Sisusungdo a Panangitandudo iti Naipaltiing a Sao ti Dios
“Nagpanawanmi dagiti mailimlimed a bambanag nga ibain, a saan a magmagna a sisisikap, wenno lalaokan ti sao ti Dios.” —2 CORINTO 4:2.
1. (a) Ania ti kasapulan tapno maitungpal ti trabaho a nailanad iti Mateo 24:14 ken 28:19, 20? (b) Kasano kasaknap a naipablaak ti Biblia kadagiti pagsasao dagiti tattao idi nangrugi ti maudi nga al-aldaw?
ITI naindaklan a padtona maipapan iti panawen ti kaaddana kas ari ken ti panungpalan ti daan a sistema ti bambanag, impakauna ni Jesu-Kristo: “Daytoy naimbag a damag ti pagarian maikaskasabanto iti isuamin a mapagnaedan a daga a maipaay a pangsaksi kadagiti isuamin a nasnasion; ket iti kasta umayton ti panungpalan.” Binilinna met dagiti pasurotna: “Mangaramidkayo kadagiti adalan a tattao iti isuamin a nasnasion, . . . nga isursuroyo kadakuada a tungpalenda dagiti isuamin a bambanag nga imbilinko kadakayo.” (Mateo 24:14; 28:19, 20) Ti kaitungpalan dagita a padto ramanenna ti dakkel a trabaho iti panangipatarus ken panangimaldit iti Biblia, panangisuro kadagiti tattao iti kaipapananna, ken panangtulong kadakuada a mangyaplikar iti dayta iti biagda. Anian a pribilehio ti makiraman iti kasta a trabaho! Idi 1914 naipablaaken ti Biblia wenno ti dadduma a pasetna iti 570 a pagsasao. Ngem manipud idin ginasut pay a pagsasao ken nakaad-adu a dialekto ti nainayon, ket iti adu a pagsasao saan la a maymaysa a patarus ti naaramid.a
2. Ania a nadumaduma a motibo ti nangimpluensia iti gapuanan dagiti agipatpatarus ken agipabpablaak iti Biblia?
2 Maysa a karit iti asinoman a managipatarus ti panangipatarus iti material a naisurat iti maysa a pagsasao tapno maawatan dagidiay sabali ti pagsasaoda no mabasa ken mangngegda. Dagiti dadduma a managipatarus iti Biblia sipapanunotda unay a Sao ti Dios ti ipatpatarusda. Dagiti dadduma makayawanda laeng iti akademiko a karit ti proyekto. Mabalin a maysa laeng a napateg a tawid iti kultura ti pangibilanganda iti linaon ti Biblia. Para kadagiti dadduma, relihion ti negosioda, ket paset ti pagsapulanda ti panangipablaak iti libro nga addaan iti naganda kas managipatarus wenno manangipablaak. Ti motiboda nalawag nga impluensiaanna ti pamay-anda nga agipatarus.
3. Kasano ti panangmatmat ti New World Bible Translation Committee iti trabahona?
3 Makapainteres daytoy a komento ti New World Bible Translation Committee: “Ti panangipatarus iti Nasantuan a Kasuratan kaipapananna ti panangipaawat iti pampanunot ken sasao ni Jehova a Dios iti sabali a pagsasao . . . Serioso a banag dayta. Dagiti nagipatarus iti daytoy a gapuanan, nga agbuteng ken mangipatpateg iti Nadibinuan nga Autor ti Nasantuan a Kasuratan, mariknada ti naisangsangayan a pagrebbenganda Kenkuana a mangyallatiw a siuumiso inggat’ mabalin iti pampanunot ken sasaona. Mariknada met ti pagrebbenganda kadagiti managsukisok nga agbasa nga agpannuray iti patarus ti naipaltiing a Sao ti Kangatuan a Dios maipaay iti agnanayon a pannakaisalakanda. Buyogen ti kasta a pannakarikna iti nadagsen a pagrebbengan nga iti las-ud ti adu a tawen inaramid daytoy a komite dagiti dedikado a lallaki ti New World Translation of the Holy Scriptures.” Panggep ti komite ti maaddaan iti patarus ti Biblia a nalawag ken nalaka a maawatan ken nangsurot a siiinget iti orihinal a Hebreo ken Griego a mangipaay iti pundasion ti agtultuloy nga irarang-ay iti umiso a pannakaammo.
Ania ti Napasamak iti Nagan ti Dios?
