No Kasanokayo a Maaddaan iti Gagayyem
“NASAYAATEN NO ADDA MAYSA A GAYYEM ITI UNOS TI PANAGBIAG; NARIGAT A MAKABIROK ITI DUA; NGANNGANI IMPOSIBLE A MAKABIROK ITI TALLO.”—Henry Brooks Adams.
IPASIMUDAAG dagita a sasao a manmano dagiti pudno a gayyem. Dagiti malmaldaangan unay a tattao nga agsapsapul iti gagayyem ti masansan a pakangngegan kadagiti komento a kas iti “Awan ti maasitgak,” “Awan ti mapagpiarak,” wenno “Ti asok ti kasingedan a gayyemko.”
Maysa a karit ti mangirugi ken mangtaginayon iti napaut a panaggayyem. Maysa a surbey ti nangipalgak nga “idiay Estados Unidos, 25 porsiento kadagiti adulto ti agsagsagaba iti ‘nakaro a kinaliday’ ken . . . idiay Francia, kagudua iti populasion ti nakapasar iti nakaro a pannakaiputong.” Ti panagraira ti organisasion a maseknan iti panag-date, ti panagsaknap ti chat room (panagsasarita babaen ti kompiuter), ken ti panagadu ti pakaammo iti periodiko manipud kadagidiay agsapsapul iti katakunaynayda ket mangipasimudaag a kayat ti tao ti makilangen iti padana tao.
Saan la a ti panunot ti tao ti apektaran ti kinaliday no di pay ket ti pisikal a salun-atna, kuna ni Dr. David Weeks, maysa a neuropsychologist. “Nagadu ti pasientek a makuna a naladingit gapu ta madandanagan ken malmaldaanganda. Addada panagnaig ti nakaro a leddaang ken nakaro a liday.”
Umad-adu ti agbibiag nga agsolsolo gapu iti diborsio ken pannakawarawara ti pamilia. Sigun iti maysa a surbey idiay Britania, agarup 30 porsiento iti populasion dayta a pagilian ti agbiagto nga agsolsolo iti rugrugi ti maika-21 a siglo.
Impakpakauna ti naipaltiing a Kasuratan nga agraira ti espiritu ti panagimbubukod “kadagiti maudi nga al-aldaw.” (2 Timoteo 3:1-5) Agparang nga ad-adda a maseknan ti adu a tattao kadagiti material a sanikua, kas iti balay wenno kotse, wenno iti panggedanda ngem iti pannakigayyem iti padada a tao. Napaliiw ti autor a ni Anthony Storr: “Naipamaysa ti atensionda iti trabaho imbes nga iti asawa ken annakda.”
DI MAGATADAN DAGITI PUDNO A GAYYEM
Dakkel ti epekto ti kalidad ti pannakigayyemyo iti kalidad ti biagyo. Masansan a naladingit dagidiay bagida la ti ammoda agsipud ta awan ti gayyem a pangiranudanda kadagiti sanikua wenno kapanunotanda. Pudno ti sasao ni Jesu-Kristo: “Ad-adu ti kinaragsak iti panangted ngem iti panangawat.” (Aramid 20:35) Kas panangulit iti daytoy a kinapudno, insurat ti Ingles a mannaniw a ni George Byron: “Masapul nga iranud ti asinoman ti rag-o a nasagrapna.”
Ania ti makunkuna a gayyem? Depinaren ti maysa a diksionario ti gayyem kas “maysa a nadekket iti padana gapu iti panangipateg wenno panagraem.” Ti pudno a gayyem ket makatulong a mangiturong iti pampanunotyo kadagiti naimbag a bambanag. Paregtaen ken pabilgennakayo iti tiempo ti panagkasapulan. Makipagrikna pay kadakayo. Kinuna ni Ari Solomon: “Ti pudno a kadua agayat iti isuamin a tiempo, ken ti kabsat a mayanak no adda rigat.” (Proverbio 17:17, NW) Nupay masansan a dumaan dagiti material a banag bayat ti panaglabas ti panawen, suminged ken lumagda ti pudno a panaggayyem.
