Asino ti Anamonganto ni Jehova?
“Turposenyo ti pannakaisalakanyo met laeng. . . ; ta ti Dios ti mamagaramid kadakayo, ti panagayat ken kasta met ti panagaramid ti mayalubog iti pagayatanna.”—FILIPOS 2:12, 13.
1, 2. Iti ania a situasion nga immawat ni Jesus ti deklarasion ti nasantuan nga anamong, ket apay a rebbeng a makapainteres daytoy kadatayo?
DAYTAT’ pagbalbaliwan idi ti historia. Mangaskasaba idi ni Juan a Mammautisar ti mensahe ti Dios ken mangitantaneb kadagidiay agbabawi iti danum. Kalpasanna maysa a lalaki ti immasideg nga am-ammo ni Juan a nalinteg; isu ni Jesus. Awan basolna a kasapulan a pagbabawianna, kaskasdi inkalikagumna nga isut’ mabautisaran ‘kas panangtungpal ti amin a kinalinteg.’—Mateo 3:1-15.
2 Kalpasan iti itutulok a sieemma ni Juan, ken isasang-at ni Jesus manipud iti danum, “dagiti langlangit nalukatanda kenkuana, ket nakitana ti espiritu ti Dios a bumabbaba a kasla kalapati.” Nangnangruna pay ngem iti dayta, “adtoy ti maysa a timek a nanipud kadagiti langlangit a kunkunana: ‘Daytoy ti Anakko a dungdungnguek, isu nga inanamongak.’” (Mateo 3:16, 17; Marcos 1:11) Anian a balikas dayta! Pagragsakantay amin ti mangay-ayo iti maysa a pagraraemantayo. (Aramid 6:3-6; 16:1, 2; Filipos 2:19-22; Mateo 25:21) Ngarud, panunotenyo laengen, no kasanot’ panagriknayo no ti Dios a mannakabalin-amin kunaenna nga, ‘Inanamongankayo!’
3. Aniat’ rebbeng a pakaseknantayo maipapan iti anamong ti Dios?
3 Posible kadi a ti maysa a tao ti maanamongan ti Dios itatta? Kas pangarigan, alaentay ti maysa a tao nga ‘awan inanamana ken awanan Dios iti lubong,’ a “naiyadayo iti biag ti Dios.” (Efeso 2:12; 4:18) Mabalinna aya ti umalis manipud iti dayta a kasasaad nga agturong iti nabendisionan a kasasaad nga inanamongan ni Jehova? No wen, kasano? Kitaentayo.
Aniat’ Kaipapanan dagiti Saona?
4. (a) Aniat’ kaipapanan ti sao a Griego para iti “naanamongan” iti deklarasion ti Dios? (b) Apay a ti pannakausarna iti daytoy a kaso ket nangnangruna a makapainteres?
4 Dagiti rekord ti Ebanghelio maipapan ti sasao ti Dios nga “Inanamongak [ni Jesus]” ti nangusar ti Griego a verbo nga eu·do·keʹo. (Mateo 3:17; Marcos 1:11; Lucas 3:22) Kayatna a sawen “maay-ayo unay, matmatan a sisasayaat, pakaay-ayuan,” ket ti pormana a nombre ti addaan kaiyulogan a “naimbag a nakem, pagragsakan, pabor, dawat, tarigagay.” Ti eu·do·keʹo ket saan a limitado iti nadiosan a pananganamong. Kas pangarigan, dagiti Kristiano idiay Macedonia ‘pagragsakanda’ ti makatulong a pinansial kadagiti dadduma. (Roma 10:1; 15:26; 2 Corinto 5:8; 1 Tesalonica 2:8; 3:1) Kaskasdi ti anamong nga inawat ni Jesus ti inyebkas ti Dios, saan a babaen ti tattao. Daytoy a termino ti nausar maipapan ken ni Jesus laeng kalpasan nga isut’ nabautisaran. (Mateo 17:5; 2 Pedro 1:17) Makapainteres, ta nagusar ti Lucas 2:52 ti naiduma a sao—khaʹris—iti panagsaona idi a ni Jesus ket maysa a di pay nabautisaran nga agtutubo nga immawat ti “parabur” manipud iti Dios ken kadagiti tattao.
5. (a) Kasano a nabatad a mabalin nga anamongan ti Dios dagiti imperpekto a tattao? (b) Asinoda dagiti “tattao nga addaan naimbag a nakem”?
