KABUSOR

Ti Hebreo a termino nga ʼoh·yevʹ ken ti Griego nga ekh·throsʹ ket tumukoy iti daydiay bumusbusor wenno gumurgura. (Ex 23:22; Mt 5:43) Ti kaunaan nga ibubusor a timmaud iti uniberso isu ti tignay nga inaramid ti “serpiente,” nga idi agangay natukoy iti Biblia kas Satanas a Diablo (Apo 12:9), idi nga inasitganna ni Eva ken kinuestionaranna ti kinamapagtalkan ti Dios. (Ge 3:4, 5) Deskribiren ni Jesu-Kristo daytoy nga espiritu a parsua kas mammapatay, kasta met kas “maysa a managulbod ken ti ama ti kinaulbod.”​—Jn 8:44; kitaenyo ti SATANAS.

Kabkabusor ti Dios. Sipud idi a tiempo, ni Satanas ti kangrunaanen a kabusor ti Dios. (Mt 13:25, 39) Inimpluensiaanna dagiti tattao, ket timmulokda iti dayta nga impluensia, iti kasta “ti intero a lubong adda iti pannakabalin daydiay nadangkes.” (1Jn 5:19) Ngarud, daytoy a lubong ket kabusor ti Dios. (San 4:4) Nupay kasta, ti Dios imparangarangna ti mabayag a panagitured kadagiti kabusorna ken naasi kadagidiay sigud a bumusbusor ngem agtarigagayen nga agserbi kenkuana. Nangipaay iti pamay-an tapno ti kakasta a tattao maikappia kenkuana babaen iti sakripisio ni Jesu-Kristo. (Ro 5:10; Col 1:21, 22) Imbilangna dagidiay naikaykaysa ken Kristo kas dagiti “embahador” maipaay iti bumusbusor a lubong, nga addaanda iti ministerio mainaig iti pannakikappia.​—2Co 5:18-21.

Iti sabali a bangir, adu dagidiay nagbalin a napeklan a kabusor ti Dios. Karaman ditoy ni Satanas ken dagiti nadangkes a sairo a mangur-urnong iti nasnasion maibusor iti Dios (Apo 16:13-16), ti apostata a “tao ti kinakillo” a nagsaad maibusor iti Dios (2Te 2:3, 4), ti “Babilonia a Dakkel” a “dagiti basolna namuntuon a tumukno sadi langit” (Apo 17:5; 18:5), “ti atap nga animal” manipud iti baybay, nga umawat iti pannakabalin ken autoridad manipud ken Satanas a dragon (Apo 13:1, 2, 6), ti dua ti sarana nga “atap nga animal” a mangitantandudo iti panagdaydayaw iti dayta nga “animal” iti baybay (Apo 13:11, 12), ti “eskarlata ti marisna nga atap nga animal” a “napno iti natabbaaw a nagnagan” (Apo 17:3), ken dagidiay agtultuloy a mangsupsuporta kadakuada (Apo 19:17-21). Dagitoy ket dadaelento ti Dios.​—De 32:41; Isa 59:18; Apo 20:10.

Kabkabusor ni Kristo. Ti kabkabusor ti Dios ket kabkabusor met ni Kristo. (Jn 8:42-47; Mt 10:40) Idi adda ditoy daga ni Jesu-Kristo, kasta unay ti panagsagabana iti im-ima dagiti kabusor ti Dios. Nupay kasta, saanna a sinubadan ti inaramidda; saanna a tinarigagayan a dangran ida. (1Pe 2:21-23) Pinaimbagna pay ketdi ti maysa a lalaki iti bunggoy a rimmuar nga addaan kadagiti pang-or ken kampilan tapno isu tiliwenda.​—Lu 22:49-51; Jn 18:10, 11.

