Gunggonaan ni Jehova ti Pammati ken Kinamaingel
“Ti Diosmi isu a pagserbianmi mabalinnakami nga isalakan iti urno a sumsumged ken dumardarang, ket ita imam, O ari, ilapsutnakamto.”—DANIEL 3:17.
1. Ania a leksion ti naitampok iti napalabas nga artikulo, ken apay a ti panangsukimat manen kadagiti pasamak ti makagunggona?
NI JEHOVA A DIOS, ti Soberano ti Uniberso, sinursuruanna dagiti agtuturay ti lubong kadagiti importante a leksion maipapan iti kinatan-okna. Iti napalabas nga artikulo, nakitatayo no kasano a pudno daytoy kadagiti pasamak a nailanad kadagiti umuna nga innem a kapitulo ti libro ni Daniel. Dagitoy met laeng a salaysay ti mabalin a masukimat manen tapno kitaen no aniat’ maadaltayo kadakuada kas panangpaneknek kadagiti naipaltiing a sasao ni apostol Pablo: “Ta dagup dagiti immun-una a naisuraten, naisuratdan tapno pakasursuruantayo, tapno gapu iti anus ken iti liwliwa dagiti Kasuratan maaddaantayo koma ti inanama.”—Roma 15:4.
2, 3. Asino dagiti nairaman kadagidiay kinayawan ni Ari Nabucodonosor, ket ania a konklusion ti magtengantayo maipapan ti kaipapanan ti nagnaganda?
2 Isu idi tawen 617 K.K.P., bayat ti apagbiit a panagturay ni Joacin, nga anak ni Ari Joakim, nga imbilin ni Ari Nabucodonosor a dadduma kadagiti kasayaatan ken kasisiraban kadagiti agtutubo a Judio ti maiyeg idiay Babilonia. Nairaman kadagitoy isu da Daniel, Ananias, Misael, ken Azarias.—Daniel 1:3, 4, 6.
3 No kitkitaen babaen iti kaipapanan ti nagnaganda, kaawatan nga agpapan pay kadagiti dakes a kasasaad nga agraraira idiay Juda kadagidiay a tiempo, dagitoy uppat a Hebreo nga agtutubo ket addaandat’ managbuteng iti Dios a nagannak. Ti “Daniel” kaipapananna “Ti Dios ti Ukomko.” Ti nagan ni Ananias kaipapananna “Ni Jehova Pinaraburannak; Naasi Unay ni Jehova.” Nalabit ti nagan ni Misael kaipapananna “Asinot’ Kaasping ti Dios?” wenno “Asinot’ kukua ti Dios?” Ket ti nagan ni Azarias kaipapananna “Ni Jehova Bimmadang.” Awan duadua ti nagnaganda a mismo ti pammaregta kadakuada iti panagmatalekda iti maymaysa a pudno a Dios. Maisandi kadagitoy a nagnagan, ninaganan dagiti Caldeos dagiti uppat nga agtutubo a Hebreo kas Baltasar, Sidrac, Misac, ken ni Abednego. Siempre, kas ad-adipen iti ganggannaet a pannakabalin, awan makunada uray ania a nagan ti usaren dagiti nangkayaw kadakuada a pangtukoy kadakuada.—Daniel 1:7.
Ti Pammati ken Kinamaingel Naikabil iti Pakasuotan
4. Aniat’ mangipamatmat a ni Jehova kayatna a ti ilina matmatanna a siinget dagiti lintegna maipapan kadagiti nadalus ken di nadalus nga animal?
4 Saan laeng nga inikkan dagiti managbuteng iti Dios a dadakkelda dagiti uppat a Hebreo ti nasayaat a pangrugian iti panagbiag babaen iti nagnagan nga intedda kadakuada no di ket mabalin a pinadakkelda ida a naimbag sigun iti Linteg ni Moises, agraman kadagiti reglamento ti pannangan. Imbilang ni Jehova a Dios mismo dagitoy a nakapatpateg ta kalpasan ti panangilistana kadagiti nagadu nga umar-arngi a panangiparit kinunana: “Agsantokayo, ta siak santoak.”—Levitico 11:44, 45.
