Talaga Kadi nga Agbibiagtayo iti ‘Maudi nga Al-aldaw’?

ADDA dua a kasasaad a makatulong kadatayo a mangilasin iti aw-awagan ti Biblia a maudi nga al-aldaw. Ipadto ti Kasuratan dagiti mapasamak bayat “ti panungpalan ti sistema ti bambanag.” (Mateo 24:3) Dakamaten met ti Biblia dagiti panagbalbaliw iti kababalin ken tigtignay dagiti tattao nga agbibiag iti ‘maudi nga al-aldaw.’​—2 Timoteo 3:1.

Dagiti pasamak iti lubong ken ti kababalin ken ugali dagiti tattao paneknekanda nga agbibiagtayon iti maudi nga al-aldaw ken mabiiten nga iyeg ti Pagarian ti Dios dagiti agnanayon a bendision kadagidiay mangay-ayat iti Dios. Usigentayo ti tallo a banag nga imbaga ni Jesus a mangtanda iti maudi nga al-aldaw.

“Pangrugian Dagiti Ut-ot ti Panagrigat”

“Ti nasion tumakderto a bumusor iti nasion ken ti pagarian a bumusor iti pagarian,” kinuna ni Jesus, “ket addanto dagiti kinakirang ti taraon ken dagiti ginggined iti nadumaduma a disso.” Kinunana pay: “Amin dagitoy a banag ket pangrugian dagiti ut-ot ti panagrigat.” (Mateo 24:7, 8) Saggaysaentayo nga usigen “dagitoy a banag.”

Adu a tattao ti napapatay kadagiti gubat ken panagsususik dagiti tribu bayat ti napalabas a siglo. “Mamitlo ti bilang dagiti natay ken nasugatan iti gubat idi [maika-20] a siglo no idilig iti bilang dagiti natay kadagiti amin a gubat idi umuna a siglo K.P. agingga iti 1899,” kuna ti report a nasirarak ti Worldwatch Institute. Iti librona a Humanity​—A Moral History of the Twentieth Century, insurat ni Jonathan Glover: “Mapattapatta a 86 a milion a tattao ti napapatay iti gubat manipud idi 1900 agingga iti 1989. . . . Di mailadawan ti kinaadu ti natay gapu iti gubat iti maikaduapulo a siglo. Saan nga umiso dagiti pattapatta maipapan iti promedio a bilang dagiti natay, yantangay agarup dua a kakatlo (58 milion) ti napapatay kadagiti dua a gubat sangalubongan. No koma ta dayta ti bilang dagiti napapatay iti gubat iti intero a maika-20 a siglo, agarup 2,500 a tattao ti natay iti kada aldaw, wenno nasurok a 100 iti kada oras nga awan sardayna iti 90 a tawen.” Mailadawanyo kadi ti saem ken ladingit dagiti kakabagian ken gagayyem dagidiay a natay?

Nupay adu a taraon ti patpatauden ti lubong, ti kinakirang ti taraon ti maysa kadagiti pasamak a mangipabigbig iti maudi nga al-aldaw. Ibaga dagiti managsirarak nga iti napalabas a 30 a tawen, ad-adu ti napataud a taraon ngem ti iyaadu ti populasion. Nupay kasta, nakirang ti taraon iti adu a lugar iti lubong gapu ta adu a tattao ti awanan iti umdas a daga a pagmulaan wenno awanan iti kuarta nga igatangda iti taraon. Kadagiti napanglaw a pagilian, agarup 1.2 bilion ti agbibiag laeng iti maysa wenno kurang pay a maysa a doliar (U.S.) iti kada aldaw. Agarup 780 milion kadagitoy ti nagsagaba iti nakaro a bisin. Sigun iti World Health Organization, ti malnutrision ti kangrunaan a pakatayan ti nasurok a lima a milion nga ubbing iti tinawen.

Ania ngay ti makuna maipapan kadagiti naipadto a ginggined? Sigun iti U.S. Geological Survey, uray mangrugi laeng idi 1990, adda 17 a ginggined a mabalin a mangdadael kadagiti pasdek. Iti promedio, adda maysa a napigsa a ginggined a mabalin a mangrebbek a naan-anay kadagiti pasdek. “Nakaad-adu ti natay iti ginggined iti napalabas a 100 a tawen,” sigun iti maysa pay a damag. Ngamin, sipud idi 1914, adu a lugar nga aduan iti tao ti masarakan kadagiti masansan a maginggined a lugar.

