Kapitulo 21—Sangalubongan a Kinatalged iti Sidong ti “Prinsipe ti Kappia”
Ti Minuyongan ti Eden Naisublin—iti Intero a Daga
1. (a) Iti ania a kaipapanan a ti minuyongan ti Eden ket maisublinto, ket apay a saannanto a saknapan laeng ti limitado a disso iti globo? (b) Ania ti ipamatmat dagiti sasao ni Jesus iti managdakdakes?
TI MINUYONGAN ti Eden ket “maysa a paraiso ti ragsak,” ket iti dayta a pannakaawat daytanto ti maisubli. (Genesis 2:8, Douay Version) Ti orihinal a Paraiso ti nangsaklaw ti limitado laeng a disso iti globo. Ngem pinanggep ni Jehova a dagiti beddengna ti maidanondanto iti ruar, iti aglawlaw, babaen ti dumakdakkel a natauan a pamilia agingga a ti Paraiso ket abbungotannanto ti intero a daga ket kawesannanto dayta iti makaay-ayo a natural a kinapintas. (Genesis 1:26-28; 2:8, 9, 15) Dagiti naasi a sasao ni Jesus iti daydiay managdakdakes a natay iti sibayna idiay Kalbario ti nangipasiguro iti tao nga isunto ti mapagungar inton ti pannakaisubli ti Paraiso ket madamanton, ket makitananto ti makaay-ayo a panagbalbaliw iti naindagaan a kasasaad. (Lucas 23:43) Anianto ti langa ti naisubli a sangalubongan a Paraiso? Kasano a daytanto ti naiduma manipud iti orihinal a minuyongan ti Eden?
2. (a) Ania ti adda idiay orihinal a minuyongan ti Eden nga agkurangto manipud iti dayta sangalubongan a Paraiso? (b) Apay a nainkalintegan a dinto suoten ti Dios ti sangatauan babaen ti maymaysa a kayo?
2 Kadagiti makaay-ayo unay a padto kadagiti nadayag a bambanag a mapaspasungad la unay, adda makitkitatayo a banag nga agkurang manipud iti naisublin, intero a daga a daga a Paraiso. Ania dayta? Dayta “ti kayo ti pannakaammo ti naimbag ken dakes” nga adda idi “idiay tengnga ti minuyongan.” (Genesis 2:17; 3:3) Nalawag a daytoy ket maysa laeng a kayo. Rasonable kadi a panunoten nga idiay tengnga ti naisubli, intero a daga a minuyongan ti Eden rebbeng nga adda ti kasta a maymaysa a kayo nga addaanto met ti nadiosan a panangiparit? Saan. Kasapulan dayta ti aglaplapusanan a panagdaliasat a maipaay kadagiti tattao kadagiti amin a suli ti daga tapno mapan iti disso ti kasta a kayo idiay Makintengnga a Daya tapno mangan iti bunga dayta iti panagsukir iti Kangatuan a Dios.
3. Anianto pay ti awan manipud iti dayta naisubli a Paraiso?
3 Mainayon pay, awanto met iti dayta a disso ti maysa nga “agsasao” nga uleg a mangawis kadagidiay umasideg iti kayo a mangala iti makaay-ayo a bungana a maipaay iti naan-anay a panangsukir kadagiti bilbilin ti Dios. Ket awanto ti di makita a managdakdakes nga espiritu a mangiturturong iti uleg ket pagparangenna nga isu ti agsasao ken allukoyenna ti kumitkita nga umalsa a maibusor iti Dios babaen ti panangsurot iti maysa kurso ti panagsukir iti Namarsua, nga addaan kadagiti makapapatay a pagtungpalanna.
