Dagiti Ulbod a Mammadto Ita
NAGSERBI ni Jeremias kas mammadto ti Dios idiay Jerusalem iti panawen a ti siudad ket napno iti idolatria, imoralidad, kinarugit, ken ti panangibukbok iti awan basolna a dara. (Jeremias 7:8-11) Saan la nga is-isu ti aktibo a propeta iti dayta a tiempo, ngem kaaduan kadagiti sabsabali ket agserserbida iti bagida ken narugitda. Iti ania a wagas? Impakaammo ni Jehova: “Manipud iti mammadto uray pay agingga iti padi, tunggal maysa agtigtignay a siuulbod. Inagasanda met a parparawpaw ti dunor ti ilik, a kunkunada, ‘Adda talna! Adda talna!’ idinto nga awan ti talna.”—Jeremias 6:13, 14.
Ginandat a pagparangen dagiti ulbod a mammadto nga iti laksid amin a kinarugit iti daga, nasayaat latta dagiti bambanag, ken dagiti agnaed adda latta pannakikappiada iti Dios; ngem saan a kasta. Ti panangukom ti Dios nagur-uray kadakuada, kas awan-buteng nga inwaragawag ni Jeremias. Ni pudno a mammadto a Jeremias, saan a dagiti ulbod a mammadto, ket naalangon idi a ti Jerusalem ket rinippuog dagiti soldado ti Babilonia idi 607 K.K.P., nadadael ti templo, ken dagiti umili ket napapatayda wenno naiyabugda a kautibo idiay adayo a Babilonia. Dagiti nakakaasi a sumagmamano a nabati idiay a daga nagkamangda idiay Egipto.—Jeremias 39:6-9; 43:4-7.
Aniat’ inaramid dagiti ulbod a mammadto? “‘Bumusorak kadagiti mammadto,’ kuna ni Jehova, ‘dagidiay takawenda dagiti sasaok, tunggal maysa iti kaarrubana.’” (Jeremias 23:30) Dagiti ulbod a mammadto tinakawda ti bileg ken ti epekto dagiti sao ti Dios babaen panangiparegtada kadagiti tattao nga agimdeng kadagiti kinaulbod imbes a ti pudno a pakdaar manipud iti Dios. Imbagbagada, saan a “dagiti nakaskasdaaw a bambanag ti Dios,” no di ket dagiti bukodda a kapanunotan, dagiti bambanag a kayat a denggen dagiti tattao. Ti mensahe ni Jeremias ket pudpudno a naggapu iti Dios, ket no nagtignay dagiti Israelitas kadagiti sasaona, nakalasatda koma. Dagiti ulbod a mammadto ‘tinakawda dagiti sasao ti Dios’ ken intuggodda dagiti tattao iti didigra. Awan dumana iti kinuna ni Jesus maipapan kadagiti di matalek a relihiuso a papangulo idi kaaldawanna: “Ta bulsekda a manangidalan. No, ngarud, ti bulsek idalanna ti bulsek, agpadada a matnag iti abut.”—Aramid 2:11; Mateo 15:14.
Kas idi kaaldawan ni Jeremias, adda met ita dagiti ulbod a mammadto nga agkunkuna nga ibagbagida ti Dios iti Biblia; ngem takawenda met dagiti sasao ti Dios babaen panangikasabada kadagiti bambamag a makasinga kadagiti tattao manipud iti no ania, baeten iti Biblia, ti pudpudno a kuna ti Dios. Iti ania a pamay-an? Sungbatantayo dayta a saludsod babaen panangusar, kas pagbatayan, iti pamunganayan a pannursuro ti Biblia maipapan iti Pagarian.
Ti Kinapudno Maipapan iti Pagarian
Ti Pagarian ti Dios isu ti kangrunaan a tema ti pannursuro ni Jesus, ket nadakamat daytoy iti nasurok a sangagasut a daras kadagiti Ebanghelio. Iti rugi ti ministeriona, kuna ni Jesus: “Masapul met nga ipakaammok ti naimbag a damag ti pagarian ti Dios, gapu ta daytoy ti nakaibaonak.” Insurona dagiti pasurotna nga agkararag: “Umay koma ti pagariam.”—Lucas 4:43; 11:2.
Ania, ngarud, ti Pagarian? Sigun iti The New Thayer’s Greek English Lexicon, ti Griego a sao a naipatarus a “pagarian” idiay Biblia kaipapananna nga umuna ti, “naarian a pannakabalin, kinaari, panangartap, panagturay” ken maikadua, “ti daga a sakop iti panagturay ti maysa nga ari.” Manipud itoy nainrasonan unay a maipatotayo a ti Pagarian ti Dios ket maysa a literal a gobierno nga imatonan ti maysa nga Ari. Kastoy kadi?
