Ideklara Koma ti Amin ti Dayag ni Jehova
“Ipaayyo ken Jehova ti dayag ken pigsa. Ipaayyo ken Jehova ti dayag a kukua ti naganna.”—SALMO 96:7, 8.
1, 2.Ania ti mangidekdeklara iti dayag ni Jehova, ken siasino dagiti maawis a makidanggay?
NI David, nga anak ni Jesse, dimmakkel a pastor iti aglawlaw ti Betlehem. Masansan a tangadenna ti nakalawlawa a nabituen a langlangit iti naulimek a rabii bayat nga ipaspastorna dagiti arban ni tatangna kadagiti naiputputong a pagaraban! Babaen ti paltiing ti nasantuan nga espiritu ti Dios, awan duadua a nalagipna ti kasta a naariwanas a buya idi pinutar ken kinantana dagiti makaay-ayo a sasao ti maika-19 a Salmo: “Ti langlangit idekdeklarada ti dayag ti Dios; ket maipapan iti aramid ti im-imana ibagbaga ti tangatang. Iti intero a daga nagsaknap ti pagrukodda a parteng, ket agingga iti ungto ti nabunga a daga nagsaknap ti sasaoda.”—Salmo 19:1, 4.
2 Uray saan a makapagsao wenno makapagtimek, ti nakaskasdaaw a langlangit a pinarsua ni Jehova ipaduyakyakda ti dayagna iti aldaw ken rabii. Ti panamarsua awan sarday nga ipaduyakyakna ti dayag ti Dios, ket mamagpakumbaba no utoben dagitoy naulimek a pammaneknek nga agminar “iti intero a daga” tapno maimatangan ti amin nga agnanaed iti dayta. Ngem saan nga umdas ti naulimek a pammaneknek ti panamarsua. Maidagadag kadagiti matalek a tattao a makidanggayda babaen ti panagtimekda. Maysa a di nainaganan a salmista ti napaltiingan a nagkuna kadagiti matalek nga agdaydayaw: “Ipaayyo ken Jehova ti dayag ken pigsa. Ipaayyo ken Jehova ti dayag a kukua ti naganna.” (Salmo 96:7, 8) Dagidiay addaan iti nasinged a relasion ken ni Jehova magagaranda a mangipangag iti dayta nga awis. Ngem ania ti ramanen ti panangipaay iti dayag iti Dios?
3.Apay a dagiti tattao ipadayagda ti Dios?
3 Saan nga umdas ti sasao laeng. Dagiti Israelita idi kaaldawan ni Isaias impadayagda ti Dios babaen dagiti bibigda, ngem saan a napasnek ti kaaduan kadakuada. Babaen ken Isaias, kinuna ni Jehova: “Daytoy nga ili immasidegda babaen ti ngiwatda, ket indaydayawdak babaen laeng kadagiti bibigda, ket inikkatda nga inyadayo kaniak ti mismo a pusoda.” (Isaias 29:13) Awan serserbina ti aniaman a panangidayaw a naggapu iti bibig dagiti kasta a tattao. Tapno makaay-ayo ti panangidayaw, nasken a naggubuay dayta iti puso a napno iti panagayat ken ni Jehova ken napudno a panangbigbig iti naisangsangayan a dayagna. Ni laeng Jehova ti Namarsua. Isu ti Mannakabalin-amin, Daydiay awan kaasping ti kinahustisiana, ti mismo nga anag ti ayat. Isu ti mangisalakan kadatayo ken ti nainkalintegan a Soberano a maikari a pagpasakupan ti amin a sibibiag idiay langit ken ditoy daga. (Apocalipsis 4:11; 19:1) No pudno a patientayo dagitoy a banag, naimpusuan nga ipadayagtayo ti Dios.
4.Kasano a maipadayag ti Dios sigun ken ni Jesus, ken kasano a matungpaltayo dagita?
