Ti Nakedngan a Panagpasakuptayo iti Nangatngato a Turturay

“Gapuna adda mangpilit a rason a paiturayankayo.”​—ROMA 13:5.

1. Ania a nagrigat a kapadasan ti napasaran dagiti Saksi ni Jehova iti im-ima dagiti Nazi a nangatngato a turturay, ket maigapu kadi daytoy iti “aramid a dakes”?

IDI Enero 7, 1940, ni Franz Reiter ken lima a dadduma pay nga agtutubo nga Austriano ti napapatay babaen ti gilotina. Isudat’ Bibelforscher, Saksi ni Jehova, ket natayda agsipud ta saan a maawat ti konsiensiada ti agbaklay ti armas para iti Turay ni Hitler. Ni Reiter ket maysa kadagiti rinibribo a Saksi a natay gaput’ pammatida bayat ti maikadua a gubat sangalubongan. Adu pay a sabsabali ti nagsagaba iti nabayag a tawtawen kadagiti kampo konsentrasion. Amin kadi dagitoy nagsagabada “ti kampilan” ti Nazi a nangatngato a turturay gapu ti “aramid a dakes”? (Roma 13:4) Pulos a saan! Ipakita dagiti kanayonan a sasao ni Pablo a dagitoy a Kristiano nagtulnogda iti bilbilin ti Dios iti Roma kapitulo 13, uray no nagsagabada iti im-ima dagiti agturay.

2. Aniat’ mangpilit a rason iti panagpasakup kadagiti nangatngato a turturay?

² Idiay Roma 13:5, ti apostol insuratna: “Gapuna adda mangpilit a rason a paiturayankayo, saan laeng a gapu iti pungtot no di ket gapu pay iti konsiensiayo.” Iti napalabas, kuna ni Pablo a ti “panagtagikampilan” ti turay ket naimbag a rason iti panagpasakup iti dayta. Ita, nupay kasta, isut’ nangted ti napigpigsa pay a rason: ti konsiensia. Pagreggetantayo ti agserbi iti Dios nga “addaan nadalus a konsiensia.” (2 Timoteo 1:3) Ibaga ti Biblia nga agpasakuptayo kadagiti nangatngato a turturay, ket agtulnogtayo agsipud ta kayattayo nga aramiden ti umiso iti imatang ti Dios. (Hebreo 5:14) Wen, ti nasanay iti Biblia a konsiensiatayo tignayennatayo nga agtulnog iti autoridad uray no awan tao a siimatang a mangsita kadatayo.​—Idiligyo ti Eclesiastes 10:20.

“Gapu Itoy Bayadanyo Met dagiti Buis”

3, 4. Ania a reputasion ti adda kadagiti Saksi ni Jehova, ken apay a rebbeng nga agbayad dagiti Kristiano iti buis?

³ Idiay Nigeria sumagmamano a tawen ti napalabasen, adda panagderraaw gaput’ panagbayad kadagiti buis. Sumagmamano a biag ti napukaw, ket dagiti agturay inayabanda ti buyot. Dagiti soldado simrekda iti Kingdom Hall a sadiay madama ti gimong ket kayatda a maammuan ti panggep ti panagtataripnongda. Apaman a naammuanda a daytat’ gimong a maipaay ti panagadal ti Biblia dagiti Saksi ni Jehova, ti opisial nga enkargado pinapanawnan dagiti soldado, a kunkunana: “Dagiti Saksi ni Jehova saanda a manangriribuk gapu iti buis.”

⁴ Dagidiay a Saksi a taga Nigeria addaandat’ pakasarsaritaan nga agbibiag maitunos iti sasao ni Pablo: “Ta gapu itoy bayadanyo met dagiti buis; ta isuda dagiti ministro nga agserbi iti Dios a kanayon a sanguenda daytoy met laeng.” (Roma 13:6) Idi inted ni Jesus ti pagalagadan nga, ‘Itedyo ngarud ken Cesar ti kukua ni Cesar,’ isut’ agsasao maipapan ti panagbayad ti buis. (Mateo 22:21) Dagiti nailubongan a turturay mangipapaayda kadagiti kalsada, panangsalaknib ti polisia, dagiti libreria, sistema ti transportasion, dagiti eskuelaan, serbisio postal, ken adu pay. Masansan nga us-usarentayo dagitoy a probision. Nainkalintegan laeng a bayadantay ida babaen kadagiti buistayo.