Wen, ket ti Ari awan sabali no di ni Jesu-Kristo. Sakbay pannakaiyanak ni Jesus kuna ni anghel Gabriel ken Maria: “Isu natan-okto ket managanto Anak ti Kangatuan; ket ni Jehova itednanto kenkuana ti trono ni David nga amana.” (Lucas 1:32) Ti iyaawat ni Jesus iti trono paneknekanna nga isu ket maysa nga Ari, maysa nga Agturay iti gobierno. Kasta met a ti pammaneknek a ti Pagarian ket maysa a literal a gobierno isu ti padto ni Isaias: “Kadatayo naiyanak ti maysa nga ubing, kadatayo naited ti maysa nga anak a lalaki: ket ti gobierno maiparabawto iti abagana . . . Ket ti irarang-ay ti gobiernona ken ti talna awanto ti patinggana.”—Isaias 9:6, 7, King James Version.
Sadino ti pagturayan ni Jesus? Idiay Jerusalem? Saan. Nakita ni mammadto a Daniel ti sirmata ken Jesus nga aw-awatenna ti Pagarian, ket nasarakanna iti sirmatana a ni Jesus adda idiay langit. (Daniel 7:13, 14) Maitunos daytoy iti wagas ti panangisao ni Jesus iti Pagarian. Masansan nga inawaganna daytoy a “ti pagarian dagiti langlangit.” (Mateo 10:7; 11:11, 12) Maitunos met daytoy kadagiti sasao ni Jesus ken Pilato idi a ni Jesus ket maus-usig iti saklangna: “Ti pagariak saan a ditoy a lubong. No ditoy a lubong koma ti pagariak, dagiti adipenko makibakalda koma tapno saanak koma a maiyawat kadagiti Judio. Ngem, pudno, ti pagariak saan a ditoy.” (Juan 18:36) Insuro kadi kadakayo ti ministroyo wenno padiyo a ti Pagarian ni Jesus ket maysa a pudpudno a gobierno, nga agturturay manipud langit? Wenno insuronakayo a ti Pagarian ket basta maysa laeng a banag nga adda iti puso? No kasta, taktakawannakayo kadagiti sasao ti Dios.
Ania ti pakainaigan ti gobierno ti Pagarian ken amin dagiti nagduduma a porma ti natauan a gobierno? Sigun iti The Encyclopedia of Religion, nga insagana ni Mircea Eliade, ni repormista a Martin Luther, idi sinalaysayna ti Pagarian, insingasingna: “Ti nailubongan a gobierno . . . mabalin met a maawagan a pagarian ti Dios.” Dagiti dadduma isuroda a dagiti tattao, babaen kadagiti bukodda a panagregget, mapagbalinda dagiti natauan a gobierno a kas iti Pagarian ti Dios. Idi 1983 ti Sangalubongan a Konsilio dagiti Relihion pinatalgedanda: “Bayat a saksiantayo ti nasudi a tarigagaytayo maipaay iti talna buyogen dagiti masinunuo a tignay, ti Espiritu ti Dios mabalinna nga usaren dagiti nanumo a panagreggettayo iti panangiyeg kadagiti pagarian daytoy a lubong nga umar-arngi iti pagarian ti Dios.”
Paliiwenyo, nupay kasta, nga iti Kararag ti Apo (ti “Amami”), insuro ni Jesus dagiti pasurotna nga ikararagda ti iyaay ti Pagarian ti Dios ket kalpasan laeng dayta a naibaga kadakuada nga ikararagda: “Maaramid koma ti pagayatam [ti Dios], kas sadi langit, kasta met ditoy daga.” (Mateo 6:10) Iti sabali a pannao, saan nga ipagteng dagiti tattao ti Pagarian babaen panangaramidda iti pagayatan ti Dios. Ti iyaay ti Pagarian isu ti pakaigapuan ti pannakaaramid ti pagayatan ti Dios ditoy daga. Kasano?
Imdenganyo no ania ti kunaen ti padto ti Daniel kapitulo 2, bersikulo 44: “Kadagiti al-aldaw dagidiay nga ar-ari [natauan nga agtuturay iti panawen ti panungpalan] ti Dios ti langit mamangonto iti maysa a pagarian a kaanoman dinto madadael . . . Burakburakennanto ken ibusennanto amin dagitoy a pagpagarian.” Isu met laeng a kuna ni Jesus a ti Pagarianna ket saan a ditoy a lubong! Imbes ketdi, ti Pagarian dadaelennanto dagiti pagpagarian, dagiti gobierno, daytoy a daga ket sukatanna ida iti panangituray iti sangatauan. Kas ti inted-Dios a gobierno ti sangatauan, siguraduennanto a maaramid ti pagayatan ti Dios ditoy daga.