4 Insuro ni Jesu-Kristo no kasanotayo a maipadayag ti Dios. Kinunana: “Ni Amak maipadayag iti daytoy, nga agtultuloykayo a mangpataud iti adu a bunga ken paneknekanyo ti bagbagiyo nga ad-adalak.” (Juan 15:8) Kasanotayo a makapataud iti adu a bunga? Umuna, babaen ti amin-kararua a panangikasabatayo iti “naimbag a damag ti pagarian.” Iti kasta, makidanggaytayo kadagiti amin a parsua iti “panangipakaammo” kadagiti “di makita a kualidad” ti Dios. (Mateo 24:14; Roma 1:20) Ken iti kastoy a pamay-an, maaddaantayo amin iti paset—direkta man wenno saan a direkta—iti panagaramid kadagiti kabbaro nga adalan nga umad-adu ti bilangda kas manangidaydayaw ken ni Jehova a Dios. Maikadua, babaen ti panangsukay kadagiti bunga a patauden kadatayo ti nasantuan nga espiritu ken pagreggetan a tuladen dagiti agkakaimbag a galad ni Jehova a Dios. (Galacia 5:22, 23; Efeso 5:1; Colosas 3:10) Kas resultana, maipadayag ti Dios babaen dagiti inaldaw a konduktatayo.
“Iti Intero a Daga”
5.Ilawlawagyo no kasano nga inyunay-unay ni Pablo ti responsabilidad dagiti Kristiano a mangipadayag iti Dios babaen ti panangiranudda iti pammatida.
5 Iti suratna kadagiti taga Roma, inyunay-unay ni Pablo ti responsabilidad dagiti Kristiano a mangipadayag iti Dios babaen ti panangiranudda iti pammatida. Ti maysa a kangrunaan a mensahe ti libro a Roma isu daytoy: dagidiay laeng mangipakita iti pammatida ken ni Jesu-Kristo ti maisalakan. Iti kapitulo 10 ti suratna, impakita ni Pablo a ti natural nga Israel idi kaaldawanna ikagkagumaanda latta ti maaddaan iti nalinteg a takder babaen ti panangannurotda iti Mosaiko a Linteg, idinto ta “ni Kristo ti panungpalan ti Linteg.” Gapuna, kinuna ni Pablo: “No silalatak nga ideklaram dayta a ‘sao iti bukodmo a ngiwat,’ a ni Jesus ket Apo, ket watwatem ti pammati iti pusom nga isu imbangon ti Dios manipud kadagiti natay, maisalakankanto.” Sipud idin, “awan ti pagdumaan ti Judio ken Griego, ta adda ti isu met laeng nga Apo iti isuamin, a nabaknang kadagidiay amin nga umaw-awag kenkuana. Ta ‘tunggal maysa nga umawag iti nagan ni Jehova maisalakanto.’”—Roma 10:4, 9-13.
6.Ania ti nangyaplikaran ni Pablo iti Salmo 19:4?
6 Kalpasanna, nainrasonan nga inyimtuod ni Pablo: “Kasano ti panangawagdanto iti daydiay a kenkuana saanda a naaddaan iti pammati? Kasta met, kasano a maaddaandanto iti pammati iti daydiay saanda a nangngeg? Kasta met, kasano ti pannakangngegdanto no awan ti mangasaba?” (Roma 10:14) No maipapan iti Israel, kuna ni Pablo: “Saanda a nagtulnog amin iti naimbag a damag.” Apay a saan a nagtulnog ti Israel? Awananda ngamin iti pammati, saan ket a gapu ta awananda iti gundaway. Pinagminar daytoy ni Pablo babaen ti panangadawna iti Salmo 19:4 ket inyaplikarna dayta iti trabaho a panangasaba dagiti Kristiano imbes nga iti naulimek a panangpaneknek ti panamarsua. Kunana: “Ay ket, iti kinapudnona, ‘iti intero a daga rimmuar ti timekda, ket agingga kadagiti ungto ti mapagnaedan a daga ti sasaoda.’” (Roma 10:16, 18) Wen, no kasano a dagiti awanan iti biag a parsua ipadayagda ni Jehova, dagiti Kristiano idi umuna a siglo inkasabada ti naimbag a damag ti pannakaisalakan iti sadinoman ket iti kasta, naipadayagda ti Dios “iti intero a daga.” Iti suratna kadagiti taga Colosas, impakita met ni Pablo no kasano kasaknap ti nadanon ti naimbag a damag. Kinunana a naikasaba ti naimbag a damag “iti isuamin a parsua nga adda iti baba ti langit.”—Colosas 1:23.
