Ania ti Kaipapanan Amin Dayta?

NO USIGEM dagiti moral a pagalagadan kadagiti kallabes a tawen, nabatad a makitam ti pagturonganna. Talaga a dumakdakesen ti moral a pagalagadan ti adu a tattao. Ania ti agpayso a kaipapanan daytoy?

Kas kuna ti dadduma a tattao, kaipapananna kadi a ti intero a sibilisasiontayo ken ti amin a sangatauan maukomdan, ken dandanin matalipupos? Wenno dagita a panagbalbaliw ket paset laeng ti agbaliwbaliw a kasasaad a gagangay a mapasamak iti historia?

Pagarupen ti adu a tattao nga agpayso ti naud-udi. Matmatanda ti pannakadadael ti moral iti kaaldawantayo a kas gagangay laeng a pasamak, maysa kadagiti adu a napasamaken iti intero a historia. Naan-anay a namnamaenda nga agsublinto met laeng ti gagangay a kasasaad ket maisublinto dagiti natantan-ok a moral a pagalagadan. Husto kadi ti ibagbagada?

“Maudi nga Al-aldaw”

Usigentayo dagiti kinapudno sigun iti lawag ti libro a nasaknapen a naakseptar iti adu a siglo ti autoridadna kadagiti moral nga isyu​—ti Biblia a Sao ti Dios. Makalawlawag ti panangidilig iti lubong itatta iti naimpadtuan a panangiladawan ti Biblia kadagiti makaikeddeng unay a panawen iti pakasaritaan ti tao. Daytoy ti tiempo a maawagan “maudi nga al-aldaw” wenno “ti panungpalan ti sistema ti bambanag.” (2 Timoteo 3:1; Mateo 24:3) Kas ipasimudaag dagitoy a sasao, ilasin daytoy a tiempo ti piho a panungpalan ti maysa a panawen ken ti pangrugian ti baro.

Impadto ti Sao ti Dios a ti maudi nga al-aldaw mailasin babaen “dagiti napeggad a tiempo a narigat a pakilangenan.” Tapno matulongan dagiti nasalukag a managpaliiw a mangilasin iti maudi nga al-aldaw, mangipaay ti Biblia kadagiti adu a detalye a no mapagtitipon, mangipaayda iti nabatad a panangiladawan, wenno ragup a pagilasinan iti daytoy a naisangsangayan a tiempo.

Dakes a Kababalin ti Tattao

Paliiwem ti maysa kadagiti paset daytoy a pagilasinan a nakadidillaw itatta. ‘Dagiti tattao addaanda iti langa ti nadiosan a debosion ngem libakenda ti pannakabalin dayta.’ (2 Timoteo 3:2, 5) Awanen ti sabali a tiempo iti historia a nailadawan iti kasta a nabileg ken naan-anay a sekularisasion. Nasaknapen ti pannakailaksid ti Dios kas ti kakaisuna nga autoridad, ket kaaduan a tattao dida awaten ti Biblia a kas ti kakaisuna a gubuayan ti kinapudno. Siempre, adda pay laeng dagiti relihion, ngem saanen a makaimpluensia ti adu kadagitoy. Pammarang laengen dagitoy.

Dakamaten ti Biblia ti sabali pay a paset ti pagilasinan: “Dagiti tattao . . . awanan panagteppel, narungsot,” ket “gapu iti iyaadu ti kinakillo lumamiisto ti ayat ti dakdakkel a bilang.” (2 Timoteo 3:2, 3; Mateo 24:12) Ti maysa a kaipapanan ti sao a Griego a naipatarus a “narungsot” ket “awanan natauan a simpatia ken pannakipagrikna.” Itatta, uray dagiti ubbing pay unay nga annak ipakpakitadan a “narungsot[da]” ket narangranggas dagiti krimen nga ar-aramidenda.

