Pabilgem ti Pamiliam Babaen iti “Makaparagsak a Sasao”

MARURRURODEN ni David bayat nga ur-urayenna ti iruruar ni baketna a Diane manipud iti balayda. Sangkakitana ti relona bayat nga agur-uray iti uneg ti kotseda. Idi rimmuar met laengen ni Diane, dinan mateppelan ti agpungtot.

Inriawna: “Nakabaybayagka! Kankanayonka la a kasta!”

Nasair ni Diane. Agsangsangit a nagsubli iti balayda. Dagus a naamiris ni David ti kamalina. Kimmaro dagiti bambanag gapu iti panagpungtotna. Ania ngarud itan ti aramidenna? Nagsennaay, iniddepna ti makina, sa siuulimek a sinurotna ni baketna.

Saan kadi a kasta ti kadawyan a mapaspasamak? Napadasam kadin ti nakailaw-an iti sao? No agsaotayo a sidadarasudos, masansan a makaisawangtayo iti sasao a pagbabbabawyantayo. Umiso ngarud ti kinuna ti Biblia: “Ti puso daydiay nalinteg agmennamenna tapno makasungbat.”​—Proverbio 15:28.

Nupay kasta, saan a kanayon a nalaka ti agpanunot sakbay nga agsao, nangruna no makapungpungtot, mabutbuteng, wenno nasairtayo. Aniaman a panagregget a mangilawlawag iti riknatayo ket naglaka nga agbanag iti panangpabasol wenno panangkritikar iti sabali, nangruna kadagidiay mismo a kapamiliatayo. Kas resultana, masair dagiti rikna wenno bumtak ti riri.

Ania ti maaramidantayo tapno saan a kumaro ti kasasaad? Kasanotayo a mateppelan ti riknatayo? Adda makatulong a balakad nga ipaay ti mannurat iti Biblia a ni Solomon.

Panunotem No Ania ti Ibagam ken No Kasanom nga Ibaga

Idi insurat ni Solomon ti Eclesiastes a libro ti Biblia, impalgakna ti kinabarengbareng ti biag. Nabatad a masimron unay iti dayta ta kinunana: “Ginurak ti biag.” Naminsan pay ketdi nga inawaganna dayta iti “kadadakkelan a kinaubbaw.” (Eclesiastes 2:17; 12:8) Kaskasdi a ti Eclesiastes ket saan a maysa a listaan dagiti nakaupayan ni Solomon. Naamirisna a saan a nasayaat no dagiti laeng di makaay-ayo nga aspeto ti biag ti dakamatenna. Iti pagnguduan ti Eclesiastes, kinuna ni Solomon a “tinarigagayanna a saraken dagiti makaparagsak a sasao ken ti pannakaisurat ti umiso a sasao ti kinapudno.” (Eclesiastes 12:10) Kuna ti sabali pay a patarus nga “inkagumaanna nga ilawlawag dagitoy a banag iti kasayaatan ken kaumisuan a wagas.”​—Contemporary English Version.

Nabatad a naamiris ni Solomon a masapul a kontrolenna ti riknana. No ar-arigen, kanayon nga iyimtuodna iti bagina: ‘Talaga kadi a pudno wenno umiso ti kayatko nga ibaga? No kastoy ti ibagak, makaparagsak ken makaay-ayonto ngata iti sabsabali?’ Babaen ti panangsapulna iti “makaparagsak a sasao” ti kinapudno, nalapdanna dagiti bukodna a rikna a mangkullaap iti panunotna.

Gapu kadagiti panagreggetna, nakompleto ti libro nga Eclesiastes saan laeng a kas naisurat nga obramaestra no di ket nawadwad met a gubuayan ti impaltiing ti Dios a kinasirib maipapan iti kaipapanan ti biag. (2 Timoteo 3:16, 17) Ti kadi wagas ti panangisalaysay ni Solomon iti emosional a topiko tulongannatayo nga agbalin a mas epektibo iti pannakikomunikartayo kadagiti patpatgentayo? Usigem ti maysa a pagarigan.

Sursuruem a Pengdan ti Riknam

Kas pagarigan, ipapantayo a maup-upay a nagawid manipud iti eskuelaan ti maysa nga ubing nga iggemna ti kardna. Kinita ni tatangna ti listaan dagiti asignatura ket nadlawna a nababa ti grado ti anakna iti maysa kadagita. Dagus a nakapungtot. Nalagipna a namin-adu nga intantan ti anakna ti homework-na. Kasla kayatna nga ibugkaw: “Sadutka ngamin! No saanka nga agbalbaliw, awanto ti pagmamaayan ti biagmo!”