Dadduma Pay a Kasasaad

‘Addanto dagiti angol iti nadumaduma a disso,’ kinuna ni Jesus. (Lucas 21:11) Narangrang-ay itan ti siensia medikal. Kaskasdi, ti sangatauan ket agtultuloy a parparigaten dagiti dati ken kabbaro a sakit. Kuna ti maysa a dokumento ti U.S. National Intelligence Council: “Duapulo a pagaammon a sakit​—agraman ti sarut (TB), malaria, ken kolera​—ti rimsua manen wenno nagsaknap iti ad-adu a lugar sipud idi 1973. Masansan a nakarkaro pay dayta ken narigat nga agasan. Sipud idi 1973, nailasin ti 30 a saan nga ammo idi a pakaigapuan iti sakit. Karaman iti daytoy ti HIV, Ebola, hepatitis C, ken Nipah virus, ket awan ti magun-odan a pangagas kadagitoy.” Sigun iti report ti Red Cross idi Hunio 28, 2000, iti napalabas a tawen, agarup 160 a daras nga ad-adu ti bilang dagiti natay iti makaakar a sakit ngem kadagiti natay iti natural a didigra.

Ti “iyaadu ti kinakillo” ti maysa pay a nakadkadlaw a paset ti pagilasinan iti maudi nga al-aldaw. (Mateo 24:12) Iti kaaduan a lugar iti intero a lubong ita, kanayon a tulbekan dagiti tattao ti balbalayda no pumanawda ken ammoda a saanda a natalged iti lansangan iti rabii. Ti ngay makitkitatayo a pannakarugit ti angin, danum, ken ti daga, a masansan a maigapu kadagiti inaagum nga aramid? Kaitungpalan met daytoy iti padto ti Biblia. Dakamaten ti libro nga Apocalipsis nga adda tiempo nga intuding ti Dios tapno ‘dadaelenna dagidiay mangdaddadael iti daga.’​—Apocalipsis 11:18.

No Ania ti Ugali Dagiti Tattao iti Maudi nga Al-aldaw

Pangngaasiyo ta ukagen ken basaenyo ti Bibliayo iti 2 Timoteo 3:1-5. Insurat ni apostol Pablo: “Kadagiti maudi nga aldaw dumtengto dagiti napeggad a tiempo.” Kalpasanna imbinsabinsana ti 20 nga ugali a pakailasinan kadagiti tattao a saan a mangan-annurot iti nadiosan a prinsipio. Makitkitayo kadi dagitoy a kababalin kadagiti tattao iti lugaryo? Usigenyo ti nabiit pay a naibaga maipapan kadagiti tattao iti kaaldawantayo.

“Managayatdanto iti bagbagida.” (2 Timoteo 3:2) ‘Ad-adda nga ipapilit dagiti tattao nga aramiden ti kaykayatda. Agbalbalinda a didios, ket kayatda a kasta ti pannakatratoda.’​—Financial Times, periodiko ti England.

“Managayat iti kuarta.” (2 Timoteo 3:2) “Iti nabiit pay, mapukpukawen ti kinapakumbaba gapu iti kinamaterialistiko. No saanka a nabaknang, awan serbi ti biagmo.”​—Jakarta Post, diario ti Indonesia.

“Nasukir kadagiti nagannak.” (2 Timoteo 3:2) “Masdaaw dagiti nagannak a makakita a ti uppat ti tawenna nga anakda ket agtigtignay a kasla ari nga agbilbilin kadagiti nagannak kenkuana wenno ti walo ti tawenna nga anakda a mangipukpukkaw iti, ‘Kaguraka!’”​—American Educator, magasin ti Estados Unidos.

“Saan a nasungdo.” (2 Timoteo 3:2) ‘Nalabit a ti lumanlanlan a pagannayasan dagiti lallaki a mangpanaw kadagiti assawa ken annakda isu ti kadakkelan a panagbalbaliw iti kababalin bayat ti napalabas nga 40 a tawen.’​—Wilson Quarterly, magasin ti Estados Unidos.