4. Kasano kapateg ti nagan ti Dios iti Biblia?
4 Ti maysa kadagiti kangrunaan a panggep ti Biblia isu ti panangtulong kadagiti tattao a mangammo iti pudno a Dios. (Exodo 20:2-7; 34:1-7; Isaias 52:6) Insuro ni Jesu-Kristo dagiti pasurotna nga ikararagda a “masantipikar,” maibilang koma a sagrado, wenno mamatmatan a nasantuan, ti nagan ni Amana. (Mateo 6:9) Pinailanad ti Dios ti personal a naganna iti Biblia iti nasurok a 7,000 a daras. Kayatna a maammuan dagiti tattao dayta a nagan ken dagiti galad Daydiay makinnagan iti dayta.—Malakias 1:11.
5. Kasano ti panangiparang dagiti nadumaduma a managipatarus iti nagan ti Dios?
5 Adu a managipatarus iti Biblia ti nangipakita iti napasnek a panagraem iti nagan ti Dios ket awan panagbalbaliw nga inusarda dayta iti patarusda. Yahweh ti inaramat dagiti dadduma a managipatarus. Dagiti dadduma nangpilida iti porma ti nagan ti Dios a mayanatup iti pagsasaoda ngem kaskasdi a nalawag a mayataday iti agparang iti teksto a Hebreo, nalabit ti porma a pagaammo unay gapu ta nabayagen a maar-aramat. Inaramat ti New World Translation of the Holy Scriptures ti Jehova iti 7,210 a daras iti mismo a tekstona.
6. (a) Kadagiti kallabes a tawen, ania ti inaramid dagiti agipatpatarus iti nagan ti Dios? (b) Kasano kasaknap daytoy nga aramid?
6 Kadagiti napalpalabas a tawen, nupay pinagtalinaed dagiti managipatarus iti Biblia ti nagan ti didiosen dagiti pagano a kas kada Baal ken Moloc, sumansansan nga ik-ikkatenda ti personal a nagan ti pudno a Dios kadagiti patarusda iti naipaltiing a Saona. (Exodo 3:15; Jeremias 32:35) Kadagiti teksto a kas ti Mateo 6:9 ken Juan 17:6, 26, ti nasaknap pannakaiwarasna a bersion nga Albaniano impaulogna ti Griego a sasao para iti “ti naganmo” (kayatna a sawen, ti nagan ti Dios) kas “sika,” a kas man la awan nagan a nadakamat kadagita a teksto. Iti Salmo 83:18, inikkat ti The New English Bible ken Today’s English Version ti personal a nagan ti Dios ken ti aniaman a panangtukoy iti kinapudno nga adda nagan ti Dios. Nupay nagparang ti nagan ti Dios kadagiti nadadaan a patarus ti Hebreo a Kasuratan iti kaaduan a pagsasao, dagiti baro a patarus masansan nga ikkatenda wenno dakamatenda dayta iti notasion iti pingir. Kasta ti naaramid iti Ingles, kasta met iti adu a pagsasao iti Europa, Africa, Sud America, India, ken kadagiti isla ti Pacifico.
7. (a) Ania ti ar-aramiden dagiti agipatpatarus iti dadduma a Biblia iti Africa iti nagan ti Dios? (b) Kasano ti panagriknayo iti dayta?
7 Saan la a kasta ti ar-aramiden dagiti managipatarus iti Biblia iti dadduma a pagsasao iti Africa. Imbes a sukatanda laeng ti nagan ti Dios iti Nainkasuratan a titulo, kas iti Dios wenno Apo, inayonda dagiti nagan a naala kadagiti lokal a narelihiosuan a pammati. Iti The New Testament and Psalms in Zulu (1986 a bersion), ti titulo a Dios (uNkulunkulu) ket naaramat a kasukat ti personal a nagan (uMvelinqangi) nga iti pannakaawat dagiti Zulu tumukoy iti ‘natan-ok a kapuonan a mapagdaydayawan babaen kadagiti kapuonan a tattao.’ Impadamag ti maysa nga artikulo iti magasin a The Bible Translator, nga Oktubre 1992, nga idi isagsaganada ti Biblia a Chichewa a maawagan iti Buku Loyera, inaramat dagiti nagipatarus ti Chauta kas personal a nagan a kasukat ti Jehova. Inlawlawag ti artikulo a ni Chauta isu “ti Dios a nariingan ken dinaydayawda.” Kaskasdi, adu kadagitoy a tattao ti agdaydayaw met kadagiti patienda nga espiritu dagiti natay. Pudno aya a no umararaw dagiti tattao iti “Kangatuan,” aniaman a nagan nga aramatenda para iti “Kangatuan” ket umiso a katupag ti personal a nagan a Jehova, uray pay ania ti nairaman iti panagdayawda? Nalawag a saan! (Isaias 42:8; 1 Corinto 10:20) Ti panangsukat iti personal a nagan ti Dios iti banag a mangipapati kadagiti tattao a pudno ti tradisional a pammatida dina matulongan ida nga umadani iti pudno a Dios.
