Dagiti Rimat ti Lawag iti Panawen Dagiti Apostol

“Nagrimat ti lawag kadagiti nalinteg, ken ti kinaragsak uray kadagiti nalinteg iti puso.”​—SALMO 97:11.

1. Kasano a dagiti Saksi ni Jehova itatta arigda dagiti immuna a Kristiano?

ANIAN a panangapresiartayo, kas pudno a Kristiano, kadagiti sasao iti Salmo 97:11! Maulit-ulit a “nagrimat ti lawag” kadatayo. Kinapudnona, nakita ti dadduma kadatayo ti rumimrimat a lawag ni Jehova iti adun a dekada. Amin daytoy ipalagipna kadatayo ti Proverbio 4:18, a mabasa: “Ti dana dagiti nalinteg kasla iti naraniag a lawag nga ad-adda a rumaniag agingga iti napaypayso nga aldaw.” Yantangay ad-adda nga apresiarentayo ti Kasuratan ngem dagiti tradision, datayo a Saksi ni Jehova arigtay dagiti immuna a Kristiano. Nabatad a makita ti kababalinda kadagiti historikal a libro iti Kristiano a Griego a Kasuratan ken kadagiti suratna, a naisurat iti sidong ti panangipaltiing.

2. Ania dagiti nairaman kadagiti immuna a rimat ti lawag nga inawat dagiti pasurot ni Jesus?

² Mairaman kadagiti umuna a rimat ti lawag nga inawat dagiti immuna a pasurot ni Jesu-Kristo ket dagidiay maipapan iti Mesias. Imbaga ni Andres iti kabsatna a ni Simon Pedro: “Nasarakanmi ti Mesias.” (Juan 1:41) Sumagmamano a tiempo kalpasanna, pinabileg ti Ama sadi langit ni apostol Pedro a mangipamatmat iti dayta a punto de bista idi kinunana ken Jesu-Kristo: “Sika ti Kristo, ti Anak ti sibibiag a Dios.”​—Mateo 16:16, 17; Juan 6:68, 69.

Lawag Maipapan iti Rebbengenda a Mangasaba

3, 4. Kalpasan ti panagungarna, ania a pannakalawlawag ti inted ni Jesus kadagiti pasurotna maipapan iti masanguanan a trabahoda?

³ Kalpasan ti panagungarna, nangipaay ni Jesu-Kristo kadagiti rimat ti lawag maipapan iti obligasion a naipabaklay iti amin a pasurotna. Mabalin a kadagiti 500 nga adalan a naurnong idiay Galilea ti nangibagaanna: “Inkayo ngarud ket mangaramidkayo kadagiti adalan a tattao iti isuamin a nasnasion, a bautisaranyo ida iti nagan ti Ama ken ti Anak ken ti nasantuan nga espiritu, nga isursuroyo kadakuada a tungpalenda dagiti isuamin a bambanag nga imbilinko kadakayo. Ket, adtoy! addaak kadakayo iti isuamin nga al-aldaw agingga iti panungpalan ti sistema ti bambanag.” (Mateo 28:19, 20; 1 Corinto 15:6) Ngarud, isuamin a pasurot ni Kristo agbalindanto a manangaskasaba, ket ti rebbengenda a mangasaba saan nga agpaay laeng “kadagiti napukaw a karnero iti balay ti Israel.” (Mateo 10:6) Ket saanda met nga aramiden ti bautismo ni Juan a mangisimbolo iti panagbabawi maipaay iti pannakapakawan kadagiti basol. Imbes ketdi, bautisaranda dagiti tattao “iti nagan ti Ama ken ti Anak ken ti nasantuan nga espiritu.”

⁴ Sakbay la unay ti yuuli ni Jesus idiay langit, nagimtuod ti 11 a matalek nga apostolna: “Apo, isublim kadi ti pagarian ti Israel iti daytoy a tiempo?” Imbes a sungbatanna dayta a saludsod, nangted ni Jesus iti kanayonan nga instruksion maipapan iti rebbengenda a mangasaba, a kunkunana: “Umawatkayto iti pannakabalin inton dumteng kadakayo ti nasantuan nga espiritu, ket dakayto dagiti saksik agpadpada idiay Jerusalem ken iti intero a Judea ken Samaria ken agingga iti kaadaywan a paset ti daga.” Nanipud idin, nagbalindan a saksi nga agpaay laeng ken Jehova, ngem itan agbalinda payen a saksi ni Kristo.​—Aramid 1:6-8.