5 Posible met kadi para kadagiti imperpekto a tattao kas kadatayo a magun-odan ti anamong ti Dios? Makaparagsak, ta ti sungbat ket wen. Idi naiyanak ni Jesus, inwaragawag dagiti anghel: “Dayaw iti Dios idiay kangatuan, ken iti rabaw ti daga talna koma kadagiti tattao nga addaan naimbag a nakem [eu·do·kiʹas].” (Lucas 2:14) Iti literal a Griego, dagiti anghel ti agkankanta iti um-umay a bendision kadagiti “tattao a nasayaat pampanunotna” wenno “tattao nga inanamongan ti Dios.”a Nagsurat ni Propesor Hans Bietenhard maipapan iti daytoy nga usar ti en an·throʹpois eu·do·kiʹas: “Ti sasao tuktukoyenna dagiti tattao a pakaay-ayuan ti Dios. . . Ditay, ngarud, dakdakamaten ditoy ti naimbag a nakem dagiti tattao. . . Tamtamingentayo ti soberano ken naimbag a nakem ti Dios, nga isut’ nangpili nga agpaay kenkuana kadagiti tattao a maipaay iti pannakaisalakan.” Gapuna, kas nabayagen nga inlawlawag dagiti Saksi ni Jehova, ipampamatmat ti Lucas 2:14 a babaen iti dedikasion ken bautismo, posible para kadagiti imperpekto a tattao nga agbalin a tattao ti naimbag a nakem, tattao nga inanamongan ti Dios!b
6. Aniat’ kaskasdi nga intay adalen maipapan ti anamong ti Dios?
6 Mabalin a nabigbigyo, nupay kasta, nga anian ti paggidiatan ti panagbalin kas ‘kabkabusor ti Dios a ti is-isip adda kadagiti ar-aramid a dakes’ ken kas naanamongan a gagayyem ti nalinteg ken nainsiriban a Dios. (Colosas 1:21; Salmo 15:1-5) Gapuna, nupay mabang-arankayo a makangngeg a mabalin a maanamongan dagiti tattao, mabalin a kayatyo a maammuan no ania dagiti ramanenna. Adu ti intay maadal maipapan iti daytoy manipud kadagiti napalabas a pannakilangenlangen ti Dios.
Inabrasana dagiti Tattao
7. Ti Exodo 12:38 ti mangted ti ania a panangipamatmat maipapan ti kababalin ti Dios?
7 Iti adu a siglo sakbay ti pakaammo ti Lucas 2:14, inabrasan ni Jehova dagiti tattao nga umay ken agdayaw kenkuana. Siempre, ti Dios ti naipamaysa a makilanglangen iti nasion ti Israel, a dedikado kenkuana. (Exodo 19:5-8; 31:16, 17) Ngem, laglagipenyo, nga idi rimmuar ti Israel manipud pannakakayawna idiay Egipto, “nakipagsang-at kadakuada ti nawadwad a bilang dagiti nadumaduma a tattao.” (Exodo 12:38) Dagitoy saan nga Israelitas a naaddaan pannakilangen iti ili ti Dios ken nakaimatang kadagiti saplit iti Egipto pinilida ita ti kumuyog iti Israel. Mabalin a dadduma nagbalinda a naan-anay a proselita.
8. Ania a dua a tipo dagiti ganggannaet ti nagnaed idiay Israel, ken apay nga addat’ giddiat no kasanot’ pannakilangen dagiti Israelitas kadakuada?
8 Binigbig ti Linteg ti tulag ti kasasaad dagiti saan nga Israelitas a nainaig iti Dios ken iti ilina. Dadduma a ganggannaet ti umili ket makipagtataeng laeng iti daga ti Israel, a kasapulan a pagtulnoganda dagiti pamunganayan a linlinteg, kas kadagidiay kontra iti panangpapatay ken panangalagad ti Panaginana. (Nehemias 13:16-21) Imbes nga abrasaen dagitoy a makipagili kas kakabsat, ti maysa nga Israelita ti mangipakita ti rasonable a panagannad no makisasao wenno makilanglangen kadakuada, ta saanda pay a paset ti nasion ti Dios. Kas pangarigan, nupay saan a mapalubosan ti Israelita a gumatang ken mangan iti di napadara a karne ti maysa nga animal a natay a bukbukodna, dagita a ganggannaet a saanda a proselita mabalinda nga aramiden dayta. (Deuteronomio 14:21; Ezequiel 4:14) Iti agangay dadduma kadagitoy ganggannaet a makipagili mabalin a surotendanto ti kurso dagiti dadduma a ganggannaet a nagbalinen a nakugit a proselita. Iti daytanto laeng a matratoda kas kakabsat iti pudno a panagdayaw, a rebbeng a mangsalimetmet iti intero a Linteg. (Levitico 16:29; 17:10; 19:33, 34; 24:22) Ni Ruth, a Moabita, ken ni Naaman, ti agkukutel a taga Siria, ket saanda nga Israelita nga inakseptar ti Dios.—Mateo 1:5; Lucas 4:27.
