KINAULO
Ti pamunganayan a prinsipio ti kinaulo ket nailanad iti 1 Corinto 11:3: “Ti ulo ti tunggal lalaki isu ti Kristo; ket ti ulo ti babai isu ti lalaki; ket ti ulo ti Kristo isu ti Dios.”
Saad ti Lalaki. Ti umuna a paset daytoy a pammatigmaan maipapan iti kinaulo ket nayaplikar iti lalaki; isu saan a makapagbukbukod ket awan ti bigbigenna nga “ulo.” Nupay kasta, obligado a mangsurot kadagiti panangiwanwan ken pagtuladan nga impaay ti ulona, ni Kristo. (1Jn 2:6) Agaplikar daytoy saan laeng nga iti narelihiosuan nga ar-aramidna (Mt 28:19, 20) no di ket kasta met iti personal nga ar-aramidna. Kas pagarigan, no isu addaan iti pamilia, maigapu iti panagraemna iti mismo nga ulona, ni Kristo, rumbeng a surotenna ti pammatigmaan a makipagtaeng iti asawana maitunos iti pannakaammo, ‘nga itudinganna dayta iti dayaw a kas iti narasrasi a basehas,’ ken rumbeng a sipapasnek a sanayenna a siuumiso ti annakna. (1Pe 3:7; Efe 6:4) Nailanad daytoy a pammatigmaan iti Biblia agpaay iti isuamin nga adda iti kongregasion ni Kristo; gapuna, ti panagraem iti kinaulo ramanenna ti panagtungpal ti lalaki iti dayta.—Efe 5:23.
Yantangay immun-una a naparsua ti lalaki, naipaayan iti saad a nangatngato ngem iti babai. (1Ti 2:12, 13) Naaramid ti babai manipud paragpag a naala iti lalaki, ket isu ti tulang dagiti tulang ken lasag ti lasag ti lalaki. (Ge 2:22, 23) Isu naparsua maipagapu iti lalaki, saan ket a naparsua ti lalaki maipagapu kenkuana. (1Co 11:9) Gapuna, iti urnos ti Dios maipaay iti pamilia, ti babai kanayon nga agpasakup iti asawana ket saanna nga agawen ti autoridad ti lalaki. (Efe 5:22, 23; 1Pe 3:1) Kasta met, iti kongregasion Kristiano, ti babai saan a mangisuro iti sabsabali pay a dedikado a lallaki wenno maaddaan iti autoridad kadakuada.—1Ti 2:12.
Kadagiti Hebreo idi nagkauna a tiempo, nabigbig ti nangatngato nga akem ti lalaki iti pamilia ken iti urnos dagiti tribu. Managpasakup ni Sara, nga inawaganna ni Abraham iti “apo,” ket nadakamat iti naimbag a pamay-an gapu iti daytoy a panangbigbigna iti kinaulo ni Abraham. (Ge 18:12; 1Pe 3:5, 6) Iti sidong ti Linteg ti tulag naipaganetget ti pannakaipangpangruna ti akem ti lalaki. Naibilin a dagiti laeng lallaki ti makalikaguman nga aguummong maipaay iti tallo a piesta ni Jehova iti disso a pinili ti Dios, nupay timmabuno met dagiti babbai. (De 16:16) Sigun iti Linteg, ti “kinarugit” ti babai mamindua nga at-atiddog iti panagpasngayna iti maysa a maladaga a babai no idilig iti panagpasngayna iti maladaga a lalaki.—Le 12:2, 5.
Saad ti Babai. Idi nagkauna a tiempo, adda dagiti kasasaad nga agdalungdong ti babai tapno maipasimudaag nga agpaspasakup. (Ge 24:65) Idi insalaysay ni apostol Pablo ti urnos ti kinaulo iti kongregasion Kristiano, inlawlawagna a masapul nga agdalungdong ti maysa a babai no agkararag wenno agipadto iti kongregasion agsipud ta akmenna ti saad nga intuding ti Dios iti lalaki. Iti temporario a panangaramidna kadagitoy a banag gapu ta awan dedikado a Kristiano a lalaki a mangaramid kadagita, saan a rumbeng nga ipapilit ti babai a ti atiddog a buokna umdasen a mangipasimudaag iti panagpasakupna. Imbes ketdi, dagiti koma bukodna a tignay ti mangiparangarang nga agpaspasakup ken bigbigbigenna ti kinaulo ti lalaki. Aramiden daytoy ti Kristiano a babai babaen ti panagdalungdongna kas “pagilasinan ti kinaturay.” Rumbeng a maaramid daytoy “gapu kadagiti anghel,” a mangpalpaliiw kadagiti tignay ti Kristiano ken maseknan iti Kristiano a kongregasion, nga agserserbida maipaay iti dayta. Babaen ti panagdalungdong no kasapulan gapu kadagiti naespirituan a rason, ti Kristiano a babai bigbigbigenna ti urnos ti Dios iti kinaulo.—1Co 11:5-16; Heb 1:14.
