Ti Kaiyulogan dagiti Damdamag
“Dakes a Kapanunotan”
Ti kumarkaro a pannakaseknan maipapan iti narugitan a dara ti mangpilpilit kadagiti medikal a propesional a mangala iti maikadua a panangmatmat iti kinasayaat iti panangiyalison iti dara. Ni Henry B. Soloway, M.D., editor iti pagiwarnak a Pathologist, napaliiwna a manipud iti panangrugina ti panangiyalison iti dara nasapliten kadagiti parparikut. “Nasapa pay,” inlawlawagna, “ti panangiyalison iti narugitan a dara bayat iti panangurnong ken pannakaidulinna . . . ti namataud iti adu nga ipapatay manipud iti sepsis [impeksion] ken ti pannakasabidong. Ti pannakaiyakar ti hepatitis B babaen iti dara ken dagiti produkto iti dara ti namataud iti adu nga ipapatay bayat ti Gubat Sangalubongan II.” Uray pay idi addan dagiti teknikal a pamay-an a nadisenio a mangipasigurado iti “natalged” a suplay iti dara, ti pannakaiyakar dagita a saksakit a kas ti AIDS nagtultuloy.
Addan dagiti kabbaro a pannakaseknan maipapan iti napaut a pannakalasat dagiti pasiente iti kanser a sumaruno iti pannakaopera nga adda ti pannakaiyalison iti dara. Kuna ni Soloway: “Adda ti nakaro a peggad iti di pannakalasat no . . . maipaay ti panangiyalison kadagiti pasiente a maopera gapu iti kanser iti bara, suso, ken ti bagis.” Ania, ngarud, dagiti pamusposan? Impudno ni Soloway: “Ipilit dagiti Saksi ni Jehova . . . a ti panangiyalison ket dakes a kapanunotan. Nalabit maysanto nga aldaw mapaneknekanto a biddutda. Ngem kabayatanna adda ti adu a pammaneknek a mangsuportar iti pammatida, nupay adda ti panagprotesta dagiti managibanko iti dara a maisupadi iti dayta.”
Kinapudnona, ti panagtulnog iti nadiosan a linteg ti namagtalinaed kadagiti Saksi ni Jehova a saan a maapektaran kadagiti adu a saan a nasayaat a pagbanagan iti panangiyalison iti dara. Kuna ti Levitico 17:14: “Dikayto mangan iti dara ti uray ania a lasag, ta ti biag ti isuamin a lasag isu ti darana.” Ket naibaga kadagiti Kristiano nga ‘umadayoda iti dara.’ (Aramid 15:28, 29) Nalawag, ti panangmatmat ti Dios iti pannangan iti dara iti aniamam a kita ket “dakes a kapanunotan.”
“Nagbaetan iti Ebolusion”
“Dagiti payak dagiti insekto saanda a timmaud manipud iti aniaman a paset ti bagida wenno iti aniaman a banag. Dagitioy siguden a naikapetda manipud iti likudan.” Kasta ti kuna ti maysa a Sueko a pagiwarnak nga Svenska Dagbladet, isu a nagipadamag maipapan iti nabiit pay a panagsirarak no kasano a nagun-odan dagiti insekto dagiti payakda. “Sigun iti maysa a teoria,” ti report kunana, “mabalin nga inusarda dagiti mainanama a payakda a pangtiliw kadagiti insekto, agingga nga iti maysa nga aldaw nasarakanda a makatayabda met ken maipangatoda ti bagbagida iti daga wenno tumayab a bumaba iti kayo.”
Ipakita ti report a dagiti biologo pagsasaritaanda ti kapanunotan a dagiti “mainanama a payak,” bayat a bassitda pay laeng a maipaay a pagtayab, ti mabalin a nagserbi a kas pangawat iti pudot ti init a maipaay a pangpapudot ken pangpabileg iti bagi. Ania ti nangpadakkel kadakuada manipud iti nagbassitan a nagbalin a dakkel? “Adtoy ti nagbaetan iti ebolusion a narigat nga ilawlawag,” kuna ti report.
Ti Biblia, nupay kasta, nalawag nga ipamatmatna no kasano ti pannakagun-od dagiti insekto kadagiti payakda. “Ket ti Dios pinarsuana . . . amin a tumatayab a nagpayak kas iti kasisigudda,” kuna ti Genesis 1:21. Nupay dagiti adu a tawtawen iti sientipiko a panagsirarak ti nagbanag laeng pagpagarup a teoria ken ti “nagbaetan . . . a narigat nga ilawlawag,” ti salaysay iti Biblia maitutop kadagiti naammuanen a kinapudno. Ti nakaskasdaaw a disenio ken ti pakausaran dagiti payak dagiti insekto ti mangipaay iti pammadayaw saan nga iti bulsek nga ebolusion no di iti intelihente a Namarsua.
Panangabuso kadagiti Lallakayen
Dagiti lallakayen ti kumarkaro nga agbalbalinen a biktima iti panangabuso ken ti panangbaybay-a. Gagangayen ita ti makangngeg kadagiti damag maipapan kadagiti lallakayen a di nasayaat ti pannakatratoda, matakawan, mapang-or, ken mapapatay—uray pay kadagiti dagdaga a sadiay naikaugalianen ti mangipaay iti kasta unay a panagraem kadagiti lallakayen. Iti maysa a pagilian iti Daya, “maysa a social worker saritaenna ti maysa a baket nga inraked ti pamiliana iti sangapulo ket uppat a tawen ket maikkan laeng iti maminsan a pannakadigos iti maminsan iti dua a lawas,” kuna ti Asiaweek. Kunana pay a ti 60-años a baket iti sabali pay a daga iti Asia ti “natay iti nabiit pay iti pagtaengan dagiti lallakayen. Ti anakna a lalaki ken ti manugangna a babai dida pay nagpakita iti ipapatayna.” Pudno met ti kasasaad kadagiti Makinlaud a dagdaga. “Agarup 1 iti 25 a lallakayen nga Americano ti mabaybay-an wenno maabuso, iti man pagtaengan wenno kadagiti institusion,” kuna ti U.S.News & World Report. “Ti panangbaybay-a ti gagangayen a porma iti di umiso a panangtrato . . . Agpadpada a ti pisikal a panangabuso ken ti panangabuso iti sekso agpangpangato.”
Dagiti umili iti kadaanan nga Israel agraman dagiti miembro iti immuna a kongregasion Kristiano nabalakadanda a mangipakita iti panagraem, konsiderasion, ken dayaw kadagiti lallakayen. (Exodo 20:12; Levitico 19:32; Efeso 6:1, 2; 1 Timoteo 5:1, 2) Nupay kasta, impadto ni apostol Pablo nga iti maudi nga al-aldaw dumtengtayo iti “napeggad a tiempo” inton dagiti tattao adayudanto unayen iti panangiturong ti Dios. (2 Timoteo 3:1) Maysa kadagiti kasasaad nga inlasin ni Pablo a ta dagiti tattao “agkurangda . . . iti gagangay a panangipateg iti padada a tao.” (2 Timoteo 3:2, 3, The New Testament in Modern English, ni J. B. Phillips) Siasino ti agduadua iti kinapudno dagiti sasaona?