5, 6. Ania dagiti rimat ti lawag nga inawat dagiti adalan ni Jesus idi Pentecostes?

⁵ Sangapulo laeng nga aldaw kalpasanna, anian a nagraniag dagiti rimat ti lawag nga inawat dagiti pasurot ni Jesus! Idi aldaw ti Pentecostes 33 K.P., iti damo unay, naawatanda a naimbag ti kaipapanan ti Joel 2:28, 29: “Siak [ni Jehova] ibukbokkonto ti espirituk iti amin a lasag, ket dagiti annakyo a lallaki ken babbai agipadtodanto. Dagiti lallakayyo, agtagtagainepdanto kadagiti tagtagainep; dagiti agtutuboyo a lallaki, makakitadanto kadagiti sirmata. Ken kasta met dagiti ad-adipen a lallaki ken babbai kadagita nga al-aldaw ibukbokkonto ti espirituk.” Nakita dagiti adalan ni Jesus ti nasantuan nga espiritu, a porma iti dildila a kasla apuy, a nagdisso iti uloda amin​—agarup 120 a lallaki ken babbai​—a nagtataripnong idiay Jerusalem.​—Aramid 1:12-15; 2:1-4.

⁶ Kasta met idi aldaw ti Pentecostes, damo a naawatan dagiti adalan nga agaplikar dagiti sasao iti Salmo 16:10 iti napagungar a ni Jesu-Kristo. Kinuna idi ti salmista: “Ta sika [Jehova a Dios] saanmonto a baybay-an toy kararuak iti Sheol. Saanmonto met nga ipalubos daydiay nasungdo kenka a makitana ti tanem.” Nabigbig dagiti adalan a dagidiay a sasao saan a mabalin nga agaplikar ken Ari David, ta ti tanemna adda pay laeng kadakuada agingga iti dayta nga aldaw. Di ngarud pakasdaawan a nakumbinsir a naimbag ti agarup 3,000 kadagidiay nakangngeg iti daytoy baro a lawag a nailawlawag ket nagpabautisarda iti dayta met laeng nga aldaw!​—Aramid 2:14-41.

7. Ania a naraniag a lawag ti inawat ni apostol Pedro bayat ti isasarungkarna iti Romano nga opisial ti buyot a ni Cornelio?

⁷ Iti adu a siglo, inapresiar dagiti Israelita ti imbaga ti Dios maipapan kadakuada: “Dakayo laeng ti binigbigko kadagiti amin a pampamilia ditoy daga.” (Amos 3:2) Isu a pudno a nagraniag a rimat ti lawag ti inawat ni apostol Pedro ken dagidiay kimmuyog kenkuana iti balay ti Romano nga opisial ti buyot a ni Cornelio idi damo a nagdisso ti nasantuan nga espiritu kadagiti di nakugit a Gentil a manamati. Nakapatpateg ta daytoy ti kakaisuna a tiempo a naited ti nasantuan nga espiritu sakbay ti pannakabautisar. Ngem nasken dayta. Ta no saan, di koma naammuan ni Pedro a dagitoy di nakugit a Gentil ket kualipikadoda a maipaay iti bautismo. Gaput’ naan-anay a panangapresiar iti kinapateg daytoy a pasamak, inimtuod ni Pedro: “Adda kadi asinoman a makaipawil iti danum tapno dagitoy [a Gentil] saanda a mabautisaran isuda nga immawat iti nasantuan nga espiritu a kas met kadatayo?” Siempre, awan asinoman nga adda sadiay ti talaga a makapagkedked, ket naaramid ngarud ti pannakabautisar dagitoy a Gentil.​—Aramid 10:44-48; idiligyo ti Aramid 8:14-17.