Ti makagapu iti kasta a nasabrak a tignay iti biang ti Pagarian agbalin a nalatak no utobentayo no siasino ti mangtengtengngel iti daytoy a lubong. Insurat ni apostol Juan: “Ti isuamin a lubong adda iti babaen ti dakes.” (1 Juan 5:19) “Ti dakes” isu ni Satanas a Diablo, nga inawagan ni Pablo a “ti dios daytoy a sistema ti bambanag.” (2 Corinto 4:4) Dagiti institusion nga adda iti lubong a ti diosna isu ni Satanas dinto pulos mabalin a mainaig iti Pagarian ti Dios.
Daytoy ti maysa a rason no apay a saan a nakinamin ni Jesus iti politika. Idi a dagiti nasionalistiko a Judio ginandatda a pagbalinen nga ari, linissianna ida. (Juan 6:15) Kas nakitatayon, sipaprangkesa a kunana ken Pilato: “Ti pagariak saan a ditoy a lubong.” Maitunos itoy, kunana maipapan kadagiti pasurotna: “Saanda a paset ti lubong, a kas kaniak saanak a paset ti lubong.” (Juan 17:16) No kasta, dagiti relihiuso a papangulo a mangisuro a ti iyaay ti Pagarian ti Dios ket papartaken ti irarang-ay iti uneg daytoy a sistema ti bambanag ken mangparegta kadagiti arbanda nga agtrabaho para iti dayta a kalat ket ulbodda a mammadto. Takawenda ti bileg ken epekto ti no ania a talaga ti ibagbaga ti Biblia.
Apay a Napateg Daytoy?
Amin kadi daytoy ket basta panagsusubang laeng dagiti masisirib? Saan a pulos. Dagiti palso a pannursuro maipapan iti Pagarian ti Dios ti nangiyaw-awan iti adu ken uray la nakaapektar daytoy iti taray ti historia. Kas pangarigan, ti publikasion a Théo, maysa a Romano Katoliko nga enciclopedia, kunaenna: “Ti ili ti Dios ket agab-abanteda agturong iti Pagarian ti Dios nga inyussuat ditoy daga ni Kristo . . . Ti simbaan ket isu ti bin-i daytoy a Pagarian.” Ti pannakainaig ti Iglesia Katolika iti Pagarian ti Dios ti nangted iti simbaan ti dakkel a sekular a pannakabalin kabayatan dagiti naan-anituan nga Edad Media. Uray ita, dagiti agtuturay ti simbaan padpadasenda nga impluensiaan ti taray dagiti ar-aramid ti lubong, nga agaramidda iti dasig dagiti dadduma a napolitikaan a sistema ken maibusor kadagiti sabsabali.
Imparang ti maysa a managkumento ti sabali pay a panangmatmat a nakasaksaknap ita idi kunana: “Ti wagas ti rebolusion isu ti pagarian gapu ta ti rebolusion isu ti panagtitipon dagiti tattao iti maysa a baro a kagimongan, a pinarubroban ti nadiosan a simbolo a naited baeten iti tao ti kinapudno—ni Jesus . . . ni Gandhi . . . dagiti Berrigans.” Ti panangisuro a ti Pagarian ti Dios ket maparang-ay babaen ti napolitikaan a kinarayray ken di panangikaso kadagiti napaypayso a kinapudno maipapan iti Pagarian ti nangituggod kadagiti relihiuso a papangulo tapno makiinnagawda kadagiti napolitikaan a saad. Daytoy ti nangituggod kadagiti sabsabali a makiraman iti riribuk dagiti tao ken uray pay makipaset iti pannakigubat. Awan kadagitoy ti maitunos iti kinapudno a ti Pagarian ket saan a paset ti lubong. Ket dagiti relihiuso a papangulo a naigamer unay iti politika ket adayo manipud dida panagbalin a paset ti lubong, kas kuna ni Jesus a pagbalinan dagiti pudno nga adalanna. Dagidiay a mangisuro a ti Pagarian ti Dios ket magun-odan baeten iti napolitikaan a tignay ket ulbodda a mammadto. Taktakawenda dagiti sao ti Dios manipud kadagiti tattao.