9. Kasano a pinatalgedan ni Salomon ti kababalin ti Dios kadagiti ganggannaet?
9 Idi kaaldawan ni Ari Salomon, makitatayo met ti mangabrasa a kababalin ti Dios kadagiti saan nga Israelitas. Idi naisibbo ti templo, nagkararag ni Salomon: “Kasta met iti maipanggep iti ganggannaet, a saan a taga ilim nga Israel ket umayto manipud iti daga nga adayo a gapu iti naganmo. . . ket agkararag a sumango ditoy a balay, denggem sadi langit,. . . tapno amin dagiti il-ili iti daga maammuanda ti naganmo, tapno agamangada kenka a kas ti ilim nga Israel.” (1 Ar-ari 8:41-43) Wen, inabrasa ni Jehova ti karkararag dagiti napasnek a ganggannaet nga agsapsapul kenkuana. Nalabit dagitoyto met ket maammuanda ti linlintegna, agpasakop iti panagpakugit, ken maakseptar kas kamkameng ti nasantuan nga ilina.
10. Kasano koma ti pannakilangen dagiti Judio iti Etiope nga eunuko, ket apay a ti pannakakugit ti nakagunggona kenkuana?
10 Maysa a tao a nangaramid iti daytoy iti maud-udi a tiempo isut’ tesorero ni Reina Candace idiay adayo nga Etiopia. Nalabit, idi umuna a mangngeganna maipapan kadagiti Judio ken ti panagdaydayawda, ti estilo ti panagbiagna wenno narelihiusuan nga aw-awidna ket saan a makaay-ayo ken Jehova. Gapuna mabalin a dagiti Judio ti nangipakita ti bassit a panagpasensia bayat a daytoy tao a ganggannaet iti tengngada ket ad-adalenna ti Linteg tapno maammuanna dagiti pagannurotan ti Dios. Kaawatan nga isut’ rimmang-ay ken nangaramid kadagiti kasapulan a panagbalbaliw tapno makakualipikar iti pannakakugitna. Sawen ti Aramid 8:27 kadatayo a “napan nagkararag sadi Jerusalem.” (Exodo 12:48, 49) Daytoy ti mangipamatmat nga isu idin ti naan-anay a proselita. Gapuna isut’ adda iti posision a mangawat iti Mesias ken agbalin a bautisado nga adalanna, gapuna nalinean iti rumangrang-ay a pagayatan ti Dios.
Dagiti Di Mamati ken ti Kongregasion Kristiano
11, 12. (a) Ania pay a panagbalbaliw ti napasamak idi nabautisaranen ti Etiope? (b) Kasano a maitunos daytoy iti Filipos 2:12, 13?
11 Kinuna ni Jesus kadagiti paspasurotna: “Inkayo ngarud ket agaramidkayo ti ad-adalan kadagiti amin a nasion, a bautisaranyo ida iti nagan ti Ama ken ti Anak ken ti nasantuan nga espiritu, nga isursuroyo kadakuada nga aywananda dagiti isuamin a banag nga imbilinko kadakayo.” (Mateo 28:19, 20) Ti kadakdakamat nga Etiope a proselita ket addaanen ti pannakaammo ken Jehova ken ti nasantuan nga espiritu. Gapuna apaman nga isut’ tinulongan ni Felipe a makaawat ken mangakseptar ken Jesus kas ti mesianiko nga Anak ti Dios, mabalinnan ti mabautisaran. Isu ngarud ti agbalinen a naanamongan a kameng ti ili ni Jehova a mangsursurot ken Kristo. Siempre, isut’ agidatagto met laeng iti Dios, a kasapulan nga ‘aywananna dagiti isuamin a banag a naibilin’ nga agpaay kadagiti Kristiano. Ngem kakuyog daytoy a susungbatanna immay met ti nakaskasdaaw a panginanamaan: ti pannakaisalakan!
