No Kasano a Mailasin ken Maparmek ti Aniaman a Naespirituan a Pagkapuyan
SIGUN ITI GRIEGO A MITOLOHIA, NI ACHILLES TI KAMAINGELAN KADAGITI Griego a mannakigubat iti Gubat Trojan a maibusor iti siudad ti Troy. Kuna ti sarsarita nga idi maladaga ni Achilles, isu ket intaneb ni nanangna idiay Karayan Styx, iti kasta saan a masugatan malaksid ti paset ti bagina a nangtengngelan kenkuana ni inana—ti makunkuna a mukod ni Achilles. Dayta a paset ti napuntaan ti pana ni Paris nga anak ni Ari Priam ti Troy, a nakatayan ni Achilles.
Agserserbi dagiti Kristiano kas soldado ni Kristo, a makidangdangadang iti naespirituan. (2 Timoteo 2:3) Inlawlawag ni apostol Pablo: “Addaantayo iti pannakigubal, saan a maibusor iti dara ken lasag, no di ket maibusor kadagiti gobierno, maibusor kadagiti turay, maibusor kadagiti agturay iti lubong daytoy a kinasipnget, maibusor kadagiti nadangkes nga espiritu a puersa kadagiti nailangitan a disso.” Wen, dagiti kabusortayo ket awan sabali no di ni Satanas a Diablo ken dagiti demonio.—Efeso 6:12.
Nalawag a saan a patas ti laban no dinatay tulongan ni Jehova a Dios, a nadeskribir kas “mananggubat.” (Exodo 15:3) Tapno masalakniban ti bagbagitayo manipud kadagiti nadangkok a kabusor, naikkantayo iti naespirituan a kabal. Dayta ti gapuna nga indagadag ti apostol: “Ikapetyo ti naan-anay a kabal manipud iti Dios tapno mabalinanyo ti agtakder a sititibker maibusor kadagiti pangallilaw a pamuspusan ti Diablo.”—Efeso 6:11.
Di pagduaduaan a ti kabal nga impaay ni Jehova a Dios ket isu ti kasayaatan, a makasarked iti aniaman a kita ti naespirituan nga iraraut. Usigenyo ti imbinsabinsa ni Pablo: kinapudno kas barikes, kinalinteg kas kabal, naimbag a damag kas sapatos, pammati kas dakkel a kalasag, pannakaisalakan kas kabal ti ulo, ken ti espiritu kas kampilan. Adda kadi pay nasaysayaat a kabal a manamnama ti maysa? No nakaaruat iti kasta a kabal, agbiktoria ti maysa a Kristiano a soldado, iti baet dagiti nakaro a kasasaad.—Efeso 6:13-17.
Nupay ti naespirituan a kabal a naggapu ken Jehova ket isu ti kasayaatan ken salaknibtayo, masapul a ditay laglag-anen dagiti bambanag. No laglagipentayo ni Achilles a naikuna a di maparmek, mabalin ngata nga adda met pagkapuyantayo, naespirituan a mukod ni Achilles? Mabalin a makapapatay dayta no saantay a nasiput.
Sukimatenyo ti Naespirituan a Kabalyo
Kellaat a nakusbo ken natay kabayatan nga agen-ensayo ti maysa nga ice skater a namindua a nakagun-od iti medalia a balitok iti Olimpiada, idinto ta aglanglanga a nakasalsalun-at. Di nagbayag kalpasan dayta, adda mamagpanunot a damag a naipablaak iti The New York Times: “Kagudua kadagiti 600,000 nga Americano a maat-atake iti puso kada tawen ti awanan kadagiti sintoma sakbayna.” Nalawag, ti kasasaad ti salun-attayo saan a madeterminar babaen laeng ti panagriknatayo.
Pudno met dayta no maipapan iti naespirituan a salun-attayo. Mamalakad ti Biblia: “Ti mangipagarup nga isu sitatakder agannad koma tapno di maikulbo.” (1 Corinto 10:12) Nupay ti naespirituan a kabaltayo ket isu ti kasayaatan, mabalin nga adda mapatanortayo a pagkapuyan. Nayanaktayo ngamin iti basol, ket nalaka a daegan ti managbasol ken imperpekto a kasasaadtayo ti determinasiontayo a mangaramid iti pagayatan ti Dios. (Salmo 51:5) Nupay nasayaat ti motibotayo, mabalin nga iyaw-awannatayo ti manangallilaw a pusotayo babaen ti panangparbona kadagiti kasla nainkalintegan a rason wenno pambar, iti kasta nalaka a malipatantayo ti pagkapuyantayo ket ipagaruptayo a nasayaat ti kasasaadtayo.—Jeremias 17:9; Roma 7:21-23.