Ngem tapno saan a makaisawang iti makapasakit, nasayaat no iyimtuod ti ama iti bagina, ‘Talaga kadi a pudno wenno umiso ti pampanunotek?’ Dayta a saludsod ti makatulong kenkuana tapno saan nga agari ti emosionna. (Proverbio 17:27) Talaga kadi a saanto a sumayaat ti biag ti anakna gapu laeng ta saan a nakapasa iti maysa nga asignatura? Pudno kadi a sadut wenno itungtungkuana laeng ti homework-na gapu ta saanna a maaw-awatan dayta? Maulit-ulit nga ipagpaganetget ti Biblia ti kinapateg ti rasonable ken realistiko a panangmatmat kadagiti bambanag. (Tito 3:2; Santiago 3:17) Tapno mapabileg ti maysa nga ubing, dagiti nagannak ket nasken nga agsaoda iti “umiso a sasao ti kinapudno.”

Panunotem Dagiti Umiso a Sasao

Apaman a napanunoten ti ama no ania ti ibagana, nalabit iyimtuodna iti bagina, ‘Kasano a maibagak kenkuana dagiti sasao iti wagas a makaparagsak ken makaay-ayo?’ Sabagay, saan a kaskarina ti agpanunot iti umiso a sasao. Ngem nasken a laglagipen dagiti nagannak a masansan nga adda pagannayasan dagiti agtutubo a mangipagarup a no agkamalida bassit, saandanton a pulos nga agballigi. Mabalin a seriosuenda unay ti maysa a kamali wenno pagkapuyanda, isu a daytanton ti interamente a pangrukodanda iti abilidadda. No dagus nga agpungtot ti nagannak, mabalin a pakpakaruenna laeng ti negatibo a rikna ti anakna. Kuna ti Colosas 3:21: “Dikay rurruroden ti annakyo, tapno saan a maupay ti riknada.”

Dagiti sasao a kas iti “kanayon” ken “pulos” kadawyan a pagbalinenna nga aglablabes ken agpapada dagiti kasasaad. No kuna ti nagannak, “Awan a pulos ti serserbim,” adda pay kadi mabati a dignidad ti ubing? No masansan a maibaga iti ubing nga awan serserbina, mabalin a matmatannan ti bagina a saanto a pulos nga agballigi. Siempre, saan laeng a makapaupay dayta no di ket saan pay nga agpayso.

Iti aniaman a kasasaad, kadawyanna a nasaysayaat no ipaganetget dagiti positibo a banag. Nalabit nasaysayaat no kastoy ti ibaga ti ama: “Barok, ammok a maup-upayka gapu ta nababa ti gradom iti maysa kadagiti asignaturam. Ngem ammok nga ikagkagumaam ti agadal. Pagsaritaanta man ti maipapan iti daytoy nga asignaturam ken kitaenta no ania dagiti kasapulan a maaramid.” Tapno maammuanna ti kasayaatan a pamay-an a mangtulong iti anakna, mabalin nga agimtuod kadagiti espesipiko a saludsod tapno makitana no ania a talaga ti problema.

Ti kasta a naasi ken naannad a pannakisarita ket adayo a nasaysayaat ngem iti dagus a panagpungtot. Ipatalged kadatayo ti Biblia: “Ti makaay-ayo a sasao nasam-it iti kararua ken makapaimbag kadagiti tulang.” (Proverbio 16:24) Mapabileg dagiti annak ken amin a miembro ti pamilia no adda talna ken ayat iti aglawlawda.

“Ti Naruay iti Puso”

Subliantayo ti asawa a lalaki a nadakamat itay. Saan ngata a nasaysayaat no pinanunotna koma pay nga immuna no ania ti “makaparagsak a sasao” nga ibagana imbes nga inyebkasna lattan ti rurodna ken baketna? No maipasango iti kasta a kasasaad ti asawa a lalaki, nasayaat no imtuodenna iti bagina: ‘Uray no agpayso a nasken a pagreggetan ni baketko ti agbalin a managsapsapa, talaga kadi a kanayon a maladladaw? Ita kadi ti kasayaatan a panangibagak kenkuana iti maipapan iti kinamanagladladawna? Matulongak ngata nga agbalbaliw no ungtak wenno babalawek?’ Ti panangutob kadagita a saludsod tulongannatayo a mangliklik iti di inggagara a panangsair kadagiti ay-ayatentayo.​—Proverbio 29:11.

