruna dagiti Midianita, rinautda ti Israel iti tiempo ti panagani babaen ti nadumaduma a dadakkel a bunggoy “a nakaad-adu kas kadagiti dudon.” Ti ima ti Midian pinarigatna unay dagiti Israelita iti pito a tawen, iti kasta nangaramidda kadagiti disso a pagidulinan iti uneg ti daga tapno mailemmengda dagiti abastoda a taraon manipud kadagiti manangraut.—Uk 6:1-6.
Naayaban Tapno Agserbi Kas Manangispal. Tapno saan a maammuan dagiti Midianita, agir-irik idi ni Gideon iti bukbukel, saan nga iti nalayang, no di ket iti pagpespesan ti ubas, idi nagparang kenkuana ti maysa nga anghel, a kunkunana: “Ni Jehova adda kenka, sika a maingel, mannakabalin.” Daytoy ti nangtignay ken Gideon a mangimtuod no kasano a pumudno daytoy, yantangay ti nasion ket irurrurumen dagiti Midianita. Idi naibaga kenkuana nga isu ti mangispal iti Israel, sieemma a dinakamat ni Gideon ti mismo a kinanumona. Ngem naipanamnama kenkuana nga adda kenkuana ni Jehova. Gapuna, nagkiddaw ni Gideon iti maysa a pagilasinan tapno maammuanna no ti mensahero ket pudno nga anghel ni Jehova. Nangyeg iti sagut a karne, di pinaalsa a tintinapay, ken digo, ket sigun iti bilin ti anghel, inkabilna dagita iti maysa a dakkel a bato ket imbuyatna ti digo. Ti anghel sinagidna ti karne ken ti di pinaalsa a tintinapay babaen ti sarukodna, ket ti apuy nangrugi nga agpangato manipud iti bato ket inibusna ti daton, a kalpasan dayta nagpukawen ti anghel.—Uk 6:11-22.
Iti dayta met laeng a rabii, ni Jehova sinubokna ni Gideon babaen ti panangibilinna kenkuana a rebbaenna ti altar a kukua ni amana nga agpaay iti dios a ni Baal, a pukanenna ti sagrado a teddek iti sibay dayta, mangbangon iti altar maipaay ken Jehova, ket iti rabawna mangidaton iti pito ti tawenna nga urbon a toro ni amana (nalawag a maysa a toro a naibilang a sagrado ken Baal), nga usarenna ti sagrado a teddek kas pagsungrod. Buyogen ti maiparbeng a panagannad, kasta ti inaramid ni Gideon iti rabii babaen iti tulong ti sangapulo nga adipen. Idi a dagiti lallaki ti siudad bimmangonda iti bigat ken nakitada ti napasamak ket kalpasanna naammuanda a ni Gideon ti makinggapuanan, indawatda ti pannakapapatayna. Nupay kasta, ni Joas saanna nga inyawat kadakuada ti anakna no di ket simmungbat a rumbeng koma a ni Baal ti mangaramid iti panangikalintegan iti bagina. Idin pinanaganan ni Joas ti anakna a ni Gideon iti nagan a Jerubaal (a kaipapananna ti “Bay-an ni Baal a Mangaramid iti Legal a Panangikalintegan (Makisupiat)”), a kunkunana: “Bay-anyo ni Baal a mangaramid iti legal a panangikalintegan maigapu kenkuana met laeng, agsipud ta adda nangrugpo iti altarna.”—Uk 6:25-32.
Panagballigi Maibusor iti Midian. Kalpasan daytoy, idi a dagiti Midianita, agraman dagiti Amalekita ken dagiti taga Daya, rinautda manen ti Israel ket nagpakarsoda iti Ginget ti Jezrael, ti espiritu ni Jehova binalkutna ni Gideon. Idi naummongna a sangsangkamaysa dagiti Abi-ezerita maipaay iti gubat, nangibaon ni Gideon kadagiti mensahero iti intero a Manases ken iti Aser, Zabulon, ken Neftali, nga indagadagna kadagiti lallaki a tumiponda kenkuana. Yantangay kinalikagumanna ti kanayonan a pammaneknek nga adda kenkuana ni Jehova, kiniddaw ni Gideon a ti maysa a dutdot a delana a nakapalnaaw iti rabii iti pagirikan ket mabasa iti linnaaw iti sumaganad a bigat ngem ti daga namaga. Idi pinatgan ni Jehova daytoy a milagro, siaannad a kinalikaguman pay ni Gideon a pasingkedan ti kaadda kenkuana ni Jehova babaen iti maikadua a pagilasinan, ket ngarud nagkiddaw ken immawat iti maysa a milagro a kasungani daydi immuna.—Uk 6:33-40.