12 Iti kamaudiananna, nagsurat ni Pablo nga amin dagiti Kristiano kasapulan a ‘turposenda ti pannakaisalakanda met laeng a buyogen ti buteng ken pigerger.’ Kaskasdi, posible nga aramiden dayta, “ta ti Dios ti mamagaramid kadakayo, ti panagayat [eu·do·kiʹas], ken kasta met ti panagaramid ti mayalubog iti pagayatanna.”—Filipos 2:12, 13.
13. Kasano koma ti pannakilangen dagiti Kristiano kadagidiay saan a nasiglat a mabautisaran kas iti Etiope nga eunuko?
13 Saan amin a naidenna kadagiti pudno a Kristiano ti sisasagana ken kualipikado kas iti daydiay Etiope a nagtignay a sisisiglat nga agturong iti bautismo. Dadduma, a saanda met a Judio wenno proselita, ti addaan bassit wenno awan pannakaammoda maipapan ken Jehova ken ti daldalanna; wenno dagiti moralda ti saan met nga iwanwanwan dagiti estandartena. Kasanot’ panangtaming kadakuada? Dagiti Kristiano ti masapul a mangsurot ti ulidan ni Jesus. Saanna nga imparegta wenno kinonsintir ti basol. (Juan 5:14) Kaskasdi, isut’ naanus kadagiti managbasol a naallukoy kenkuana ken nagtarigagay a mangitunos iti ar-aramidda iti Dios.—Lucas 15:1-7.
14, 15. Malaksid kadagiti napulotan a Kristiano, ania a tipo dagiti tattao ti timmabuno ti gimgimong idiay Corinto, ken kasano a mabalin nagdudumadumada maipapan iti naespirituan a panagrang-ay?
14 A dagiti Kristiano manangpalugod kadagidiay agad-adal maipapan iti Dios isut’ nalawag manipud kadagiti komento ni Pablo maipapan ti panaggigimong idiay Corinto. Iti panangilawlawagna ti usar dagiti namilagruan a sagsagut ti espiritu nga immuna a nangtanda ti Kinakristiano kas addaan pammendision ti Dios, nadakamat ni Pablo maipapan “kadagiti mammati” ken “kadagiti saan a mammati.” (1 Corinto 14:22) “Dagiti mammati” isuda dagidiay nangakseptar ken Kristo ken bautisado. (Aramid 8:13; 16:31-34) “Ket adu kadagiti taga Corinto ti nagdengngeg, namatida ken nabautisaranda.”—Aramid 18:8.
15 Sigun iti 1 Corinto 14:24, ‘dagiti mammati wenno gagangay a tattao’ um-umayda met kadagiti gimong idiay Corinto ken naabrasada sadiay.c Mabalbalin, nga agdudumadumada iti idudur-as iti panagadal ken panangiyaplikar iti Sao ti Dios. Mabalin a dadduma ti agar-aramid pay ti basol. Dadduma ti mabalin nakagun-oden ti nawadwad a pammati, a nakaaramiden ti sumagmamano a panagbalbaliw iti panagbiagda, ket, sakbay ti bautismo, imbagbagadan ti naad-adalda kadagiti dadduma.
16. Kasano a magunggonaan ti kakasta a tattao manipud pannakilangenlangenda kadagiti Kristiano iti panaggigimong ti kongregasion?
16 Siempre, awan kadagita a di nabautisaran ti “adda iti Apo.” (1 Corinto 7:39) No ti napalabasda ti nangiraman kadagiti serioso a biddut iti moral ken iti espiritual, kaawatan nabayag bassit a nakikumpormeda kadagiti pagalagadan ti Dios. Kabayatanna, la ketdi no saanda a simamalisiuso a pinadpadas a dadaelen ti pammati ken ti kinadalus ti kongregasion, isudat’ naabrasa. Ti nakitada ken nangngeganda kadagiti panaggigimong ti mabalin a ‘nangtubngar kadakuada’ bayat a ‘dagiti palpalimed ti pusoda naiparangarangda.’—1 Corinto 14:23-25; 2 Corinto 6:14.