Nupay kasta, kalpasan ti panagungarna “nagtugaw iti makannawan ti Dios, nanipud idin agur-uray agingga a dagiti kabusorna maikabilda a pagbatayan dagiti sakana.” (Heb 10:12, 13; Lu 20:41-43) Nailanad daytoy a padto iti Salmo 110, a mangdakdakamat iti bilin ni Jehova iti Anakna: “Mapanka mangparukma iti tengnga dagiti kabusormo.” (Sal 110:2) Dagitoy a kabusor ni Jehova ken kabusor “daydiay pinulotanna” ket naipakita a buklen dagiti “nasion,” “nasional a bunggoy,” “ar-ari ti daga,” ken dagiti “nangato nga opisial.” (Sal 2:1-9) Iti Apocalipsis 19:11-21, daydiay naawagan iti “Matalek ken Napudno,” “Ti Sao ti Dios,” ken “Ari ti ar-ari ken Apo ti ap-appo” ket nailadawan kas mangidadaulo kadagiti buyot ti langit maibusor kadagiti kabusorna. Nadeskribir ditoy dagiti kabusorna kas ‘atap nga animal ken ar-ari ti daga ken dagiti buyotda,’ ken “ulbod a mammadto,” nga aminda talipuposento ni Kristo.

Kabkabusor ti Intero a Sangatauan. Ti kabkabusor ti Dios ket kabkabusor met ti intero a sangatauan agsipud ta busbusorenda ti pannakaikappia ti tao iti Dios ken ti pangpanggep ti Dios maipaay iti natauan a pamilia. Supiatenda ti pannakaiwaragawag ti kinapudno ket ngarud busorenda dagiti pagimbagan ti amin a tattao, kas inaramid dagidiay nangidadanes kadagiti nagkauna a Kristiano.​—1Te 2:15.

Kanayonanna pay, gapu iti iseserrek ti basol iti lubong babaen ken Adan, ti ipapatay nagsaknap iti amin a tattao, ket sipud idin ti ipapatay nagbalin a “kabusor” ti sangatauan, kas panangawag ti Biblia. (1Co 15:26; Ro 5:12) Ti ipapatay saan a kabaelan a parmeken dagiti panagregget ti tao. (Sal 89:48) Ni laeng Jehova a Dios babaen ken Jesu-Kristo ti mangpukawto iti daytoy a kabusor ti tao.​—1Co 15:24-26; Isa 25:8.

Ti Pannakidangadang Dagiti Kristiano. Dineskribir ni apostol Pablo ti pannakigubat dagiti Kristiano, a kunkunana: “Addaantayo iti pannakigubal, saan a maibusor iti dara ken lasag, no di ket maibusor kadagiti gobierno, maibusor kadagiti autoridad, maibusor kadagiti agturay iti lubong daytoy a kinasipnget, maibusor kadagiti nadangkes nga espiritu a puersa kadagiti nailangitan a disso.” (Efe 6:12; idiligyo ti 2Co 10:4.) Ngarud ti pannakidangadang dagiti Kristiano ket saan a maibusor iti tattao. Maibusor dayta kadagiti nadangkes nga espiritu a mangpadpadas a mangyadayo kadakuada manipud iti Dios. Iti sabali a bangir, inlawlawag ni Jesu-Kristo kadagiti pasurotna a guraen ken papatayen pay ketdi ida ti lubong (Mt 10:22; 24:9; Jn 16:2) ket iti sumagmamano a kaso, dagiti kabusor ti maysa a tao isu dagidiay kameng ti bukodna a sangakabbalayan.​—Mt 10:36.

Kasano ti rumbeng a pannakilangen dagiti Kristiano iti padada a tattao a namagbalin iti bagbagida kas kabkabusor? Impatigmaan ni Jesus: “Itultuloyyo nga ayaten dagiti kabusoryo, nga aramiden ti naimbag kadagidiay manggurgura kadakayo.” (Lu 6:27, 28) Inlawlawagna: “Nangngegyo a naikuna [saan nga iti Biblia, no di ket iti tradision], ‘Masapul nga ayatem ti padam a tao ket guraem ti kabusormo.’ Nupay kasta, kunak kadakayo: Itultuloyyo nga ayaten dagiti kabusoryo ken ikararagan dagidiay mangidaddadanes kadakayo.” (Mt 5:43, 44) Ken ibalakad ni apostol Pablo: “No ti kabusormo mabisin, pakanem,” nga awan duadua a tuktukoyenna ti Proverbio 25:21. (Ro 12:20) Daytoy a prinsipio ket imbatad ti Linteg, a kunaenna: “No masalamaam ti toro ti kabusormo wenno ti asnona a maiwawwawa, di bumurong nga isublim kenkuana. No makitam ti asno daydiay manggurgura kenka a napaidda iti sidong ti awitna, ngarud saanmonto a baybay-an. Di bumurong a kaduamto a mangluk-at iti dayta.”​—Ex 23:4, 5.