Dagiti Naregta a Saksi
7.Sigun ken ni Jesus, ania ti responsabilidad dagiti Kristiano?
7 Agparang nga inlanad ni Pablo ti suratna kadagiti taga Colosas agarup 27 a tawen kalpasan ti ipapatay ni Jesu-Kristo. Kasano a nagbiit a nagsaknap ti trabaho a panangasaba agingga iti Colosas? Maigapu dayta iti kinaregta dagiti Kristiano idi umuna a siglo, ken binendisionan ni Jehova ti kinaregtada. Impakpakauna ni Jesus nga agbalinto a naregta a manangaskasaba dagiti pasurotna idi kinunana: “Kadagiti amin a nasion kasapulan a maikaskasaba nga umuna ti naimbag a damag.” (Marcos 13:10) Iti dayta a padto, innayon ni Jesus ti bilin a nailanad kadagiti maudi a bersikulo ti Ebanghelio ni Mateo: “Inkayo ngarud ket mangaramidkayo iti ad-adalan kadagiti tattao iti amin a nasion, a bautisaranyo ida iti nagan ti Ama ken ti Anak ken ti nasantuan nga espiritu, nga isuroyo kadakuada a tungpalenda ti amin a bambanag nga imbilinko kadakayo.” (Mateo 28:19, 20) Di nagbayag kalpasan a nagpalangit ni Jesus, nangrugi a tinungpal dagiti pasurotna dagitoy a sasao.
8, 9. Sigun iti Aramid, kasano a nagtignay dagiti Kristiano kadagiti bilin ni Jesus?
8 Kalpasan a naiparukpok ti nasantuan nga espiritu idi Pentecostes 33 K.P., dagus a nangasaba dagiti nasungdo a pasurot ni Jesus, nga impakaammoda kadagiti tattao idiay Jerusalem ti “maipapan iti natan-ok a bambanag ti Dios.” Nabunga ti panangasabada, ket “agarup tallo ribu a kararua” ti nabautisaran. Dagiti adalan sireregta nga intultuloyda nga impadayag ti Dios iti publiko, a nangyeg iti agkakaimbag a resulta.—Aramid 2:4, 11, 41, 46, 47.
9 Di nagbayag, nadlaw dagiti narelihiosuan a lider dagiti aktibidad dagidi a Kristiano. Gapu ta madanaganda iti kinaprangka da Pedro ken Juan, binilinda dagitoy nga apostol nga isardengda ti mangasaba. Simmungbat dagiti apostol: “Saan a mabalin nga agsardengkami nga agsao maipapan iti bambanag a nakita ken nangngegmi.” Kalpasan a napangtaan ken nawayawayaan, nagsubli da Pedro ken Juan kadagiti kakabsatda, ket sangsangkamaysa a nagkararagda ken ni Jehova. Situtured a kiniddawda ken ni Jehova: “Ipaaymo kadagiti adipenmo nga itultuloyda a sawen ti saom buyogen ti isuamin a kinatured.”—Aramid 4:13, 20, 29.
