“Salimetmetam Dagiti Bilbilinko ket Agbiagka”

AGKABANNUAG daytoy a baro, nasaririt, “napintas ti pormana ken nalibnos ti langana.” Nagartem ken awan babainna ti asawa ti amona. Gapu ta pagesman ti babai ti baro, inaldaw a pinadasna a gargarien. “Napasamak nga itoy nga aldaw kas iti sabali pay nga al-aldaw isu simrek iti balay tapno aramidenna ti trabahona, ket ti asinoman kadagiti lallaki ti balay awan idi iti balay. Idin ginammatanna iti kawesna, a kunkunana: ‘Kaiddaennak!’” Ngem ni Jose, nga anak ni Jacob a patriarka, nabatina ti kawesna ket intarayanna ti asawa ni Potifar.​—Genesis 39:1-12, NW.

Pudno, saan nga amin ket umadayo iti makasulisog a situasion. Kas pagarigan, usigenyo ti agtutubo a lalaki nga adda iti lansangan iti rabii a nakita ni Solomon, ti ari ti nagkauna nga Israel. Apaman a ginargari ti dakes a babai, “dagus a simmurot kenkuana a kasla baka a maparti.”​—Proverbio 7:21, 22, New International Version.

Mabalakadan dagiti Kristiano nga ‘adaywanda ti pannakiabig.’ (1 Corinto 6:18) Insurat ni apostol Pablo iti agtutubo a Kristiano nga adalan a ni Timoteo: “Umadayoka kadagiti tarigagay a naikasigudan iti kinaagtutubo.” (2 Timoteo 2:22) No maipasango kadagiti kasasaad a mangiturong iti pannakiabig, pannakikamalala, wenno dadduma nga imoral nga aramid, nasken met a determinadotayo nga agtalaw a kas iti inaramid ni Jose iti asawa ni Potifar. Ania ti makatulong kadatayo nga agbalin a desidido a mangaramid iti kasta? Iti maikapito a kapitulo ti Proverbio a libro ti Biblia, nangipaay ni Solomon kadagiti agkakaimbag a balakad. Saan la a nangdakamat kadagiti sursuro a mangsaluad kadatayo kadagiti gakat dagiti imoral a tattao no di pay ket imbutaktakna ti pamay-anda babaen ti nalawag a panangiladawanna iti maysa nga eksena: ti pananggargari ti nalulok a babai iti agtutubo a lalaki.

‘Ireppetmo Dagiti Bilbilinko Kadagita Ramramaymo’

Inrugi ti ari babaen ti naamaan a patigmaan: “Anakko, salimetmetam dagiti sasaok, ket ikutam dagiti bilbilinko kenka. Salimetmetam dagiti bilbilinko ket agbiagka; ken ti lintegko a kas iti bukel ta matam.”​—Proverbio 7:1, 2.

Impaannong ti Dios kadagiti nagannak, nangnangruna kadagiti amma, nga isuroda dagiti annakda kadagiti pagannurotan ti Dios iti naimbag ken dakes. Binalakadan ni Moises dagiti amma: “Dagitoy a sasao nga ibilinko kenka iti daytoy nga aldaw, agyandanto ita pusom; ket isuromto a siaagawa dagitoy kadagiti annakmo, ket dagitoy ti sasawem kadakuada no situtugawka iti balaymo, ken no magmagnaka iti dalan, ken no agiddaka, ken no bumangonka.” (Deuteronomio 6:6, 7) Insurat ni apostol Pablo: “Dakayo, nga amma, dikay rurruroden dagiti annakyo, no di ket itultuloyyo a padakkelen ida iti disiplina ken panangiturong-panunot ni Jehova.” (Efeso 6:4) No kasta, nasken a tagipatgen dagiti instruksion dagiti nagannak a pakairamanan dagiti pammalagip, bilbilin, ken linlinteg a masarakan iti Sao ti Dios, ti Biblia.