Awanen ti Panagkugit

8. Apay a dadduma nga immuna a Kristiano narigatda nga idian ti sursuro maipapan iti panagkugit?

⁸ Nagparang ti kanayonan a naraniag a rimat ti kinapudno a mainaig iti parikut ti panagkugit. Nangrugi ti aramid a panagkugit idi 1919 K.K.P. iti tulag ni Jehova ken Abraham. Binilin idi ti Dios ni Abraham nga isu ken ti amin a sabali a lallaki iti sangakabbalayanna ket makugitda. (Genesis 17:9-14, 23-27) Isu a ti panagkugit nagbalin a tanda a pakailasinan dagiti kaputotan ni Abraham. Ket anian ti panagpannakkelda iti daytoy nga aramid! Kas banagna, ti termino a “di nakugit” nagbalin a pakaibabainan. (Isaias 52:1; 1 Samuel 17:26, 27) Nalaka a makita no apay a kayat ti dadduma nga immuna a Judio a Kristiano a taginayonen daytoy a simbolo. Talaga a nakisupiat ti dadduma kada Pablo ken Bernabe maipapan itoy a banag. Tapno marisut daytoy, napan da Pablo ken dadduma pay sadi Jerusalem tapno agkonsulta iti Kristiano a bagi a manarawidwid.​—Aramid 15:1, 2.

9. Ania dagiti rimat ti lawag a naipalgak iti immuna a bagi a manarawidwid, kas nailanad iti Aramid kapitulo 15?

⁹ Iti daytoy a tiempo, saan nga inawat dagidiay nga immuna a Kristiano ti lawag a ti panagkugit ket saanen a kasapulan dagiti adipen ni Jehova babaen iti nabatad a milagro. Imbes ketdi, inawatda dayta naranraniag a lawag babaen ti panangsukimatda kadagiti Kasuratan, nga agpannurayda iti panangiwanwan ti nasantuan nga espiritu, ken ti yiimdengda kadagiti kapadasan da Pedro ken Pablo maipapan iti pannakakomberte dagiti di nakugit a Gentil. (Aramid 15:6-21) Naited ti pangngeddeng iti maysa a surat a mabasa ti pasetna: “Ti nasantuan nga espiritu ken dakami met laeng inanamonganmi ti di manginayon iti kanayonan a dadagsen kadakayo, malaksid kadagitoy nasken a bambanag, nga itultuloyyo ti umadayo kadagiti bambanag a naisakripisio kadagiti didiosen ken iti dara ken kadagiti bambanag a nabekkel ken iti pannakiabig.” (Aramid 15:28, 29) Nawayawayaan ngarud dagiti immuna a Kristiano manipud iti bilin a mangalagad iti panagkugit ken manipud iti dadduma nga alagaden iti Linteg Mosaiko. Gapuna, mabalin nga ibaga ni Pablo kadagiti Kristiano a taga Galacia: “Maipaay iti kasta a wayawaya winayawayaannatayo ni Kristo.”​—Galacia 5:1.

Lawag Kadagiti Ebanghelio

10. Ania ti dadduma a rimat ti lawag a naipalgak iti Ebanghelio ni Mateo?

¹⁰ Awan duadua a ti Ebanghelio ni Mateo a naisurat idi agarup 41 K.P., naglaon iti adu a rimat ti lawag nga agpaay a pakagunggonaan dagiti managbasana. Sumagmamano laeng kadagiti umuna-siglo a Kristiano ti personal a nakangngeg ken Jesus a nangilawlawag kadagiti pannursurona. Kangrunaanna, impaganetget ti Ebanghelio ni Mateo a ti Pagarian ti tema ti panangasaba ni Jesus. Ket anian ti kinaganetget ti panangigunamgunam ni Jesus iti kinapateg ti kaadda ti umiso a motibo! Anian a rimat ti lawag ti naibinggas iti Sermonna iti Bantay, kadagiti pangngarigna (kas kadagiti nailanad idiay Mt kapitulo 13), ken ti dakkel a padtona iti Mt kapitulo 24 ken 25! Nayeg amin dagitoy iti atension dagiti immuna a Kristiano iti salaysay ti Ebanghelio ni Mateo, a naisurat agarup walo a tawen kalpasan ti Pentecostes 33 K.P.

