Ammoyo Kadi?
Apay a nakangingngina ti nabanglo a lana nga inusar ni Maria?
Sumagmamano nga aldaw sakbay ti ipapatay ni Jesus, ti kabsat ni Lazaro a ni Maria “immay nga addaan prasko nga alabastro ti bangbanglo a lana, pudpudno a nardo, nangina unay,” ket imbukbokna dayta iti ulo ni Jesus. (Marcos 14:3-5; Mateo 26:6, 7; Juan 12:3-5) Kuna ti salaysay da Marcos ken Juan a daytoy a bangbanglo ket aggatad iti 300 a denario—agarup makatawen a sueldo ti ordinario a trabahador.
Sadino ti naggapuan ti nangina a bangbanglo? Kaaduanna, ti nagtaudan ti nardo a nadakamat iti Biblia ket maysa a bassit a nabanglo a mula (Nardostachys jatamansi) a masarakan iti Kabambantayan ti Himalaya. Ti nangina a nardo ket masansan a malaokan iti nababbaba a kalidad ken mapeke pay. Nupay kasta, inusar nga agpadpada da Marcos ken Juan ti ebkas a “pudpudno a nardo.” Ti kinangina daytoy a bangbanglo a lana ipasimudaagna a nagtaud dayta iti adayo nga India.
Apay nga ibaga ti salaysay ni Marcos a ‘binuong ni Maria ti prasko nga alabastro’? Ti prasko nga alabastro ket gagangay a maysa a botelia a bassit ti tengngedna a mabalin a nairut ti pannakakalubna tapno saan a sumngaw ti nagpateg a banglona. Kuna ni Alan Millard iti librona a Discoveries From the Time of Jesus: “Saan a pakasdaawan no binuong ti magagaran a babai [ti tengnged ti prasko], a dinan inikkat ti kalubna, ket imbukbokna ti bangbanglo.” Dayta ti makagapu a “ti balay napno iti ayamuom ti bangbanglo a lana.” (Juan 12:3) Talaga a nakangingngina a sagut, ngem maitutop dayta. Apay? Gapu ta daytoy manangapresiar a babai nabiit pay a nakitana a pinagungar ni Jesus ti ing-ingungotenna a kabsat a ni Lazaro.—Juan 11:32-45.
Mano ti siudad a Jerico—maysa wenno dua?
Inlanad da Mateo, Marcos, ken Lucas ti maysa a namilagruan a panangpaimbag a napasamak iti asideg ti Jerico. (Mateo 20:29-34; Marcos 10:46-52; Lucas 18:35-43) Da Mateo ken Marcos agpada a kinunada nga inaramid ni Jesus daytoy a milagro idi ‘rumrummuar’ idiay Jerico. Ngem ni Lucas, imbagana a napasamak daytoy bayat nga “umas-asideg” ni Jesus idiay Jerico.
Idi kaaldawan ni Jesus, maymaysa kadi wenno dua ti siudad a napanaganan iti Jerico? Kastoy ti sungbat ti libro a Bible Then & Now: “Idi kaaldawan ni Jesus, naibangon manen ti Jerico agarup 1.6 a kilometro iti abagatan ti daan a siudad. Nangibangon sadiay ni Herodes a Dakkel iti maysa a palasio a pagyanan no panawen ti lam-ek.” Pinatalgedan daytoy ti libro nga Archaeology and Bible History, nga agkuna: “Idi kaaldawan ni Jesus, dua ti siudad a Jerico. . . . Agarup 1.6 a kilometro ti kaadayo ti daan a siudad dagiti Judio manipud iti siudad dagiti Romano.”
Isu a nalabit inaramid ni Jesus ti milagro bayat a pumampanaw iti siudad dagiti Judio ken umad-adani iti siudad dagiti Romano wenno ti kasunganina. Nalawag a ti pannakaammo kadagiti kasasaad idi tiempo ti pannakaisuratda ket makatulong a manglawlawag iti mabalin nga agparang a panagkontra dagiti salaysay.
[Ladawan iti panid 31]
Alabastro ti bangbanglo
[Credit Line]
© Réunion des Musées Nationaux/Art Resource, NY