PANAGBARBARTEK
Ti pannakabartek gapu iti nalabes a panaginum iti inumen a de alkohol. Ti managbarbartek ket maysa a tao nga ugalina ti aginum iti naingel nga inumen agingga a mabartek.
Dagiti naingel nga inumen iti kadaanan a dagdaga iti Biblia ramanenda ti arak manipud iti ubas (De 32:14) ken dagiti inumen a de alkohol a nagtaud iti dadduma pay a bunga kas iti granada (Sol 8:2) wenno bukbukel. (Isa 1:22) Ti natimbeng a panaginum iti arak ken dadduma pay a naingel nga inumen ket anamongan ni Jehova, a nangipaay iti “arak a mamagrag-o iti puso ti mortal a tao.”—Sal 104:14, 15; kitaenyo ti ARAK KEN NAINGEL NGA INUMEN; SERBESA.
Nakondenar iti Biblia. Ti panaginum iti naingel nga inumen agingga a mabartek ket siiinget a nakondenar iti Biblia. Inlanad ti masirib a mannurat ti Proverbio ti nalawag, nasientipikuan, ken umiso a pannakailadawan dagiti epekto ti nalabes a panaginum iti inumen a de alkohol. Impakdaarna: “Siasino ti addaan iti kinaay-ay? Siasino ti addaan iti panagdukot? Siasino ti addaan kadagiti rinnupir? Siasino ti addaan iti pannakaseknan? Siasino ti addaan sugsugat nga awan gapgapuna? Siasino ti addaan iti kinalidem kadagiti mata? Dagidiay agtalinaed iti atiddog a tiempo iti arak, dagidiay sumrek nga agbirok iti naggampor nga arak. Dika kumita iti arak no lumabaga ti marisna, no sumilapsilap iti kopa [no ti arak ket kasla makaatrakar unay, agsilapsilap], no agayus a silalamuyot [no nalamuyot a lumasat iti karabukob]. Iti panungpalanna kumagat dayta a kas iti serpiente, ket agparuar iti sabidong a kas iti karasaen [mapagsakitna ti maysa a tao iti pisikal (kas pagarigan, mamataud iti cirrhosis wenno sakit ti dalem) ken iti mental (mangpataud iti nakaro a panagam-ammangaw), ken mabalin a makapapatay a mismo]. Dagiti bukodmo a mata makakitadanto iti karkarna a bambanag [apektaran ti alkohol dagiti sentro ti utek a mangkonkontrol iti aktibidad ti bagi, iti kasta agkapuy dagita; rummuar dagiti kababalin a gagangay a mateppelan; adda dagiti panagam-ammangaw; ti kawaw a panunot makaisawang iti ar-arapaap laeng ken di nakappapati a kapkapadasan a kasla ket tay agpayso; saanen a magawidan dagiti kababalin], ket ti bukodmo a puso agsaonto iti balusingsing a bambanag [mayebkasen ti pampanunot ken tartarigagay a gagangay a mateppelan].”—Pr 23:29-33; Os 4:11; Mt 15:18, 19.
Ti mismo a kasasaad ti mammartek ket nadeskribir bayat nga intultuloy a kunaen ti mannurat: “Ket sigurado nga agbalinkanto a kas iti maysa nga agid-idda iti puso ti baybay [kasla malmalmes, agingga a maawananen iti puot], kas met laeng iti maysa nga agid-idda iti murdong ti maysa a palo [no kasano a napalalo unayen ti panagyugayog ti barko, agpegpeggad ti biag ti mammartek gapu ta mabalin a maaksidente, maatake, makiriri, ken dadduma pay]. ‘Kinabildak, ngem saanak a nagsakit; dinissuandak, ngem saanko nga ammo dayta [kunaen ti managbarbartek, a kasla kasarsaritana ti bagina; saanna a mapupuotan ti aktual a mapaspasamak ken ti dakes a banag a napasamak kenkuana]. Kaanonto nga agriingak? Agsapulakto pay iti ad-adu [masapul nga iturogna tapno maunawan ti napalalo a bartekna; ngem gapu ta isu adipenen ti arak, tarigagayanna ti uminum manen iti ad-adu pay].’” Pumanglawto gapu ta adu a kuarta ti binusbosna maipaay iti arak ken kasta met gapu ta nagbalinen a di mapagtalkan ken saanen a makapagtrabaho.—Pr 23:20, 21, 34, 35.