11. Aniat’ makuna maipapan iti linaon ti Ebanghelio da Lucas ken Marcos?

¹¹ Agarup 15 a tawen kalpasanna, insurat ni Lucas ti Ebangheliona. Nupay adut’ linaonna nga umasping iti salaysay ni Mateo, 59 porsiento ti nainayon. Inlanad ni Lucas ti innem kadagiti milagro ni Jesus ken saan la a mamindua ti kaadu dagiti ilustrasionna a saan a dinakamat ti dadduma a nagsurat ti Ebanghelio. Nabatad a sumagmamano laeng a tawen kalpasanna, insurat ni Marcos ti Ebangheliona, nga impaganetgetna a ni Jesu-Kristo ket maysa a tao a manangtungpal iti saona, managaramid iti milagro. Nupay kaaduanna nga insalaysay ni Marcos dagiti pasamak a sinaklawen da Mateo ken Lucas, maysa a pangngarig ti inlanadna a dida nadakamat. Iti dayta nga ilustrasion, impadis ni Jesus ti Pagarian ti Dios iti bukel nga agrusing, tumayag, ken agin-inut nga agbunga.a​—Marcos 4:26-29.

12. Ania pay ti sinaklaw ti Ebanghelio ni Juan a nangipaay iti kanayonan a pannakalawlawag?

¹² Kalpasanna adda met ti Ebanghelio ni Juan, a naisurat nasurok a 30 a tawen kalpasan nga insurat ni Marcos ti salaysayna. Anian a raniag ti lawag ti imburay ni Juan iti ministerio ni Jesus, nangnangruna ti adu a panangtukoyna iti kaaddana sakbay a nagbalin a tao! Ni laeng Juan ti nangisalaysay iti panagungar ni Lazaro, ket isu laeng ti nangipaay kadatayo iti adu a nagsayaat a sasao ni Jesus kadagiti matalek nga apostolna agraman ti makapabileg-puso a kararagna iti rabii ti pannakaliputna, kas nailanad iti kapitulo 13 aginggat’ 17. Kinapudnona, makuna a naisangsangayan ti 92 porsiento iti Ebanghelio ni Juan.

Dagiti Rimat ti Lawag Kadagiti Surat ni Pablo

13. Apay a dadduma ibilangda ti surat ni Pablo kadagiti taga Roma a kas maysa nga Ebanghelio?

¹³ Naisangsangayan ti pannakausar ni apostol Pablo a mangyeg kadagiti rimat ti kinapudno kadagiti Kristiano nga agbibiag idi panawen dagiti apostol. Kas pagarigan, adda ti surat ni Pablo kadagiti taga Roma, a naisurat idi agarup 56 K.P.​—dandani isu met laeng a tiempo a panangisurat ni Lucas iti Ebangheliona. Iti daytoy a surat, intampok ni Pablo ti kinapudno a ti kinalinteg ket maikuna a resulta ti di kaikarian a kinamanangaasi ti Dios ken iti pammati ken Jesu-Kristo. Ti panangipaganetget ni Pablo iti daytoy nga aspeto ti naimbag a damag ti nanggutugot iti dadduma a mangmatmat iti suratna kadagiti taga Roma a kasla daytat’ maikalima nga Ebanghelio.

14-16. (a) Iti umuna a suratna kadagiti Kristiano idiay Corinto, ania a lawag ti impalgak ni Pablo maipapan iti pannakasapul ti panagkaykaysa? (b) Ania pay a kanayonan a lawag maipapan ti kababalin ti linaon ti Umuna a Corinto?

¹⁴ Nagsurat ni Pablo maipapan iti bambanag a mangrirriribuk kadagiti Kristiano idiay Corinto. Iraman ti suratna kadagiti taga Corinto ti adu a naipaltiing a balakad a nanggunggona kadagiti Kristiano agingga iti kaaldawantayo. Umuna, masapul a lawlawaganna dagiti taga Corinto maipapan iti biddut nga ar-aramidenda a panangitan-ok iti dadduma nga indibidual. Inlinteg ti apostol ti kapanunotanda, ket situtured nga imbagana kadakuada: “Bagbagaankayo, kakabsat, babaen ti nagan ni Apotayo a Jesu-Kristo a rebbeng nga agsaokayo amin a sangsangkatunos, ket awan koma dagiti panaglalasin kadakayo, no di ket naan-anay nga agkaykaysakayo koma iti isu met laeng a panunot ken iti isu met laeng a wagas ti panagpampanunot.”​—1 Corinto 1:10-15.