Panagtalinaed a Naanamongan ti Dios iti Pannakaisalakan
17. Ti Lucas 2:14 ti addaan ania a kaitungpalan idi umuna a siglo?
17 Babaen iti publiko a panangaskasaba dagiti bautisado a Kristiano idi umuna a siglo, rinibribo ti nakangngeg ti naimbag a damag. Namatida iti inda nangngeg, nagbabawida kadagiti napalabas a panagbiagda, ken nabautisaranda, nangaramidda ti “publiko a panangiwaragawag ti pannakaisalakan.” (Roma 10:10-15; Aramid 2:41-44; 5:14; Colosas 1:23) Awan duadua a dagidiay nabautisaran idi ti addaan anamong ni Jehova, ta pinulotanna ida ti nasantuan nga espiritu, inawatna ida kas naespirituan nga annak. Nagsurat ni apostol Pablo: “Idinto nga iti ayat tinudingannatayo idi damo a maibilang nga annakna gapu ken Jesu-Kristo, a maipaay met la kenkuana, kas ti pagayatan [eu·do·kiʹan] ti nakemna.” (Efeso 1:5) Gapuna, iti las-ud dayta a siglo daydiay impadto dagiti anghel idi pannakaipasngay ni Jesus ti nangrugin a mapampaneknekan a pudno: “Talna kadagiti tattao a naimbag nakemna [wenno, tattao nga addaan anamong ti Dios].”—Lucas 2:14.
18. Apay a dagiti napulotan a Kristiano dida mabalin a laglag-anen ti naanamongan a takderda iti Dios?
18 Tapno masalimetmetan dayta a talna, nasken para kadagidiay a “tattao a naimbag nakemna” a “turposen ti pannakaisalakan[da] met laeng a buyogen ti buteng ken pigerger.” (Filipos 2:12) Saan a nalaka dayta, ta kaskasdi nga imperpektoda pay a tattao. Maipasangoda kadagiti pannakasulisog ken panangpilit nga agaramid ti dakes. No sumukoda iti panagaramid ti dakes, mapukawdanto iti anamong ti Dios. Gapuna, siaayat nga inyurnos ni Jehova dagiti naespirituan a papastor nga agpadpada a tumulong ken mangsalaknib kadagiti kongregasion.—1 Pedro 5:2, 3.
19, 20. Ania dagiti probision nga inaramid ti Dios tapno dagiti bautisado a Kristiano makapagtultuloyda kas naanamongan nga ad-adipenna?
19 Dagita a papanglakayen ti kongregasion ipapusoda ti pammagbaga ni Pablo: “No ti maysa a tao masukalan iti uray ania a panagsalungasing sakbay a maammuanna dayta, dakayo nga addaan naespirituan a kualipikasion padpadasenyo a bagbagaan ti kasta a tao iti espiritu ti kinaemma, a kitaenyo ti bagiyo met laeng, di la ket ta masulisogkayo met.” (Galacia 6:1) Kas maawatantayo, ti tao a nangala ti nagpateg nga addang ti bautismo ti addaan dakdakkel a susungbatan, kas met laeng iti daydiay ganggannaet a nagbalinen a nakugit a proselita iti Israel. Nupay kasta, no ti maysa a bautisado a Kristiano ket nagbiddut, masarakannanto ti naayat a tulong iti uneg ti kongregasion.
20 Ti maysa a grupo dagiti panglakayen iti kongregasion ti makaited ti tulong iti daydiay natnag iti serioso a kinadakes. Insurat ni Judas: “Kaasianyo dagiti dadduma nga addada iti panagduadua; ket isalakanyo dagiti dadduma a yadayuyo ida iti apuy. Dagiti dadduma kaasianyo ida a siaamak. Karugityo uray ti pagan-anay a marugitan iti lasag.” (Judas 22, 23) Ti bautisado a miembro ti kongregasion a natulongan iti daytoy a pamay-an mabalinnat’ agtultuloy a mangtagiragsak ti anamong ni Jehova ken ti talna a nasao dagiti anghel idi pannakaipasngay ni Jesus.
21, 22. Aniat’ mabalin a resultana no adda agbalin nga awan panagbabawina a managbasol, ket kasano ti panagtignay dagiti nasungdo a kamkameng ti kongregasion?