4. Apay a ni Satanas a Diablo ket awanto bayat ti Sangaribo a Tawen a Panagturay ti “Prinsipe ti Kappia”?
4 Saan, ti di makita nga espiritu a parsua nga adda iti likudan ti “agsasao” nga uleg sadiay minuyongan ti Eden ket awanton bayat ti Milenio a Panagturay ti “Prinsipe ti Kappia,” ni Kristo Jesus. Dayta a managdakdakes, a ni Satanas a Diablo, ti maikabilton iti naan-anay a pannakalapped kalpasan ti Armagedon. Ibaga kadatayo ti Apocalipsis 20:2, 3 a ti “Prinsipe ti Kappia” tiliwennanto “ti kadaanan nga uleg, nga isu ti Diablo ken Satanas,” ket ibaludnanto ken igarangugongna iti abut a mangliwengliweng iti sangaribo a tawen.
Ti Pudpudno a Talna ken Talged iti Naisublin a Paraiso
5. Iti naisublin a Paraiso, apay nga agsaknapton ti pudpudno a talna ken talged iti intero a daga?
5 Anian a talna ken talged ti sumaruno! Awanton ti impluensia ken panangdominar ni Satanas iti sangatauan kas “ti agturay ti lubong”! (Juan 14:30) Babaen ti pannakaigarangugongto metten dagiti demonio a buybuyot ni Satanas, iti kamaudiananna nawayawayaanto metten iti isuamin a kita ti espiritismo, okultismo, ken mahika negra—wen, ti tunggal langa iti demonismo, a karurod unay ni Jehova.—Deuteronimio 18:10-12.
6, 7. (a) Apay a dagiti an-animal didanto agbalin a peggad kadagiti tattao? (b) Ania a padto maipapan iti daytoy ti addaanto ti literal a kaitungpalanna?
6 Ti an-animal a sangaparsuaan saandanton a mangdangran wenno agbalin nga aniaman a peggad kadagiti agtataeng iti naisublin a Paraiso. Isublinton ti Dios kadagiti nababbaba a parsua ti aniaman a napukaw a panagbuteng iti tao. Gapuna mabalintayton a sapulen dagiti makaay-ayo a pannakailadawan dagiti biag dagiti animal a naibalabala idiay Isaias 11:6-9 a maaddaan iti literal a kaitungpalanna bayat ti Milenio a Panagturay ti “Prinsipe ti Kappia”:
7 “Ket ti lobo makipagnaedto iti kordero, ket ti leopardo makikaiddanto iti urbon a kalding, ket ti urbon ti baka ken ti urbon ti leon ken ti napalukmeg agkakaiddadanto; ket ti maysa nga ubing a bassit idalannanto ida. Ti baka ken ti uso agarabdanto; dagiti urbonda agkakaiddadanto. Ket ti leon manganto iti garami a kas ti baka a lalaki ket ti ubing nga agsuso agay-ayamto iti abut ti uleg; ket ti kapuspusot nga ubing ikautnanto ti imana iti rukib ti karasaen. Didanto mangranggas wenno mangdadael iti amin a bantayko a nasantuan; ta ti daga mapnonto iti pannakaammo ken ni Jehova, a kasla dagiti dandanum saknapanda ti baybay.”
8. Aniat’ kaipapanan ti propetiko a sao a ti “tapuk isunto” ti taraon ti uleg?
8 Agbalin nga awan panagtutunos iti Dios nga ipaltiingna ti kasta a padto a maaddaan laeng iti naespirituan a kaipapananna ket saanto a maisarming dagita a bambanag iti aktual a naindagaan a panagbiag. Umas-asping, kunaen ti Isaias 65:25 kadatayo: “Ti lobo ken ti kordero aglanglangdanto nga agarab, ket ti leon manganto iti garami a kas iti baka; ket ti tapuk isunto ti kanen ti uleg.” Ipampamatmat kadi daytoy ti pannakaikisap ti pamilia ti uleg manipud iti nailubongan a minuyongan ti Eden? Saan, ti naimpadtuan a sao a ti taraonto ti uleg ket “isunto ti tapuk” kaipapananna a dagiti kamkameng ti pamilia a reptilia ti nikaanoman saandanton a mangted ti aniaman a peggad iti biag ken ti naimbag a salun-at dagiti natauan a parparsua. Bigbigendanton ti sangatauan kas appoda nga addaan panagturay iti isuamin nga aggaraw ditoy rabaw ti daga, kas iti kaso ni Adan idiay minuyongan ti Eden idi ninagananna amin dagiti an-animal nga awan panagbutengna.—Genesis 2:19, 20; Hosea 2:18.
