Napateg a Pasamak Kadagidiay Mangipatpateg iti Sao ti Dios

Idi 1998, adda napateg a pasamak para iti amin a mangipatpateg iti Sao ti Dios. Iti dayta a tawen, naimaldit ti maika-100 a milion a kopia ti “New World Translation of the Holy Scriptures.” Maysa ngarud daytan kadagiti kasaknapan ti pannakaiwarasna a Biblia a naaramid iti daytoy a siglo!

NAKASKASDAAW daytoy a gapuanan nangnangruna ta idi kairuruarna, kasta unay ti pannakababalaw daytoy a patarus. Ngem saan la a nakapagtalinaed no di pay ket nagsaknap, a nakadanon kadagiti minilion a pagtaengan​—ken puspuso​—iti intero a lubong! Naggapuan daytoy naisangsangayan a patarus? Asinot’ adda iti likudan daytoy? Ken kasano a mabalin a magunggonaankayo iti panangusaryo iti daytoy?

Apay a Masapul ti Baro a Patarus?

Iti nasurok a sangagasut a tawenen, nakaiwaras kadagiti Biblia ti Watch Tower Bible and Tract Society, ti legal nga ahensia a mangibagi kadagiti Saksi ni Jehova. Ngem apay a nautob dagiti Saksi ni Jehova a masapul a mangaramidda iti baro a bersion ti Sao ti Dios? Kastoy ti kuna ti So Many Versions? a libro da Sakae Kubo ken Walter Specht: “Awan ti patarus iti Biblia a makuna nga isu ti ultimo. Dagiti patarus masapul a makiagpangda iti panagrang-ay ti panagadal iti Biblia ken kadagiti panagbaliw ti pagsasao.”

Iti daytoy a siglo, dakkel ti rinang-ayan ti pannakaawat iti Hebreo, Griego, ken Aramaico​—dagiti pagsasao a nausar iti damo a pannakaisurat ti Biblia. Adda met dagiti nasarakan a manuskrito ti Biblia a nadadaan ken mas umiso no idilig kadagidiay inusar dagiti immun-una a nagipatarus iti Biblia. No kasta, mas umiso ti pannakaipatarus ti Sao ti Dios ita ngem iti napalpalabas a panawen! Adda ngarud naimbag a rason a nabukel ti New World Bible Translation Committee a mangipatarus iti Biblia kadagiti moderno-aldaw a pagsasao.

Idi 1950, naipablaak ti Ingles a bersion ti New World Translation of the Christian Greek Scriptures. Ti mismo a paulona ket natured a panagpaiduma iti kannawidan ken dina sinurot ti kunkunada a ti Biblia ket buklen ti “Daan” ken “Baro” a tulag. Iti simmaganad a dekada, napasempaset a naipablaak ti dadduma a benneg ti Hebreo a Kasuratan. Idi 1961, naipablaak kas maysa a tomo ti kompleto nga Ingles a Biblia.

Asino ti nagipatarus iti daytoy nagpaiduma a Biblia? Kinuna Ti Pagwanawanan a Setiembre 15, 1950: “Tinarigagayan dagiti mangbukel iti komite dagiti managipatarus . . . a mailimed ti kinasiasinoda, ket dida kayat a maipablaak ti naganda bayat a sibibiagda wenno uray nataydan. Ti panggep ti patarus ket tapno maitan-ok ti nagan ti sibibiag, pudno a Dios.” Indagadag ti dadduma a kritiko a saan a rumbeng a seriosuen dayta a patarus yantangay gapuanan dayta dagiti agdadamo, ngem di immanamong ti dadduma iti kasta a di nainkalintegan a takder. Kastoy ti insurat ni Alan S. Duthie: “No ammotayo no siasino ti nangipatarus wenno nangipablaak iti maysa a patarus ti Biblia, dayta kadi ti pakaibatayan no nasayaat wenno madi ti pannakaipatarusna? Saan a dayta a mismo. Kasayaatan latta no masukimat dagiti benneg ti kada patarus a mismo.”a