5. Kasano a nasuot ti nagsayaat a pannakapadakkel dagiti uppat nga agtutubo a Hebreo?
5 Daytoy nagsayaat a panangpadakkel kadagitoy uppat nga agtutubo a Hebreo ti di nagbayag naikabil iti pakasuotan. Kasano? Agsipud ta “ti ari inkeddengna a maipaay kadakuada iti inaldaw a paset ti taraon ti ari ken ti arak nga in-inumenna.” (Daniel 1:5) Ammoda a nairaman kadagiti bambanag a maiparit iti Linteg ni Moises isuda dagiti taraon kas dagiti baboy, koneho, tirem, ken ig-igat. Uray dagiti karne nga ipalubos ti Linteg ket mapagduaduaanda iti korte ti Babilonia, ta awan pamay-an a pakaammuan no umiso met laeng ti pannakapadarada. Malaksid pay, dagita a karne ti mabalin a natulawan babaen kadagiti napaganuan a seremonia.—Levitico 3:16, 17.
6. Kasanot’ panangsango dagiti uppat a Hebreo ti suot?
6 Aniat’ maaramidan dagiti uppat a Hebreo? Mabasatayo a ni Daniel, ken awan duadua kasta met kadagiti tallo a sabsabali, naikeddengna iti pusona a di mulmulitan ti bagina kadagita a tartaraon. Gapuna, isu ti “kanayon a dumawat” ti basta natnateng imbes a kadagiti naimas a tartaraon ti ari ken danum imbes a ti arakna. Ti banag a no aniat’ naim-imas ti saan man laeng a simrek iti is-isipda. Talaga a kinasapulanna ti pammati ken kinamaingel nga ipilit daytoy nga isyu. Bueno, gapu ta interesado ni Jehova kadagitoy uppat nga agtutubo, siniguradona a ti kangrunaan nga opisial ti korte ti agbalin a nasayaat ken ni Daniel. Nupay kasta, daytoy nga opisial ti agbuteng a mangted iti dawat ni Daniel gaput’ butengna iti epekto ti kasta a taraon iti salun-at ni Daniel. Gapuna inkalikagum ni Daniel a mapalubosanda laeng koma a mangpadas iti daytoy a taraon iti sangapulo nga aldaw. Napigsat’ pammatina a ti panagtulnog iti Linteg ti Dios ti saanto laeng a mangted ti nadalus a konsiensia kenkuana no di ket agbanagto a makagunggona iti salun-atda. Kas resulta iti takderda, awan duadua a dagiti uppat a Hebreo ti mangibtur ti adu unay a pananglalais.—Daniel 1:8-14; Isaias 48:17, 18.
7. Kasano a nagunggonaan dagidiay agtutubo a Hebreo gapu iti maingel a takderda?
7 Kinasapulanna ti pammati ken kinamaingel kadagiti uppat a Hebreo a pagbalinen nga isyu ti taraonda. Ngem anian ti pannakagunggonada gaput’ panangaramidda iti kasta, ta iti panungpalan ti sangapulo nga aldaw, nasaysayaatda ken nasalsalun-atda ngem iti aniaman kadagiti dadduma! Ni Jehova ti mangmangted kadakuada ti pannakaammo, pannakaawat, ken kinasirib, a gapu itoy idi nagparangda iti saklang ti ari iti panungpalan ti tallo-tawen a panawen ti panagsanayda, nakitana ida a “nalalaingda iti mamimpulo ngem amin dagiti magos ken baglan nga adda idi iti sakup ti pagarianna.”—Daniel 1:20.