Balakadan ti Kasuratan dagiti Kristiano a ‘palawaenda’ ti ayatda. (2 Corinto 6:13) Adda pagimbagan ti pannakigayyem iti sabsabali. Mabasatayo iti Eclesiastes 11:1, 2: “Ipalladawmo ta tinapaymo iti rabaw dagiti dandanum; ta isu masarakamto iti kalpasan dagiti adu nga al-aldaw. Itedmo ti sangkaapag kadagiti pito wen, uray kadagiti walo; ta dika ammo no anianto ti adda a dakes iti rabaw ti daga.” Kasano nga agaplikar daytoy a prinsipio iti panaggayyem? No adu ti gagayyemmo, dadduma kadakuada ti nalabit tumulong kenka no dumteng dagiti pakarigatan.
Makatulong kadakayo dagiti pudno a gayyem iti sabali pay a pamay-an. “Natalek dagiti panangdanar ti gayyem,” kuna ti Proverbio 27:6. Mabalin a padayawannakayo ti uray sino a tao. Ngem dagiti laeng pudno a gayyem ti pudpudno a mangisakit kadakayo, nga ipabigbigda ti dakkel a kamaliyo ket balakadandakayo iti naayat a wagas.—Proverbio 28:23.
Karaman dagiti nasingpet ken nasinged a gagayyem kadagiti manmano a sagut a makaipaay iti positibo nga impluensia kadakayo. Iti Aramid kapitulo 10, mabasatayo ti maysa a pagteng iti biag ti Romano nga opisial ti buyot a ni Cornelio, a pinakaammuan ti anghel a naipangag ti kararagna. Gapu ta segseggaanna ti isasarungkar ni apostol Pedro, “inayaban [ni Cornelio] a sangsangkamaysa dagiti kakabagianna ken dagiti nasinged a gagayyemna.” Nairaman dagitoy nasinged a gagayyem ni Cornelio kadagiti immuna a di nakugit a Gentil a nangipangag iti naimbag a damag ken napulotan iti nasantuan nga espiritu, nga addaan iti namnama a makipagturay ken Kristo iti Pagarian ti Dios. Anian a bendision kadagiti nasinged a gagayyem ni Cornelio!—Aramid 10:24, 44.
Ngem kasanokay a maaddaan kadagiti gagayyem? Mangipaay iti praktikal a balakad ti Biblia, a naglaon iti adu nga impormasion maipapan iti pannakigayyem. (Kitaenyo ti makimbaba a kahon.)
TI PAKASARAKANYO KADAGITI PUDNO A GAYYEM
Mainaig iti kongregasion Kristiano ti kasayaatan a pakasarakanyo kadagiti pudno a gayyem. Umuna iti amin, mabalinyo ti makigayyem ken Jehova, ti Namarsua ken nailangitan nga Amayo, ken ni Jesu-Kristo, ti Mangisalakan kadakayo. “Awan ti asinoman nga addaan dakdakkel nga ayat ngem iti daytoy, a ti maysa isukona ti kararuana maigapu kadagiti gagayyemna,” kinuna ni Jesus, nga iyaw-awisna ti pannakigayyemyo kenkuana. (Juan 15:13, 15) No makigayyemkayo ken Jehova ken ni Jesu-Kristo, makapagtalekkayo nga “awatendakayto kadagiti agnanayon a pagnaedan a disso.” Wen, kaipapananna ti biag nga agnanayon ti pannakigayyem ken Jehova ken ni Jesus.—Lucas 16:9; Juan 17:3.
Kasanoyo a matagiragsak ti nadungngo a pannakigayyemda? Nailanad iti Salmo 15 dagiti makalikaguman kadagidiay agtaeng iti tabernakulo ni Jehova kas maysa kadagiti gagayyemna. Luktanyo ti Bibliayo iti dayta a salmo, ket basaenyo ti lima a bersikulona. Mainayon pay, kinuna ni Jesu-Kristo: “Dakayo ti gagayyemko no aramidenyo ti ibilbilinko kadakayo.”—Juan 15:14.