9, 10. Aniat’ impadto ti Salmo 65 ken Isaias 25:6 maipapan iti daga iti sidong ti panagturay ti “Prinsipe ti Kappia”?
9 Ti kinapintas ken kinaaglaplapusanan dayta nga intero a daga a minuyongan ti Eden lab-awanna ti pampanunotentayo. Ngem ti Biblia ikkannatayo ti propetiko a pannakailadawan dayta idiay maika-65 a salmo, a daytat’ naiturong iti Dios. Iti pasetna, kunaen daytoy a salmo: “Sika sarungkaram ti daga, ket bisibisam; pabaknangem unay. Ti karayan ti Dios napno iti danum. Ipaayam ida iti bukel, intono nasaganamon a kasta ti daga.” Awanton dagiti tikag, imbes ketdi, “aglaplapusanan nga arbis”! (Salmo 65:1, 9-13) Addanto met aglaplapusanan a taraon nga agpaay kadagiti isuamin nga agnaed iti daga.
10 Daytoy a panaglaplapusanan ti naipadto met idiay Isaias 25:6: “Ket iti daytoy bantay ni Jehova dagiti buybuyot agaramidto kadagiti amin nga inilin-ili iti maysa a rambak dagiti nalukmeg a banag, maysa a rambak dagiti ar-arak iti rabaw dagiti aributed.” Dagiti agnanaed iti naisubli a Paraiso mangandanto kadagiti nalukmeg a bambanag a mangparagsak ti puso ken paraniagenna ti rupa. Uminumdanto ti arak, a nabaakan kadagiti aributed ken nasagat, nga isut’ mangparagsak iti puspusoda. (Salmo 104:14, 15) Awanton ti kinakirang ti taraon iti sidong ti Milenio a Panagturay ti “Prinsipe ti Kappia”! Imbes ketdi, addanto ti “kinaruay.”—Salmo 72:16.
Panagbalbaliw iti Pagsasao ken iti Panniempo
11. Ania a panagbalbaliw ti pagsasao ti mapasamakto, ket kasanonto ti panangapektar daytoy iti sangatauan?
11 Ti intero a daga a Paraiso agsagabanto pay aya manipud iti kinagulo dagiti adu a pagsasao? Saan, agsipud ta ti “Prinsipe ti Kappia” ti masasao met kas ti “Mannakabalin a Dios.” (Isaias 9:6) Gapuna kabaelannanto a balbaliwan ti kinagulo ti pagsasao a nangrugi idiay Torre ti Babel. (Genesis 11:6-9) Anianto ti agbalin a maymaysa a pagsasao dagiti amin a naindagaan nga annak ti “Agnanayon nga Ama”? Isunto met laeng aya daydiay orihinal a pagsasao ti immuna nga Adan, ti pagsasao nga impaay ni Jehova kenkuana? Mabalbalin. Nupay kasta, amin dagiti lapped iti pagsasao ket mapunasdanton. Mabalinyonton ti agdaliasat iti uray sadino ken makisao kadagiti tattao. Matarusanyonto ida ket matarusandakayto met. Addanton maymaysa a pagsasao ti sangatauan, ket maiyanatupto metten a mapaadda ti intero a Biblia iti dayta a pagsasao. (Idiligyo ti Sofonias 3:9.) Iti dayta a pagsasao ti intero a daga mapunnonton ti pannakaammo ken ni Jehova “kas dagiti dandanum saknapanda ti baybay.”—Isaias 11:9.