10. Ania ti timmaud nga ibubusor, ket ania ti inaramid dagiti pudno a Kristiano?
10 Maitunos dayta a kararag iti pagayatan ni Jehova, kas nagminar idi agangay. Naaresto dagiti apostol ngem simimilagro a winayawayaan ida ti maysa nga anghel. Kinuna kadakuada ti anghel: “Inkayon, ket, inton nakatakderkayon idiay templo, itultuloyyo a sawen kadagiti tattao ti amin a sasao maipapan itoy a biag.” (Aramid 5:18-20) Gapu ta nagtulnog dagiti apostol, nagtultuloy a binendisionan ida ni Jehova. Gapuna, “iti tunggal aldaw idiay templo ken iti binalaybalay nagtultuloyda nga awan sarday a mangisuro ken mangideklara iti naimbag a damag maipapan iti Kristo, a ni Jesus.” (Aramid 5:42) Nalawag, ti nainget nga ibubusor dina naan-anay a napasardeng dagiti pasurot ni Jesus a mangipadayag iti Dios iti publiko.
11. Ania ti panangmatmat dagiti nagkauna a Kristiano iti trabaho a panangasaba?
11 Di nagbayag, naaresto ni Esteban ket naubor agingga a natay. Ti pannakapapatayna ti rugi ti nakaro a pannakaidadanes idiay Jerusalem, ket puersado a nagtalaw iti nadumaduma a lugar ti amin nga adalan, malaksid kadagiti apostol. Naupayda kadi gapu iti pannakaidadanes? Saan a pulos. Mabasatayo: “Dagidiay naiwarawara nagsaknapda iti daga nga idekdeklarada ti naimbag a damag ti sao.” (Aramid 8:1, 4) Maulit-ulit a naimatangan ti kasta a naregta a panangideklara iti dayag ti Dios. Iti Aramid kapitulo 9, mabasatayo ti maipapan iti Fariseo a ni Saulo a taga Tarso. Idi agturong idiay Damasco tapno idauluanna ti panangidadanes kadagiti adalan ni Jesus sadiay, nasirmatana ni Jesus ket nabulsek. Idiay Damasco, simimilagro a pinaimbag ni Ananias ti kinabulsek ni Saulo. Ania ti dagus nga inaramid ni Saulo—a pagaammo idi agangay kas ni apostol Pablo? Kuna ti salaysay: “Dagus a kadagiti sinagoga rinugianna nga ikasaba ni Jesus, a Daytoy ti Anak ti Dios.”—Aramid 9:20.
Nangasaba ti Amin
12, 13. (a) Sigun kadagiti historiador, ania ti nakadkadlaw iti nagkauna a kongregasion Kristiano? (b) Kasano a ti libro nga Aramid ken ti sasao ni Pablo patalgedanda ti salaysay dagiti historiador?
12 Pagaammo a nangasaba ti amin a kameng ti nagkauna a kongregasion Kristiano. No maipapan kadagiti Kristiano kadagidi nga aldaw, insurat ni Philip Schaff: “Tunggal kongregasion ket maysa a kagimongan dagiti misionero, ken tunggal manamati a Kristiano ket misionero.” (History of the Christian Church) Kuna ni W. S. Williams: “Sigun iti kaaduan a testimonia, amin a Kristiano iti nagkauna nga Iglesia inkasabada ti ebanghelio, nangnangruna dagidiay addaan iti karismatiko a sagut [dagiti sagut ti espiritu].” (The Glorious Ministry of the Laity) Impaganetgetna pay: “Ni Jesu-Kristo dina pulos pinanggep a ti panangasaba ket eksklusibo laeng a pribilehio ti sumagmamano nga addaan iti saad iti simbaan.” Uray ni Celsus, maysa a nagkauna a kabusor ti Kristianidad, insuratna: “Dagiti umaabel, sapatero, agkurkurti iti lalat, awan adalna ken ordinario a tattao, naregtada amin a manangikasaba iti ebanghelio.”