8. Apay a saan a nakeltay ti panggep ti Dios a maipakaammo ti naganna?
8 Amin daytoy dina binaliwan wenno kineltay ti panggep ni Jehova a maipakaammo ti naganna. Kadagiti pagsasao iti Europa, Africa, America, Oriente, ken kadagiti isla iti taaw, adu pay laeng ti Biblia a nangaramat iti nagan ti Dios. Adda met nasurok a 5,400,000 a Saksi ni Jehova iti 233 a pagilian ken teritoria nga iti pakabuklan mangbusbusbos iti nasurok a maysa a bilion nga oras kada tawen iti panangipakaammo kadagiti sabsabali iti nagan ken panggep ti pudno a Dios. Agimalmaldit ken agiwarwarasda kadagiti Biblia—dagidiay nagaramat iti nagan ti Dios—kadagiti pagsasao nga us-usaren ti agarup 3,600,000,000 iti populasion ti daga, a pakairamanan ti Ingles, Insik, Ruso, Español, Portugues, Pranses, ken Olandes. Agimalmalditda met kadagiti katulongan iti panagadal iti Biblia kadagiti pagsasao nga ammo ti kaaduan iti populasion ti daga. Din agbayag agtignayto ti Dios a mismo iti wagas a mangtungpal a naan-anay iti sasaona a dagiti nasion ‘maammuandanto nga [isu] ni Jehova.’—Ezequiel 38:23.
No ti Personal a Pammati Impluensiaanna ti Panagipatarus
9. Kasano nga ipakita ti Biblia ti nadagsen a pagrebbengan dagidiay agus-usar iti Sao ti Dios?
9 Nadagsen a pagrebbengan ti naipabaklay kadagidiay agipatpatarus iti Sao ti Dios ken kadagidiay mangisursuro iti dayta. Kinuna ni apostol Pablo maipanggep iti ministeriona ken iti ministerio dagiti kakaduana: “Nagpanawanmi dagiti mailimlimed a bambanag nga ibain, a saan a magmagna a sisisikap, wenno lalaokan ti sao ti Dios, no di ket babaen ti panangiparangarang iti kinapudno nga irekrekomendami ti bagbagimi iti tunggal natauan a konsiensia iti imatang ti Dios.” (2 Corinto 4:2) Ti pananglaok kaipapananna ti panangperdi babaen ti panangigampor iti banag a naiduma wenno nakapkapuy. Ni apostol Pablo ket saan a kas kadagiti di matalek a pastor ti Israel idi kaaldawan ni Jeremias a tinubngar ni Jehova gapu ta dagiti bukodda a kapanunotan ti inkasabada imbes a ti imbaga ti Dios. (Jeremias 23:16, 22) Ngem ania ti napasamak iti moderno a panawen?
10. (a) Kasano a dagiti motibo malaksid iti kinasungdo iti Dios inimpluensiaanna dagiti dadduma a managipatarus iti moderno a panawen? (b) Ania a posision ti di maiparbeng nga ak-akmenda?
10 Idi Gubat Sangalubongan II, nakikooperar ti maysa a komite dagiti teologo ken pastor iti gobierno a Nazi idiay Alemania a nangiruar iti rebisado a “Baro a Tulag” a nangikkat iti amin a paborable a panangtukoy kadagiti Judio ken amin a mangipasimudaag iti Judio a kapuonan ni Jesu-Kristo. Iti di pay unay nabayag, sabali ti inaramid dagiti nagipatarus iti The New Testament and Psalms: An Inclusive Version, nga inkagumaanda nga ikkaten amin a mangipasimudaag a dagiti Judio ti manungsungbat iti pannakatay ni Kristo. Impagarup met dagidiay a managipatarus a naragragsak dagiti agbasa a maka-babbai no maawagan ti Dios, saan a kas Ama, no di ket kas Ama-Ina ken no maawagan ni Jesus, saan a kas Anak [a lalaki] ti Dios (Son of God), no di ket kas Anakna (Child). (Mateo 11:27) Iti panangaramidda iti dayta, inikkatda ti prinsipio a panagpasakup dagiti babbai kadagiti assawada ken ti panagtulnog ti annak kadagiti dadakkelda. (Colosas 3:18, 20) Nalawag a saan a tinulad dagiti nangaramid kadagita a patarus ti determinasion ni apostol Pablo a di ‘manglaok iti sao ti Dios.’ Linipatanda ti akem ti managipatarus, nga innalada ti posision ti autor, a nangaramidda kadagiti libro a nanggundaway iti reputasion ti Biblia kas pamay-an tapno maitandudo dagiti bukodda a kapanunotan.