“Awanan nainkasigudan a panagayat.” (2 Timoteo 3:3) “Kadagiti komunidad iti intero a lubong, inaldaw a nasaknap ti panangranggas iti mismo a kapamilia.”​—Journal of the American Medical Association, magasin ti Estados Unidos.

“Awanan panagteppel.” (2 Timoteo 3:3) “Kada agsapa, adu a parupa a damdamag iti diario ti mangipakita iti kinaawan panagteppel, kinalulok iti moral, ken kinaawan asi iti padada a tao ken uray iti bagbagida. . . . No agtultuloy nga anamongan ti kagimongantayo ti kinaranggas a kas iti mapaspasamak ita, ti kagimongantayo agbalinton nga awanan prinsipio.”​—Bangkok Post, diario ti Thailand.

“Narungsot.” (2 Timoteo 3:3) “Makita ti di nainkalintegan nga unget ken di mateppelan a pungtot kadagiti drayber, ti dakes a panangtrato kadagiti pamilia, . . . ken ti agdadata a di nainkalintegan ken di rumbeng a kinaranggas a masansan a kakuykuyog ti krimen. Saan a masinunuo ken saan a mapakpakadaan ti kinaranggas isu nga iti panagrikna dagiti tattao, agmaymaysa ken saanda a natalged.”​—Business Day, periodiko ti South Africa.

“Managayat iti ragragsak imbes a managayat iti Dios.” (2 Timoteo 3:4) “Nagbalinen a wagas ti panagbiag ti panangaramid iti kayatmo no maipapan iti sekso, nupay maibusor dayta iti Nakristianuan a moralidad.”​—Boundless, maysa a magasin iti Internet.

“Addaanda iti langa ti nadiosan a debosion ngem libakenda ti pannakabalin dayta.” (2 Timoteo 3:5) “[Maysa a dati a balangkantis a taga-Netherlands] ti nangamin a dagiti narelihiosuan a grupo ti nangnangruna nga agkedked a mapagbalin a legal [ti panagbalangkantis]. Nagsarimadeng sa nakaisem a kinunana nga idi isu ket balangkantis pay, sumagmamano a ministro [ti relihion] dagiti parokianona. ‘Kanayon nga ibaga dagiti balangkantis a ti regular a klienteda isu dagiti miembro ti narelihiosuan a grupo,’ sa nagkatawa.”​—National Catholic Reporter, diario ti Estados Unidos.

Anianto ti Mapasamak iti Masanguanan?

Kas impadto ti Biblia, napno iti riribuk ti lubong ita. Nupay kasta, adda paset ti padto maipapan iti “pagilasinan ti kaadda [ni Kristo] ken iti panungpalan ti sistema ti bambanag” a mabalin a pangnamnamaan. “Daytoy naimbag a damag ti pagarian maikaskasabanto iti intero a mapagnaedan a daga maipaay a pangsaksi kadagiti amin a nasion,” kinuna ni Jesus. (Mateo 24:3, 14) Agdama a maikaskasaba ti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios iti nasurok a 230 a pagilian. Nasurok nga innem a milion a tattao manipud iti ‘amin a nasion ken tribu ken ili ken pagsasao’ ti aktibo a mangiwarwaragawag iti Pagarian. (Apocalipsis 7:9) Ania ti nagapuanan ti kinaregtada? Mabalinen a maammuan ti dandani isuamin ditoy daga no ania ti Pagarian, no anianto ti aramidenna, ken no kasano a magun-odan dagiti bendisionna. Kinapudnona, ‘immadun ti pudno a pannakaammo iti tiempo ti panungpalan.’​—Daniel 12:4.

Gun-odenyo koma daytoy a pannakaammo. Amirisenyo no anianto ti mapasamak kalpasan a maikasaba ti naimbag a damag agingga iti kapkapnekan ni Jehova. Kinuna ni Jesus: “Iti kasta umayton ti panungpalan.” (Mateo 24:14) Daytanto ti tiempo nga ikkaten ti Dios ti amin a kinadakes ditoy daga. Kuna ti Proverbio 2:22: “No maipapan kadagiti nadangkes, magessatdanto iti mismo a daga; ket no maipapan kadagiti nagulib, maalat-atdanto iti dayta.” Ni ngay Satanas ken dagiti demoniona? Maigarangugongdanto iti mangliwengliweng nga abut, a sadiay saandan a mayaw-awan dagiti nasion. (Apocalipsis 20:1-3) Kalpasanna, ‘dagiti napalungdo ken dagiti awan pakababalawanna isuda ti mateddanto’ ditoy daga. Sagrapendanto dagiti nakaskasdaaw a bendision nga itden ti Pagarian.​—Proverbio 2:21; Apocalipsis 21:3-5.