¹⁵ Mapalpalubosan idi ti nakaro nga imoralidad iti kongregasion Kristiano idiay Corinto. Innala ti maysa a lalaki ti asawa ni amana, isu a mangar-aramid ‘ti kasta a pannakiabig [nga] awan uray iti tengnga dagiti nasion.’ Nakabatbatad, nagsurat ni Pablo: “Ikkatenyo ti nadangkes a tao manipud iti tengngayo.” (1 Corinto 5:1, 11-13) Kabbaro idi dayta iti kongregasion Kristiano​—panangilaksid. Maysa pay a banag a makasapul iti pannakalawlawag iti kongregasion ti Corinto ti adda pakainaiganna iti kinapudno a dadduma kadagiti miembrona ti nangidarum kadagiti naespirituan a kakabsatda kadagiti nailubongan a korte tapno risutenda dagiti dida pagkikinnaawatan. Sibibileg a tinubngar ida ni Pablo iti panangaramidda iti daytoy.​—1 Corinto 6:5-8.

¹⁶ Ti sabali pay a banag a nangsaplit iti kongregasion ti Corinto ket adda pakainaiganna iti relasion iti sekso. Iti 1 Corinto kapitulo 7, impakita ni Pablo a gapu ta agsaksaknap ti seksual nga imoralidad, nasayaat no tunggal lalaki ken tunggal babai maaddaan iti bukodna nga asawa. Impakita met ni Pablo a nupay no dagiti agwaywayas a tattao makapagserbida ken Jehova a saan unay a masingsinga, saan nga amin ket addaan sagut a kinawaywayas. Ket no matay ti asawa ti maysa a babai, isut’ siwayawaya a makiasawa manen ngem “isuna laeng ta iti Apo.”​—1 Corinto 7:39.

17. Ania a lawag ti imburay ni Pablo maipapan iti sursuro a panagungar?

¹⁷ Anian a rimat ti lawag ti nangusaran ti Apo ken Pablo tapno maiburay ti panagungar! Iti ania a kita ti bagi a maibangonto dagiti napulotan a Kristiano? “Maimula a maysa a pisikal a bagi, maibangon a maysa a naespirituan a bagi,” insurat ni Pablo. Awan ti nainlasagan a bagi a mapan sadi langit, ta “ti lasag ken dara dida mabalin a tawiden ti pagarian ti Dios.” Innayon pay ni Pablo a saan nga amin dagiti napulotan maturogdanto ken patay ngem kabayatan ti kaadda ni Jesus maibangonto a dagus ti dadduma iti imortal a biag apaman a matay.​—1 Corinto 15:43-53.

18. Ania a lawag maipapan iti masanguanan ti linaon ti umuna a surat ni Pablo kadagiti taga Tesalonica?

¹⁸ Iti suratna kadagiti Kristiano idiay Tesalonica, nausar ni Pablo a mangipalgak ti lawag maipapan iti masanguanan. Ti aldaw ni Jehova umayto a kasla mannanakaw iti rabii. Inlawlawag met ni Pablo: “Inton sasawenda: ‘Talna ken talged!’ iti kasta giddato nga umayto kadakuada ti kellaat a pannakadadael kas iti ut-ot ti panagrigat nga umay iti maysa a masikog a babai; ket didanto pulos makalisi.”​—1 Tesalonica 5:2, 3.

19, 20. Ania dagiti rimat ti lawag nga inawat dagiti Kristiano idiay Jerusalem ken Judea iti surat ni Pablo kadagiti Hebreo?

¹⁹ Iti panangsuratna kadagiti Hebreo, impakaammo ni Pablo dagiti rimat ti lawag kadagiti immuna a Kristiano idiay Jerusalem ken Judea. Anian a sibibileg nga impakitana ti kinatan-ok ti Kristiano a sistema ti panagdayaw iti Mosaiko a sistema ti panagdayaw! Imbes a surotenda ti Linteg a nayallatiw babaen kadagiti anghel, adda pammati dagiti Kristiano iti pannakaisalakan a damo nga insao ti Anak ti Dios, a natantan-ok nga amang ngem dagita a mensahero nga anghel. (Hebreo 2:2-4) Ni Moises ket maysa laeng a katulongan iti balay ti Dios. Nupay kasta, ni Jesu-Kristo ti mangidadaulo iti intero a balay. Ni Kristo ket nangato a padi a kas iti kasasaad ni Melquisedec, nga addaan iti saad a natantan-ok nga amang ngem iti kinapadi ni Aaron. Impamatmat met ni Pablo a saan a nakastrek dagiti Israelita iti panaginana ti Dios gapu iti kurang a pammati ken panagtulnog, ngem makastrek dagiti Kristiano iti dayta gapu iti kinamatalek ken panagtulnogda.​—Hebreo 3:1–4:11.

