Gamgameng Manipud Ebanghelio ni Juan

PINALTIINGAN ti espiritu ni Jehova ni lakayen nga apostol Juan a mangisurat ti makatignay a salaysay ti biag ken ministerio ni Jesu-Kristo. Daytoy nga Ebanghelio ket naisurat idiay wenno iti asideg ti Efeso idi agarup 98 K.P. Ngem aniat’ kababalin ti salaysay? Ken aniat’ sumagmamano kadagiti gamgameng a linaonna?

Suplemento ti Kaaduanna

Ni Juan ket napili, a bassit lat’ inulitna kadagiti insurat da Mateo, Marcos, ken Lucas. Pudno unay, ti mangpaneknek a salaysayna ket suplemento iti kaaduanna gapu ta nasurok a 90 porsiento iti dayta ti mangsaklaw kadagiti bambanag a di nadakamat kadagiti dadduma nga Ebanghelio. Kas pangarigan, isu laeng ti nangibaga kadatayo iti kaadda ni Jesus sakbay ti kinataona ken “ti Verbo nagbalin a lasag.” (1:1-14) Idinto a sawen dagiti dadduma a mannurat ti Ebanghelio a ni Jesus dinalusanna ti templo iti panungpalan ti ministeriona, kuna ni Juan a ni Kristo inaramidna dayta iti pangrugianna. (2:13-17) Ti laeng lakayen nga apostol ti mangibaga kadatayo maipapan kadagiti dadduma a milagro nga inaramid ni Jesus, kas ti panamagbalinna iti danum nga arak, ti panangpagungar ken Lazaro, ken ti namilagruan a panagkalap ti ikan kalpasan ti panagungarna.​—2:1-11; 11:38-44; 21:4-14.

Amin dagiti mannurat ti Ebanghelio ibagada no kasanot’ panangiyusuat ni Jesus ti Panglaglagip ti ipapatayna, ngem ni laeng Juan ti mangipakita a ni Kristo ti nangted leksion kadagiti apostol iti kinapakumbaba babaen ti panangbuggona ti saksakada iti dayta a rabii. Mainayon pay, ni laeng Juan ti nangikor-it ti puso-ti-puso a palawag nga imbitla ni Jesus ken ti kararag nga inaramidna a maipaay kadakuada iti dayta a kanito.​—13:1–17:26.

Iti daytoy nga Ebanghelio, ti nagan a Juan tuktukoyenna ti Mammautisar, a ti mannurat aw-awaganna ti bagina a ‘daydi adalan a dinungdungngo ni Jesus.’ (13:23) Ti apostol pudno nga inayatna ni Jesus, ket ti mismo nga ayattayo ken Kristo ti naparang-ay idi isut’ inladawan ni Juan kas ti Verbo, ti tinapay ti biag, ti silaw ti lubong, ti Naimbag a Pastor, ti dalan, ti kinapudno, ken ti biag. (1:1-3, 14; 6:35; 8:12; 10:11; 14:6) Daytoy ti nangtungpal ti naibagan a panggep ni Juan: “Ngem dagitoy [a bambanag] addada a naisurat tapno patienyo a ni Jesus isu ti Kristo ti Anak ti Dios, ken, tapno gapu iti pammatiyo maaddaankayo ti biag iti naganna.”​—20:31.

Kinapakumbaba ken Rag-o

Ti Ebanghelio ni Juan iyam-ammona ni Jesus kas ti Verbo ken manangabbong-basol a Kordero ken isitarna dagiti milagro a mangpaneknek Kenkuana kas “ti Santo ti Dios.” (1:1–9:41) Kadagiti dadduma a bambanag, ti salaysay itampokna ti kinapakumbaba ken rag-o ni Juan a Mammautisar. Isut’ pakpakauna ni Kristo ngem kinunana: “Saanak a maikari a mangwarwar ti galut ti sandaliasna.” (1:27) Dagiti sandalias maigalutda babaen kadagiti lalat a kordon, wenno sintas. Ti maysa nga adipen mabalinna a warwaren dagiti galut ti sandalias ti maysa a tao ket sana ida awiten nga agpaay kenkuana, ta daytoy ket maysa a nanumo nga annongen. Ni Juan a Mammautisar ngarud ti nangiyebkas ti kinapakumbaba ken pannakaawatnat’ kinaawan pategna no maidilig iti Apona. Maysa a nagsayaat a leksion, ta dagiti laeng napakumbaba ti maikari iti serbisio ken Jehova ken ti Mesianiko nga Arina!​—Salmo 138:6; Proverbio 21:4.