Naiparit iti Kongregasion Kristiano. Ti managbarbartek ket nalaka nga agbalin a naariwawa wenno nasabrak ti panagsasaona ken nakakatkatawa ti tigtignayna, a mangyeg iti pakaumsian. (Pr 20:1; Sal 107:27; Isa 19:14) Gapuna, ti panagbarbartek ket saan a mapanuynoyan iti kongregasion Kristiano. Ti panangmatmat ti Dios mainaig iti panagbarbartek ket naipalgak iti Lintegna iti Israel. Ti anak a nasukir ken rebelioso, a nabuklis ken managbarbartek, ket maubor idi agingga a matay. (De 21:18-21) Umasping iti dayta, imbilin ti Biblia a mailaksid iti kongregasion Kristiano dagiti awanan panagbabawi a managbarbartek wenno ugalida ti agbartek. (1Co 5:11-13) “Dagiti aramid ti lasag” ramanenda ti “panagbarbartek, naariwawa a panagragragsak,” bambanag nga ar-aramiden ti kaaduan a nasion. Saan a makastrek iti Pagarian ti Dios ti maysa a Kristiano a nadalusanen manipud iti kasta nga ar-aramid ngem agsubli manen kadagita ken saan nga agbabawi. (1Co 6:9-11) Masapul nga isardengnan ti makiraman iti aramid dagiti nasion a panaglablabes iti arak ken kadagiti salisal iti panaginum. (1Pe 4:3) Masapul nga ipamaysana a patauden ti bungbunga ti espiritu ti Dios.—Ga 5:19-24.
Gapuna, ti kinatimbeng iti panagug-ugali ken kinasimbeng ti panunot ket karaman kadagiti makalikaguman kadagiti Kristiano a manangaywan (1Ti 3:1-3; Tit 1:7); ministerial nga ad-adipen (1Ti 3:8); lallakay ken babbaket (Tit 2:2, 3); agtutubo a lallaki ken babbai (Tit 2:4-8); annak (nangnangruna ti annak dagiti manangaywan).—Tit 1:6.
Idi dakdakamaten ni apostol Pablo ti maipapan iti Pangrabii ti Apo, tinubngarna dagiti Kristiano a taga Corinto gapu kadagiti panaglablabesda. Adda dagidiay nangitugot iti bukodda a taraon ken inumen iti paggigimongan ti kongregasion. Nupay naglablabes ti pannangan ken panaginumda, saanda a kayat nga iranud ti aglaplapusanan a taraon ken inumenda ket ngarud ibabainda dagiti marigrigat a kakabsatda. Gapuna, no marambakan idi ti Pangrabii ti Apo, adda dagidiay saan a maikanatad ti kasasaadda a makiraman gapu iti panaglablabes, idinto ta mabisbisin ti dadduma. Dayta ti makagapu a kinuna ni Pablo: “Ti maysa mabisinan ngem ti sabali mabartek.”—1Co 11:20-22.
Kas naipakita iti Linteg, saan a maikanatad ti panaglablabes kadagiti inumen a de alkohol sakbay unay ti pannakipaset iti narelihiosuan a panagserbi. Nabilin ti papadi ti Israel a rumbeng a saanda nga uminum iti arak wenno naingel nga inumen bayat nga ar-aramidenda dagiti opisial nga annongenda, tapno saanda a matay.—Le 10:8-11.
Apay a naisalaysay iti Biblia ti pannakabartek ti tattao a kas kada Noe ken Lot?
Nadakamat iti Biblia ti sumagmamano a gundaway a pannakabartek no nainaig dagita iti maysa a napateg a banag. Kalpasan ti Layus, naisalaysay a nagmula ni Noe iti kaubasan, “rinugianna ti imminum iti arak ket nabartek.” Daytoy a pasamak ket nailanad iti Kasuratan tapno ipakitana no apay nga inyebkas ni Noe ti lunod ken Canaan. (Ge 9:20-27) Iti sabali pay a kaso, iti dua a nagduma a rabii, ni Lot ket inikkan ti dua nga annakna a babbai iti adu nga arak iti kasta nabartek ket nakidennada kenkuana. (Ge 19:30-38) Daytoy a salaysay ti mangipakita kadatayo iti namunganayan ti nasnasion ti Moab ken Ammon ken iti relasionda iti Israel. Nabatad a nabartek ni Lot a dayta ti nangpukaw iti nasayaat a panagpampanunotna nupay saan a napalalo ti bartekna, kayatna a sawen, saan a napalalo ti bartekna ta kabaelanna pay laeng ti makidenna. Yantangay ti Sao ti Dios siiinget a kondenarenna ti panagbarbartek, makasiguradotayo a dagitoy a nalinteg a lallaki saanda nga ugali ti nalabes a panaginum, ken saanda a managbarbartek. Ngem nayilustrar ditoy ti kinaprangka ti Biblia, iti saanna a panangilimed iti kinapudno no mangisalsalaysay iti paspasamak a pakainaigan ti tattao iti Biblia agpaay a pakalawlawagantayo. Ti sumagmamano pay a kaso ti pannakabartek ket nailanad iti 1 Samuel 25:36-38; 2 Samuel 11:13; 1 Ar-ari 20:15-21.