“Ipaayyo Ngarud dagiti Isuamin a Rebbengenyo”

5. Aniat’ kaipapanan ti sasao nga “ipaayyo ngarud dagiti isuamin a rebbengenyo”?

⁵ Intuloy ni Pablo: “Ipaayyo ngarud dagiti isuamin a rebbengenyo, buis iti pakautangan ti buis; impuesto, iti impuesto; buteng, iti buteng; dayaw, iti dayaw.” (Roma 13:7) Ti sao nga “isuamin” ket saklawenna ti tunggal nailubongan a turay a kas adipen publiko ti Dios. Awan naisalsalumina. Uray no agbibiagtayo iti sidong ti napolitikaan a sistema a ditay kayat a personal, agbayadtayo ti buis. No ti relihion ket di mairaman iti panagbuis idiay paggigianantayo, mabalin a gundawayan daytoy dagiti kongregasion. Ket kas kadagiti dadduma nga umili, mabalin nga usaren dagiti Kristiano ti aniaman a legal a probision a naaramid a manglimitar kadagiti buis a bayadanda. Ngem awan komat’ Kristiano nga aglisi iti panagbayadna ti buis.​—Idiligyo ti Mateo 5:41; 17:24-27.

6, 7. Apay a rebbengtay ti agbayad ti buis uray no maus-usar dagiti kuarta a maipaay iti maysa a banag a ditay anamongan wenno uray no dagiti agtuturay idaddadanesdatayo?

⁶ Ngem, no kas pangarigan, kasla saan a nainkalintegan ti buis. Wenno anian no ti paset ti kuarta a buis ket maus-usar tapno bayadan ti maysa a banag a ditay anamongan, kas kadagiti libre nga aborsion, banko ti dara, wenno dagiti programa a maisuppiat iti neutral a panangmatmattayo? Kaskasdi a bayadantayo amin a buistayo. Dagiti agtuturay ibaklaydat’ responsabilidad no kasanot’ panangusarda ti kuarta a buis. Saantayo a naibaon tapno ukomen dagiti agturay. Ti Dios isu ti “Ukom iti daga,” ket iti mismo a tiempona, isuntot’ mangsingir kadagiti gobierno no kasanot’ panangusarda iti kinaturayda. (Salmo 94:2; Jeremias 25:31) Agingga a mapasamak dayta, agbayadtayo kadagiti buistayo.

⁷ Anian no ti agturay idadanesdatayo? Kaskasdi a bayadantayo dagiti buistayo gapu kadagiti inaldaw-aldaw a serbisio nga ipapaayda. Maipapan kadagiti Saksi a nagsagabat’ pannakaidadanes iti maysa a pagilian ti Africa, kuna ti San Francisco Examiner: “Mabalinyo nga ibilang ida kas dagiti modelo nga umili. Agbaybayadda a siinget kadagiti buisda, aywananda dagiti masakit, makidangdangadangda iti iliterasia.” Wen, dagidiay naidadanes a Saksi binayadanda ti buisda.

“Buteng” ken “Dayaw”

8. Ania ti “buteng” nga itdentayo kadagiti agturay?

⁸ Ti “buteng” idiay Roma 13:7 ket saan a natakrut a panagbuteng, no di ket, panagraem iti nailubongan a turay, panagbuteng a mangsalungasing iti lintegna. Daytoy a panagraem naited gapu iti ramanenna a saad, saan a gapu a kanayon iti tao a nagtugaw iti dayta a saad. Ti Biblia, idi agsasao babaen iti padto maipapan ken Romano nga emperador Tiberio, isut’ inawaganna kas “tao nga awan kaes-eskanna.” (Daniel 11:21) Ngem isu idi ti emperador, ket kas emperador, rebbeng koma a ti Kristiano utangna ti panagbuteng ken pammadayaw kenkuana.

9. Aniada ti sumagmamano a pamay-an a panangipaaytay ti dayaw kadagiti natauan a turturay?

⁹ Maipapan iti dayaw, sursurotentayo ti bilin ni Jesus a di mangmangted kadagiti titulo a naibatay kadagiti narelihiusuan a saad. (Mateo 23:8-10) Ngem no maipapan kadagiti nailubongan a turturay, maragsakantayo a mangawag kadakuada iti aniaman a titulo a kasapulan a pammadayaw kadakuada. Ni Pablo nangusar iti termino a “Natan-ok Unay” no makisasao kadagiti Romano a gobernador. (Aramid 26:25) Ni Daniel inawagannan Nabucodonosor iti “apok.” (Daniel 4:19) Itatta, mabalin nga usaren dagiti Kristiano dagiti sasao kas ti “Your Lordship” wenno “Your Majesty.” Mabalindat’ agtakder no sumrek ti hues iti siled a pangukoman wenno agkurnoda a sidadayaw iti sanguanan ti agturay no isu daytat’ kustombre.