Mabalin met a mangisuro dagiti nagannak babaen dagiti sabali pay a pagannurotan​—dagiti paglintegan ti pamilia. Pagimbagan daytoy dagiti kameng ti pamilia. Pudno, mabalin a nagduduma ti paglintegan ti tunggal pamilia depende iti kasasaad. Ngem annongen dagiti nagannak a mangikeddeng no ania ti kasayaatan para iti pamiliada. Dagiti paglintegan nga ipasdekda ket masansan nga ebkas ti pudno nga ayat ken pannakaseknanda. Mabalakadan dagiti agtutubo a pagtulnoganda dagitoy a paglintegan agraman dagiti Nainkasuratan a sursuro nga inawatda kadagiti dadakkelda. Wen, rumbeng a matmatan dagita a bilin kas “bukel ta matam”​—a saluadan ida a naimbag. Dayta ti pamay-an tapno maliklikan ti makapapatay nga epekto ti di panangikankano kadagiti pagannurotan ni Jehova ket iti kasta “agbiagka.”

Intuloy ni Solomon: “Ireppetmo ida [dagiti bilbilinko] kadagita ramramaymo; isuratmo ida iti tapi ta pusom.” (Proverbio 7:3) No kasano a nalakatay a makita dagiti ramaytayo ken napateg dagitoy iti panangibanag kadagiti panggeptayo, agbalin koma nga inaldaw a pammalagip ken giya iti amin nga aramidentayo dagiti Nainkasuratan a sursuro a naadal kadagiti dadakkeltayo wenno pannakaammo a nagun-odtayo iti Biblia. Masapul a mayukuok kadagiti pusotayo, a pagbalinen ida a paset ti katataotayo.

Kas panangipaganetget iti pateg ti sirib ken pannakaawat, indagadag ti ari: “Kunaem ken kinasirib, Sika ti babai a kabsatko; ket ni pannakaawat naganem a kabagiam nga ingam.” (Proverbio 7:4) Ti kinasirib ket abilidad a mangaramat a siuumiso iti inted-Dios a pannakaammo. Nasken a tagipatgentayo ti sirib a kas iti panangdungngotayo iti kabsat a babai. Ania ti pannakaawat? Dayta ti abilidad a mangsukimat iti maysa a banag sa amirisen ti kababagasna babaen ti panangtarus iti panagnanaig dagiti bennegna ken iti mismo a pakabuklanna. Nadekket koma kadatayo ti pannakaawat a kas iti nasinged a gayyem.

Apay a nasken a surotentayo ti panangsanay ti Kasuratan ket usarentay ti sirib ken pannakaawat? “Tapno masaluadan[tayo] iti babai a ganggannaet, iti ganggannaet a mangpasablog kadagiti sasaona.” (Proverbio 7:5) Wen, ti panangaramid iti kasta saluadannatayo kadagiti nalamuyot ken makaallukoy a dana ti ganggannaet​—ti imoral a tao.a

Nasabet ti Agtutubo a Lalaki ti ‘Nasikap a Babai’

Insaruno a dineskribir ti ari ti Israel ti eksena a mismo a naimatanganna: “Iti tawa ti balayko simmiripak iti rehas; ket namatmatak kadagiti nanengneng, nalasinko kadagiti bumbumaro, ti maysa nga agtutubo a lalaki nga awanan iti pannakaawat, nga aglasat iti lansangan iti sibay daydiay a babai; ket napan iti dalan nga agturong iti balayna, iti agsuripet ti malem, iti sardam iti kangitingit ti rabii ken iti kinasipnget.”​—Proverbio 7:6-9.

Adda barandilias ti tawa a timman-awan ni Solomon​—nalabit addaan kadagiti liston ken nalabor a kitikit. Nasipnget dagiti lansangan idi rumabiin. Nakitana ti maysa nga inosente nga agtutubo a lalaki. Gapu ta saan a nasaririt wenno manakem, isut’ awanan iti pannakaawat. Mabalin nga ammona ti klase ti lugar a tinurongna ken no ania ti mabalin a mapasamak kenkuana sadiay. Immasideg ti agtutubo a lalaki iti “sibay daydiay a babai,” iti dalan nga agturong iti balayna. Asino daytoy a babai? Ania ti panggepna?

Intuloy ti managpaliiw nga ari: “Adtoy, idiay sinabet ti maysa a babai a binabalangkantis ti kawesna, ken sisisikap ti pusona. Naariwawa ken managipapilit; dagiti saksakana dida agtaeng idiay balayna: adda kadagiti kalsada ita, pagammuan kadagiti plasa, ket agsaneb tunggal nagsulian.”​—Proverbio 7:10-12.

