MAKAPARUROD A BANAG

Ti Hebreo a sao a nid·dahʹ 30 a daras nga agparang iti Hebreo a Kasuratan ken mabalin a naadaw iti pamunganayan a sao a na·dhahʹ, a kaipapananna ti “laksiden; iwaksi iti panunot (pagkedkedan a panunoten).” (Isa 66:5; Am 6:3) Ti nid·dahʹ ipasimudaagna ti kinarugit, maysa a makaparurod, mabalin nga iti pisikal, kas pagarigan, gapu iti panagkadawyan (Le 12:2, 5; 15:20, 24, 25, 33), wenno iti moral, gapu iti idolatria. (Esd 9:11; 2Cr 29:5) Ti isu met laeng a Hebreo a sao ket naaramat mainaig iti “danum a pangdalus” (Nu 19:9-21; 31:23, NW; “danum a naaramat mainaig iti panagkadawyan,” Nu 19:9, Rbi8 ftn; “danum ti panagsina,” KJ; “danum maipaay iti kinarugit,” RS, AT; “panggugor a danum,” JB), a mangipasimudaag iti danum a naaramat a pangikkat iti narugit wenno di nadalus.

Gapuna, kunaen ni Jeremias iti Un-unnoy 1:17 a ti Jerusalem iti pannakalangalangna “nagbalin a makaparurod a banag [“kas iti agkadawyan a babai,” KJ; “objeto de abominación,” NC (Espaniol); “makaparurod,” AT] iti tengngada [awan sabali, iti tengnga dagiti nasion iti aglikmut].”

Sakbay a ti Babilonia dinadaelna ti Jerusalem, kinuna ni Jehova maipapan kadagiti umili ti Israel babaen ken mammadtona nga Ezequiel: “Ti balay ti Israel agnanaedda idi iti dagada, ket rinugrugitanda dayta babaen iti dalanda ken babaen kadagiti pannakilangenda. Kas iti kinarugit ti panagkadawyan [nid·dahʹ] ti nagbalinan ti dalanda iti sanguanak.” (Eze 36:17) Maigapu iti idolatroso nga ar-aramid, ti Israel narugit iti naespirituan, ket ngarud liklikan ti asawa a makinkukua kenkuana, ni Jehova a Dios, ket maikaykaysa kenkuana iti naespirituan a pamay-an kalpasan laeng ti pannakadalusna. Gapuna, iti bersikulo 25, kuna ni Jehova: “Ket mangiwarsiakto kadakayo iti nadalus a danum, ket agbalinkayto a nadalus; dalusankayto kadagiti amin a kinarugityo ken kadagiti amin a makadurmen nga idoloyo.”​—Idiligyo ti Eze 18:6.

Iti Ezequiel 7:19, 20 ti Dios iyebkasna ti ungetna maibusor iti Israel gapu iti panagaramidda iti narelihiosuan a ladladawan babaen iti pirakda ken iti balitokda. Ngarud, kinunana nga ipuruakdanto ti pirakda ken ti balitokda kadagiti kalsada kas “makaparurod a banag [nid·dahʹ].”​—Idiligyo ti Isa 30:22; kitaenyo ti MAKARIMON A BANAG, MAKARUMEN A BANAG.

Pannakarurod. Ti dadduma pay a Hebreo a sasao nga addaan iti anag a “pannakarurod” ket quts, tumukoy iti emosional a reaksion ken nadepinar kas “karurod; maaddaan iti pannakarurod; makarikna iti mamagsakit nga alinggaget” (Ge 27:46; 1Ar 11:25; Nu 22:3), ken ga·ʽalʹ, kaipapananna met ti “karurod,” ngem mangipasimudaag iti pananglaksid iti banag a karurod. (Le 26:11, 15, 30; 2Sm 1:21, Rbi8 ftn) Iti Griego a Septuagint, dagitoy a Hebreo a sasao no dadduma naipatarus a pro·so·khthiʹzo, mangipamatmat iti “pannakaluksaw” (Ge 27:46; Le 26:15; idiligyo ti Heb 3:10), ken bde·lysʹso·mai, mangipaawat iti anag a “panangyebkas iti pannakarurod; pannakarimon.”​—Le 20:23; 26:11; idiligyo ti Ro 2:22.

Agsipud ta nakabasol dagiti Canaanita iti seksual nga imoralidad ken kinaballikug, idolatria, ken espiritistiko nga ar-aramid, kinarurod ida ti Kangatuan, ket daytoy imbungana ti panangibilinna a madadaelda. (Le 20:2-23) Napakdaaran dagiti Israelita a, no agsukirda, karurod met ida ni Jehova, nga ikkatenna ti pannalaknib ken pamendisionna. Nupay kasta, maigapu iti kinasungdona iti tulagna iti Israel, saanna a karurod ida nga uray la ipagtengna ti naan-anay a pannakatalipuposda. (Le 26:11-45) Maipapan kadagidiay mapaneknekanto a nadangkes, ti panagungar agbanagto kas daydiay agturong iti agnanayon a “pannakarurod” (Heb., de·ra·ʼohnʹ). Panagungarto dayta nga agturong iti mangkondenar a pannakaukom nga agbanag iti agnanayon a pannakagessat.​—Da 12:2; Jn 5:28, 29.

Ti inggagara a pananglaksid iti bilbilin, pannubngar, ken probision ni Jehova maibilang a di umiso a pannakarurod. Daytoy ti nagbasolan dagiti Israelita idi saandan a kayat a suroten ti bilbilin ni Jehova, kasta met nga idi kinarurodda ti manna kas “uumsien a tinapay.” (Nu 21:5; Le 26:15) Mamatigmaan ti Proverbio 3:11 maibusor iti ‘panagrurod iti pannubngar ni Jehova.’

Iti Roma 12:9, nabagbagaan dagiti Kristiano: “Karurodyo ti dakes.” Ti Griego a termino ditoy a naipatarus a “karurod” (a·po·sty·geʹo) isu ti naganetget a porma (intensive form) ti Griego a berbo a kaipapananna ti “guraen,” ket ngarud literal a kaipapananna ti “guraen iti napalalo.” No ti maysa a tao saanna a karurod ti dakes, a saannan a karumen dayta, mabalin nga ibungana ti panagbalinna a pakarurodan ni Jehova.