Daytoy umiso a nadiosan nga urnos iti kongregasion ken iti pamilia saanna a lapdan ti babai iti panagserbina iti Dios, saanna met a lapdan ti panagreggetna a mangitungpal kadagiti trabaho ken pagrebbenganna iti pamilia. Mangipaay dayta kenkuana iti naan-anay ken Nainkasuratan a wayawaya nga agserbi sigun iti saadna, a kaskasdi a makaay-ayo iti Dios maitunos iti prinsipio a: “Ti Dios insaadna dagiti kameng iti bagi, tunggal maysa kadakuada, kas iti kinayatna.” (1Co 12:18) Idi un-unana, adu a babbai ti addaan kadagiti nasayaat a pribilehio bayat a bigbigbigenda ti kinaulo ti lalaki, ket naaddaanda iti naragsak ken makapnek a biag. Karaman kadagitoy da Sara, Rebecca, Abigail, ken dagiti Kristiano a babbai a kas kada Priscila ken Febe.
Pagrebbengan. Adda dagiti kalintegan nga iyeg ti panangwatwat iti naautorisaran a kinaulo, ngem nabuyogan met dayta kadagiti annongen wenno pagrebbengan. “Ti Kristo isu ti ulo ti kongregasion” ket ngarud kalinteganna nga aramiden dagiti pangngeddeng a mainaig iti dayta ken aramaten ti autoridadna. (Efe 5:23) Ngem gapu iti kinaulona, maobligar met a mangawat iti annongen a panangaywan iti kongregasion ken manungsungbat kadagiti pangngeddengna. Iti umasping a pamay-an, no ti maysa nga asawa a lalaki akmenna ti kinaulona, adda dagiti espesipiko a kalinteganna a mangaramid kadagiti pinal a pangngeddeng ken panangipaay iti panangaywan. Nupay kasta, annongenna pay nga ibaklay ti pagrebbenganna iti pamiliana. Kangrunaan a pagrebbenganna ti panangipaayna iti namaterialan ken naespirituan a kasapulan ti sangakabbalayanna.—1Ti 5:8.
Ti Kristiano a lalaki masapul a nainsiriban nga akmenna ti kinaulona, nga ayatenna ti asawana kas iti bagina. (Efe 5:33) Kastoy ti panangakem ni Jesu-Kristo iti kinaulona iti kongregasion Kristiano. (Efe 5:28, 29) Kas ulo dagiti annakna, ti ama saanna a ruroden ida no di ket padakkelenna ida “iti disiplina ken panangiturong-panunot ni Jehova.” (Efe 6:4) Ken kas papastor ti arban ti Dios, dagiti “lallakay” iti kongregasion Kristiano saanda nga iturayan dagiti “karnero” ti Dios no di ket laglagipenda ti panagpasakupda ken Jesu-Kristo kasta met ken Jehova a Dios. (1Pe 5:1-4) Kanayon a nagtignay ni Jesu-Kristo maitunos iti prinsipio ti kinaulo, nga impakitana ti naan-anay a panangbigbigna iti kinaulo ni Amana iti sao ken aramid. Uray pay naiturayannan ti daga iti sangaribu a tawen, bigbigennanto latta ti sapasap a kinaulo ni Jehova babaen ti panangyawatna iti Pagarian ken Jehova, nga ipasakupna ti “bagina iti Daydiay a nangipasakup iti amin a bambanag kenkuana, tapno ti Dios agbalinto nga amin a bambanag iti tunggal maysa.” (1Co 15:24-28; Jn 5:19, 30; 8:28; 14:28; Fil 2:5-8) Dagiti Kristiano a pasurot ni Jesu-Kristo bigbigenda met ti kangatuan a kinaulo ni Jehova, nga iturongda kenkuana dagiti kararagda ken bigbigenda kas Ama ken Mannakabalin-amin a Dios.—Mt 6:9; Apo 1:8; 11:16, 17; kitaenyo ti ASAWA A LALAKI; PAMILIA.