Maysa pay, agbibiagtayo iti lubong a masansan a mapagsinnukat ken maballikug ti umiso ken ti dakes. Mabalin nga adda iti maysa a tao a mangikeddeng no umiso wenno dakes ti maysa a banag. Maiparparegta ti kastoy a panagpampanunot kadagiti advertisement, popular a paglinglingayan, ken iti warnakan. Nabatad a no saantay nga agannad, mabalin a mailibaytayo iti kasta a panagpampanunot, ket mabalin a mangrugi a kumapsut ti naespirituan a kabaltayo.
Imbes nga agtungpal iti kasta a napeggad a kasasaad, ipangagtay koma ti balakad ti Biblia: “Itultuloyyo a suboken no addakayo iti pammati, itultuloyyo a paneknekan no aniakayo a mismo.” (2 Corinto 13:5) No aramidentay dayta, mailasintayo ti aniaman a pagkapuyan a nalabit timmanor ket makapagtignaytayo a kas maiparbeng tapno mailinteg dagitoy sakbay a masiputan dagiti kabusortayo ket rautendatayo. Ngem kasanotay a maaramid ti kasta a panangsubok? Ania ti dadduma a sintoma a nasken a siputantayo iti kastoy a panangsukimat iti bagi?
Panangilasin Kadagiti Sintoma
Ti maysa a kadawyan a sintoma a nalabit mangipasimudaag iti naespirituan a pagkapuyan ket ti panagliway iti personal a panagadal. Marikna dagiti dadduma a rebbeng nga ad-adu koma ti tiempo a busbosenda iti panagadal, ngem saanda a masango. Kadagitoy a tiempo nga adu ti pakakumikoman, nalaka ti matnag iti kasta a dakes a kasasaad. Ngem ti pagdaksanna, masansan nga ikalintegan dagiti tattao a nasayaat ti ar-aramidenda, tangay agbasbasada kadagiti publikasion a naibatay iti Biblia no maiwayaanda ken tumabtabunoda kadagiti dadduma a Nakristianuan a gimong.
Panangallilaw iti bagi ti kasta a panagrasrason. Mayarig dayta iti maysa a tao a dina masango ti mangan, no di ket mangisakmosakmol iti sagtunggal bassit sa agdardaras kadagiti adu a pakakumikomanna. Nupay mabalin a saan nga agbisin, mabalin nga agsakitto inton agangay. Umasping iti dayta, no saan nga agtultuloy ti panangipaunegtayo iti nasustansia a naespirituan a taraon, iti saan a mabayag mabalin a kumapsut ti naespirituan a kabaltayo. Tangay naynay a maat-atakartayo kadagiti nailubongan a propaganda ken kababalin, mabalin a nalakanatayo a maparmek ni Satanas.
Ti maysa pay a sintoma ti naespirituan a pagkapuyan isu ti panagpamayan iti naespirituan a pannakidangadangtayo. Iti panawen ti talna, saan a marikna ti maysa a soldado ti tension ken peggad a kas no adda gubat. Iti kasta, mabalin a saan a sigaganetget nga agsagana. No bigla a maayaban a mapan makigubat, mabalin a di nakasagana. Kasta met laeng iti naespirituan a pamay-an. No agpamayantayo, mabalin a saantay a nakasagana a mangsarked kadagiti iraraut a sumangbay kadatayo.