11. Kasano a kontraen ti sursuro ti Kakristianuan ti kuna ti Biblia maipapan iti kararua ken ipapatay?
11 Kadawyanna nga isursuro dagiti iglesia ti Kakristianuan a ti kararua ti tao ket espiritu, a panawanna ti bagi no pumusay, ken saan a matay. Iti kasupadina, nalawag a kuna dagiti nadadaan a patarus ti Biblia iti kaaduan a pagsasao nga agpada a karkararua dagiti tattao ken animal, ken matay ti kararua. (Genesis 12:5; 36:6; Numeros 31:28; Santiago 5:20) Nakaibabainan dayta dagiti klero.
12. Kasano a liblibegen ti dadduma a baro a bersion dagiti pamunganayan a kinapudno iti Biblia?
12 Liblibegen ita ti dadduma a barbaro a bersion dagitoy a kinapudno. Kasano? Likliklikanda laeng ti direkta a panangipatarus iti Hebreo a nombre a neʹphesh (kararua) iti dadduma a teksto. Iti Genesis 2:7, mabalin nga ibagada a ti immuna a tao “nangrugi nga agbiag” (imbes a “nagbalin a kararua a sibibiag”). Wenno mabalin nga awaganda iti “parsua” imbes a “kararua” dagiti animal. (Genesis 1:21) Kadagiti teksto a kas ti Ezequiel 18:4, 20, ibagada a matay “ti tao” wenno “ti indibidual” (imbes a “ti kararua”). Mabalin a nainkalintegan iti managipatarus ti kakasta a panangipaulog. Ngem kasano kadakkel ti tulong a maipaayda iti napasnek nga agbirbirok iti kinapudno a naikondisionen ti panunotna kadagiti di nainkasuratan a sursuro ti Kakristianuan?b
13. Kasano nga inlimed ti dadduma a bersion ti Biblia ti panggep ti Dios maipapan iti daga?
13 Iti panangikagumaanda a mangsuporta iti pammatida a mapan amin a naimbag a tattao idiay langit, dagiti managipatarus—wenno dagiti teologo a mangrepaso iti gapuananda—mabalin nga ikagumaanda met nga ilimed ti kuna ti Biblia a panggep ti Dios iti daga. Iti Salmo 37:11, kuna ti adu a bersion a dagiti napakumbaba tagikuaendanto ti “daga” wenno “land” iti Ingles. Ti sao (nga ʼeʹrets) a naaramat iti teksto a Hebreo ket mabalin nga ipatarus kas “land” iti Ingles. Ngem, saan la a kasta ti inaramid ti Today’s English Version (a nakaibatayan dagiti patarus iti adu a dadduma pay a pagsasao). Nupay impatarus daytoy a bersion ti Griego a sao a ge kas “daga” (earth) iti 17 a daras iti Ebanghelio ni Mateo, iti Mateo 5:5 sinuktanna ti “daga” (earth) iti sasao nga “ti inkari ti Dios.” Natural a langit ti panunoten dagiti kameng ti iglesia. Nailinged kadakuada ti kinapudno nga, iti Sermonna iti Bantay, kinuna ni Jesu-Kristo a dagiti naalumamay ti kaririknada, naemma, wenno napakumbaba a tattao “tawidendanto ti daga.”
14. Ania nga inaagum a motibo ti agminar iti dadduma a bersion ti Biblia?
14 Ti pannakaaramat dagiti balikas iti dadduma a patarus ti Kasuratan ket nalawag a nairanta a tumulong kadagiti manangaskasaba a maaddaan iti dakdakkel a sueldo. Pudno a kuna ti Biblia: “Ti mangmangged maikari kadagiti tangdanna.” (1 Timoteo 5:18) Ngem iti 1 Timoteo 5:17, nga agkuna a dagiti panglakayen a nasayaat ti panangidauloda “maibilangda koma a maikari iti mamindua a dayaw,” kuarta laeng ti dayaw nga ipagarup ti dadduma kadakuada a maiparbeng a dakamaten. (Idiligyo ti 1 Pedro 5:2.) Gapuna, kuna ti The New English Bible a dagitoy a panglakayen “rebbeng a maibilangda a maikari iti doble a sueldo,” ket kuna ti Contemporary English Version a “maikarida a mabayadan iti mamindua.”