Adu a sigud a kabusor ti limmukneng ti puspusoda maipaay kadagiti adipen ni Jehova ken kasta met maipaay Kenkuana a mismo agsipud ta sursuroten dagiti adipenna dagitoy a nasayaat a prinsipio. Maitunos daytoy iti Proverbio 16:7: “No maragsakan ni Jehova iti daldalan ti maysa a tao, pakikappiaenna kenkuana uray dagiti mismo a kabusorna.” (Idiligyo ti Ro 12:17, 18, 21; 1Pe 2:19, 20; 3:9.) Ti naisangsangayan nga ulidan iti panangngaasi iti kabusor isu ti panangtrato ni Jesu-Kristo ken Saulo ti Tarso (a nagbalin nga apostol Pablo).​—Ara 9:1-16; 1Ti 1:13; idiligyo ti Col 1:21, 22.

Kuna ni Jehova a Dios: “Kukuak ti pammales, ken pannusa.” (De 32:35; Ro 12:19; Heb 10:30) Gapuna ti adipen ti Dios saan nga agibales iti bukodna nga im-ima; saanna met a tarigagayan nga agsagaba iti didigra dagiti kabusorna agpaay iti bukodna a pagragsakan, ket laglagipenna ti nainsiriban a pammatigmaan: “No ti kabusormo matuang, dika agragsak; ket no isu maitibkol, ta pusom saan koma nga agrag-o.” (Pr 24:17) Iti sidong ti Linteg, no mapagduaduaan ti maysa a pammapatay kas inggagara wenno aksidente, ti aniaman a napalabas a panagbinnusor, pananggura, wenno panangkabil iti maysa a tao a kagingginnura ket mangpadagsen iti kaso ti mapabpabasol.​—Nu 35:20-25.

Adu a “kabusor” ti masapul a parmeken ti maysa a Kristiano bayat ti panagbiagna, malaksid pay iti literal a pannakabusbusorna. Adda nakaro a peggad iti isusuko kadagitoy a “kabusor,” ta no tumulok kadakuada, pagbalinendanto ti maysa kas kabusor ti Dios. Kuna ti apostol: “Ti panangpampanunot iti lasag kaipapananna ti pannakibusor iti Dios, ta saan a naipasakup iti linteg ti Dios, ket, iti kinapudnona, saan a mabalin nga ipasakup.” (Ro 8:7; Ga 5:17) Ti Kasuratan deskribirenna ti panagbinnusor a mapaspasamak iti uneg ti maysa a Kristiano gapu iti dua nga agbimbinnusor a puersa: (1) “ti linteg ti Dios,” a dinakamat ni Pablo kas linteg a mangiturturay iti panunotna, kasta met kas “ti linteg dayta nga espiritu a mangted iti biag iti pannakikaykaysa ken Kristo Jesus,” ken (2) ti “linteg ti basol nga adda iti kamkameng [ti maysa],” wenno ti “linteg ti basol ken ti ipapatay.” (Ro 7:22-25; 8:2) Umasping iti dayta, bagbagaan ni apostol Pedro dagiti Kristiano nga “itultuloy[da] ti umadayo kadagiti nainlasagan a tarigagay, nga isuda a mismo ti makibimbinnusor iti kararua.” (1Pe 2:11) Umanamong ni Santiago a kabsat ni Jesus iti ina, nga agsao maipapan iti ‘panaggartem iti linalasag a ragragsak nga agbibinnusor iti kamkamengyo.’ (San 4:1) Ti maysa a Kristiano masapul a bigbigenna dagitoy kas kabkabusor tapno makapagtakder a sititibker maibusor kadagita.