Ti Espiritu Santo—Aktibo a Puersa ti Dios

SIGUN iti doktrina a Trinidad, ti espiritu santo isut’ maikatlo a persona ti Kinadios, a maipatas iti Ama ken iti Anak. Kas kunaen ti libro nga Our Orthodox Christian Faith: “Ti Espiritu Santo isut’ interamente a Dios.”

Iti Hebreo a Kasuratan, ti sao a masansan a maus-usar kas “espiritu” isu ti ruʹach, a kayuloganna ti “anges; angin; espiritu.” Iti Griego a Kasuratan, ti sao ket pneuʹma, a kasta met lat’ kaipapananna. Ipasimudaag kadi dagitoy a sao a ti nasantuan nga espiritu ket paset ti Trinidad?

Aktibo a Puersa

TI PANANGUSAR ti Biblia iti “nasantuan nga espiritu” ipasimudaagna a dayta ket kontrolado a puersa nga us-usaren ni Jehova a Dios tapno mairingpas ti nadumaduma a panggepna. Mabalin nga ipadis dayta iti elektrisidad, puersa a maaramat para iti nagadu a nagduduma nga aramid.

Iti Genesis 1:2 kunaen ti Biblia a “ti aktibo a puersa [“espiritu” (Hebreo, ruʹach)] ti Dios nagtignay iti rabaw dagiti danum.” Ditoy, ti espiritu ti Dios isu ti aktibo a puersana nga agtigtignay idi a mangporma ti daga.

Usaren ti Dios ti espirituna tapno malawlawagan dagidiay agserserbi kenkuana. Inkararag ni David: “Isuronak a mangtungpal iti pagayatam, ta sika ti Diosko. Ti espiritum [ruʹach] naimbag; idalannak kadi iti daga ti kinalinteg.” (Salmo 143:10) Idi 70 a makabael a lallaki ti nadutokan a tumulong ken Moises, kinuna ti Dios kenkuana: “Ket kissayakto ti espiritu [ruʹach] nga adda kenka ket ikabilkonto kadakuada.”—Numeros 11:17.

Dagiti padto ti Biblia nairekordda idi a dagiti lallaki a dinutokan ti Dios isuda ti “pinaltiingan ti nasantuan nga espiritu [Griego, manipud pneuʹma].” (2 Pedro 1:20, 21) Iti kastoy a wagas a ti Biblia “impaltiing ti Dios,” a ti Griego a pannakaisaona isut’ The·oʹpneu·stos, a kayuloganna “sinang-awan ti Dios.” (2 Timoteo 3:16) Ket ti nasantuan nga espiritu adda tattao nga inggiyana tapno makakitada kadagiti sirmata wenno maaddaanda kadagiti propetiko a tagtagainep.—2 Samuel 23:2; Joel 2:28, 29; Lucas 1:67; Aramid 1:16; 2:32, 33.

Ti nasantuan nga espiritu tinignayna ni Jesus a napan idiay let-ang kalpasan ti pannakabautisarna. (Marcos 1:12) Ti espiritu kasla apuy iti uneg ti bagi dagiti adipen ti Dios, a rimmegtada gapu iti dayta a puersa. Ket nakapagsaoda a situtured ken sibibileg gapu iti dayta.—Mikias 3:8; Aramid 7:55-60; 18:25; Roma 12:11; 1 Tesalonica 5:19.

Babaen iti espirituna, iyusuat ti Dios ti panangukomna kadagiti tao ken nasion. (Isaias 30:27, 28; 59:18, 19) Ket ti espiritu ti Dios makagteng uray adino, tapno tulonganna wenno busorenna dagiti tao.—Salmo 139:7-12.

‘Nabilbileg a Pannakabalin’

TI ESPIRITU ti Dios makaipaay met iti “pannakabalin a nabilbileg ngem ti gagangay” kadagidiay agserbi kenkuana. (2 Corinto 4:7) Daytoy ti mangpabileg kadakuada a mangibtor kadagiti pannubok ti pammati wenno mangaramid kadagiti banag a dida koma kabaelan.

Kas pangarigan, maipapan ken Samson, saritaen ti Oc-ocom 14:6: “Ti espiritu ni Yahweh kimpet kenkuana, ket nupay awan iniggamanna nga igam pinisang-pisangna ti leon.” (JB) Talaga kadi nga aktual a nadibinuan a persona ti simrek wenno kimpet ken Samson, sana immaniobra ti bagina tapno aramidenna dayta? Saan, “ti pannakabalin ti APO [isut’] nangpapigsa ken Samson.”—TEV.