No koma pudpudno nga insuro dagiti relihiuso a papangulo ti Kakristianuan no ania ti ibagbaga ti Biblia, ammo koma dagiti arbanda a ti Pagarian ti Dios talaga a risutennanto dagiti parikut kas iti kinapanglaw, sakit, panangidumduma iti rasa, ken pammarigat. Ngem daytanto ket iti panawen nga inkeddeng ti Dios ken iti pamay-anna. Saanto dayta a babaen kadagiti irarang-ay dagiti napolitikaan a sistema, nga agpatingga inton umayen ti Pagarian. No dagitoy a klero ket pudnoda a mammadto, insuroda koma dagiti arbanda a bayat nga ur-urayenda nga agtignay ti Pagarian ti Dios, masarakanda ti pudpudno, inted-Dios, a praktikal a balakad a pangtaming kadagiti parikut a patauden dagiti panangidumduma daytoy a lubong.
Kamaudiananna, insuroda koma dagiti arbanda a dagiti dumakdakes a kasasaad ditoy daga a mangpatpataud iti naruay a ladingit ket naipadtoda idiay Biblia ken dagita ket pagilasinan nga asidegen ti iyaay ti Pagarian. Wen, ti Pagarian ti Dios din agbayag bumallaeten ket sukatannan dagiti agdama a napolitikaan a sangal. Anian a bendisionto dayta!—Mateo 24:21, 22, 36-39; 2 Pedro 3:7; Apocalipsis 19:11-21.
Ti Sangatauan iti Sidong ti Pagarian ti Dios
Aniantot’ kaipapanan ti iyaay ti Pagarian ti Dios para iti sangatauan? Bueno, mailadawanyo kadi ti bagiyo a bumangon a napnuan pigsa iti tunggal bigat? Awan am-ammoyo a masakit wenno matmatay. Uray dagiti pimmusay nga inay-ayatyo naisublidan kadakayo babaen panagungar. (Isaias 35:5, 6; Juan 5:28, 29) Awanen pakadanagan iti ekonomia a pinataud ti managimbubukodan a komersialismo wenno mangidumduma a sistema ti ekonomia. Addaankay iti bukod a nasimpa a pagtaengan ken nalawa a daga a pagmulaan iti amin a kasapulanyo a pangtaraon iti pamilia. (Isaias 65:21-23) Mabalinyo ti magna iti uray sadinoman iti aniaman nga oras ti aldaw wenno rabii nga awan panagbuteng iti pannakadangran. Awanen dagiti gubat—awanen mamagpeggad iti kinatalgedyo. Tunggal maysa ket maseknan iti pagimbaganyo. Awanen dagiti nadangkes. Agrairan ti ayat ken kinalinteg. Mailadawanyo kadi ti kasta a panawen? Isu daytoy ti kita ti lubong nga iyegto ti Pagarian.—Salmo 37:10, 11; 85:10-13; Mikias 4:3, 4.
Dardarepdep laeng kadi daytoy? Saan. Basaenyo dagiti kasuratan a naisitar iti sinaruno daytoy a parapo, ket matakkuatanyo nga amin a naibaga sadiay isilnagna dagiti sigurado a karkari ti Dios. No agingga ita ket dikay pay naikkan iti daytoy nalawag a ladawan no ania ti maaramidan ken aramidento ti Pagarian ti Dios nga agpaay iti sangatauan, adda ngarud nangtakaw kadagiti sasao ti Dios manipud kadakayo.
Makaparagsak, saan a kasapulan nga agtalinaed a kasta dagiti bambanag. Kuna ni Jesus nga iti kaaldawantayo “daytoy naimbag a damag ti pagarian maikaskasabanto iti isuamin a mapagnaedan a daga agpaay a pammaneknek kadagiti amin a nasion; iti kasta umayton ti panungpalan.” (Mateo 24:14) Ti magasin a basbasaenyo ket paset dayta a panangasaba a trabaho. Paregtaendakayo a liklikanyo ti pannakaallilaw babaen kadagiti ulbod a mammadto. Adalenyo a naimbag ti Sao ti Dios tapno masarakanyo ti kinapudno maipapan iti Pagarian ti Dios. Kalpasanna, agpaituraykayo iti dayta a Pagarian, isu a maysa a probision ti Naindaklan a Pastor, ni Jehova a Dios. Iti kinapudnona, daytat’ kakaisuna a namnama ti tao, ket saanto a mapaay.
[Ladawan iti panid 5]
Insuro ni Luther a ti natauan a gobierno ket mamatmatan kas Pagarian ti Dios
[Credit Line]
Impaay dagiti Trustees ti British Museum
[Ladawan iti panid 7]
Kas maysa a naayat a Pastor, ni Jehova baeten iti Pagarianna iyegnanto dagiti kasasaad nga awan tao a makaiyeg