12. Kasano a matungpalto ti Zacarias 14:9?
12 Iti kasta matungpalton dagiti sasao ti Zacarias 14:9: “Iti daydiay nga aldaw ni Jehova maymaysanto, ket ti naganna maymaysa.” Ninto laeng Jehova ti maidaydayaw kas ti maymaysa a pudno a Dios. Iti “dayta nga aldaw” ti Pagarian ni Jehova babaen ti “Prinsipe ti Kappia,” ipanayagton ti Dios ti eksakto a pannakaibalikas ti naganna. Iti kasta addanton maymaysa a pannakaibalikas ti tunggal maysa ditoy daga iti dayta nasantuan a nagan. Ti naganna agbalinto a maymaysa.
13. Apay a ti panniempo, ti angin, ken dagiti allon didanto agbalin a peggad kadagiti agtaeng iti daga?
13 No anianto ti panniempona ken ti panagbalbaliw ti aglawlaw sadiay ket maysa met a banag nga adda a paginteresan unay dagidiay agur-uray iti sangalubongan a Paraiso ti “Prinsipe ti Kappia.” Maysa a banag ti sigurado: Ti intero a daga mapagbalinton a makaay-ayo a lugar a pagtaengan. Dayta a Paraiso ti nikaanoman saanton a riribuken dagiti makadadael a bagio, alipugpog, ken dagiti aluyo. Ti angin, dagiti dalluyon, ken ti panniempo agtulnogdanto amin iti “Prinsipe ti Kappia.” (Marcos 4:37-41) Ti sangalubongan a minuyongan ti Eden addaanton ti naan-anay a panangtimbeng ti panniempo. Ti intero a daga mapapintaston iti maysa a paraiso ti ragsak, a sadiayto ti naragsak a pribilehio ti sangatauan a pagtaengan a sitatalged agingga iti tiempo nga awan inggana.
14, 15. (a) Ania a kari a nailanad idiay Apocalipsis 21:3, 4 ti matungpalto? (b) Kasano a ti tabernakulo ti Dios addanto kadagiti tattao? (c) Ania a kita dagiti lulua ti mapunaston iti agnanayon?
14 Ngarud awanton ti aniaman a rason a maipaay iti aniaman a lulua ti ladingit! Ipasiguro kadatayo ti naimpadtuan a Sao ni Jehova: “Ti tabernakulo ti Dios adda kadagiti tattao, ket isu makipagnaedto kadakuada, ket isudanto dagiti tattaona. Ket ti Dios met laeng addanto kadakuada a Diosda. Ket punasennanto ti amin a lulua kadagiti matada, ket awanton ni patay, awanto metten ti sasaibbek wenno sangsangit wenno rigrigat.”—Apocalipsis 21:3, 4.
15 Dagiti langlangit ti trono ti Dios, ket ti daga isut’ pagbatayan ti saksakana. (Isaias 66:1) Gapuna ti Dios di makapagtaeng a literal ditoy daga. Ngem isunto ti makipagtaeng iti sangatauan. Bayat ti Sangaribo a Tawen a Panagturay, ni Jehova makipagtaengto iti sangatauan iti makailadawan wenno simboliko a pamay-an babaen ti naipadayag nga Anakna, ni Jesu-Kristo. Anian a maiyanatup a ti kaadda ni Jehova ket irepresentar ti “Prinsipe ti Kappiana”! Ipalagip daytoy dagiti sasao ti Isaias 7:14 maipapan iti nagan nga agaplikar iti Mesias—nga Immanuel. Dayta a nagan kaipapananna “Ti Dios adda kadatayo.” (Mateo 1:23) Anian a makaparagsak a, babaen iti Anakna a dungdungoen, ti Dios “makipagtaengto” iti sangatauan! Ket dagiti lua ti ragsak ti mabalin nga agarubosto kadagiti matmatatayo bayat a makitkitatayo dagiti nakaskasdaaw a datdatlag nga aramidento daytoy a “Mannakabalin a Dios,” nangnangruna inton dagiti natay nga ing-ingungotentayo ket agsublidanton iti biag babaen iti panagungar iti Naparaisuan a kasasaad. (Aramid 24:15) Dagita a milagro ti nakaskasdaawto a pammaneknek a ti Dios ket adda iti sangatauan ket punasennanton amin dagiti makapaladingit a lulua manipud kadagiti matmatatayo iti agnanayonen.