Wen, no siaanep nga adalen ken iyaplikar dagiti instruksion manipud iti Sao ti Dios, ti Biblia, ipakpakitayo a kayatyo ti agbalin a gayyem ni Jehova ken ni Jesus. Tapno masagrap daytoy, masapul met a regular a tabunuanyo dagiti Nakristianuan a gimong, a pakangngegan iti pannakaammo ken ni Jehova a Dios. Ipamaysayo ti umimdeng ken Jehova, ket ad-adda a sumingedkayo kenkuana ken iti Anakna.
Maam-ammoyo met kadagiti gimong dagiti tattao a mangay-ayat ken Jehova ken mangiparparangarang kadagiti bungbunga ti espiritu—ayat, rag-o, talna, mabayag a panagitured, kinamanangngaasi, kinaimbag, pammati, kinaalumamay, ken panagteppel. (Galacia 5:22, 23) No desididokayo a maaddaan kadagiti gagayyem ken maliwliwa, tumabunokayo kadagiti Nakristianuan a gimong kada lawas. No aramidenyo dayta, ikabkabilyo ti bagiyo iti umiso a lugar ken iti umiso a tiempo tapno mapatanor ti napaut a pannakigayyem iti naparaburan nga ili ti Dios.
AGNANAYON NGA AGGAYYEM
Nagimbag a sagut manipud ken Jehova a Dios ti pudno a panaggayyem. Naggubuay dayta iti mismo a personalidad ken galadna. Gapu iti kinamanagayat ken kinaparaburna, pinunnona ti daga kadagiti nasaririt a parsua a mabalinyo a pakigayyeman. Makilangenkayo kadagiti pada a Kristiano. Paregtaenyo ida. Kaduaenyo ida a mangasaba. Regular a makipagkararag kadakuada ken ikararaganyo ida. Iti kasta, tultuladenyo ni Jehova ken ti Anakna, ni Jesu-Kristo.
Ti panaggayyem ket maysa a sagut a maipaay ken matagiragsak ti asinoman. Iti asidegen a masanguanan, gundawayyo ti maaddaan iti ad-adu pay a gagayyem. Mabalinyo a gayyemen ti minilion a sibibiag ita, agraman dagiti tattao idi a naginana ken patay nga agur-uray iti panagungar inton “awanton ni patay.” (Apocalipsis 21:4; Juan 5:28, 29) Ikagumaanyo ita ti agbalin a mannakigayyem, ken makigayyemkayo kadagidiay mangay-ayat ken Jehova. Itultuloyyo ti makigayyem ken Jehova a Dios ken ni Jesu-Kristo babaen ti panagimdeng iti naipaltiing a Sao ti Dios. Iti kasta, dikayto pulos agladingiten iti agnanayon.
[Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 22, 23]
INNEM NGA ADDANG TAPNO AGPAUT TI PANAGGAYYEM
1.AGBALINKAYO A GAYYEM. Naawagan ni Abraham a “gayyem ni Jehova” gapu iti di maisin a pammatina. (Santiago 2:23) Ngem adda pay sabali a makagapu. Kuna ti Biblia nga imparangarang ni Abraham ti pammategna iti Dios. (2 Cronicas 20:7) Nagtignay ket inyebkasna ti riknana ken Jehova. (Genesis 18:20-33) Wen, nasken dagiti tignay a mangpatalged iti panaggayyemyo. Kinuna ni Jesus: “Iyugaliyo ti panangted, ket dagiti tattao mangteddanto kadakayo.” (Lucas 6:38) Mabalin a ti maysa a pammaregta wenno tulong ti pangrugian ti naisangsangayan a panaggayyem. Naminsan a nakuna ti mannalaysay a ni Ralph Waldo Emerson: “Ti kakaisuna a pamay-an tapno maaddaan iti gayyem isu ti panagbalin mismo a gayyem.”