Ngem kasanon no kanayon nga agtungpal iti riri ti saritaan iti pamilia? Nalabit nasken nga ad-adda nga usigentayo ti kasasaad ken utobentayo ti riknatayo ta apektaran dayta ti panagsasaotayo. Madlaw kadagiti ibagbagatayo no ania a talaga ti linaon ti pusotayo, nangruna no makaung-unget wenno aburidotayo. Kinuna ni Jesus: “Ti naruay iti puso sawen ti ngiwat.” (Mateo 12:34 ) Iti sabali a pannao, ti panagsasaotayo masansan nga iyanninawna ti pampanunot, tarigagay, ken kababalintayo.

Realistiko ken positibo kadi ti panangmatmattayo iti biag? No kasta, agminar la ketdi dayta iti tono ti boses ken iti panagsasaotayo. Adda kadi pagannayasantayo nga agbalin nga estrikto, negatibo, ken manangkritikar? No kasta, mabalin a maupay ti sabsabali iti ibagbaga wenno iti wagas ti panagsaotayo. Mabalin a ditay madmadlaw no kasano a nagbalinen a negatibo ti panagpampanunot wenno panagsasaotayo. Mabalin pay ketdi nga ipapantayo nga umiso ti panangmatmattayo kadagiti bambanag. Ngem masapul nga agannadtayo di la ket ta al-allilawentayo ti bagitayo.​—Proverbio 14:12.

Anian a yamantayo ta adda kadatayo ti Sao ti Dios. Matulongannatayo ti Biblia a mangusig iti pampanunottayo ken mangtingiting no ania ti umiso ken no ania dagiti nasken a balbaliwantayo. (Hebreo 4:12; Santiago 1:25) Aniaman dagiti natawidtayo a pagannayasan wenno kasanoman ti pannakapadakkeltayo, kabaelantayo amin a balbaliwan ti panagpampanunot ken panagtigtignaytayo no talaga a kayattayo.​—Efeso 4:23, 24.

Malaksid iti panangusar iti Biblia, adda maaramidantayo tapno matingitingtayo ti wagas a pannakikomunikartayo. Saludsodantayo ti sabsabali. Kas pagarigan, kiddawem iti asawam wenno iti anakmo nga ibagana kenka ti kapaliiwanna iti wagasmo a makikomunikar. Makisaritaka iti maysa a nataengan a gayyem a makaam-ammo unay kenka. Masapul a napakumbabaka tapno maakseptarmo ti ibagada ken makaaramidka iti kasapulan a panagbalbaliw.

Agpanunotka Sakbay nga Agsaoka!

Kamaudiananna, no talaga a kayattayo a liklikan ti mangsair iti sabsabali, nasken nga iyaplikartayo ti kuna ti Proverbio 16:23: “Panunoten nga umuna ti masirib ti sawenna, ket ad-adda ngarud a makaguyugoy ti ibagana.” (Ti Baro a Naimbag a Damag Biblia) Mabalin a saan a kaskarina a kontrolen ti riknatayo. Kaskasdi a no ikagumaantayo a tarusan ti dadduma imbes a babalawen wenno tagibassiten ida, nalaklakanton ti agpanunot kadagiti umiso a sasao a mangyebkas iti kapanunotantayo.

Siempre, awan ti perpekto kadatayo. (Santiago 3:2) No dadduma, ditay maliklikan ti makaisawang iti makasair. (Proverbio 12:18) Ngem babaen ti tulong ti Sao ti Dios, masursurotayo ti agpanunot sakbay nga agsaotayo ken masursurotayo nga iyun-una ti rikna ken pagimbagan ti sabsabali sakbay a ti pagimbagantayo. (Filipos 2:4) Determinadotayo koma nga agpanunot iti “makaparagsak a sasao” ti kinapudno, nangruna no makisarsaritatayo kadagiti kapamiliatayo. Iti kasta, saanto a makasair ken makapaupay ti panagsasaotayo. Imbes ketdi, dayta ket makapaimbag ken makapabileg kadagiti ay-ayatentayo.​—Roma 14:19.

[Ladawan iti panid 12]

Kasano a maliklikam ti mangisawang iti sasao a pagbabawyamto?