Ngem kasanotay a maibaga no addatayo iti kasta a kasasaad? Mabalintay nga isaludsod iti bagbagitayo ti sumagmamano a saludsod a mangipalgak iti pudno a sasaadentayo: Magagaranak kadi a makiraman iti ministerio a kas no mapanak agpasiar? Madadaanak kadi a mangbusbos iti panawen nga agsagana para kadagiti gimong a kas no mapanak ag-shopping wenno agbuya iti TV? Mailalaanak kadi kadagiti kalat wenno oportunidad a tinallikudak idi nagbalinak a Kristiano? Umapalak kadi iti makunkuna a nanam-ay a panagbiag dagiti dadduma? Mamagpanunot dagitoy a saludsod, ngem matulongandatayo a mangtakuat iti aniaman a pagkapuyan ti naespirituan a kabaltayo.
Tangay naespirituan ti makasalaknib a kabaltayo, nasken a nawaya ti panagayus ti espiritu ti Dios iti biagtayo. Maanninaw daytoy iti rukod a pannakaiparangarang dagiti bunga ti espiritu ti Dios iti amin nga ar-aramidtayo. Nalakakay kadi a marurod wenno masair pay ketdi no adda inaramid wenno imbaga dagiti sabsabali a diyo magustuan? Marigatankay kadi nga umawat iti balakad, wenno iti panagriknayo, kanayondakayo a dillawen dagiti sabsabali? Umapalkay kadi unay kadagiti bendision nga aw-awaten dagiti dadduma a tattao wenno kadagiti gapuananda? Marigatankay kadi a makilangen kadagiti sabsabali, nangruna kadagiti kataebyo? Ti napudno a panangsukimat iti bagi tulongannatayo a mangkita no napno ti biagtayo kadagiti bunga ti espiritu ti Dios wenno di madmadlaw a maiparparangarangtayo dagiti aramid ti lasag.—Galacia 5:22-26; Efeso 4:22-27.
Dagiti Positibo nga Addang Tapno Maparmek ti Naespirituan a Pagkapuyan
Maysa a banag ti panangilasin kadagiti sintoma ti naespirituan a pagkapuyan; sabali a banag ti panangsango kadagitoy ken panagtignay tapno mailinteg dagiti bambanag. Nakalkaldaang ta adu ti agpambar, agikalintegan, mangtagibassit iti parikut, wenno mangilibak iti dayta. Anian a nagpeggad dayta—kas iti pannakigubat a kurang ti kabal nga aruattayo! No kasta ti kasasaadtayo, nalakanatay a darupen ni Satanas. Imbes ketdi, nasken nga agtignaytayo a dagus ket korehirentayo ti aniaman a depekto a madlawtayo. Ania ti maaramidantayo?—Roma 8:13; Santiago 1:22-25.
Iti naespirituan a pannakidangadangtayo—dangadang a pakairamanan ti panangkontrol iti isip ken puso ti maysa a Kristiano—masapul nga aramidentay ti amin a kabaelantayo tapno masalakniban dagiti sentidotayo. Laglagipenyo a karaman iti naespirituan a kabaltayo ti “kabal ti kinalinteg,” a mangsalaknib iti pusotayo, ken “ti kabal ti ulo ti pannakaisalakan,” a mangsalaknib iti panunottayo. No sursuruentayo nga usaren a sieepektibo dagitoy a probision, mabalin a mangabaktayo imbes a maabak.—Efeso 6:14-17; Proverbio 4:23; Roma 12:2.
Ti umiso a panagaruat iti “kabal ti kinalinteg” kalikagumanna ti naynay a panangsukimattayo iti bagbagitayo no maipapan iti panagayattayo iti kinalinteg ken pananggura iti kinakillo. (Salmo 45:7; 97:10; Amos 5:15) Bimmaba kadin dagiti pagalagadantayo a kas kadagiti pagalagadan ti lubong? Makaliwliwa kadi itan kadatayo dagiti banag a karugit wenno kabusbusortayo idi, iti man pudno a biag wenno maiparparangda iti TV ken sine, kadagiti libro ken magasin? Ti panagayat iti kinalinteg tulongannatayo a mangbigbig a ti maibilang iti lubong a wayawaya ken sopistikado ket nalabit iti kinaagpaysuanna kinalulok ken kinapasindayag.—Roma 13:13,14; Tito 2:12.