2. IWAYAANYO A PASINGEDEN TI PANAGGAYYEM. Tarigagayan ti kaaduan a tattao dagiti pagimbagan ti adda gayyemna. Ngem okupadoda unay tapno ipaayda ti kasapulan a tiempo. Iparegta ti Roma 12:15, 16 a makipagriknatayo iti ragsak ken balligi, iti ladingit ken pannakaupay, dagiti sabsabali. Kunana: “Makipagrag-okayo kadagiti tattao nga agrag-o; makipagsangitkayo kadagiti tattao nga agsangit. Panunotenyo dagiti sabsabali iti isu met laeng a pamay-an kas iti bagbagiyo.” Nupay okupado a tao ni Jesu-Kristo, kanayon nga adda tiempona kadagiti gagayyemna. (Marcos 6:31-34) Laglagipenyo: ti panaggayyem, a mayarig iti masetas, ket nasken a masibugan ken maaywanan tapno lumangto. Agkalikagum dayta iti tiempo.
3. AGIMDENGKAYO. Masansan a nalaklaka a makasarak iti gagayyem dagiti nalaing nga umimdeng. “Tunggal tao masapul a nasiglat koma maipapan iti panagdengngeg, nainayad maipapan iti panagsao,” kuna ni adalan a Santiago. (Santiago 1:19) No kapatangyo ti sabsabali, ipakitayo nga interesadokayo iti riknada. Paregtaenyo ida nga agestoria maipapan iti bagida. Dakay ti mangyun-una iti panangpadayaw kadakuada. (Roma 12:10) Iti kasta, kayatdakayto a kadua. No bukodanyo ti saritaan, wenno dakayo a kanayon ti bida, narigatkayto a makabirok iti tao a sidadaan nga umimdeng wenno maseknan iti rikrikna ken kasapulanyo.
4. MAMAKAWANKAYO. Naminsan a binagaan ni Jesus ni Pedro a nasken a sidadaan a mangpakawan “agingga iti mamimpitopulo ket pito.” (Mateo 18:21, 22) Nalaka la a palabsen ti pudno a gayyem dagiti babassit a kamali. Kas panangyilustrar: Saan a magustuan a kanen ti dadduma a tattao dagiti raspberry gapu iti babassit a bukelda. Nupay kasta, kadagiti makagusto iti daytoy a prutas dida madlaw dagiti bukel. Maipatpateg dagiti pudno a gayyem gapu kadagiti nasayaat a galadda; mapalabas dagiti babassit a kamalida. Bagbagaannatay ni Pablo: “Itultuloyyo nga anusan ti maysa ken maysa ken sibubulos a pakawanen ti maysa ken maysa.” (Colosas 3:13) Dagidiay ammoda ti mangpakawan mataginayonda ti gagayyemda.
5. RAEMENYO TI KALINTEGAN TI DADDUMA NGA AGMAYMAYSA. Adda tiempo a kasapulan ti amin ti agmaymaysa, agraman dagiti gayyemyo. Nainsiriban ti kuna ti Proverbio 25:17: “Ta sakam manmano koma ti kaaddana iti balay ti kaarrubam, di la ket ta mauma kenka, ket guraennaka.” Nainkalintegan ngarud koma ti kasansan ken kapaut ti panangbisita kadagiti gagayyem. Liklikan a bukodan ti gayyem, a mabalin a mangiturong iti panagimon. Naannad koma no mangyebkas kadagiti personal a pili wenno opinion. Tumulong daytoy iti makapabang-ar ken makaay-ayo a panaggayyem.
6. AGBALINKAYO A NAPARABUR. Mapalagda ti panaggayyem babaen ti kinaparabur. Imbalakad ni apostol Pablo ti panagbalin a “naparabur, sisasagana a mangiranud.” (1 Timoteo 6:18) Kas pagarigan, mangdakamatkayo kadagiti makaparegta a bambanag iti dadduma. (Proverbio 11:25) Kanayon koma a mangtedkay iti naimpusuan a komendasion ken pammabileg. No ipakitayo ti napudno nga interes iti pagsayaatan ti dadduma, sumingedda kadakayo. Panunoten no ania ti maaramidanyo para kadakuada imbes a no ania ti maaramidanda para kadakayo.