Ti Biblia kunaenna nga idi nabautisaran ni Jesus, immulog kenkuana ti nasantuan nga espiritu a kasla kalapati, saan nga iti porma ti tao. (Marcos 1:10) Daytoy nga aktibo a puersa ti Dios isut’ timmulong ken Jesus a mangagas kadagiti masakit ken mangpagungar kadagiti natay. Kas kunaen ti Lucas 5:17: “Ti Pannakabalin ni Apo [Dios] adda iti likudan ti trabaho a panangagas [ni Jesus].”—JB.

Ti espiritu ti Dios pinabilegna met dagiti adalan ni Jesus a mangaramid kadagiti banag a namilagruan. Saritaen ti Aramid 2:1-4 a dagidi disipulo nagtitiponda idi Pentecostes ket iti “apagdarikmat immay manipud langit ti maysa a daranudor a kasla panagpuyupoy ti napigsa unay nga angin, . . . ket napnoda amin iti nasantuan nga espiritu ket rinugianda ti nagsao kadagiti sabali a pagsasao, kas inted ti espiritu kadakuada nga agsao.”

No kasta ti nasantuan nga espiritu inikkanna ni Jesus ken dadduma nga adipen ti Dios iti pannakabalin tapno maaramidda ti di kadawyan a maaramid ti tao.

Saan a Persona

NGEM, awan kadi dagiti bersikulo ti Biblia a mangdakamat iti nasantuan nga espiritu a kas persona? Adda, ngem paliiwenyo ti kinuna ni Edmund Fortman a Katoliko a teologo maipapan itoy iti The Triune God: “Nupay no ti espiritu ket masansan a madeskribir a kas persona, kasla agparang a nabatad a dagidi sagrado a mannurat [ti Hebreo a Kasuratan] dida pulos pinanunot wenno indatag daytoy nga espiritu a kas naisalumina a persona.”

Saan a karkarna iti Kasuratan a masao a persona ti maysa a banag. Ti sirib nasao nga addaan annak. (Lucas 7:35) Ti basol ken ti patay naawaganda nga ari. (Roma 5:14, 21) Iti Genesis 4:7 kunaen ti The New English Bible (NE): “Ti basol maysa a demonio a kumkumleb iti ruangan,” a naibilang a persona ti basol a kasla maysa a dakes nga espiritu a kumkumleb iti ruangan ni Cain. Ngem, siempre, ti basol saan nga espiritu a persona; ket no maibilang a kas persona ti nasantuan nga espiritu saan a daytat’ mamagbalin iti dayta nga espiritu a persona.

Umasping met, iti 1 Juan 5:6-8 (NE) saan laeng a ti espiritu no di pay “ti danum, ken ti dara” dagiti nakuna nga agbalin a “saksi.” Ngem nabatad a ti danum ken dara saanda a persona, ket uray ti nasantuan nga espiritu saan met a persona.

Maitunos itoy isut’ sapasap a panangusar ti Biblia iti “nasantuan nga espiritu” sigun iti wagas a di personal, a kas iti panangiparehona dayta iti danum ken apuy. (Mateo 3:11; Marcos 1:8) Naidagadag kadagiti tao a mapnoda iti nasantuan nga espiritu imbes nga iti arak. (Efeso 5:18) Nasao a napnoda iti nasantuan nga espiritu a kas met la iti pannakapnoda kadagiti galad a kas iti sirib, pammati, ken rag-o. (Aramid 6:3; 11:24; 13:52) Ket iti 2 Corinto 6:6 ti nasantuan nga espiritu naibilang kadagiti sumagmamano a kababalin. Dagiti kasta nga ebkas saanda koma unay a gagangay no ti nasantuan nga espiritu ket aktual a persona.

Sa, kasta met, idinto ta adda dagiti teksto ti Biblia nga agkuna a ti espiritu ket agsao, dagiti dadduma a teksto ipakitada nga aktual a naangay daytoy baeten kadagiti tao wenno anghel. (Mateo 10:19, 20; Aramid 4:24, 25; 28:25; Hebreo 2:2) Ti kasta nga aksion ti espiritu maiyasping kadagiti allon ti radio a mangipatulod kadagiti mensahe ti maysa a tao nga agturong iti sabali nga adda iti adayo a lugar.

Iti Mateo 28:19 nadakamat “iti nagan . . . ti nasantuan nga espiritu.” Ngem ti sao a “nagan” saanna a kanayon a tukoyen ti personal a nagan, iti Griego man wenno iti Ingles. No sawentay “iti nagan ti linteg,” saan a persona ti tuktukoyentayo. Kayattay a sawen daydiay itaktakderan ti linteg, ti autoridadna. Kuna ti Robertson’s Word Pictures in the New Testament: “Ti pannakausar ditoy ti nagan (onoma) ket gagangay no iti Septuagint ken kadagiti papiro a kayuloganna ti pannakabalin wenno autoridad.” Gapuna ti pannakabautisar ‘iti nagan ti nasantuan nga espiritu’ bigbigenna ti autoridad ti espiritu, a dayta nagtaud iti Dios ket agandar mayalubog iti nadibinuan a pagayatan.