Ti panagaruat iti “kabal ti ulo ti pannakaisalakan” kaipapananna ti pananglaglagip a kanayon kadagiti nakaskasdaaw a bendision iti masanguanan, a ditay pasinga kadagiti pangallukoy ti lubong. (Hebreo 12:2,3; 1 Juan 2:16) Ti kastoy a panangmatmat tulongannatayo a mangyun-una kadagiti naespirituan a banag imbes nga iti material a gunggona wenno bukod a pagimbagan. (Mateo 6:33) Gapuna, tapno masigurado a siuumiso a nakaaruattayo iti daytoy a kabal, masapul a sipupudno a saludsodantay ti bagbagitayo: Ania ti ragragpatek iti biag? Addaanak kadi kadagiti espesipiko a naespirituan a kalat? Ania ti ar-aramidek tapno maragpatko dagitoy? Karamantay man kadagiti natda a napulotan a Kristiano wenno iti umariwekwek a “dakkel a bunggoy,” tuladentay koma ni Pablo, a nagkuna: “Saanko pay nga ibilang ti bagik a naiggamakon dayta; ngem adda maysa a banag maipapan iti dayta: Ti pananglipat kadagiti bambanag a nalikudan ken panangkamakam a panangragpat kadagiti bambanag iti masanguanan, agtultuloyak nga agturong iti kalat.”—Apocalipsis 7:9; Filipos 3:13, 14.
Ginibusan ni Pablo ti panangiladawanna iti naespirituan a kabaltayo babaen iti daytoy a balakad: “Iti amin a langa ti kararag ken araraw itultuloyyo ti panagkarkararag iti isuamin a gundaway iti espiritu. Ket iti dayta a panggep agtalinaedkayo a siririing buyogen ti isuamin a kinatibker ken buyogen ti araraw maigapu iti isuamin a sasanto.” (Efeso 6:18) Ipasimudaag daytoy ti dua a positibo nga addang a mabalintay nga aramiden tapno maparmek wenno malapdan ti aniaman a naespirituan a pagkapuyan: Patanorenyo ti nasayaat a relasion iti Dios, ken agbalin a nasinged kadagiti pada a Kristiano.
No iyugalitayo ti umadani ken Jehova buyogen ti “amin a langa” dagiti kararag (panangipudno kadagiti basoltayo, panagdawat iti pammakawan, panagpaiwanwan, panagyaman kadagiti parabur nga aw-awatentayo, naimpusuan a panangidaydayaw) ken “iti isuamin a gundaway” (publiko, pribado, personal, giddato), sumingedtayo ken Jehova. Dayta ti kabilgan a salaknibtayo.—Roma 8:31; Santiago 4:7,8.
Iti sabali a bangir, naibalakad nga ikararagantayo ti “isuamin a sasanto,” kayatna a sawen, dagiti padatayo a Kristiano. Mabalin nga iti kararagtayo malagiptayo dagiti naespirituan a kakabsattayo kadagiti adayo a lugar nga agsagsagaba iti pannakaidadanes wenno dadduma pay a pakarigatan. Ngem dagiti ngay Kristiano a katrabahuan ken kalangenlangentayo iti inaldaw? Maitutop met nga ikararagantay ida, no kasano nga inkararagan ni Jesus dagiti adalanna. (Juan 17:9; Santiago 5:16) Dagiti kasta a kararag pasingedennatayo iti maysa ken maysa ken pabilgennatayo a mangsarked iti iraraut “daydiay nadangkes.”—2 Tesalonica 3:1-3.
Kamaudiananna, laglagipenyo a kanayon ti naayat a pammagbaga ni apostol Pedro: “Ti panungpalan dagiti isuamin a bambanag immasidegen. Nasimbeng koma ti panagpampanunotyo, ngarud, ket agridamkayo no maipapan kadagiti kararag. Kangrunaan iti amin, maaddaankayo iti nasged nga ayat iti maysa ken maysa, agsipud ta ti ayat abbonganna ti nakaad-adu a basbasol.” (1 Pedro 4:7, 8) Nalaka a makastrek iti puso ken panunottayo dagiti pagkurkurangan ti tao—ti pagkurangan dagiti dadduma a tattao ken dagiti bukodtayo—ket agbalinda a tubeng, pakaitibkolan. Pagaammo unay ni Satanas daytoy a pagkapuyan ti tao. Ti maysa kadagiti nasikap a taktikana isu ti panamagsisinana kadatayo, iti kasta maparmeknatayo. Masapul ngarud a naalibtaktayo a mangabbong kadagiti kasta a basol babaen ti nasged nga ayat iti maysa ken maysa ket ditay “ilugaran ti Diablo.”—Efeso 4:25-27.
