Pannakikomunikar iti Uneg ti Pamilia ken iti Kongregasion
“Ti saoyo kankanayon koma a makaay-ayo, a natimplaan iti asin.”—COLOSAS 4:6.
1. Aniat’ kinuna ni Adan idi inyam-ammo ti Dios kenkuana ni Eva?
“DIMABALINAN ti tao ti agwaywayas . . . Tunggal maysa ket paset ti nalawa a daga.” Kastat’ insurat ti maysa a managpaliiw a nakaadal a tao sumagmamanon a siglo ti napalabas. Iti panagkunana iti dayta, patpatalgedanna laeng ti kinuna ti Namarsua maipapan ken Adan: “Saan a naimbag para iti tao nga agtultuloy nga agmaymaysa.” Adda ken Adan ti sagut ti panagsarita ken pagsasao, agsipud ta ninagananna amin dagiti animal. Ngem awanan ni Adan iti sabali pay a natauan a parsua a pakikomunikaranna. Di pagsiddaawan nga idi inyam-ammo ti Dios ni Eva kenkuana kas ti asawana, isut’ nagdir-i: “Daytoy kamaudiananna ti tulang dagiti tulangko ken lasag ti lasagko”! Ngarud, bayat a naiyusuat ti natauan a pamilia, nangrugi ni Adan a makikomunikar iti padana a tao.—Genesis 2:18, 23.
2. Ania a pannakadangran ti agresulta manipud di natimbeng a panagbuya ti telebision?
2 Ti sangapamiliaan ket maysa a matarigagayan a lugar para iti komunikasion. Pudno, ti balligi met laeng ti biag ti pamilia agpannuray iti dayta. Nupay kasta, alaenna ti panawen ken panagregget tapno makakomunikar. Ita, maysa kadagiti kadadakkelan a mannanakaw ti oras ket isu ti telebision. Agbalin dayta nga alikamen a mangdangran iti di kumurang ngem dua a pamay-an. Iti maysa a banag, mabalin a daytat’ makagargari a ti intero a pamilia ti maadikto iti dayta, nga agtungpal iti kinatakkon ti komunikasion. Iti sabali a bangir, ti telebision mabalin nga agserbi a kas paglibasan no adda dagiti di pagkikinnaawatan wenno nasair a rikrikna. Imbes a tamingen dagiti parikut, pinili ti dadduma a pagassawaan ti agulimek ket agbuyada laengen iti telebision. Isut’ gapuna a ti TV ket mangnayon iti pannakapaay a makikomunikar, nga isut’ masasao a kangrunaan a manangrakrak ti panagassawa. Dagidiay marigatan a mangikabil ti panagbuya iti telebision iti maikadua a lugar ti nasayaat no panunotenda ti panangidulin a naan-anay iti dayta.—Mateo 5:29; 18:9.
3. Kasano a nagunggonaan dagiti dadduma iti panagbuya ti TV iti nakedngan a tiempo?
3 Kinapudnona, dagiti naganetget a damag ti naawaten a mangibagbaga kadagiti bendision a magun-odan no ti panagusar ti TV ket makissayan wenno maiwalin pay ketdin. Insurat ti maysa a pamilia: “Ad-adu ti panagpapatangmi . . . , ad-adu a panagsirarak iti Biblia . . . Agay-ayamkami a sangsangkamaysa . . . Amin a paset ti serbisiomi ti rimmang-ay.” Sabali pay a pamilia ti nagkuna kalpasan ti panangikkatda iti TVda: “Saankam la a makaurnong ti kuarta ngem ad-adda a simmingedkami kas maysa a pamilia ket nasarakanmi dagiti adu pay a sabali a napateg a bambanag a pakausaran ti tiempomi. Dikam pulos nagsikor.”