8. Aniat’ leksion nga adda iti daytoy para kadagiti ad-adipen ni Jehova itatta?
8 Adda leksion ditoy para kadagiti amin nga ad-adipen ni Jehova a Dios itatta. Mabalin a nairasonan koma dagidiay agtutubo a Hebreo a dagiti maiparit a taraon iti Linteg Mosaiko ket saanda nga importante, uray no maidiligda laeng kadagiti Sangapulo a Bilbilin wenno kadagiti linlinteg maipapan ti datdaton wenno dagiti tinawen a pipiesta. Ngem saan, dagiti nasungdo a Hebreo maseknanda iti panangalagadda kadagiti amin a ramramit ti Linteg ti Dios. Ipalagip daytoy ti prinsipio a nadakamat ni Jesus, kas nailanad idiay Lucas 16:10: “Ti mapagtalkan iti bassit unay, mapagtalkan met iti adu, ket ti nakillo ti bassit unay nakillo met iti adu.”—Idiligyo ti Mateo 23:23.
9. Kasanot’ panangipakita dagiti sumagmamano a Saksi ti umar-arngi a kinamaingel itatta?
9 Iti adu a daras ipampamatmat dagiti Saksi ni Jehova ti umar-arngi a pammati ken kinamaingel, kas iti daydiay koma panangikalikagum iti amoyo ti panangtedna ti panawen tapno tumabunokayo iti kumbension distrito. Ken masansan, maipapaay met daytoy a dawat kadakuada. Dagiti Saksi a tarigagayanda ti makastrek iti ranggo dagiti payunir wenno agbalin nga auxiliary payunir ti mangipilit pay iti tarigagayda maipaay iti paset-tiempo a trabaho ket masansan a maipapaay daytoy a pribilehio.
10. Aniat’ leksion nga adda para kadagiti Saksi a nagannak iti amin daytoy?
10 Anian a nagsayaat a leksion ti maadal dagiti managbuteng iti Dios a nagannak itatta manipud iti nabatad a pannakasanay dagiti uppat nga agtutubo a Hebreo! No talaga a dagiti Kristiano a nagannak adda iti pusoda ti naespirituan nga interes dagiti annakda, dagitoy ti ipangpangrunada iti mismo a biagda, dagitoy ti ipangpangrunada iti mismo a biagda, kas panangsalimetmet iti Mateo 6:33. Kalpasanna mabalindat’ mangnamnama a maresistiran dagiti annakda dagiti sulisog ken panangpilpilit dagiti kapatadan ken dagiti mannursuro a mangselebrar kadagiti panagkasangay wenno piesta wenno mangsalungasing kadagiti Nainkasuratan a prinsipio kadagiti nadumaduma a pamay-an. Gapuna dagitoy managbuteng iti Dios a nagannak mapaneknekandanto a ti Proverbio 22:6 ket pudno.
Panangipatarus kadagiti Tagtagainep ni Nabucodonosor nga Awan-Buteng
11. Kasanot’ panangsurottayo itatta kadagiti ulidan ni Daniel ken dagiti tallo a gagayyemna?
11 Ti maikadua a kapitulo ti Daniel ti mangted kadatayo ti sabali manen nga ulidan ti pammati ken kinamaingel. Idi nangngegan ni Daniel ti bilin ti ari a dadaelenna amin a mamasirib idiay Babilonia agsipud ta saanda a maibaga kenkuana ti tagtagainepna ken ti kaipapananna, nagpigerger aya iti buteng ni Daniel ken dagiti tallo a kakaduana? Nikaanoman! Imbes ketdi, buyogen ti natan-ok a pammati nga itden ni Jehova kenkuana ti impormasion a kasapulan ti ari, nagparang ni Daniel iti saklang ti ari ket indawatna nga isut’ maikkan ti panawen tapno maitedna ti sungbat. Napatgan daytoy a dawat. Kalpasanna pinagbalin ni Daniel ken dagiti tallo a gagayyemna daytoy a banag kas sentro ti napasnek a panagkarkararagda. Ginunggonaan ni Jehova ti pammatida babaen ti panangtedna iti impormasion a kasapulan. Kalpasan dayta, nangted ni Daniel ti naimpusuan a kararag ti panagyaman ken Jehova. (Daniel 2:23) Ken ti panangipatarus ni Daniel iti tagtagainep iti kapitulo 4 kinasapulanna ti panangibagana ken Ari Nabucodonosor nga isut’ mangbusbusto ti pito a tawen nga agbiag kas animal a kadua dagiti atap nga an-animal. Daytoy kinasapulanna ti pammati ken kinamaingel a daytat’ masapul nga ipamatmat met ita ti ili ti Dios iti panangiwaragawag ti nainget a mensahe ti ibabalesna a maibusor iti lubong ni Satanas.