Kasta met, dagiti napartak a nagrang-ayan ti teknolohia ken ekonomia ken ti imbunga dagitoy a kinaagum ti gapu nga umad-adu ti tattao a mangilaksid kadagiti naimbag a prinsipio idi unana. Aramidenda ti aniaman a pamay-an, uray pay kinukusit, tapno magun-odanda ti inaagum a tarigagayda a didan ikankano ti sabsabali. Ti dakkel nga inaduan ti panagsugal ti sabali pay a pammaneknek iti daytoy a panagimbubukodan, ket ti estadistika ti krimen iti napalabas a sumagmamano a dekada ti napigsa ken nabatad nga ebidensia daytoy.

Maysa a paset a nangnangruna a nasaknap a mapaspasamak iti kaaldawantayo isu daytoy: “Dagiti tattao . . . managayat[danto] iti ragragsak imbes a managayat koma iti Dios.” (2 Timoteo 3:2, 4) Ti maysa a pagarigan daytoy ket kayat dagiti tattao ti nainlasagan a ragragsak, ngem saanda a kayat ti responsabilidad a makipagnaed iti maysa laeng nga asawa agingga iti tungpal biag. Ti nagbanaganna ket nakaad-adu a nadadael a relasion ti pamilia, annak a di naragsak ken saan a nadekket iti pamiliada, agsolsolo a nagannak, ken dagiti sakit a mayakar babaen ti sekso.

Ti sabali pay a paset ti pagilasinan ket “dagiti tattao managayatdanto iti bagbagida, managayat iti kuarta.” (2 Timoteo 3:2) Sigun iti Aleman a magasin a Die Zeit, “ti kinamanagimbubukodan ti kaepektibuan a puersa iti sistema ti [ekonomia itatta].” Itatta, ti pananggun-od ti kuarta ti kapatgan iti panagbiag ti adu a tattao. Iti kastoy a kinamanagimbubukodan, di maikankano dagiti dadduma a naimbag a prinsipio.

Dagiti Pasamak iti Lubong

Malaksid iti panangiladawanna iti pannakadadael ti naimbag a prinsipio ti tao, impadto met ti Biblia a mailasin ti maudi nga al-aldaw kadagiti naisangsangayan a panagbalbaliw a mangapektar iti natauan a pamilia. Kas pagarigan, kunana a “ti nasion tumakderto a bumusor iti nasion, ken ti pagarian a bumusor iti pagarian; ket addanto dagiti dadakkel a ginggined, ket iti nadumaduma a disso, dagiti angol ken dagiti kinakirang ti taraon.”​—Lucas 21:10, 11.

Malaksid iti maika-20 a siglo, awanen ti sabali pay a tiempo iti historia a nakaad-adu a tattao ti nairaman iti adu a makapakintayeg a didigra bayat dayta nga ababa a tiempo. Kas pagarigan, nasurok a 100 a milion a tattao ti natay kadagiti gubat bayat dayta a tiempo, maysa a bilang nga ad-adu nga amang ngem iti agtitipon a bilang dagiti natay iti gubat iti sumagmamano a napalabas a siglo. Napasamak iti maika-20 a siglo ti dua a gubat a naiduma unay iti aniaman a sabsabali ta naawagan dagitoy a gubat sangalubongan. Saan pay a pulos a napasamak ti sangalubongan a panaggugubat a kas kadagitoy.

Dakes a Puersa a Mangtigtignay

Ipanayag met ti Biblia ti kaadda ti nabileg, dakes nga espiritu a puersa, “daydiay naawagan iti Diablo ken Satanas,” a panggepna nga allukoyen ti tattao a mangiwaksi kadagiti pudno a naimbag a prinsipio ken ituggodna ida iti dakes a moral. Kunaenna a bayat ti maudi nga al-aldaw, isut’ bimmaba ditoy daga, “nga addaan iti dakkel nga unget, yantangay ammona nga ababan ti periodo ti tiempona.”​—Apocalipsis 12:9, 12.

Nailadawan ti Diablo iti Biblia a kas “ti agturay iti pannakabalin ti angin, ti espiritu nga agtigtignay ita kadagiti annak ti kinasukir.” (Efeso 2:2) Daytoy ipasimudaagna a nabileg ti impluensia ti Diablo iti adu tattao, a gagangay a dida madmadlaw, a kas iti ditay pannakadlaw no maminsan iti di makita a banag a makamulit iti angin.