Ikikita, Panagsao ken Panagimdeng
4. Kasano a mabalin nga ikomunikar ti agassawa ti panangapresiar iti maysa ken maysa?
4 Adda dagiti nagduduma a porma ti komunikasion iti uneg ti pamilia. Adu ti saan a babaen ti panagsao. No agpinnerreng ti dua a tao, daytat’ maysa a porma ti komunikasion. Ti panagdenna ti makaikomunikar iti rikna ti pannakaseknan. Rebbeng a liklikan ti agassawa ti panaginnaddayo iti naunday a panawen malaksid no adda saan a maliklikan a rason. Mapadakkel ti agassawa ti kinaragsakda iti maysa ken maysa babaen ti panangtagiragsak iti nasinged a pannakilangen nga adda iti singgalut ti panagasawada. Babaen iti nadungngo ken managraem a pamay-an ti kababalinda para iti maysa ken maysa, iti publiko man wenno iti pribado, nga ipakpakitada ti umiso a dayaw iti panagkawkawes ken dagiti ug-ugalida, siuulimekda a makaikomunikar iti nauneg a panangapresiar iti tunggal maysa. Ni masirib nga Ari Salomon inyebkasna dayta kadagitoy a sasao: “Mabendisionan koma ti ubbogmo, ket pagrag-oam ti asawa ti kinaagtutubom.”—Proverbio 5:18.
5, 6. Apay a rebbeng a siaammo dagiti assawa a lallaki iti kinapateg ti pannakikomunikarda kadagiti assawada?
5 Ti komunikasion sapulenna met ti panagsarita, panagpatang—panagsinnao iti maysa ken maysa, saan a pagsaoan ti maysa ken maysa. Nupay adu a babbai ti nalalaing ngem dagiti lallaki iti panagiyebkas kadagiti riknada, daytat’ saan a pambar dagiti lallaki tapno agbalinda a naulimek a kadua. Dagiti Kristiano nga assawa a lallaki masapul a siaammoda a ti kinakurang ti komunikasion ket dakkel a parikut kadagiti adu a panagassawa, ket masapul ngarud a pagreggetanda ti panangtaginayon a silulukat dagiti linia ti komunikasion. Pudno, daytoytot’ aramidenda no isuda, kasta met dagiti assawada, ti mangipangag iti nagsayaat a balakad nga ited ni apostol Pablo idiay Efeso 5:25-33. Tapno maayat ti asawa a lalaki ni baketna a kas iti bagina, masapul nga isut’ maseknan iti pagimbaganna ken kinaragsakna, a saan laeng a ti bukodna. Iti pannakaaramid ti kasta, nakapatpateg unay ti komunikasion.
6 Di koma alaen ti asawa a lalaki ti kababalin nga ipagarup wenno panunoten ni baketna nga isut’ ipatpategna. Kasapulan ni baketna ti pammasiguro iti ayatna kenkuana. Maipakitana ti pammategna iti adu a pamay-an—babaen kadagiti ebkas ti lailo ken di ninamnama a sagut, kasta met ti kanayon a panangipakaammona kenkuana kadagiti bambanag a makaapektar kenkuana. Adda met karit iti panangiyebkasna ti apresasion kadagiti panagregget ni baketna, iti personal man a kinapintasna, iti kinagagetna maipaay iti pamilia, wenno iti naimpusuan a panangsuportarna kadagiti naespirituan nga ar-aramid. Mainayon pay, tapno matungpal ti asawa a lalaki ti balakad ni apostol Pedro idiay 1 Pedro 3:7, a ‘makipagnaed iti asawana a maiyallubog iti kinasirib,’ masapul nga isut’ maaddaan ti empatia, a daytat’ maipakita babaen ti pannakikomunikar kenkuana iti amin a banag a pakaseknanda a dua, nga isut’ padayawanna kas baso a narasrasi.—Proverbio 31:28, 29.