Nalawag ti iparangarang ti panagkawkawes daytoy a babai iti kinasiasinona. (Genesis 38:14, 15) Naalas ti panagkawkawesna a kas iti balangkantis. Maysa pay, manangallilaw ti pusona​—“nagulib” ti pampanunotna, “manangallilaw” dagiti gakatna. (An American Translation; New International Version) Naariwawa ken nasubeg, nalaing a sumao ken natangken ti ulona, nabanawbaw ken manangipapilit, awan babainna ken baliwegweg. Imbes nga agtalinaed iti balay, kaykayatna ti agtagawataw kadagiti plasa, nga agsursor kadagiti lansangan tapno agbirok kadagiti masiluanna. Agur-uray iti kas iti agtutubo a lalaki.

‘Naruay a Panangguyugoy’

Nasabet ngarud ti maysa nga agtutubo a lalaki ti nalulok a babai nga addaan iti nasikap a plano. Talaga a naala ti atension ni Solomon iti daytoy! Kunana: “Idi a kasta isu kinemmegna, ket inungnguanna, ket iti nagaramugam a rupana kinunana kenkuana: Sakripisio dagiti datdaton ti kappia addada kaniak; ita nga aldaw binayadakon dagiti karkarik. Gapuna immayak a manarak kenka, mangbirok a sireregta ita rupam, ket nasarakankan.”​—Proverbio 7:13-15.

Makaguyugoy ti sasao ti babai. Kasla agpayso ti ibagbagana. Naiplano a nalaing amin a sawenna tapno magargarina ti baro. Idi kunana nga indatagna ti daton ti pannakikappia iti dayta met la nga aldaw ken binayadanna dagiti karina, pagparangenna nga isut’ nalinteg, di agkurang iti naespirituan. Dagiti daton a pannakikappia idiay templo ket buklen ti karne, arina, lana, ken arak. (Levitico 19:5, 6; 22:21; Numeros 15:8-10) Gapu ta mabalin a kanen ti nangidaton dagiti indatagna a daton ti pannakikappia a para kenkuana ken iti pamiliana, iparparikna ngarud ti babai nga adu ti makan ken mainum idiay balayna. Nalawag ti iparparipiripna: agpennek ti baro sadiay. Pagparangen ti babai a rimmuar iti balayna gapu ta rantana a sapulen ti baro. Anian a makagutugot​—no patien ti kasta a sarita. “Agpayso nga adda sapsapulenna,” kuna ti maysa nga eskolar ti Biblia, “ngem isu laeng kadi a talaga ti sapsapulenna? Ti laeng maag​—nalabit daytoy a baro​—ti mamati iti estoriana.”

Kalpasan a pinagparangna nga isut’ makaay-ayo babaen ti kawesna, mammasablog a sasao, rakep, ken agekna, inaramat ti mananggargari a babai ti banglona. Kunana: “Inyukradko ti pagiddaak a naap-apan, kadagiti luplupot a naggarit nga abel sadi Egipto. Binangbangluak ti iddak iti mirra, aloe, ken kanela.” (Proverbio 7:16, 17) Inarkosanna ti pagiddaanna kadagiti namaris a lupot manipud Egipto ken binangbangluanna kadagiti mirra, aloe, ken kanela.

“Umayka, agpennekta iti ayan-ayat inggana iti bigat,” kunana, “aglinglingayta iti ay-ayat.” Saan la a naimas a pangrabii ti insaganana para kadakuada a dua. Kayatna nga agpapasda iti seksual a ragsak. No iti lalaki, kasla baro a banag ken makapagagar daytoy! Tapno ad-adda a magutugotna ti baro, innayonna: “Ta ti lalaki awan ditoy balay; napan iti atiddog a pannagna: nangikuyog iti sangasupot a pirak; dumtengto ditoy balay intono kabus.” (Proverbio 7:18-20) Impatalged ti babai nga awan pakadanaganda, yantangay nagnegosio ti asawana iti adayo a lugar ket agbayag sadiay. Anian ti laingna a nangallilaw iti baro! “Isu inyaw-awanna babaen iti kinaruay ti panangguyugoyna. Sinulisogna babaen iti kinalamuyot dagiti bibigna.” (Proverbio 7:21, NW) Kasapulan ti kas iti moral a kired ni Jose tapno madaeran ti kasta a makaawis a silo. (Genesis 39:9, 12) Nabaelan kadi dayta ti baro?