Ania ti Maaramidam?

Awan duadua nga asidegen ti panungpalan ti sistema ni Satanas. Dagidiay di mangipangag iti pammaneknek nga agbibiagtayon iti maudi nga al-aldaw saandanto a nakasagana inton dumteng dayta. (Mateo 24:37-39; 1 Tesalonica 5:2) Isu nga imbaga ni Jesus kadagiti agdengdengngeg kenkuana: “Asikasuenyo ti bagbagiyo tapno dagiti pusoyo saanda a pulos madagsenan iti nalabes a pampannangan ken nakaro a panagin-inum ken kadagiti pakaringgoran iti biag, ket giddato a dayta nga aldaw kellaat nga umay kadakayo kas maysa a silo. Ta dumtengto dayta kadagidiay amin nga agnanaed iti rabaw ti intero a daga. Ngarud, agtalinaedkayo a siririing iti isuamin a tiempo nga umar-ararawkayo tapno makapagballigikayo iti pananglisi kadagitoy amin a banag a naikeddeng a mapasamak, ken iti panagtakder iti sanguanan ti Anak ti tao.”​—Lucas 21:34-36.

Dagidiay laeng inanamongan ti Anak ti tao, ni Jesus, ti mangnamnama a makalasat iti panungpalan daytoy a sistema ti bambanag. Anian a nagpateg nga usarentayo ti natda pay a tiempo a manggun-od iti anamong ni Jehova a Dios ken ni Jesu-Kristo! Kinuna ni Jesus iti kararagna iti Dios: “Daytoy kaipapananna ti agnanayon a biag, ti pananggun-odda iti pannakaammo maipapan kenka, ti maymaysa a pudno a Dios, ken iti daydiay imbaonmo, ni Jesu-Kristo.” (Juan 17:3) Nainsiriban ngarud nga ammuenyo ti ad-adu pay maipapan ken Jehova a Dios ken kadagiti kalikagumanna. Maragsakan dagiti Saksi ni Jehova iti komunidadyo a tumulong kadakayo tapno matarusanyo no ania ti isursuro ti Biblia. Naimpusuan nga awisendakayo a makisarita kadakuada wenno agsuratkayo kadagiti nangipablaak iti daytoy a magasin.

[Kahon/Dagiti Ladawan iti panid 7]

DAGITI PASET TI PAGILASINAN TI MAUDI NGA AL-ALDAW

DAGITI KANGRUNAAN A PASAMAK:

▪ Gubgubat.​—Mateo 24:6, 7.

▪ Dagiti kinakirang ti taraon.​—Mateo 24:7.

▪ Dagiti ginggined.​—Mateo 24:7.

▪ Dagiti angol.​—Lucas 21:11.

▪ Iyaadu ti kinakillo.​—Mateo 24:12.

▪ Panangdadael iti daga.​—Apocalipsis 11:18.

TATTAO:

▪ Managayat iti bagbagida.​—2 Timoteo 3:2.

▪ Managayat iti kuarta.​—2 Timoteo 3:2.

▪ Natangsit.​—2 Timoteo 3:2.

▪ Nasukir kadagiti nagannak.​—2 Timoteo 3:2.

▪ Saan a managyaman.​—2 Timoteo 3:2.

▪ Saan a nasungdo.​—2 Timoteo 3:2.

▪ Awanan nainkasigudan a panagayat.​—2 Timoteo 3:3.

▪ Awanan panagteppel.​—2 Timoteo 3:3.

▪ Narungsot.​—2 Timoteo 3:3.

▪ Managayat iti ragragsak.​—2 Timoteo 3:4.

▪ Narelihiosuan a kinamanaginsisingpet.​—2 Timoteo 3:5.

DAGITI PUDNO NGA AGDAYDAYAW:

▪ Umadunto ti pannakaammo.​—Daniel 12:4.

▪ Ikaskasabada ti naimbag a damag iti intero a lubong.​—Mateo 24:14.

[Credit Line]

UNITED NATIONS/Photo by F. GRIFFING