7. Ania nga obligasion ti adda iti asawa a babai a makikomunikar ken lakayna?
7 Kasta met, tapno maipangag ti asawa a babai ti balakad maipapan iti panagpasakop idiay Efeso 5:22-24, kasapulan nga isut’ maseknan iti panangtaginayon a silulukat dagiti linia ti komunikasion. Kasapulanna nga ipaayan ni lakayna iti “nauneg a panagraem,” agpada iti panagsaona ken iti kababalinna. Di koma pulos agtignay nga agwaywayas wenno dina ikankano dagiti kalikagum ni lakayna. (Efeso 5:33) Kanayon, adda koma nalimed a panagsaritada ken lakayna.—Idiligyo iti Proverbio 15:22.
8. Tapno mapagtalinaed a silulukat dagiti linia ti komunikasion, ania komat’ situtulok nga aramiden dagiti assawa a babbai?
8 Kasta met, masapul nga aluadan ti babai ti basta di panagtimtimek uray adda pakarigatanna a kas panangipakita ti panangay-ay iti bagi. No adda di pagkinnaawatan, sapulenna koma ti umiso a tiempo a panangibagana iti dayta a banag. Wen, agsursuro ken Reina Ester. Isu idit’ addaan makaiyeg biag-ken-patay a banag nga iyarungaingna ken lakayna. Ti panagtignayna a nadaras buyogen ti kinasirib ken taktika kinaipapanannat’ pannakaispal para kadagiti Judio. Agtaud kadagiti assawatayo ken kadatayo ti panagkomunikar no nadangran wenno madangdangrantayo. Ti kinataktika ken nadiosan nga abilidad ti panagpakatawa ti mangpalaka iti pannakikomunikar.—Ester 4:15–5:8.
9. Aniat’ akem ti panagimdeng iti komunikasion?
9 Ti panangiparikna iti panangusar ti panagsao tapno mapagtalinaed a silulukat dagiti linia ti komunikasion isut’ rebbengen ti tunggal maysa nga agimdeng no ania ti ibaga ti sabali—ken ti panagregget a madlaw no ania ti kayatna a sawen kadagiti imbagana. Kasapulan daytat’ panagasikaso iti daydiay agsasao. Saan la a kasapulan ti maysa a makitana dagiti naiyebkas a kapanunotan ngem ti maysa kasapulanna met ti agasikaso kadagiti pudpudno a rikna iti likudan dagiti sao a naibalikas, ti pamay-an a naiyebkas ti maysa a banag. Masansan agkurkurang ti asawa a lalaki iti daytoy a banag. Mabalin nga agsagaba dagiti assawa a babbai gapu ta di mangikaskaso dagiti assawa a lallaki. Ken iti paset dagiti assawa a babbai kasapulanda ti agimdeng a siaannad iti kasta maliklikanda ti dagus a panangipato. “Ti masirib a tao dumngeg ken agsursuro.”—Proverbio 1:5.
Komunikasion iti Nagbaetan dagiti Nagannak ken Annak
10. Tapno nasayaat ti pannakikomunikarda kadagiti annakda, aniat’ mnasapul a situtulok nga aramiden dagiti nagannak?
10 Adda met dagiti kasasaad a marigatan dagiti nagannak ken dagiti annakda iti pannakikomunikar. Tapno “iruam ti ubing iti dalan a rebbengna a pagnaan” sapulenna ti panangibangon kadagiti linia ti komunikasion. Ti panangaramid ti kasta ti mangipasiguro kadatayo nga “uray inton lakayen dinanton pagpanawan.” (Proverbio 22:6) Ti banag nga adu a nagannak ti nakapukaw kadagiti annakda iti lubong ket nainaig no dadduma iti nagbabaetan iti komunikasion a timmaud kabayatan ti adolesensia. Ti obligasion dagiti nagannak a makikomunikar a kankanayon kadagiti annakda ket naitampok idiay Deuteronomio 6:6, 7: “Dagiti sasao nga ibilinko kenka ita nga aldaw aggiandanto ita pusom; ket isuromto a siaagawa dagitoy kadagiti annakmo ket dagitoy sawemto kadakuada no situtugawka iti balaymo, ken no magmagnaka iti dalan, ken no agiddaka ken no bumangonka.” Wen, dagiti nagannak masapul a mangbusbosda ti tiempo a kadua dagiti annakda! Masapul a situtulokda nga agsakripisio maipaay kadagiti annakda.