13 Dagita a sasao ket patalgedan ti historikal a rekord ti Aramid. Idi Pentecostes 33 K.P., kalpasan a naiparukpok ti nasantuan nga espiritu, amin nga adalan, lallaki ken babbai, impakaammoda iti publiko dagiti nakaskasdaaw a bambanag ti Dios. Kalpasan ti pannakaidadanes a nangsaruno iti pannakapapatay ni Esteban, amin a Kristiano a nagtalaw iti nadumaduma a lugar insaknapda ti naimbag a damag. Kalpasan ti agarup 28 a tawen, saan laeng nga iti bassit a klase klero no di ket kadagiti amin a Hebreo a Kristiano ti nakaiturongan ti surat ni Pablo, idi a kinunana: “Baeten kenkuana kankanayon koma nga idatontayo iti Dios ti sakripisio ti panagdaydayaw, kayatna a sawen, ti bunga dagiti bibig a mangaramid iti publiko a panangideklara iti naganna.” (Hebreo 13:15) Imbaga ni Pablo no ania ti panangmatmatna iti trabaho a panangasaba: “Ita, no idekdeklarak ti naimbag a damag, saan a rason dayta tapno agpasindayagak, ta ti panagkasapulan naipabaklay kaniak. Pudno unay, asiak pay no diak indeklara ti naimbag a damag!” (1 Corinto 9:16) Nalawag a kasta met laeng ti panangmatmat dagiti amin a matalek a Kristiano idi umuna a siglo.
14. Ania ti pagnaigan ti pammati ken panangasaba?
14 Kinapudnona, ti maysa a pudno a Kristiano ket nasken a makiraman iti panangasaba gapu ta naibugas dayta iti pammati. Kinuna ni Pablo: “Buyogen iti puso watwaten ti maysa ti pammati maipaay iti kinalinteg, ngem buyogen iti ngiwat mangaramid ti maysa iti publiko a panangideklara maipaay iti pannakaisalakan.” (Roma 10:10) Maysa laeng kadi a bassit a grupo ti uneg ti kongregasion—kas pagarigan, maysa a klase klero—ti mangipakpakita nga addaanda iti pammati, ket iti kasta, isuda laeng ti addaan iti responsabilidad a mangasaba?a Saan! Amin a pudno a Kristiano sukayenda ti natibker a pammatida ken ni Apo Jesu-Kristo ken matignayda a mangideklara iti dayta a pammati iti publiko. Ta no saan, natay ti pammatida. (Santiago 2:26) Gapu ta amin a nasungdo a Kristiano idi umuna a siglo iti Kadawyan a Panawentayo imparangarangda ti pammatida iti kastoy a wagas, nagkallangugan ti napigsa nga ikkis ti panangidayaw iti nagan ni Jehova.
15, 16. Mangted kadagiti pagarigan a mangipakita a rimmang-ay ti trabaho a panangasaba iti laksid dagiti parikut.
15 Idi umuna a siglo, binendisionan ni Jehova ti ilina ket rimmang-ay dayta iti laksid dagiti parikut iti uneg ken ruar ti kongregasion. Kas pagarigan, salaysayen ti Aramid kapitulo 6 ti saan a panagtunos dagiti nakomberte nga adalan a Hebreo ti pagsasaoda ken dagiti adalan a Griego ti pagsasaoda. Tinaming dagiti apostol dayta a parikut. Kas resultana, mabasatayo: “Rimmangrang-ay ti sao ti Dios, ket ti bilang dagiti adalan nagtultuloy nga immadu iti kasta unay idiay Jerusalem; ket maysa a dakkel a bunggoy ti papadi ti nangrugi nga agtulnog iti pammati.”—Aramid 6:7.
16 Idi agangay, timmaud ti napolitikaan a riribuk iti baet ti Ari ti Judea a ni Herodes Agripa ken kadagiti umili ti Tiro ken Sidon. Dagiti umili kadagita a siudad impakpakaasida ti kappia ket dayta ti nangpadakkel iti ulo ni Herodes. Gapuna, nagbitla ni Herodes iti publiko. Inyikkis dagiti naummong a tattao: “Timek ti maysa a dios, ket saan a timek ti tao!” Dagus a kinabil ti anghel ni Jehova ket natay ni Herodes Agripa “agsipud ta saanna nga inted ti dayag iti Dios.” (Aramid 12:20-23) Anian a pannakaklaat dagidiay agtalek kadagiti natauan a turay! (Salmo 146:3, 4) Ngem dagiti Kristiano intultuloyda nga impadayag ni Jehova. Kas resultana, “ti sao ni Jehova nagtultuloy a rimmang-ay ken nagsaknap” iti laksid ti saan a natalged a napolitikaan a kasasaad.—Aramid 12:24.