Imbes a sitatangsit a nagsakit nakemna ken Jesus, kuna ni Juan a Mammautisar: “Ti gayyem ti nobio, nga umim-imatang ket mangngegna, agragrag-o unay gapu ti timek ti nobio. Ngarud daytoy a rag-ok nagdanunan.” (3:29) Kas ti pannakabagi ti nobio, ti gayyem ti nobio ti nangalbasia ti panagasawa, a no maminsan iyurnosna ti panagasawa ken mangipan kadagiti regalo iti nobia ken ti sab-ong ken amana. Daytoy a pannakabagi addaan rason nga agrag-o inton natungpalen ti annongna. Umas-asping iti dayta, nagrag-o ni Juan iti panamagtiponna ken Jesus ken dagiti umuna a kameng ti nobiana. (Apocalipsis 21:2, 9) Gapu ta ti panagserbi ti gayyem ti nobio ket saan unay nga agbayag, kasta met ti trabaho ni Juan di nagbayag nagpatinggan. Isut’ agtultuloy a bumasbassit, ngem ni Jesus ti nagtultuloy a dumakkel.​—Juan 3:30.

Ti Panagayat ni Jesus ti Tattao

Idiay maysa a bubon iti asideg ti siudad ti Sicar, imbaga ni Jesus iti maysa a babai a Samaritana maipapan ti simboliko a danum a mangted biag nga awan inggana. Idi dimtengen dagiti adalanna, “nagsiddaawda ta makisasao iti maysa a babai.” (4:27) Apay kastat’ riknada? Ngamin, dagiti Judio uyawenda unay dagiti taga Samaria ken awan pannakilanglangenda kadakuada. (4:9; 8:48) Saan met a gagangay para iti mannursuro a Judio ti makisarsarita iti babai iti publiko. Ngem ti naayat a pannakaseknan ni Jesus kadagiti tattao ti nangtignay kenkuana a mangipaay itoy a pammaneknek, ket iti dayta, dagiti umili ti siudad “immayda kenkuana.”​—4:28-30.

Ti ayatna kadagiti tattao ti nangtignay ken Jesus a nagkuna: “No adda mawaw, umay kaniak ket uminum.” (7:37) Kaawatan, dakdakamatenna ti kustombre a nainayon iti walo-aldaw a Piesta ti Abong-abong. Kada agsapa iti pito nga aldaw, maysa a padi ti sumakdo ti danum manipud tanke ti Siloam ket ibuyatna dayta idiay altar ti templo. Mainayon kadagiti dadduma a bambanag, daytoy ti naikuna a mangirepresentar ti pannakaibuyat ti espiritu. Nangrugi idi Pentecostes 33 K.P., ti espiritu ti Dios indagadagna kadagiti paspasurot ni Jesus nga idanonda ti makaited-biag a dandanum kadagiti tattao iti intero a daga. Manipud laeng ken Jehova, “ti gubuayan ti danum a sibibiag,” baeten ken Kristo a mabalin ti maysa nga umawat ti biag nga awan inggana.​—Jeremias 2:13; Isaias 12:3; Juan 17:3.

Managayat ti Naimbag a Pastor!

Ti panagayat ni Jesus kadagiti tattao ket nabatad iti akemna kas ti Naimbag a Pastor nga addaan dungngo wenno asi kadagiti kimmarnero a paspasurotna. Uray idi umadanin ti ipapatayna, inikkan ni Jesus dagiti adalanna ti naayat a pammalakad ken inkararaganna pay ida. (10:1–17:26) Saan a kas ti mannanakaw wenno birkog, isut’ sumrek iti pagtaraknan ti arban babaen iti ruangan. (10:1-5) Ti pagtaraknan ti karnero ket maysa nga inaladan a sadiay ti pakaiyaponan dagiti karnero iti agpatnag tapno masalaknibanda kadagiti mannanakaw ken manangalun-on nga an-animal. Addaan dayta kadagiti pader a batbato, nalabit addaan kadagiti nasiit a sangsanga iti rabawna, ken ti pagserkan a bambantayan ti maysa a manangaywan.