Ti Nagpintas a Disso iti Awan Inggana nga Uniberso
16. Kasapulan pay aya nga aguray ti panagungar dagiti natay agingga a maisaknap ti Paraiso iti intero a globo? Ilawlawagyo.
16 Naibaga iti immuna nga Adan no kasano ti panangirugina ti proyekto a panangidanon ti Paraiso manipud mismo sadiay minuyongan ti Eden. Ti pannakairingpas dayta orihinal a panggep a panangidanon iti dayta iti intero a daga ti matungpalton. Ngem kasapulan aya nga agurayto pay ti panagungar dagiti natay agingga ti Paraiso ket naidanonen iti intero a globo? Saan. Kas pangarigan, dagidiay nagsublin iti nasapa a panagungar mapagungardanton kadagiti paset ti daga nga ayan dagiti nakalasat iti Armagedon ken napagbalindan dagita a luglugar a paraiso. Ket bayat nga agtultuloy ti panagungar nga en heneral ti sangatauan, dagitoy a Paraiso a luglugar ti maisaknapto aginggana nga agsasabetdan a mangporma iti sangalubongan a Paraiso.
17. Ania a panangiladawan ti naited maipapan iti sangalubongan a Paraiso?
17 Ti Paraiso nga umay ket lab-awannanto amin dagiti makaay-ayo a parke wenno minuyongan nga adda itatta. Siraraniag, ti intero a daga ti pumusaksakto kas maysa a natalna a paraiso, maysa a mangay-ayo saanto laeng nga iti mata dagiti tattao no di ket uray pay ti mata iti Namarsua. Daytanto ti sangalubongan a minuyongan ti Eden a naarkosan kadagiti mulmula ken kaykayo—a nagsayaat a buybuyaen ken mangpataud kadagiti taraon a mangsustento ti biag dagiti parparsua iti kinaperpekto. Ti daga agtalinaedto nga agnanayon a maysa a napintas a disso iti isuamin nga awan beddengna ken awan inggana nga uniberso ni Jehova. Ket ti intero a napagkaykaysa a sangatauan addaandanto ti agnanayon nga obligasion ken pribilehio a mangsalimetmet iti daga kas maysa a napintas a disso.
18. Kasanotay nga ammo nga amin, lallaki ken babbai, agtaengdanto a sitatalna kas agkakabsat a lallaki ken babbai?
18 Amin a kamkameng daytoy nadiosan a natauan a pamilia agtaengdanton a sangsangkamaysa a sitatalna kas agkakabsat a lallaki ken babbai iti isuamin a kinadalus, ta aktualmente agbalindanton nga annak ti “Agnanayon nga Ama,” ti “Prinsipe ti Kappia.” Gapuna awanton dagiti natangsit a panangdominar iti biang dagiti lallaki kadagiti babbai, dagiti kakabsatda a babbai. Ngem dagiti nagbalinen a perpekto a babbai ket isudanto dagiti kas pinanggep ni Jehova a Dios, kas ti pinanggepna ken Eva nga agbalin a “katulongan” ti perpekto nga asawana, ni Adan.—Genesis 2:18; kitaenyo met ti 1 Pedro 3:7.
19. Ti Paraiso a daga mangidatagto ti ania a buya kadagiti agtaeng iti di makita a langlangit?
19 Ti buya nga iparangto ngarud ti naparaisuan a daga a napunno kadagiti perpekto a lallaki ken babbai kadagidiay adda kadagiti di makitkita a langlangit ti natantan-ok ken ad-adda a makaay-ayo ngem ti langa ti daga idi umuna a naparsua dayta, nga idi “dagiti bitbituen ti agsapa nagdaniwda a sangsangkamaysa, ken amin dagiti annak a lallaki ti Dios dimmir-ida gapu iti rag-o.” (Job 38:7) Kalpasanna ti kangatuan a Dios, ni Jehova, naan-anayton a naalangon kas Daydiay ti nadayag a panggepna pulos a dinton maatiw. Amin a dayaw agpaay kenkuana!