Sisusungdo a Panangitandudo iti Sao ti Dios
15. Kasanotay a maikeddeng no ania a patarus ti Biblia ti aramatentayo?
15 Ania ti kayat a sawen amin daytoy iti tunggal agbasa iti Biblia ken kadagidiay agus-usar iti Biblia a mangisuro kadagiti sabsabali? Iti kaaduan kadagiti pagsasao a sapasap a maus-usar, nasursurok ngem maysa a patarus ti Biblia ti mabalin a pagpilian. Tingitingenyo a naimbag ti Biblia a pilienyo nga usaren. (Proverbio 19:8) No saan a napudno ti maysa a patarus maipapan iti kinasiasino ti Dios a mismo—nga inikkatna ti naganna iti naipaltiing a Saona uray pay ania ti makagapu—saan ngata a binaliwan met dagiti nagipatarus ti dadduma pay a paset ti teksto ti Biblia? No pagduaduaanyo ti kinaumiso ti maysa a patarus, idiligyo dayta kadagiti nadadaan a patarus. No mangisursurokayo iti Sao ti Dios, usarenyo dagiti bersion a nangsurot a naimbag iti adda iti orihinal a Hebreo ken Griego a teksto.
16. Kasano a maipakita ti tunggal maysa kadatayo ti kinasungdo iti panangaramattayo iti naipaltiing a Sao ti Dios?
16 Nasungdo koma ti tunggal maysa kadatayo iti Sao ti Dios. Maaramidtay dayta babaen ti panangammo iti linaonna nga, aginggat’ mabalin, iwayaantayo a basaen nga inaldaw ti Biblia. (Salmo 1:1-3) Maaramidtay dayta babaen ti panagbiag a mayannurot iti ibagbagana, panagsursuro a mangusar kadagiti prinsipio ken pagulidanan a linaonna kas pangibatayan iti panangaramid kadagiti umiso a pangngeddeng. (Roma 12:2; Hebreo 5:14) Maipakitatayo a nasungdotayo a manangitandudo iti Sao ti Dios babaen ti sireregta a panangikasaba iti dayta kadagiti sabsabali. Maaramidtay met dayta kas mannursuro babaen ti naannad a panangusar iti Biblia, a ditay tiritiren wenno nayonan ti ibagbagana tapno mayataday kadagiti kapanunotantayo. (2 Timoteo 2:15) Mapasamakto a di bumurong ti impakauna ti Dios. Isu ket nasungdo iti panangtungpal iti Saona. Sapay koma ta sisusungdo nga itandudotay dayta.
[Dagiti Footnote]
a Sigun iti United Bible Societies, iti 1997 agdagupen iti 2,167 ti pagsasao ken dialekto a nakaipablaakan ti Biblia, intero man wenno ti dadduma a pasetna. Mairaman iti daytoy a bilang dagiti adu a dialekto ti dadduma a pagsasao.
b Naipamaysa daytoy a panangsalaysay kadagiti pagsasao a makabalin a mamagminar iti daytoy nga isyu ngem kinaykayat dagiti managipatarus a di aramiden dayta. Iti dadduma a pagsasao, limitado unay ti maaramidan dagiti managipatarus gapu iti bokabulario a mabalin nga aramaten. Gapuna, kuna dagiti napudno a relihioso a mannursuro a nupay nadumaduma a sao ti inaramat ti nagipatarus wenno uray no nagaramat iti termino nga adda di nainkasuratan nga ipasimudaagna, ti termino a neʹphesh iti orihinal a pagsasao ket agaplikar nga agpadpada kadagiti tattao ken animal ken irepresentarna ti banag nga umang-anges, mangmangan, ken matay.
Malagipyo Kadi?
◻ Aniada a motibo ti nangimpluensia iti gapuanan dagiti agipatpatarus iti Biblia iti moderno a panawen?
◻ Apay a dagiti maar-aramid iti moderno a panagipatarus saanda a makeltay ti panggep ti Dios maipapan iti naganna?
◻ Kasano a liblibegen ti dadduma a patarus dagiti kinapudno iti Biblia maipapan iti kararua, ipapatay, ken ti daga?
◻ Kadagiti ania a pamay-an a maipakitatayo a sisusungdo nga itantandudotayo ti Sao ti Dios?
[Ladawan iti panid 16]
Ania a patarus ti Biblia ti usarenyo?