Dagiti arban ti sumagmamano a pastor mabalin a maiyaponda iti isu met laeng a pagtaraknan, ngem dagiti karnero dumngegda laeng iti timek dagiti masinunuo a pastorda. Iti librona a Manners and Customs of Bible Lands, kuna ni Fred H. Wight: “No kasapulan a pagsisinaenen ti sumagmamano nga arban dagiti karnero, agsasaruno a tumakder dagiti pastor ket umawagda: ‘Tahhoo! Tahhoo!’ wenno iti umas-asping nga awag a pinilida a bukbukod. Itangad dagiti karnero ti ul-uloda, ket kalpasan ti pangkaaduan a panaggarasugas, mangrugidan tunggal maysa a mangsurot ti mismo a pastorda. Pamiliarda a naan-anay iti tono ti boses ti bukodda a pastor. Masansan us-usaren dagiti ganggannet ti isu met laeng nga awag, ngem ti rantada a mangpasurot kadagiti karnero kadakuada ket kanayon a mapaay.” Makapainteres, kuna ni Jesus: “Dagiti karnerok denggenda ti timekko, ket ammok ida ket surotendak. Ket siak ikkak ida ti biag nga agnanayon.” (10:27, 28) Agpadpada a ti “bassit nga ipastoran” ken ti “sabsabali a karnero” dumngegda iti timek ni Jesus, sumurotda iti panangidaulona, ken tagiragsakenda ti nadungngo a panangaywanna.​—Lucas 12:32; Juan 10:16.

Kanayon a Matalek nga Anak ti Dios

Ni Kristo ket kanayon a matalek iti Dios ken ulidan kas naayat a pastor iti intero a naindagaan a panagbiagna. Ti dungngona naiparangarang met kadagiti panagparangna kalpasan ti panagungarna. Ti ngarud nadungngo nga ayatna kadagiti dadduma ti nangtignay ken Jesus a nangigunamgunam ken Pedro a pakanen dagiti karnerona.​—18:1–21:25.

Kas biktima ti pannakailansa, nangted ni Jesus kadatayo ti kangrunaan nga ulidan ti kinamatalek agingga ken patay. Maysa a pannakaibabain a linak-amna kas kaitungpalan ti padto a ta dagiti soldado ‘nagbibingayanda dagiti pagan-anayna.’ (Salmo 22:18) Nagbibinnunotda tapno madeterminar no asinot’ mangala ti kapipintasan a makin-uneg a pagan-anayna (Griego, khi·tonʹ), nga inabelda nga awan nagsilpuanna. (19:23, 24) Ti kasta a tunika ti mabalin nga inabel a de lana wenno lino a maymaysa a piesa ket mabalin a puraw wenno nadumaduma a kolor. Masansan awan manggasna, daytat’ maisuot a dumna iti kudil ket dumanon agingganat’ tumeng wenno kadagiti lipaylipay. Siempre, saan a materialistiko ni Jesus, ngem isut’ nagkawes ti kasta a pagan-anay a nasayaat kualidadna, ti awan-nagsilpuanna a tunikana.

Bayat ti maysa kadagiti panagparang ni Jesus kalpasan panagungarna, kinablaawanna dagiti adalanna kadagiti sasao a: “Talna koma kadakayo.” (20:19) Kadagiti Judio, daytoy ti gagangay a kablaaw. (Mateo 10:12, 13) Kadagiti adu, ti panagusar ti kakasta a sasao mabalin a bassit kaipapananna. Ngem saan a kasta ken Jesus, ta iti immun-una imbagana kadagiti paspasurotna: “Ti talna ibatik kadakayo, ti talnak itdek kadakayo.” (Juan 14:27) Ti talna nga inted ni Jesus kadagiti adalanna naibatay iti pammatida kenkuana kas Anak ti Dios ket daytat’ nagserbi a nangpakalma ti puspuso ken is-isipda.

Umas-asping met, mabalintay a tagiragsaken “ti talna ti Dios.” Sapay koma ta patgentayo daytoy awan pakaiyaspinganna a kinatalinaay nga ibunga ti nasinged a pannakirelasion ken Jehova baeten ti Anakna a dungdungnguen.​—Filipos 4:6, 7.

[Picture Credit Line iti panid 25]

Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.