Agtalinaedkayo a Napigsa iti Naespirituan Itan
No makitayo a nakasugabba ti buokyo wenno saan a nasimpa ti kurbatayo, ania ti aramidenyo? Nalabit urnosenyo a dagus. Manmano a tattao ti di mangikaskaso kadagita, a para kadakuada, saan a napateg dagiti kasta a pisikal a pakapilawan. Agtignaytay koma a dagus no maipapan kadagiti naespirituan a pagkapuyantayo. Mabalin a dillawen ti tattao dagiti pisikal a pakapilawan, ngem dagiti naespirituan a depekto a di mailinteg mabalin nga agtungpal iti di pananganamong ni Jehova.—1 Samuel 16:7.
Siaayat nga impaay ni Jehova amin a kasapulantayo tapno tulongannatayo a mangparmek iti aniaman a naespirituan a pagkapuyan ken agtalinaedtayo a napigsa iti naespirituan. Babaen kadagiti Nakristianuan a gimong, publikasion a naibatay iti Biblia, ken natataengan ken maseknan a pada a Kristiano, mangipapaay ni Jehova kadagiti naynay a pammalagip ken pammagbaga no ania ti masapul nga aramidentayo. Adda kadatayo a mangawat ken mangyaplikar kadagitoy. Kalikaguman daytoy ti panagregget ken panangdisiplina iti bagi. Ngem laglagipenyo ti sipupudno a kinuna ni apostol Pablo: “Ti wagas a panagtarayko ket di mapagduaduaan; ti wagas a panangiturongko kadagiti danogko ket saan a kasla panangkabkabil iti angin; no di ket disdisnogek ti bagik ket iturturongko kas maysa nga adipen, tapno, kalpasan a nakaskasabaak ti sabsabali, uray kasano siak a mismo saanak nga agbalin a di naanamongan.”—1 Corinto 9:26, 27.
Agridamkayo, ket pulos a diyo ipalubos a tumanor ti naespirituan a mukod ni Achilles. Imbes ketdi, sipapakumbaba ken situtured nga aramidentayo ti nasken ita tapno mailasin ken maparmek ti aniaman a naespirituan a pagkapuyantayo.
[Blurb iti panid 19]
“ITULTULOYYO A SUBOKEN NO ADDAKAYO ITI PAMMATI, ITULTULOYYO A PANEKNEKAN NO ANIAKAYO A MISMO.”—2 Corinto 13:5.
[Blurb iti panid 21]
“AGRIDAMKAYO NO MAIPAPAN KADAGITI KARARAG. KANGRUNAAN ITI AMIN, MAADDAANKAYO ITI NASGED NGA AYAT ITI MAYSA KEN MAYSA, AGSIPUD TA TI AYAT ABBONGANNA TI NAKAAD-ADU A BASBASOL.”—1 Pedro 4:7, 8
[Kahon/Ladawan iti panid 20]
SALUDSODANYO TI BAGIYO. . .
◆ Magagaranak kadi a mangbusbos iti panawen nga agsagana para kadagiti gimong a kas no mapanak ag-shopping wenno agbuya iti TV?
◆ Umapalak kadi iti makunkuna a nanam-ay a panagbiag dagiti dadduma?
◆ Nalakaak kadi a marurod no adda inaramid wenno imbaga dagiti sabsabali a diak magustuan?
◆ Marigatanak kadi a mangawat iti balakad, wenno iti panagriknak ket kanayondak la a dillawen dagiti sabsabali?
◆ Marigatanak kadi a makilangen kadagiti sabsabali?
◆ Bimmaba kadin dagiti pagalagadak a kas kadagiti pagalagadan ti lubong?
◆ Addaanak kadi kadagiti espesipiko a naespirituan a kalat?
◆ Ania ti ar-aramidek tapno maragpatko dagiti naespirituan a kalatko?
[Picture Credit Lines iti panid 18]
Achilles: Manipud iti libro a Great Men and Famous Women; dagiti Romano a soldado ken panid 21: Historic Costume in Pictures/Dover Publications, Inc., New York