Dagiti Naisangsangayan a Pasetna

Natakuatan ti minilion a nakabasa iti New World Translation a saan laeng a nalaka a matarusan no di pay ket talaga nga umiso dayta. Inaramat dagiti nagipatarus iti dayta dagiti kasayaatan a teksto nga adda iti orihinal a pagsasao a Hebreo, Aramaico, ken Griego.b Napalalo met ti annadda a nangipatarus a literal aginggat’ mabalin iti nagkauna teksto, ngem iti sasao a nalaka a matarusan. Iti kasta, pinadayawan ti dadduma nga eskolar daytoy a patarus gapu iti kinatarnaw ken kinahustona. Kas pagarigan, kinuna ti Enero 1963 nga Andover Newton Quarterly: “Ti pannakaipatarus ti Baro a Tulag ket pammaneknek ti kaadda iti dayta nga organisasion dagiti eskolar a kualipikado a mangtaming a nainsiriban kadagiti adu a parikut iti panangipatarus iti Biblia.”

Dagiti managipatarus linuktanda ti baro a pannakaawat iti Biblia. Nagbalin a nakalawlawag dagiti teksto ti Biblia a narigat idi a matarusan. Kas pagarigan, ti mamagpanunot a teksto iti Mateo 5:3, “nagasat dagiti napanglaw iti espiritu” (King James Version), ket naipatarus iti pamay-an a nalaklaka a maawatan: “Naragsak dagidiay sipapanunot iti naespirituan a kasapulanda.” Agtutunos met ti panangipatarus ti New World Translation kadagiti kangrunaan a termino. Kas pagarigan, ti Griego a sao a psy·kheʹ, ket naipatarus a “kararua” iti amin a nagparanganna. Kas resultana, nalaka a maawatan dagiti managbasa a ti kararua ket saan nga imortal kas isursuro dagiti relihion!​—Mateo 2:20; Marcos 3:4; Lucas 6:9; 17:33.

Panangisubli iti Nagan ti Dios

Ti pannakaisubli ti nagan ti Dios, a Jehova, ti maysa a kangrunaan a nakaidumaan ti New World Translation. Kadagiti nagkauna a kopia ti Biblia a Hebreo, nairepresentar ti nagan ti Dios iti uppat a konsonante a mabalin a maipatarus a literal kas YHWH wenno JHVH. Iti laengen maaw-awagan Daan a Tulag, agparang daytoy naisangsangayan a nagan iti agarup 7,000 a daras. (Exodo 3:15; Salmo 83:18) Nalawag a kayat ti Namarsua kadatayo a maammuan ken usaren dagiti managdayawna dayta a nagan!

Nupay kasta, insardeng nga inusar dagiti Judio ti nagan ti Dios gapu iti inaanito a panagamak. Kalpasan ti ipapatay dagiti apostol ni Jesus, sinukatan dagiti para kopia iti Griego a Kasuratan ti personal a nagan ti Dios kadagiti Griego a sasao a Kyʹri·os (Apo) wenno The·osʹ (Dios). Nakalkaldaang ta tinaginayon dagiti moderno a managipatarus daytoy mangibabain iti Dios a tradision, nga inikkatda ti nagan ti Dios iti kaaduan a Biblia ken ilibakda pay nga adda nagan ti Dios. Kas pagarigan, kastoy ti sasao ni Jesus iti Juan 17:6: “Imparangarangko ti naganmo.” Nupay kasta, kastoy ti panangipatarus ti Today’s English Version: “Impakaammoka.”

Ikalintegan ti dadduma nga eskolar a naikkat ti nagan ti Dios gapu ta di ammo ti umiso a pannakaibalikasna. Nupay kasta, dagiti pagaammo a nagan iti Biblia kas iti Jeremias, Isaias, ken Jesus ket naipatarus iti amin a pagparanganda iti wagas a kaarngi la bassit ti orihinal a pannakaibalikasda iti Hebreo. Yantangay Jehova ti maawat a pannakaipatarus ti nagan ti Dios ​—ken pamiliar iti adu a tattao​—saan a nainkalintegan ti di panangusar iti dayta.