Adda Pagpatinggaanna a Panagpasakup

10. Kasanot’ panangipakita ni Jesus nga addada pagpatinggaan iti mabalin a dawaten ti natauan a turay iti maysa a Kristiano?

¹⁰ Yantangay dagiti Saksi ni Jehova agpasakupda kadagiti natauan a turturay, apay ngarud a ni Franz Reiter ken nakaad-adu pay a sabsabali nagsagabada? Gapu ta ti panagpasakuptayo ket adda pagpatinggaanna, ket dagiti agturay saanda a kanayon a bigbigen nga addada dagiti Biblikal pannakaikeddengna a pagpatinggaan iti mabalin nga idawatda. No dawaten ti turay daydiay mangpasakit ti nasanayen a Nakristianuan a konsiensia, daytat’ lumlumbesen iti inted ti Dios a pagpatinggaanna. Impamatmat ni Jesus daytoy idi a kinunana: “Itedyo . . . ken Cesar ti kukua ni Cesar, ket iti Dios ti kukua ti Dios.” (Mateo 22:21) No dawaten ni Cesar ti kukua ti Dios, masapul a bigbigentayo a ti Dios addaan ti umun-una a kalintegan iti dayta.

11. Ania a prinsipio a mangidemdemostra nga addada pagpatinggaan iti mabalin a dawaten ti natauan a turay ti nasaknap pannakaawatna?

¹¹ Subersibo wenno tinatraidor kadi daytoy a takder? Nikaanoman. Daytat’, kinapudnona, panangibennat ti prinsipio a bigbigbigen ti kaaduan a sibilisado a nasnasion. Idi maika-15 a siglo, ti maysa a Peter von Hagenbach naukom gaput’ panangirugina ti panagturay iti buteng idiay paset ti Europa a nagturayanna. Ti depensana, a sursurotenna laeng ti bilbilin ti apona, ti Duke ti Burgundy, ket di naawat. Ti panangikalintegan a ti maysa a tao nga agar-aramid ti kinaulpit saan a makabasol no sursurotenna dagiti bilin ti nangatngato a turturay ket naar-aramiden iti namin-adu a daras nanipud idin​—kangrunaanna babaen kadagiti Nazi a kriminal ti gubat iti saklang ti Tribuna Internasional idiay Nuremberg. Masansan a dayta a rason ket mailaksid. Kuna ti Tribuna Internasional iti pangngeddengna: “Dagiti indibidual addaanda kadagiti internasional nga annongen a lab-awanna dagiti nasional nga obligasion ti panagtulnog nga ipilit ti indibidual nga estado.”

12. Aniadat’ sumagmamano a Nainkasuratan a pangarigan dagiti ad-adipen ti Dios a madi nga agtulnog kadagiti di nainkalintegan a dawat dagiti agtuturay?

¹² Dagiti ad-adipen ti Dios kanayon a bigbigbigenda nga addada pagpatinggaan ti panagpasakup a sipapasnek nga utangda kadagiti nangatngato a turturay. Maipapan ti pannakaipasngay idi ni Moises idiay Egipto, binilin ni Faraon ti dua a Hebreo a mammaltot a papatayen amin dagiti ub-ubbing a lallaki a Hebreo. Ngem, dagiti mammaltot, ket intalimengda a sibibiag dagiti maladaga. Dakes aya ti isusukirda ken Faraon? Saan, sursurotenda ti inted-Dios a konsiensiada, ket binendisionan ida ti Dios gapu iti dayta. (Exodo 1:15-20) Idi a ti Israel nakayawan idiay Babilonia, inkeddeng ni Nabucodonosor a dagiti opisialesna, agraman da Hebreo a Sidrac, Misac, ken Abdenago, ket agruknoyda iti sanguanan ti ladawan nga impasdekna idiay tanap ti Dura. Nagmadi dagiti tallo a Hebreo. Nagbiddutda aya? Saan, ta ti panangsurotda iti bilin ti ari kinaipapananna koma ti isusukirda iti linteg ti Dios.​—Exodo 20:4, 5; Daniel 3:1-18.

“Agtulok iti Dios kas Agturay”

13. Ania nga ulidan ti impaay dagiti immuna a Kristiano maipapan iti nakedngan a panagtulnog kadagiti nangatngato a turturay?