11. Aniat’ dadduma a banag a rebbeng nga ikomunikar dagiti nagannak kadagiti annakda?
11 Nagannak, ikomunikaryo kadagiti annakyo nga isudat’ ay-ayaten ni Jehova ken ay-ayatenyo met ida. (Proverbio 4:1-4) Palubosanyo a makitada ti kinatulokyo a mangisakripisio kadagiti pagnam-ayan ken pagragsakan maipaay iti mental, emosional, pisikal, ken naespirituan nga idadakkelda. Napateg iti daytoy a banag ket isu ti empatia, nga isu ti, abilidad dagiti nagannak a mangmatmat kadagiti bambanag kadagiti mata dagiti annakda. Babaen ti panangipakita iti di agimbubukodan nga ayat, dakayo a nagannak mabalinyo ti makaipasdek iti nairut a singgalut ti panagkaykaysa a kadua dagiti annakyo ken paregtaenyo ida nga agkamang kadakayo imbes a kadagiti kapatadada.—Colosas 3:14.
12. Apay a rebbeng a siwayawaya dagiti agtutubo a makikomunikar kadagiti nagannakda?
12 Iti sabali a bangir, agtutubo, addaankayo iti obligasion a makikomunikar kadagiti nagannakyo. Ti panangapresiar iti naaramidanda para kadakayo ti mangtulong kadakayo nga agtalek kadakuada. Kasapulanyo ti pannarabay ken tulongda, ket nalaklakada nga ipaay dayta no siwayawaya a makikomunikarkayo kadakuada. Apay a pagbalinenyo a kangrunaan a gubuayan ti pammagbaga dagiti kapatadayo? Dagitoy agarup bassit pay naaramidanda kadakayo no maidilig kadagiti nagannakyo. Awananda iti ad-adu a kapadasan iti biag ngem kadakayo, ken no isudat’ saan a paset ti kongregasion, saanda a pudpudno nga interesado iti manayon a pagimbaganyo.
Komunikasion iti Uneg ti Kongregasion
13, 14. Aniada a prinsipio ti Biblia ti mangkalikagum ti komunikasion iti nagbabaetan dagiti Kristiano?
13 Ti sabali pay a karit isut’ panangtaginayon a silulukat dagiti linia ti komunikasion kadagiti kakabsatyo idiay kongregasion. Siiinget ti pannakaparegtatayo a ditay baybay-an ‘ti panaggigimongtayo.’ Iti ania a panggep nga agtitipontayo? “Tapno agpipinnaregta iti ayat ken naimbag nga ar-aramid.” Sapulen daytoy ti komunikasion. (Hebreo 10:24, 25) No adda nangopender kadakayo, daytat’ saan la ketdi a rason tapno adaywanyo dagiti gimong. Pagtalinaedenyo a silulukat dagiti linia ti komunikasion babaen ti panangsurotyo iti prinsipio ti balakad nga inted kadatayo ni Jesus idiay Mateo 18:15-17. Makisarita iti daydiay mariknayo a mamatpataud kadakayo iti liday.
14 No adda parikutyo ken kabsatyo, ipangagyo ti Nainkasuratan a balakad a kas iti masarakan idiay Colosas 3:13: “Agiinnanuskayo ken agpipinnakawankayo no asinoman adda pangidarumanna iti sabali. Kas iti sibubulos a panangpakawan ni Jehova kadakayo, kasta kayo met koma.” Ipabigbig dayta ti pannakikomunikar imbes a ti panagkedked a makisarita iti sabali. Ket no madlawyo a kasla nabaaw ti maysa a tao kadakayo, ipangagyo ti balakad a masarakan idiay Mateo 5:23, 24. Makikomunikar, ken padasen ti makikappia iti kabsatmo. Sapulen dayta ti ayat ken kinapakumbaba iti biangmo, ngem obligadoka iti bagim ken iti kabsatmo a mangipangag iti balakad ni Jesus.