Ti “Manangtulong”

NI Jesus nadakamatna ti nasantuan nga espiritu a kas “manangtulong,” ket kunana a daytanto ti mangisuro, mangidalan, ken agsao. (Juan 14:16, 26; 16:13) Ti Griego a sao nga inusarna kas manangtulong (pa·raʹkle·tos) ket panglalaki. Isu nga idi tinukoy ni Jesus ti banag nga aramidento ti manangtulong, inusarna dagiti personal a pronombre para iti lalaki. (Juan 16:7, 8) Iti sabali a dasig, no ti mausar ket neuter (neutral) a saot’ Griego para iti espiritu (pneuʹma), maikanatad a mausar ti neuter a pronombre a “dayta.”

Kaaduan a Trinitariano a managipatarus ilemmengda daytoy, kas inadmitir ti Katoliko a New American Bible maipapan iti Juan 14:17: “Ti Griego a sao para iti ‘Espiritu’ ket neuter, ket idinto ta usarentayo dagiti personal a pronombre iti Ingles (‘he,’ ‘his,’ ‘him’), kaaduan a Griego a MSS [manuskrito] usarenda ti ‘dayta.’”

Gapuna a no ti Biblia usarenna dagiti personal a pronombre para iti lalaki a nainaig iti pa·raʹkle·tos idiay Juan 16:7, 8, sursurotenna laeng dagiti pagalagadan ti gramatika, saan ket a mangipapaulog iti doktrina.

Saan a Paset ti Trinidad

DAGITI nadumaduma a libro bigbigenda a ti Biblia dina suportaran ti ideya a ti nasantuan nga espiritu isut’ maikatlo a persona ti Trinidad. Kas ehemplo:

Ti The Catholic Encyclopedia: “Awan idiay Daan a Tulag ti pakasarakantayo ti aniaman a nabatad a mangipasimudaag iti Maikatlo a Persona.”

Ni Fortman a Katoliko a teologo: “Dagiti Judio dida pulos imbilang ti espiritu kas persona; ket awan met ti natalged nga ebidensia a kastat’ panangmatmat ti uray asino a mannurat ti Daan a Tulag. . . . Ti Espiritu Santo masansan a naidatag kadagiti Synoptics [dagiti Ebanghelio] ken idiay Aramid a kas nadibinuan a puersa wenno pannakabalin.”

Ti New Catholic Encyclopedia: “Ti D[aan a] T[ulag] nabatad a dina minatmatan ti espiritu ti Dios a kas persona . . . Ti espiritu ti Dios isu la ti puersa ti Dios. No bilang maidatag no dadduma a kas naisina dayta iti Dios, ngamin ti sang-aw ni Yahweh agtignay manipud ruar.” Kunana pay: “Kaaduan a teksto ti B[aro a] T[ulag] ipalgakda a ti espiritu ti Dios ket maysa a banag, saan ket a maysa a persona; nangnangruna a matarusan daytoy sigun iti panagpatas ti espiritu ken ti puersa ti Dios.”—Dakam ti nangitaliko.

Ti A Catholic Dictionary: “No iti sapasap, ti Baro a Tulag, kas iti Daan, dakamatenna ti espiritu kas nadibinuan nga enerhia wenno puersa.”

No kasta, dagidi Judio ken dagidi immuna a Kristiano dida minatmatan ti nasantuan nga espiritu a kas paset ti Trinidad. Dayta a sursuro rimsua adu a siglo kalpasanna. Kas napaliiw ti A Catholic Dictionary: “Ti maikatlo a Persona indagadagda iti Konsilio ti Alexandria idi 362 . . . ken kamaudiananna iti Konsilio ti Constantinople idi 381”—agarup tallo ket gudua a siglo kalpasan a dagiti disipulo napnodat’ nasantuan nga espiritu idi Pentecostes!

Saan, ti nasantuan nga espiritu saan a persona ket saan a paset ti Trinidad. Ti nasantuan nga espiritu isut’ aktibo a puersa ti Dios nga usarenna a mangiringpas iti pagayatanna. Saan a makipatas dayta iti Dios no di ket kanayon a mandaren ti Dios ken adda iti sakupna.

[Blurb iti panid 22]

“No iti sapasap, ti Baro a Tulag, kas iti Daan, dakamatenna ti espiritu kas nadibinuan nga enerhia wenno puersa.”—A Catholic Dictionary

[Dagiti Ladawan iti panid 21]

Iti maysa nga okasion nagparang ti nasantuan nga espiritu a kas kalapati. Iti sabali nga okasion nagparang a kas dildila ti apuy—nikaanoman saan a kas persona