¹³ Umar-arngi, idi dagiti agtuturay a Judio binilinda da Pedro ken Juan nga agsardengda a mangikaskasaba maipapan ken Jesus, insungbatda: “Ipatoyo man no nalinteg iti sanguanan ti Dios a denggendakayo a nangnangruna ngem iti Dios.” (Aramid 4:19; 5:29) Saanda a makapagulimek. Ti magasin a The Christian Century awisennat’ atension kadagiti dadduma a napasnek a takder nga innala dagiti immuna a Kristiano idi a kinunana: “Dagiti immuna a Kristiano saanda a nagserbi iti militar. Kuna ni Roland Bainton a ‘manipud ungto ti panawen ti Baro a Tulag agingga iti dekada A.D, 170-180 awan aniaman nga ebidensia kadagiti Kristiano nga adda iti militar’ (Christian Attitudes Toward War and Peace [Abingdon, 1960], pp. 67-8). . . . Kuna ni Swift a ni Justin Martyr ‘namatin a pagannurotanen dagiti Kristiano a lisianda dagiti naranggas nga ar-aramid.’”

14, 15. Aniada ti sumagmamano a prinsipio ti Biblia a mangiwanwan ti nakedngan a panagtulnog dagiti immuna a Kristiano kadagiti natauan a turturay?

¹⁴ Apay a dagiti immuna a Kristiano saanda a nagsoldado? Awan duadua, tunggal maysa siaannad a nagadal ti Sao ti Dios ken ti linlintegna ket nagdesision a mismo maibatay iti nasanay ti Biblia a konsiensiana. Neutralda, “saanda a paset ti lubong,” ket ti neutralidadda pinawilanna ti panagpilida a makidasig kadagiti sussusik daytoy a lubong. (Juan 17:16; 18:36) Maysa pay, naidasigda iti Dios. (2 Timoteo 2:19) Ti panangipaaydat’ biagda iti Estado kaipapanannat’ panangtedda koma ken Cesar ti kukua ti Dios. Mainayon pay, pasetda ti maysa nga internasional a panagkakabsat a nareppet iti ayat. (Juan 13:34, 35; Colosas 3:14; 1 Pedro 4:8; 5:9) Buyogen iti nadalus a konsiensia saanda a mabalin ti agibaklay ti armas nga addaan posibilidad a makapapatay iti padada a Kristiano.

¹⁵ Mainayon iti daytoy, saan a mabalin nga umayon dagiti Kristiano kadagiti popular a narelihiusuan a pipiesta, kas ti panagdayaw iti emperador. Kas resultana, mamatmatmatanda kas “karkarna ken peligro a tattao, ket natural a dagiti dadduma a paset ti populasion pagsuspetsaanda ida.” (Still the Bible Speaks, ni W. A. Smart) Nupay insurat ni Pablo a dagiti Kristiano rebbeng nga ‘ipaayda kenkuana daydiay umawag ti buteng, ti kasta a panagbuteng,’ saanda a linipatan a ti dakdakkel a panagbutengda, wenno panagraemda ket agpaay, ken Jehova. (Roma 13:7; Salmo 86:11) Kuna a mismo ni Jesus: “Ket saanyo a pagbutngan dagiti mamapatay iti bagi ngem ti kararua dida mabalin a papatayen; ngem pagbutnganyo ketdi daydiay makabalin a mangpukaw iti kararua ken iti bagi idiay Gehenna.”​—Mateo 10:28.

16. (a) Kadagiti ania a paset a masapul a timbangen a siaannad dagiti Kristiano ti panagpasakupda kadagiti nangatngato a turturay? (b) Aniat’ iyilustrar ti kahon iti panid 27?

¹⁶ Kas dagiti Kristiano, naipasangotayo kadagiti umas-asping a karit itatta. Ditay mabalin ti makipaset iti aniaman a moderno a bersion ti panagdayaw ti ladladawan​—dayta man ket nadayaw nga aramid agpaay iti maysa nga imahen wenno simbolo wenno panangipabiang iti pannakaisalakan iti maysa a tao wenno organisasion. (1 Corinto 10:14; 1 Juan 5:21) Ket kas kadagiti immuna a Kristiano, ditay mabalin nga ikompromiso ti Nakristianuan a neutralidadtayo.​—Idiligyo ti 2 Corinto 10:4.