Situtured nga inusar ti New World Bible Translation Committee ti nagan a Jehova agpadpada iti Hebreo ken Griego a paset ti Kasuratan. Kasakbayanda, naaramat dayta kadagiti patarus dagiti immun-una a misionero para kadagiti taga Central America, Sud Pacifico, ken iti Dumaya. Ngem ti kasta a panangusar iti nagan ti Dios ket saan la a gapu ta makapainteres nga adalen. Maam-ammotayo ti kinasiasino ti Dios no ammotayo ti naganna. (Exodo 34:6, 7) Imparegta ti New World Translation ti panangusar iti nagan ti Dios kadagiti minilion a managbasa!

Panangdanon Kadagiti Tattao a Di Makabasa iti Ingles

Iti baet ti 1963 ken 1989, magun-odanen ti kompleto wenno dadduma a paset ti New World Translation iti sangapulo a kanayonan a pagsasao. Nupay kasta, natrabaho ti panagipatarus, a dadduma ti agpaut iti 20 a tawen wenno nasursurok pay. Isu nga idi 1989, nabuangay ti Translation Services Department iti sangalubongan a hedkuarter dagiti Saksi ni Jehova. Iti panangimaton ti Writing Committee ti Bagi Manarawidwid, panggep daytoy a departamento a papartaken ti pannakaipatarus ti Biblia. Napartuat ti maysa a pamay-an ti panagipatarus a kombinasion ti pananganalisar kadagiti sao iti Biblia ken ti teknolohia ti kompiuter. Kasanot’ panagandar daytoy a sistema?

Apaman nga inanamongan ti Writing Committee ti pannakaipatarus ti Biblia iti maysa a pagsasao, mangdutok daytoy iti sumagmamano a dedikado a Kristiano a mangbukel iti grupo dagiti managipatarus. Ad-adda a makapataudda iti balanse a patarus no agtrabahoda kas maysa a grupo imbes a maymaysa laeng ti mangtrabaho. (Idiligyo ti Proverbio 11:14.) Kaaduanna, adda kapadasan ti tunggal kameng ti grupo iti panangipatarus kadagiti publikasion ti Sosiedad. Masanay ngarud ti grupo kadagiti pagannurotan ti panagipatarus iti Biblia ken iti panangusar kadagiti naisangsangayan a napartuat a programa ti kompiuter. Saan a kabaelan ti kompiuter ti mismo a trabaho a panagipatarus, ngem maipaayna iti grupo dagiti kasapulanda a napateg nga impormasion ken tumulong kadakuada a mangirekord kadagiti nadesisionanda a sasao.

Adda dua a paset iti pannakaipatarus ti Biblia. Iti umuna, maited kadagiti managipatarus ti listaan dagiti sao ken ebkas a nausar iti Ingles a New World Translation. Magrupo dagiti agkakanaig a sao nga Ingles, kas iti “atone,” “atonement,” ken “propitiation,” tapno makapagannad dagiti managipatarus iti nadumaduma a kaipapananda. Mangaramidda iti listaan dagiti katupagda iti lokal a pagsasao. Ngem no maminsan, mabalin a marigatan ti managipatarus a mangipaulog iti maysa a bersikulo. Ti computer research system ipaayna iti managipatarus ti impormasion mainaig kadagiti Griego ken Hebreo a termino ken makapagsukimat kadagiti publikasion ti Watch Tower.

Iti maikadua a paset ti proyekto, automatiko a maikabil iti teksto ti Biblia dagiti napili a lokal a termino. Iti kastoy a pamay-an, ad-adda nga umiso ken agtutunos ti patarus. Nupay kasta, narigat a matarusan ti teksto a resulta ti “search and replace” a pamay-an ti kompiuter. Dakkel a trabaho ti panangurnos ken panangatur iti sasao kadagiti bersikulo ti Biblia tapno nasayud a basaen.

Talaga a napaneknekan nga epektibo daytoy a sistema ti panagipatarus. Maysa a grupo ti nakaipatarus iti intero a Hebreo a Kasuratan iti dua laeng a tawen. Idiligyo daytoy iti maysa a grupo a nagipatarus iti umarngi a pagsasao nga awan ti tulong ti kompiuter. Nairingpasda kalpasan ti 16 a tawen. Iti agdama, naimalditen ti Kristiano a Griego a Kasuratan iti 18 a kanayonan a pagsasao sipud idi 1989. Magun-oden ti kompleto wenno dadduma a paset ti New World Translation iti 34 a pagsasao. Addaan ngarud dagiti nasurok nga 80 porsiento kadagiti Saksi ni Jehova iti Kristiano a Griego a Kasuratan iti bukodda a pagsasao.