Ti impluensia ni Satanas, kas pagarigan, ket makita iti adu a moderno a komunikasion: dagiti video, sine, telebision, ti Internet, anunsio, libro, magasin, ken periodiko. Adu a material, nangnangruna dagidiay naipamaysa kadagiti awan ammoda nga agtutubo, ti napno kadagiti nakaro ken makarimon a pagannayasan, kas iti panangidumduma iti sabali a puli, okultismo, imoralidad, ken ti naulpit a kinaranggas.

Masdaaw ti adu a napasnek a tattao kadagiti pagaspingan ti panangiladawan ti Biblia kadagiti maudi nga al-aldaw ken dagiti aktual a kasasaad ti lubong iti kaaldawantayo. Agpayso nga addada pasamak iti historia sakbay ti maika-20 a siglo a kasla maitutop met iti panangiladawan ti Biblia iti dadduma a wagas. Ngem makita laeng iti maika-20 a siglo ken iti agdama a maika-21 a siglo, dagiti amin a paset ti pagilasinan.

Ti Umay a Baro a Panawen

Awan ti husto kadagidiay mamati a madadael ti sangatauan wenno kadagidiay agkunkuna nga agtultuloy ti kasasaad dagiti bambanag. Imbes ketdi, nabatad nga ipakita ti Biblia a naan-anayto a masukatan iti baro ti agdama a kagimongan ti lubong a mangiturturay iti daga.

Kalpasan ti panangibaga ni Jesus iti adu a paset ti pagilasinan ti maudi nga al-aldaw, kinunana: “Iti kastoy a pamay-an dakayo met, inton makitayo a mapaspasamak dagitoy a bambanag, ammuenyo a ti pagarian ti Dios asidegen.” (Lucas 21:31) Ti nailangitan a Pagarian ti Dios ti kangrunaan a tema ti panangasaba ni Jesus. (Mateo 6:9, 10) Ket isu ti dinutokan ti Dios nga Ari daytoy a Pagarian, a maysa a gobierno nga agturayto iti mabiiten iti intero a daga.​—Lucas 8:1; Apocalipsis 11:15; 20:1-6.

Iti panungpalan ti maudi nga al-aldaw, ti nailangitan a Pagarian ti Dios nga iturayan ni Kristo, pukawennanto amin a kabusorna​—ti Diablo ken dagidiay mangitandudo kenkuana​—ket sukatanna ti agdama a dakes ti kababalinna a kagimongan iti kaaldawantayo iti nalinteg a baro a lubong. (Daniel 2:44) Iti daytoy a baro a lubong, sagrapento dagiti nasingpet ti panagpuspusoda a tattao ti biag nga agnanayon iti daga a napagbalin a paraiso.​—Lucas 23:43; 2 Pedro 3:13; Apocalipsis 21:3, 4.

Adda nagsayaat a masanguanan a manamnama dagidiay marimon iti dakes a kababalin itatta ken makaawat a ti ragup a pagilasinan ti maudi nga al-aldaw ket matungtungpalen kadagiti agdama a pasamak. Gapu iti daytoy, agyamantayo iti Mannakabalin-amin a Dios a maseknan kadatayo a tattao ken addaan iti nadayag a panggep nga agpaay iti parsuana, ti daga.​—Salmo 37:10, 11, 29; 1 Pedro 5:6, 7.

Awisendakayo dagiti Saksi ni Jehova a mangammo iti ad-adu pay maipapan iti naayat a Namarsua kadatayo ken ti namnama a biag iti nadalus ti moralna a lubong, nga ipaayna kadagiti amin nga agsuksukimat a tattao. Kas kunaen ti Biblia, “daytoy kaipapananna ti agnanayon a biag, ti pananggun-odda iti pannakaammo maipapan kenka, ti maymaysa a pudno a Dios, ken iti daydiay imbaonmo, ni Jesu-Kristo.”​—Juan 17:3.

[Ladawan iti panid 10]

Sagrapento dagiti nasingpet ti panagpuspusoda a tattao ti biag nga agnanayon iti paraiso a daga