Di Umiso a Pagarup. Idi naiparukpok ti nasantuan nga espiritu kadagiti adalan ni Kristo idi Pentecostes ti 33 K.P., nagsaoda iti nadumaduma a pagsasao ket kinuna ti sumagmamano: “Napnoda iti nasam-it nga arak.” Ngem inlawlawag ni Pedro: “Dagitoy a tattao, iti kinapudnona, saanda a nabartek, a kas iti panangipagarupyo, ta maikatlo nga oras pay laeng iti aldaw,” wenno agarup 9:00 t.b., manipud ileleggak ti init (agarup 6:00 t.b.). (Ara 2:1-4, 13-15) Adda idi kadagitoy a nangrambak iti Pentecostes ti lukot ti padto ni Isaias, a sadiay naisurat: “Asi pay dagidiay bumangbangon a nasapa iti bigat tapno makasapulda laeng iti makabartek nga inumen.” (Isa 5:11) Kinapudnona, saan idi a kadawyan nga angayen ti padaya wenno bangkete iti dayta a nasapa nga oras, ket di umiso a panunoten a naggigiddan a nabartek ti 120 a tattao iti dayta a tiempo ti bigat. Dinakamat ni Pablo ti kadawyan a maar-aramid idi kinunana: “Dagidiay agbartek gagangay a nabartekda iti rabii.”—1Te 5:7.
Piguratibo a Panagbarbartek. Nabartek iti “arak” iti naespirituan a pamay-an dagiti panguluen ti sangapulo-tribu a pagarian, a ti Efraim ti kangrunaan a tribuna. Ti maysa a makagapu ket kinaykayatda ti maaddaan iti kabukbukodan a turay ken makialiansa kadagiti kabusor ti pagarian ti Juda, a ti ar-arina nagtugawda iti “trono ni Jehova.” (1Cr 29:23) Awan duadua a literal met a nagbabartekda. Nakitulagda ken Jehova a Dios ngem sibabatad a salsalungasingenda dayta gapu iti panagbarbartekda ken iti panangumsida kenkuana.—Isa 28:1-4.
Umasping iti dayta, ti papadi ken dagiti panguluen ti Juda ket nabartekda met iti piguratibo a pamay-an. Kas relihioso a manangidalan, nanginayonda kadagiti tradision ti tattao; nasirmata ken nagsaoda iti ulbod a bambanag maipapan iti nasantuan a nasion ti Dios. Nanginanamada iti Asiria maipaay iti tulong imbes nga iti Dios. (Isa 29:1, 9-14; 2Ar 16:5-9) Kas naipadto, ti nabartek nga Israel ket kinautibo ti Asiria idi 740 K.K.P. Idi agangay, napilitan ti apostata a Juda a manginum iti kopa ti pungtot ni Jehova ket arigna nagibar-ibar iti pannakaidestiero idiay Babilonia idi 607 K.K.P. (Isa 51:17-23) Gapu iti nagubsang a panangtrato ti Babilonia iti ili ti Dios, imminum met ti Babilonia (“ari ti Sesac”) iti dayta a kopa 68 a tawen kalpasanna.—Jer 25:15-29.
Ti simboliko a “Babilonia a Dakkel” ket nailadawan iti Biblia kas maysa a nabartek a balangkantis, nga iggemna ti maysa a nabalitokan a kopa a “napno iti makarimon a bambanag ken iti narugit a bambanag ti pannakiabigna.” Dagiti agnanaed iti daga nabartekda iti “arak ti pannakiabigna.” Isu a mismo “nabartek iti dara dagiti sasanto ken iti dara dagiti saksi ni Jesus.” Ti kinagaramugamna agresultanto iti agnanayon a pannakadadaelna.—Apo 17:1-6, 16; 14:8; 18:8; kitaenyo ti BABILONIA A DAKKEL.