Impadamag ti United Bible Societies a kadagiti 6,500 a pagsasao iti intero a lubong, magun-odan dagiti paset ti Biblia iti 2,212 laeng a pagsasao.c Ngarud, agarup 100 a managipatarus ti madama a mangipatpatarus iti New World Translation ti Hebreo a Kasuratan iti 11 a pagsasao, ken ti Griego a Kasuratan iti 8 a pagsasao. Pagayatan ti Dios a “maisalakan koma dagiti amin a kita ti tattao ken dumtengda iti umiso a pannakaammo iti kinapudno.” (1 Timoteo 2:4) Sigurado nga agtultuloy a dakkel ti maaramidan ti New World Translation iti daytoy a banag.

No kasta, pagrag-oantayo ti napateg a pasamak a pannakaimaldit daytoy a patarus iti 100 a milion a kopia, ket ikararagtayo a minilionto pay ti maimaldit iti masanguanan. Paregtaendakayo a sukimatenyo a mismo dayta. Magustuanyonto dagiti adu a nagpaiduma a bennegna: nalawag a pannakaimalditna, dagiti paulo iti ngato ti tunggal panid, ti indese a tumulong iti panangsapul kadagiti pamiliar a bersikulo, dagiti detalyado a mapa, ken ti makapainteres nga apendise. Kangrunaanna, makapagtalekkayo a ti mismo a sasao ti Dios ti siuumiso a mayallatiw kadakayo bayat a basaenyo daytoy a Biblia iti pagsasaoyo.

[Dagiti Footnote]

[Blurb iti panid 29]

“Ti pannakaipatarus ti Baro a Tulag ket pammaneknek ti kaadda iti dayta nga organisasion dagiti eskolar a kualipikado a mangtaming a nainsiriban kadagiti adu a parikut iti panangipatarus iti Biblia.”​—ANDOVER NEWTON QUARTERLY, ENERO 1963

[Blurb iti panid 30]

“Dagiti patarus masapul a makiagpangda iti panagrang-ay ti panagadal iti Biblia ken kadagiti panagbaliw ti pagsasao”

[Kahon/Ladawan iti panid 31]

PINADAYAWAN DAGITI ESKOLAR TI NEW WORLD TRANSLATION

ITI suratna a napetsaan iti Disiembre 8, 1950, kastoy ti kinuna ni Edgar J. Goodspeed, ti nangipatarus iti Griego a “Baro a Tulag” iti An American Translation, maipapan iti New World Translation of the Christian Greek Scriptures: “Interesadoak iti trabahoyo a panagmisionero, ken iti sangalubongan a kasaknapna, ken magustuak unay ti nawaya, prangka, ken nalawag a patarus. Ipakitana ti nakaad-adu a nasayaat a maadal, ket mapaneknekak dayta.”

Insurat ti eskolar iti Hebreo ken Griego a ni Alexander Thomson: “Pudno nga aramid dagiti nalalaing ken masirib nga eskolar daytoy a patarus, nga inkagumaanda a pinaruar ti talaga a kaipapanan ti Griego a teksto a kabaelan nga iyebkas ti pagsasao nga Ingles.”​—The Differentiator, Abril 1952, panid 52-7.

Idi 1989, kastoy ti kinuna ni Propesor Benjamin Kedar, eskolar iti Hebreo idiay Israel: “Iti panagsirarakko iti pagsasao a mainaig iti Hebreo a Biblia ken dagiti patarus, masansan nga agkonsultaak iti Ingles nga edision ti pagaammo kas New World Translation. Iti panangaramidko iti kasta, maulit-ulit a mapasingkedak nga iyanninaw daytoy a patarus ti napudno a panagregget a mangipaulog iti eksakto a kaipapanan ti teksto aginggat’ mabalin.”