21 Nupay di gagangay, addada met kanito a ti managdakdakes ti saan a nagbabawi. Ngarud dagiti panglakayen ti mangilaksid kenkuana tapno masalakniban ti nadalus a kongregasion manipud pannakamulit. Napasamak dayta iti maysa a bautisado a lalaki a taga Corinto a nangitultuloy iti imoral a pannakirelasion. Binagbagaan ni Pablo ti kongregasion: “Dikay koma makikadkadua kadagiti mannakikamalala, ngem saan a dagiti mannakikamalala ditoy lubong wenno dagiti naagum ken dagiti managpaanak wenno agrukbab kadagiti ladladawan. Ta no kasta, masapulyonto ti pumanaw ditoy lubong. Ngem ita insuratko kadakayo a dikay makikadkadua iti uray siasino a managanan kabsat no isu mannakikamalala wenno naagum wenno agrukbab kadagiti ladawan wenno managsao ti dakes wenno managbartek wenno nagaramugam, iti kasta a tao, uray makipangan kenkuana saan.”—1 Corinto 5:9-11.
22 Gapu ta ti lalaki a taga Corinto ti nangalan iti nagpateg nga addang ti bautismo, a naanamonganen iti Dios ken nagbalinen a miembro ti kongregasion, ti pannakailaksidna ket serioso a banag. Impamatmat ni Pablo a dagiti Kristiano saanda a makikuykuyog kenkuana, ta tinallikudanna ti naanamongan a takderna iti Dios. (Idiligyo ti 2 Juan 10, 11.) Ni Pedro ti nagsurat maipapan kadagita a tattao a nailaksid: “Ta nasaysayaat koma kadakuada no dida naammuan ti dalan ti kinalinteg ngem iti kalpasan ti pannakaammoda kenkuana naglikudanda ti nasantuan a bilin a naited kadakuada. Ta napasamak kadakuada daydi pudno a masasao: ‘Nagsubli manen ti aso iti sarruana.’”—2 Pedro 2:21, 22.
23. Idi umuna a siglo, aniat’ pangkaaduan a kasasaad dagiti Kristiano maipapan iti panangtaginayonda ti anamong ti Dios?
23 Kaawatan a ni Jehova saannan a matmatmatan ti kakasta nga indibidual kas naanamongan, ta isudat’ nailaksiden gapu iti saanda a panagbabawi. (Hebreo 10:38; idiligyo ti 1 Corinto 10:5.) Kaawatan, minoridad laeng dagiti nailaksid. Kaaduan a nakagun-od ti “di kaikarian a kinamanangaasi ken talna a naggapu iti Dios” ken ‘naibilang kas annak kas ti pagayatan ti nakemna’ ket nagtalinaedda a matalek.—Efeso 1:2, 5, 8-10.
24. Ania a paset daytoy a tema ti maikari ti kanayonan pay nga atensiontayo?
24 Kasta met laeng ti kaaduanna iti tiempotayo. Ngem, usigentayo, no kasano a ‘dagiti di mammati wenno gagangay a tattao’ ket matulonganda nga agbalin a naanamongan iti Dios itatta ken no aniat’ maaramidan a pangtulong kadakuada no agbiddutda. Ti sumaganad nga artikulo ti mangtaming kadagitoy a bambanag.
[Dagiti Footnote]
a Idiligyo ti “tattao-nga-inanamonganna,” New Testament, ni George Swann; “tattao a pakaay-ayuanna,” The Revised Standard Version.
b Kitaenyo Ti Pagwanawanan ti Abril 1, 1965, pinanid 209-14.
c “Ti ἄπιστος (apistos, ‘di mammati’) ken ιδιώτης (idiōtēs, ‘daydiay awan ti pannakaawatna,’ ti ‘agim-imtuod’) ket agpadpada nga adda iti klase a di mammati a maisupadi kadagiti naisalakanen iti iglesia Kristiana.”—The Expositor’s Bible Commentary, Tomo 10, panid 275.
Malagipyo Pay Aya?
◻ Sigun kadagiti Kasuratan, nanipud pay kaano ken iti ania a pamay-an a mabalin nga anamongan ti Dios dagiti tattao?
◻ Aniat’ panangmatmat ti Dios kadagiti ganggannaet iti tengnga ti ilina, ngem apay a kasapulan dagiti Israelitas ti panangtimbeng ti panagannad iti panagpasensia?
◻ Aniat’ maipatotayo manipud kinapudno a “dagiti di mamati” immayda iti Nakristianuan a panaggigimong idiay Corinto?
◻ Kasanot’ panangaramid ti Dios ti probision a mangtulong kadagiti nabautisaranen a Kristiano nga agtalinaed a naanamongan nga ad-adipenna?