Tallopulo ket dua a ribu a mannakidangadang a lallaki ti naguurnong ken Gideon kas panangipangag iti awisna. Nagpakarsoda idiay bubon ti Harod iti abagatan ti pakarso dagiti Midianita iti turod ti More iti nababa a tanap. Dagiti manangraut, nga addaan iti puersa nga agarup 135,000, ket mamimpat nga ad-adu ngem ti 32,000 a naummong a buyot ti Israel. (Uk 8:10) Ngem kinuna ni Jehova nga adu unay a lallaki ti kadua ni Gideon, ket agparang a no ti Dios iyawatna kadakuada ti Midian, nalabit kunaenda a ti bukodda a kinamaingel ti makagapu iti pannakaisalakan. Kas imbilin ti Dios, imbaga ni Gideon nga agawid dagidiay mabutbuteng ken agpigpigerger. Duapulo ket dua a ribu ti pimmanaw, ngem kaskasdi nga adu pay unay dagiti lallaki a nabati. Simmaganad, imbilin ni Jehova ken Gideon a ti nabatbati a 10,000 a lallaki sumalogda a mapan iti danum tapno masubokda. Adda laeng 300 nga imminum a nangtako iti danum babaen iti dakulapda, ket nailasin dagitoy iti maysa a dasig. Dagiti dadduma, a nagparintumeng nga uminum, ket saan a maaramat. Dagiti 300, babaen iti wagas ti panaginumda, imparangarangda nga alibtak ken maseknanda iti dangadang maipaay iti pudno a panagdaydayaw iti nagan ni Jehova. Babaen iti daytoy bassit a bunggoy a buklen ti 300, inkari ni Jehova nga isalakanna ti Israel.—Uk 7:1-7.
Ni Gideon ken ti katulonganna a ni Pura sinimisimda ti pakarso ti kabusor iti rabii. Sadiay a naalimadamad ni Gideon ti maysa a lalaki a mangisalsalaysay iti maysa a tagtagainep iti kaduana. Idin ti kaduana imbuksilanna ti tagtagainep ket kinunana a ti Midian ken ti intero a pakarso maited iti ima ni Gideon. Napabileg ni Gideon iti nangngegna ket nagsubli iti pakarso ti Israel, inorganisarna dagiti 300 iti tallo a bunggoy tapno marautna ti pakarso ti Midian manipud iti tallo a dasig, ket inikkanna ti tunggal maysa a lalaki iti tangguyob ken dakkel a gorita, nga adda naikabil nga aluten iti uneg dagita.—Uk 7:9-16.
Dimteng ni Gideon iti igid ti pakarso dagiti Midianita a kaduana ti bunggoyna a buklen ti 100 kalpasan la unay a nagpuesto dagiti Midianita a guardia iti nagtengnga a panagbantay iti rabii. Idin, iti panagtungpalda kadagiti bilin ni Gideon, dagiti lallaki a kaduana tinuladda ti mismo nga inaramidna. Nabuak ti kinaulimek ti rabii babaen ti pannakapuyot ti 300 a tangguyob, pannakaburak ti 300 a dadakkel a gorgorita-ti-danum, ken ti panagallungogan ti 300 nga ikkis ti gubat; kagiddan dayta, nasilawan ti tangatang babaen iti 300 nga aluten. Naglagaw ti pakarso ti kabusor. Nagririaw ken nagtatalaw dagiti Midianita, ket “inkabil ni Jehova ti kampilan ti tunggal maysa maibusor iti sabali iti intero a pakarso; ket intultuloy ti pakarso ti panagtalawda agingga iti Bet-sitta, nagtultuloy nga agturong iti Zerera, agingga iti wayaway ti Abel-mehola iti sibay ti Tabbat.”—Uk 7:17-22.
Kabayatanna, dagiti lallaki ti Neftali, Aser, ken Manases naayabanda nga agsangsangkamaysa tapno kamatenda ti Midian. Mainayon pay, adda dagiti mensahero a naibaon iti Efraim tapno kamakamenda dagiti agtaltalaw a Midianita. Nagtungpal dagiti Efraimita ket naalada ti dandanum ti Bet-bara ken ti Jordan. Kinautibo ken pinapatayda met ti dua a prinsipe dagiti Midianita a da Oreb ken Zeeb. Nupay kasta, idi nagsasarakda kada Gideon, dagiti Efraimita “sipipinget a pinadasda ti makiriri kenkuana,” ta saanna nga inayaban ida a tumulong idi damo. Ngem ni Gideon, babaen ti sieemma a panangibatadna a bassit laeng ti naaramidanna no idilig iti naaramidanda a panangkautibo kada Oreb ken Zeeb, pinakalmana ti espirituda ket iti kasta naliklikan ti panagraranget.—Uk 7:23–8:3.
Ni Gideon ken ti 300 a lallaki a naikuyog kenkuana, nupay nabannogdan, bimmallasiwda iti Jordan ket intultuloyda a kinamat da Zeba ken Zalmunna, ti ar-ari ti Midian, ken dagiti lallaki a naikuyog kadakuada. Iti dalanna, nagkiddaw iti taraon kadagiti lallaki ti Succot, ngem nagkitakit dagiti prinsipe ti Succot a mangipaay iti tulong, a kinunada: “Adda kadin ita imam dagiti dakulap ni Zeba ken ni Zalmunna tapno ti buyotmo kasapulan a maipaayan iti tinapay?” Saan met a pinatgan dagiti lallaki ti Penuel ti kiddaw ni Gideon.—Uk 8:4-9.