Idi ken Ita
17. Idi umuna a siglo, ania ti sangsangkamaysa nga inaramid ti umad-adu ti bilangda a Kristiano?
17 Wen, ti sangalubongan a kongregasion Kristiano idi umuna a siglo ket buklen dagiti naregta, aktibo a manangidaydayaw ken ni Jehova a Dios. Nakiraman ti amin a nasungdo a Kristiano iti panangisaknap iti naimbag a damag. Adda dagiti dimngeg ket, kas imbilin ni Jesus, insuroda ida nga agtulnog iti amin a bambanag nga imbilinna. (Mateo 28:19, 20) Nagresulta dayta iti panagrang-ay ti kongregasion, ket immadu nga immadu dagiti indibidual a nangipadayag ken ni Jehova, kas iti inaramid ni Ari David. Inyikkisda ti naipaltiing a sasao: “Idayawka, O Jehova a Diosko, buyogen ti isuamin a pusok, ket idaydayawkonto ti naganmo agingga iti tiempo a di nakedngan, ta ti naayat a kinamanangngaasim kaniak ket dakkel.”—Salmo 86:12, 13.
18. (a) Ania ti napaliiw a nagdumaan ti kongregasion Kristiano idi umuna a siglo ken ti Kakristianuan ita? (b) Ania ti mausig iti sumaganad nga artikulo?
18 Mainaig iti dayta, mamagpanunot ti sasao ti teologo a propesor a ni Allison A. Trites. Idi pinagdiligna ti moderno-aldaw a Kakristianuan ken ti Kristianidad idi umuna a siglo, kinunana: “Masansan nga umadu ti miembro dagiti simbaan ita babaen ti biolohikal a panagrang-ay (no awaten dagiti annak ti relihion a nabangonanda) wenno babaen ti panagakar a panagrang-ay (no ti maysa a kabbaro ket umakar iti sabali a lokal a simbaan). Ngem iti libro nga Aramid, ti panagrang-ay ket maigapu iti pannakakomberte, ta mangrugrugi pay la idi ti kongregasion.” Kayat kadi a sawen dayta a saanen ita a rumang-ay ti pudno a Kristianidad a kas iti panagrang-ay a dinakamat ni Jesus? Saan. Dagiti pudno a Kristiano ita ket di mailibak a naregta iti publiko a panangipadayagda iti Dios kas inaramid dagiti Kristiano idi umuna a siglo. Usigentayo dayta iti sumaganad nga artikulo.
[Footnote]
a Ti sao a “klero” ken “klerigo” ket naggapu iti Griego a sao a kleʹros, a kaipapananna “binglay” wenno “tawid.” Iti 1 Pedro 5:2, 3, nausar ti kleʹros a mangtukoy iti intero nga “arban ti Dios” kas tawid ti Dios.
Mailawlawagyo Kadi?
• Kadagiti ania a wagas a maipadayagtayo ti Dios?
• Ania ti nangyaplikaran ni Pablo iti Salmo 19:4?
• Ania ti pagnaigan ti pammati ken panangasaba?
• Ania ti nakadkadlaw iti kongregasion Kristiano idi umuna a siglo?
[Ladawan iti panid 8, 9]
Kanayon nga ideklara ti langlangit ti dayag ni Jehova
[Credit Line]
Iti pammalubos ti Anglo-Australian Observatory, rinetrato ni David Malin
[Dagiti ladawan iti panid 10]
Agkanaig ti trabaho a panangasaba ken ti kararag