“Sipapakumbaba ken Sidadayaw”

17. Ania a balakad ti inted ni Pedro kadagidiay agsagsagaba gapu iti konsiensia?

¹⁷ Nagsurat ni apostol Pedro maipapan iti napasnek a takdertayo ket kinunana: “Ta daytoy makaay-ayo, no ti siasinoman a gapu iti konsiensiana maipuon iti Dios, agitured kadagiti rangranggas, nga aglak-am a di maiparbeng.” (1 Pedro 2:19) Wen, makaay-ayo iti Dios no ti Kristiano ket agtakder a sititibker agpapan pay pannakaidadanes, ket adda ti kanayonan a gunggona a ti pammati ti Kristiano mapabileg ken magugoran. (Santiago 1:2-4; 1 Pedro 1:6, 7; 5:8-10) Insurat met ni Pedro: “Ngem uray no agsagabakayo gapu iti kinalinteg, naragsakkayo. Nupay kasta, dikay pagbutngan ti amak a pataudenda ket dikay met aglagaw. No di ket patgenyo ni Kristo a kas Apo kadagiti puspusoyo, a madadaankayo a sumungbat iti isuamin a mangimtuodto kadakayo ti gapu ti inanama nga adda kadakayo, ngem sipapakumbaba ken sidadayaw.” (1 Pedro 3:14, 15) Talaga a makatulong a balakad daytoy!

18, 19. Kasano a ti kababalin ti nauneg a panagraem ken kinarasonable makatulong no ti agtuturay kednganda ti wayawayatayo nga agdayaw?

¹⁸ No rumsua ti pannakaidadanes gapu ta saan a maaw-awatan dagiti agtuturay ti takder dagiti Kristiano wenno no gapu ta dagiti narelihiusuan a papangulo ti Kakristianuan padaksenda dagiti Saksi ni Jehova kadagiti agtuturay, ti panangiparang kadagiti kinapudno kadagiti agtuturay mabalin a makaibunga ti pannakapalag-an ti panangimamegda. No addaan ti kinapakumbaba ken pammadayaw, ti Kristiano saan a lumaban a bumales a pisikal kontra kadagiti manangidadanes. Ngem, mabalinna nga aramaten ti tunggal legal a pamay-an nga adda a mangidepensa ti pammatina. Kalpasanna ipabiangnan dagiti bambanag iti im-ima ni Jehova.​—Filipos 1:7; Colosas 4:5, 6.

¹⁹ Ti nauneg a panagraem iturongna met ti Kristiano nga aramiden ti inggat’ kabaelanna, a saanna a salsalungasingen ti konsiensiana, nga agtulnog kadagiti agtuturay. No, kas pangarigan, maiparit dagiti panaggigimong ti kongregasion, agsapul dagiti Kristiano kadagiti dadduma a di nalatak a pamay-an tapno itultuloydat’ mangan iti lamisaan ni Jehova. Ti Kangatuan nga Agturay, ni Jehova a Dios, kunaenna kadatayo babaen ken Pablo: “Ket agpipinnanunottayo a maipaay iti pannakaparegtatayo iti ayat ken kadagiti naimbag nga ar-aramid, a ditay baybay-an dagiti panaggigimongtayo, kas iti kadawyan dagiti dadduma.” (Hebreo 10:24, 25) Ngem dagita a panagtataripnong maangayda a sisisirib. Uray no mammano laeng ti adda, agtalektayo a bendisionan ti Dios dagita nga urnos.​—Idiligyo ti Mateo 18:20.

20. No ti publiko a panangikaskasaba ti naimbag a damag ket maiparit, kasano a tamingen dagiti Kristiano dayta a kasasaad?

²⁰ Umas-asping iti dayta, dadduma nga agtuturay imparitdat’ panangikaskasaba a publiko ti naimbag a damag. Malaglagip dagiti Kristiano nga agnanaed iti sidongda a, babaen ken Jesus mismo, kuna ti Kangatuan nga Agturay: “Ket masapul a ti naimbag a damag maikaskasaba nga umuna kadagiti amin a nasion.” (Marcos 13:10) Gapuna, agtulnogda iti Kangatuan nga Agturay aniaman ti mapasamak kadakuada. Sadinoman a mabalin, dagiti apostol nangaskasabada iti publiko ken iti binalaybalay, ngem addada pay met dadduma a pamay-an a panangdanon kadagiti tattao, kas iti di pormal a panangaskasaba. (Juan 4:7-15; Aramid 5:42; 20:20) Masansan dagiti agtuturay saanda a mangsinga iti panangaskasaba no ti Biblia laeng ti maus-usar​—nga isut’ mangitamtampok iti pannakasapul amin dagiti Saksi a nasanayda koma nga agrason manipud iti Kasuratan. (Idiligyo ti Aramid 17:2, 17.) Ti panagbalin a natured, ngem nadayaw, masansan a makasapul dagiti Kristiano ti pamay-an tapno agtulnog ken Jehova a di al-allukoyen ti panagpungtot dagiti nangatngato a turturay.​—Tito 3:1, 2.