Balakad ken Pammaregta
15. Apay a dagiti Kristiano rebbeng a dida mapaay a mangikomunikar iti balakad no isudat’ adda iti kasasaad a mangaramid iti kasta?
15 Ti obligasion a makikomunikar ket nairaman met iti panangipangag iti balakad ni Pablo idiay Galacia 6:1: “Kakabsat, no ti maysa a tao agsalungasing sakbay a mabigbigna dayta, dakayo nga addaan naespirituan a kualipikasion bagbagaanyo dayta a tao iti espiritu ti kinatakneng, a kitaen ti tunggal maysa ti bagina, di la ket ta masulisogka met.” Ti kinaemma ti mangaramid koma kadatayo a mangbigbig iti panangitudo kadatayo ti maysa no sadino ti nagkamaliantayo iti panagsao wenno konduktatayo. Kinaagpaysuanna, adda koma kadatayo amin ti kababalin nga adda ken salmista David idi insuratna: “No danarennak ti sililinteg, isunto ti maysa a panagayat; ket no babalawennak, isunto ti kas sapsapo iti ulok, isu a ti ulok dina pagkedkedan.” (Salmo 141:5) Dagiti panglakayen ti kangrunaan koma nga ulidan ti kinapakumbaba, saanda nga ipapilit ti bukodda a panangmatmat no di ket madadaanda koma nga umawat iti pannakaatur, a sipapanunotda a ‘matalek dagiti panangdanar ti naayat a gayyem’—Proverbio 27:6.
16. Ania a kita ti komunikasion ti rebbeng nga abrasaen dagiti ubbing a pumapalawag?
16 Dalan ti kinasirib ken kinaemma para kadagiti agtutubo no sapulenda ti balakad ken panangiwanwan manipud kadagiti nataengan a Kristiano, isuda a manamnama a makaited ti pagsayaatan. Uray dagiti panglakayen magunggonaanda iti daytoy a pamay-an. Kas pangarigan, maysa a panglakayen ti nangibaga iti palawagna a dagiti bendision a nadakamat idiay Apocalipsis 7:16, 17, maipapan iti dinton panagbisin ken pannakawaw, ket bambanag a mainanama ti sabsabali a karnero idiay baro a lubong. Nupay kasta, napagminaren a daytoy a kasuratan ket agaplikar kangrunaanna iti agdama a panawen. (Kitaenyo ti Apocalipsis—Ti Grande a Tampokna Asidegen!, pinanid 126-8.) Maysa a panglakayen nariknana a masapul nga ibagana dayta iti nagpalawag, ngem sakbay a naaddaan gundaway a mangaramid ti kasta, nagtelepono a mismo ti nagpalawag ket nagkiddaw iti aniaman a singasing iti panangparang-ayna ti palawagna. Wen, pagbalinentay a nalaklaka para kadagidiay mayat a tumulong kadatayo babaen ti panangikomunikar iti panagtarigagaytayo ti balakad. Ditay koma agbalin nga arsagid wenno sensitibo unay.