Idi dimteng idiay Carcor a nagpakarsuan dagiti rimmaut, nga agarup 15,000 laengen a lallaki, kinabil ni Gideon ti pakarso bayat a di nakasagana ti buyot dagiti kabusor. Nagtalaw da Zeba ken Zalmunna. Madagdagus a kimmamat ni Gideon ket nakautibona ida. Kanayonanna pay, “pinagpigergerna ti intero a pakarso.”—Uk 8:10-12.
Bayat ti panagsublina manipud pannakirupak, kinautibo ni Gideon ti maysa nga agtutubo a lalaki manipud Succot ket inammona kenkuana ti nagnagan dagiti prinsipe ken lallakay ti siudad. Ket babaen kadagiti sisiitan ken siitan sinursuruan wenno pinagnakem ni Gideon dagiti lallakay ti Succot, kas panangtungpalna iti immunan a sinaona idi saanda a pinatgan ti kiddawna a taraon. Kas impakdaarnan, rinugpo met ni Gideon ti torre ti Penuel ket pinatayna dagiti lallaki iti dayta a siudad gapu ta saanda a timmulong a mangipaay iti taraon kadagiti lallaki a kaduana.—Uk 8:13-17.
Kalpasan daytoy, binilin ni Gideon ti inauna nga anakna a ni Jeter a papatayenna da Zeba ken Zalmunna, ta pinatayda ti kakabsat ni Gideon, ti annak ni inana. Yantangay agtutubo pay laeng, nagbuteng ni Jeter a mangpapatay iti ar-ari a Midianita. Ngarud, gapu ta kinarit da Zeba ken Zalmunna nga isu a mismo ti mangaramid iti dayta, pinapatay ida ni Gideon.—Uk 8:18-21.
Naaramid ti Efod. Dagiti siyayaman nga Israelita kiniddawda ken Gideon a pagbalinenna ti pamiliana kas agturay a dinastia. Nupay kasta, binigbig ni Gideon a ni Jehova ti nainkalintegan nga Ari ti Israel ket ngarud saanna a pinatgan ti kiddawda. Idin insingasingna nga itedda ti al-alahas a balitok a nasamsamda iti gubat, ket dagiti laeng aritos ti agong aggataden iti 1,700 a siklo iti balitok ($218,365). Kalpasanna nangaramid ni Gideon iti efod manipud kadagiti naited a samsam, nga impabuya wenno impakitana dayta idiay Ofra. Ngem ti intero nga Israel nangrugi a mangaramid iti ‘imoral a pannakidenna’ gapu iti efod, a nagbalin pay dayta a silo ken Gideon ken iti sangakabbalayanna. Iti kasta, nupay awan duadua nga umiso ti motibo ti tignayna, ti efod ti nakaigapuan ti isisiasi ti atensionda manipud iti pudno a santuario nga intuding ni Jehova—ti tabernakulo. Napaay dagiti panagregget ni Gideon, a nangibunga iti banag a maikaniwas iti pinanggepna.—Uk 8:22-27; kitaenyo ti EFOD, I.
Natay Kas Maysa a Naanamongan a Saksi. Naan-anay a pannakaispal ti impagteng ni Jehova babaen ken Gideon agsipud ta awanen ti kanayonan pay a pannakasinga kabayatan ti 40 a tawen a panagakemna kas ukom. Naaddaan ni Gideon iti adu nga assawa, a babaen kadakuada naaddaan iti 70 nga annak. Kalpasan ti ipapatay ni Gideon iti naan-anay a kinalakayna, natnag manen ti Israel iti panagdaydayaw ken Baal. Kanayonanna pay, ni Abimelec a putot ni Gideon iti kamalalana, maysa a babai a taga Siquem, pinatayna ti dadduma nga annak ni Gideon. Ni laeng Jotam nga inaudian ti nakalisi.—Uk 8:28–9:5; kitaenyo ti ABIMELEC Num. 4; OFRA Num. 3.
Ti pammati ni Gideon, iti laksid ti nakaro nga ibubusor, ket maikari a madakamat kas karaman iti ‘nakadakdakkel nga ulep dagiti saksi.’ (Heb 11:32; 12:1) Kanayonanna pay, mapagulidanan ti kinaemmana, ket napakuyogan daytoy iti kinaannad. Nabatad a nasayaat ti kinaannad ni Gideon ken saan koma a maibilang a gapu dayta iti kinaawan pammatina, ta uray naminsan saan a pulos natubngar gapu iti kinaannadna. Kanayonanna pay, kas impasimudaag ti Salmo 83, ti pannakaabak ti Midian idi kaaldawan ni Gideon mangipaay iti naimpadtuan a padron maipapan iti um-umayen a pannakadadael dagiti amin a bumusbusor ken Jehova, a babaen iti dayta itan-oknanto ti naganna ken alangonenna ti kinasoberanona.—Idiligyo ti Isa 9:4; 10:26.