²⁰ Kasta met, natantan-ok nga amang ti baro a tulag ngem ti Linteg ti tulag. Kas naipadto 600 a tawen a nasaksakbay idiay Jeremias 31:31-34, dagidiay adda iti baro a tulag addaanda ti linteg ti Dios a naisurat iti puspusoda ken tagiragsakenda ti pudno a pannakapakawan dagiti basol. Imbes nga addaanda iti nangato a padi a masapul nga agidaton kadagiti sakripisio a tinawen agpaay iti basolna ken iti basol dagiti tattao, addaan dagiti Kristiano iti Nangato a Padi a ni Jesu-Kristo, nga awanan basol ken nangidaton a namimpinsan iti sakripisio agpaay iti basbasol. Imbes a simrek iti nasantuan a disso nga inaramid dagiti ima tapno iparangna ti datonna, isu simrek iti langit a mismo, tapno agparang iti sanguanan ti persona ni Jehova. Kasta met, dagiti daton nga animal iti sidong ti Linteg ti tulag ni Moises dida naan-anay a maikkat dagiti basol, ta no kasta saanda koma a maidatonen a tinawen. Ngem ti sakripisio ni Kristo, a naidaton a namimpinsan, talaga nga ikkatenna dagiti basol. Amin daytoy mangipalgak iti lawag maipapan iti dakkel a naespirituan a templo, iti paraangan a sadiay nga agserserbi itatta ti napulotan a natda ken dagiti “sabsabali a karnero.”​—Juan 10:16; Hebreo 9:24-28.

21. Ania ti impakita daytoy a salaysay maipapan iti kaitungpalan ti Salmo 97:11 ken Proverbio 4:18 idi panawen dagiti apostol?

²¹ Awan umdas a lugar a pangibagaantay ti ad-adu pay a pagarigan, kas kadagiti rimat ti lawag a masarakan kadagiti surat ni apostol Pedro ken dagidiay surat da adalan a Santiago ken Judas. Ngem umdas koman ti nadakamat a mangipakita a naaddaan iti nakaskasdaaw a kaitungpalan ti Salmo 97:11 ken Proverbio 4:18 idi panawen dagiti apostol. Nangrugi a rimmang-ay ti kinapudno manipud kadagiti tipo ken anniniwan a nagbalin a kaitungpalan ken kinapudno.​—Galacia 3:23-25; 4:21-26.

22. Ania ti napasamak kalpasan ti ipapatay dagiti apostol, ket anianto ti ipakita ti sumaganad nga artikulo?

²² Kalpasan ti ipapatay dagiti apostol ni Jesus ken ti panangrugi ti naipadto nga apostasia, kimmudrep ti lawag ti kinapudno. (2 Tesalonica 2:1-11) Nupay kasta, maitunos iti kari ni Jesus, kalpasan ti adu a siglo, nagsubli ti Apo ket nasarakanna “ti matalek ken masirib nga adipen” a mangipapaay kadagiti “katulongna” ti taraonda iti umiso a tiempo. Kas banagna, dinutokan ni Jesu-Kristo dayta nga adipen a “mangaywan kadagiti amin a sanikuana.” (Mateo 24:45-47) Ania dagiti rimat ti lawag a simmaruno? Maisalaysayto daytoy iti sumaganad nga artikulo.

[Footnote]

Malagipyo Aya?

◻ Ania dagiti teksto ti Biblia a mangipakpakita a ti pannakaawat iti kinapudno ket rumangrang-ay?

◻ Ania dagiti sumagmamano a rimat ti lawag a nailanad iti libro ti Aramid?

◻ Ania a lawag ti masarakan kadagiti Ebanghelio?

◻ Ania dagiti rimat ti lawag a linaon dagiti surat ni Pablo?