21. No awan ressat ti panangidadanes ni Cesar, ania a kurso ti masapul a pilien dagiti Kristiano?

²¹ Ngem, no maminsan, ti agturay awan ressat nga idadanesna dagiti Kristiano. No kasta, buyogen ti nadalus a konsiensia, agibturtay laengen iti panagar-aramid ti naimbag. Naipasango ni agtutubo a Franz Reiter ti pagpilian: ikompromiso ti pammatina wenno matay. Yantangay saanna a maisardeng ti panagdaydayaw iti Dios, isut’ situtured a nagturong iti ipapatayna. Iti rabii sakbay a natay, ni Franz nagsurat ken nanangna: “Papatayendakton inton agsapa no bigat. Addaanak ti pigsa a naggapu iti Dios, kas met laeng pudno kadagiti amin a pudno a Kristiano idi ugma . . . No agtakderka a sititibker agingga ken patay, agsaraktanto manen inton panagungar.”

22. Ania a namnama ti adda kadatayo, ken kasano kabayatanna ti panagtultuloytayo?

²² Iti maysa nga aldaw, ti intero a sangatauan addaanton ti maymaysa a linteg, daytat’ aggapu ken Jehova a Dios. Agingga a dumteng dayta, masapul a buyogen ti nadalus a konsiensia salimetmetantayo ti urnos ti Dios ken taginayonentayo ti relatibo wenno adda pagpatinggaanna a panagpasakup kadagiti nangatngato a turturay kabayatan nga agtultulnogtayo iti Soberano nga Apotayo a ni Jehova, iti amin a bambanag.​—Filipos 4:5-7.

Malagipyo Aya?

◻ Aniat’ mangpilit a rason iti panagpasakuptayo kadagiti nangatngato a turturay?

◻ Apay a ditay agalikaka nga agbayad ti buis a kiddawen ni Cesar?

◻ Ania a kita ti dayaw ti rebbeng nga ipaaytayo iti agturay?

◻ Apay a ti panagpasakuptayo ken Cesar relatibo laeng?

◻ No maidadanestayo gapu ta dawaten ni Cesar ti kukua ti Dios, kasanot’ isusungbattayo?

[Kahon iti panid 27]

Panagraem, saan a panagdayaw

Maysa nga agsapa bayat ti klase, ni Terra, maysa nga agtutubo a Saksi ni Jehova idiay Canada, nakitana nga inkuyog ti maestrana ti maysa a padana nga estudiante idiay ruar ti klase iti sumagmamano a kanito. Di nagbayag kalpasan dayta, siuulimek nga indawat ti maestro a ni Terra ti mangkuyog kenkuana idiay opisina ti prinsipal.

Apaman a makagtengda sadiay, nakita ni Terra ti maysa a bandera ti Canada a naiyabbong iti lamisaan ti prinsipal. Kuna ti maestro ken Terra a tupraanna ti bandera! Insingasingna nga idinto a ni Terra saanna a kankantaen ti national anthem wenno salsaluduan ti bandera, awan rasonna a saanna a maaramid ti kasta a banag. Madi ni Terra, nga inlawlawagna a nupay dagiti Saksi ni Jehova saanda a daydayawen ti bandera, daytat’ pagraraemanda.

Idi nagsublida idiay klase, inyanunsio ti maestro a kalkalpasnat’ nangaramid ti eksperimento. Isut’ nangipan ti dua nga estudiante a nagsinnaruno idiay opisina ti prinsipal ket binilinna ida a tupraanda ti bandera. Daydiay immuna makiramraman kadagiti patriotiko a seremonia, ngem tinupraan daytoy a babai ti bandera idi naibaga nga aramidenna dayta. Maisupadi iti dayta, ni Terra saanna a kankantaen ti anthem wenno salsaluduan ti bandera; nupay kasta, madina a bastosen ti bandera iti kastoy a pamay-an. Intudo ni maestro a ni Terra ti nangipakita ti umiso a panagraem.​—1990 Yearbook of Jehovah’s Witnesses.

[Picture Credit Lines iti panid 23]

French Embassy Press & Information Division

USSR Mission to the UN