SEBADA

[Heb., seʽo·rahʹ; Gr., kri·theʹ].

Napateg a bukel iti pamilia ti Hordeum, maimulmula iti adu a lugar kadagidi nagkauna a tiempo agingga ita. Maysa kadagiti napateg a produkto a nakasagana nga agpaay kadagiti Israelita iti Naikari a Daga, ket dayta a rehion nagtultuloy a “maysa a daga dagiti trigo ken sebada” agingga itoy nga aldaw.​—De 8:8.

Ti Hebreo a nagan ti sebada (seʽo·rahʹ) ket mainaig iti sao maipaay iti “buok” (se·ʽarʹ) ken mangiladawan kadagiti atiddog a naingpis a dutdot wenno ibo nga isu ti nagpaiduma a pannakabarbas ti dawa ti sebada. Nakatibtibker dayta a mula, a maanduranna ti tikag ken makapagbiag iti nadumaduma a klima ngem iti aniaman a sabali pay a bukbukel. No nakadakkelen, agtayag dayta iti agarup 1 m (3 pie) a kangato, nga ak-akaba ti bulbulongna ngem iti bulbulong ti trigo.

Naitampok unay ti panagani iti sebada iti dramatiko a paspasamak iti libro ti Ruth. Ti panagmula iti sebada idiay Israel ket bayat ti bulan ti Bul (Oktubre-Nobiembre) no nangrugin nga agtinnag ti nasapa a tudtudo ken mabalinen nga araduen ti daga. (Isa 28:24, 25) Naparpardas a matangkenan ti sebada ngem iti trigo (Ex 9:31, 32), ket ti panagani mangrugi iti nasapa a paset ti primavera bayat ti bulan ti Nisan (Marso-Abril), a mangrugi iti nadagaang a Ginget Jordan ken agpangato kadagiti kalalainganna ti klimana a lugar agingga a dumanon kadagiti nangato a lantag ti bambantay iti daya ti Jordan iti bulan ti Ziv (Abril-Mayo). Ngarud ti panagani iti sebada ket pagilasinan iti maysa a piho a tiempo iti tawen (Ru 1:22; 2Sm 21:9), ket ti panangrugina kagiddan ti tiempo ti Paskua, ta ti binettek nga inlili ti padi iti maika-16 nga aldaw ti Nisan isu ti umuna a bungbunga ti sebada.​—Le 23:10, 11.

Naibilang ti sebada a nababbaba ti pategna ngem iti trigo, a kakatlo laeng ti pateg ti trigo iti sirmata ni Juan iti Apocalipsis 6:6. Kadawyan ken naruay dayta ta mausar pay idi a pagpakan kadagiti kabalio ni Solomon (1Ar 4:28), nga uray iti agdama a tiempo maar-aramat pay laeng a kasta. Nagiling tapno agbalin nga arina ken naaramid a tinapay, a masansan a nagbukel a tinapay ti pormana (2Ar 4:42; Eze 4:12; Jn 6:9, 13), ken no dadduma nailaok iti sabsabali pay a bukel.​—Eze 4:9.

Nupay di pagduaduaan a masansan a dagiti napanglaw ti ad-adda a mangus-usar iti dayta gapu iti nababbaba a gatadna, awan ti pasimudaag a ti sebada ket inumsi dagiti Israelita, uray pay dagidiay makabael a gumatang iti trigo. Gapuna, nairaman dayta kadagiti pagtaraon a maikanatad a maidiaya iti bunggoy ni Ari David idi nakasangpetdan idiay Galaad bayat ti tiempo ti iyaalsa ni Absalom. (2Sm 17:27-29) Ni Solomon nangipaay ken Hiram iti sebada a 20,000 a cor a sukat (4,400 kl; 125,000 bu), agraman ti kasta met laeng a kaadu ti trigo, ken nakaad-adu a lana ken arak kas abasto dagiti adipen ti ari ti Tiro a mangisagsagana kadagiti materiales ti templo. (2Cr 2:10, 15) Ni Ari Jotam ti Juda nangkalikagum iti impuesto iti ari ti Ammon a pakairamanan ti sebada a 10,000 a cor a sukat (2,200 kl; 62,500 bu). (2Cr 27:5) Dagiti lallaki a mangikagkagumaan a mangliklik iti ipapatay iti im-ima ti mananggudas a ni Ismael idi narban ti Jerusalem impasiguradoda ken Ismael nga addaanda iti “nalmeng a gamgameng idiay tay-ak, trigo ken sebada ken lana ken diro.”​—Jer 41:8.

Nupay kasta, ti sebada ket gagangay ken nanumo idi a taraon, ken kunaen ti sumagmamano a komentarista a dagitoy a kasasaad mainaig iti sebada ket naiparangarang iti nakita a “maysa a nagbukel a tinapay a sebada” iti tagtagainep ti Midianita ken mangisimbolo iti nanumo a buyot ni Gideon.​—Uk 7:13, 14.

Nagbayad ni Oseas iti 15 a kapisi ti pirak (no siklo, $33) ken maysa ket kagudua a homer a sukat (330 L; 300 a namaga a qt) ti sebada tapno bawyenna ti nakikamalala nga asawana a ni Gomer (Os 1:3; 3:1, 2), gatad nga ibilang ti sumagmamano a komentarista a katupag ti gatad ti maysa nga adipen, 30 a siklo a pirak ($66). (Ex 21:32) No ti maysa a lalaki atapenna a nakaaramid ti asawana iti pannakikamalala, ti kalikaguman ti Linteg a “daton ti panagimon” ket apagkapullo ti maysa nga efa (2.2 L; 2 a namaga a qt) a sebada nga arina. (Nu 5:14, 15) Ti sebada ket naaramat met idi a pagrukodan, ta ti legal a pangikeddeng iti pateg ti talon ket ti kaadu ti bin-i a maimula iti dayta.​—Le 27:16.