17. Kasano a mausar ti komunikasion a mangpabileg kadagiti kakabsattayo?
17 Nangiyebkas ni Ari Salomon ti maysa a prinsipio a maibagbagay iti pagsasaritaantayo. Kunana: “Dika medmedan ti imbag kadagidiay pakaiparebbenganna, no adda ita imam ti pannakabalin a mangaramid.” (Proverbio 3:27) Rebbengtay nga ipaayan dagiti kakabsattayo iti ayat. Kuna ni Pablo: “Awan koma ti mautangyo iti uray siasino, no di laeng ti ayat iti maysa ken maysa; ta ti agayat iti padana a tao natungpalnan ti linteg.” (Roma 13:8) Gapuna agbalin a naparabur kadagiti pammaregta a sasaoyo. Damo kadi ti maysa nga agtutubo a ministerial nga adipen ti mangipaay ti palawagna iti publiko? Isut’ komendaranyo. Inkarkarigatanna kadi wenno nakasaysayaat ti naaramidan ti maysa a kabsat a babai iti pasetna iti Teokratiko nga Eskuelaan ti Panagministro? Ibagayo kenkuana no kasanoyo a tinagiragsak ti panagreggetna.Kaaduanna, dagiti kakabsattayo a lallaki ken babbai ti mangikagkagumaan a mangaramid ti amin a kabaelanda ket maparegtada babaen iti naayat nga ebkas ti panangapresiar.
18. No ti nalabes a panagtalek ket naiparangarang, ania komat’ maaramidan a kinaanus?
18 Maisupadi, mabalin a ti maysa nga agtutubo a pumapalawag ket aduan abilidad, ngem gapu iti kinaubingna, amangan no isut’ mangipakita iti panagtalek iti bagi nga ad-adu ngem ti maitutop. Ania a kita ti komunikasion ti kasapulan ditoy? Saan kadi a kinaanus no ti maysa a nataengan a panglakayen ti mangkomendar kenkuana iti aniaman kadagiti nasayaat a punto iti palawagna ngem, maigiddato, siaalumanay a mangisingasing kadagiti pamay-an tapno masukayanna ti kinaemma iti masanguanan? Ti kasta a komunikasion ti mangipakita ti nainkabsatan nga ayat ken tulonganna dagiti ub-ubing pay tapno nasapada a mapaksiat dagiti dakes a kababalin, sakbay a mapatanorda ida.
19. Apay a dagiti panglakayen ken dagiti ulo ti pamilia ket rebbeng a mannakikomunikarda?
19 Dagiti panglakayen makikomunikarda iti maysa ken maysa ken iti kongregasion maipapan kadagiti bambanag a makagunggona—a liklikanda, siempre, ti panangipanayag kadagiti mailimed a bambanag, a kas kadagiti mainaig iti parparikut ti panangukom. Ti panagbalin a nalabes a nalimed, nupay kasta, ti agresulta iti di panagtalek ken pannakaupay ken mabalinna a dangran ti nabara nga espiritu ti maysa a kongregasion—wenno iti pamilia. Kas pangarigan, tagiragsaken ti tunggal maysa ti makangngeg iti makapabileg a damag. Kas iti panagtarigagay ni apostol Pablo a mangikomunikar kadagiti nespirituan a sagut, kasta met a dagiti panglakayen magagaranda koma a mangiparanud kadagiti makapabileg nga impormasion kadagiti sabsabali.—Proverbio 15:30; 25:25; Roma 1:11, 12.
20. Iti ania nga aspeto ti komunikasion ti usigento ti sumaganad nga artikulo?
20 Wen, ti komunikasion ket napateg agpada iti kongregasion Kristiano ken iti Kristiano a pamilia. Kasta met, nakapatpateg unay daytoy iti sabali pay a lugar. Sadino? Iti Nakristianuan a ministerio. Iti sumaganad nga artikulo, usigentayto dagiti pamay-an tapno maparang-ay ti laingtayo iti pannakikomunikar iti daytoy nagpateg unay nga aramid.
Kasanot’ Panangsungbatyo?
◻ Kasano a mabalin a maparmek ti masansan a lapped ti komunikasion iti pamilia?
◻ Kasano a malasatan ti asawa a lalaki ken babai ti karit ti komunikasion?
◻ Kasano a maliklikan dagiti nagannak ken annak ti nagbabaetan iti komunikasion?
◻ Kasano nga agbalin a makapabileg dagiti komunikasion kadagiti kongregasion ken pamilia?
[Ladawan iti panid 23]
Ti nasayaat a komunikasion parang-ayenna ti pagimbagan ken kinaragsak ti pamilia