‘Kas Baka iti Pagpartian’

“Ti lalaki sumuroten kenkuana a masingsingdat,” kuna ni Solomon, “a kas baka a maipan iti pagpartian. Wenno kas maysa a nakawaran a mapan iti pakadusaan ti maag: agingga ti maysa a pana salbagenna ti dalemna; kas maysa a tumatayab nga agdarasudos iti silo, ket dina ipagarup a maikaniwas iti biagna.”​—Proverbio 7:22, 23.

Pudno a narigat nga idian ti baro ti awis. Saanen a nagpanunot, simmurot iti babai ‘kas maysa a baka iti pagpartian.’ No kasano a di maliklikan ti nakawaran a kriminal ti pannusa kenkuana, kasta met ti baro a natnag iti basol. Saanna pulos a makita ti peggad daytoy agingga a “ti maysa a pana salbagenna ti dalemna,” kayatna a sawen, agingga a masugat a mabalin a pakatayanna. Mabalin a matay iti pisikal gapu kadagiti maalana a makapapatay a sakit a mayakar babaen ti sekso.b Mabalin met nga agbanag ti sugat iti naespirituan nga ipapatayna​—“a maikaniwas iti biagna [‘ti mismo a kararuana,’ NW].” Nakaro ti pannakadangran ti intero a katatao ken biagna, ken nadagsen ti basolna iti Dios. Naparpartak ngarud ti ipapatayna a kas iti tumatayab a nasiluan!

“Dika Koma Mayaw-awan Kadagiti Danana”

Kas leksion iti nakitana, indagadag ti masirib nga ari: “Ita ngarud, annakko, dumngegkayo kaniak, ket imdenganyo dagiti sasao ti ngiwatko. Dayta pusom saan koma nga agduyos kadagiti dalanna; dika koma mayaw-awan kadagiti danana. Ta isu adun ti impasagna a nasugat; wen, dagiti pinapatayna kasla nawadwad a buyot. Ti balayna isu ti dalan nga agturong ken Tanem, nga agpababa kadagiti silsiled ni patay.”​—Proverbio 7:24-27.

Nalawag ti balakad ni Solomon: liklikan dagiti makapapatay a dana ti imoral a tao tapno “agbiagka.” (Proverbio 7:2) Anian a maitutop daytoy a balakad iti kaaldawantayo! Talaga a rumbeng a liklikan dagiti lugar a masansan a pagurayan dagidiay agsapsapul iti biktimada. Apay koma nga agpasilokayo kadakuada babaen ti ipapanyo iti kakasta a lugar? Wen, apay koma a dakayo ti ‘maawanan iti puso’ ket mapankayo iti dalan ti “ganggannaet”?

Ti “babai a ganggannaet” a nakita ti ari ginargarina ti agtutubo a lalaki babaen ti awis nga ‘aglinglingayda iti ay-ayat.’ Saan kadi nga adu nga agtutubo​—nangnangruna dagiti babbai​—ti nagundawayan iti kasta a pamay-an? Ngem panunotenyo: No adda manggargari kadakayo kadagiti di umiso a seksual nga aramid, maigapu kadi dayta iti pudno nga ayat wenno gapu iti managimbubukod a derrep? No napudno met la ti ayat ti lalaki, apay koma a pilitenna ti babai a manglabsing iti prinsipio ken konsiensiana kas maysa a Kristiano? “Dayta pusom saan koma nga agduyos” kadagiti kasta a dalan, imbalakad ni Solomon.

Masansan a nalamuyot ken naiplano a nalaing ti sasao ti maysa a mananggargari. Ti kanayon a panangusar iti sirib ken pannakaawat tulongannatayo a mangilasin kadagita. Masalaknibantayo no kanayontay a sipapanunot kadagiti bilin ni Jehova. Sapay ngarud koma ta kanayontay a ‘salimetmetan dagiti bilin ti Dios ket agbiagtayo,” uray iti agnanayon.​—1 Juan 2:17.

[Footnotes]

[Dagiti Ladawan iti panid 29]

Ania ti panang- matmatyo kadagiti paglintegan dagiti nagannak?

[Ladawan iti panid 31]

Ti panangsalimetmet kadagiti bilin ti Dios kaipapananna ti biag