‘Dinepdepda ti Pigsa ti Apuy’
12, 13. Ti kapitulo 3 ti Daniel salaysayenna ti ania a suot a maipasango kadagiti tallo a gagayyem ni Daniel?
12 Itden ti Daniel kapitulo 3 ti maysa kadagiti naisangsangayan a pasamak iti rekord ti Biblia a mangipakpakita no kasanot’ pananggunggona ni Jehova iti nakaskasdaaw a pammati ken kinamaingel iti biang dagiti tallo a Hebreo nga ad-adipen. Ripiripenyo ti eksena. Amin dagiti natatanok a tattao iti Babilonia naurnongda idiay tanap ti Dura. Iti sanguananda nakatakder ti maysa a ladawan a balitok agarup 27 metros ti kangatona ken 2.7 metros ti kaakabana. Tapno matukay ti rikriknada, pinaadda ti ari ti maysa nga orkestra. Inton agtokaren ti musika, dagidiay nagtataripnong ‘agpaklebda ken agdaydayawda iti ladawan a balitok nga impaibangon ni ari a Nabucodonosor. Ket asinoman a dinto agpakleb ken agdayaw ti maibelleng iti dayta met laeng a kanito idiay dumardarang nga urno.’—Daniel 3:5, 6.
13 Awan duadua iti dayta: Ti saan a panagtulnog iti dayta a bilin kinasapulanna ti dakkel a pammati ken kinamaingel. Ngem gapu ta ‘napagtalkanda ti bassit’ nakasaganadan a ‘mapagtalkan iti adu.’ Ti banag a ti takderda ket mabalin pagpeggadenna dagiti dadduma a Judio ti naiduma a banagen. Saanda nga agpakleb ken agdayaw iti ladawan. Ti nakabatbatad a panagkitakitda ket nakita ti dadduma nga umap-apal a kakaduada, a saanda a nagtaktak a nangipakaammo iti daytoy iti ari.
14. Kasanot’ panagrikna ni Nabucodonosor iti panagmadida nga agpakleb, ken kasano a sinungbatanda ti ultimatumna?
14 Iti “rungsot ken pungtotna,” imbilin ni Nabucodonosor a maiyeg dagiti tallo a Hebreo iti saklangna. Ti saludsodna a, “Pinanggepyo aya?” ipakitana a saanna a matarusan nga agkedkedda nga agrukbab ken agdayaw iti ladawan a balitok. Isut’ mayat a mangted kadakuada ti sabali pay a gundaway, ngem no madida latta, maitapuakdanto iti sumsumged ken dumardarang nga urno. “Ket,” kuna ti napangas nga ari ti Babilonia, “siasinonto a dios ti mangisalakan kadakayo kadagitoy imimak?” Babaen iti pudpudno a kinamaingel ken pammati ken Jehova, sidadayaw a simmungbat dagiti tallo a Hebreo iti ari: “Saan a masapul a sumungbatkami kenka itoy a banag. No kasta, ti Diosmi isu a pagserbianmi mabalinnakami nga isalakan iti urno a sumsumged ken dumardarang. . . , O ari, ilapsutnakamto. Ket no saan, maipakaammo koma kenka, O ari, a dayta diosmo dikamto pagserbian, ken kasta met dikamto pagdaydayawan ti ladawan a balitok nga impatakdermo.”—Daniel 3:13-18.
15. Ania ita a panagtignay ti innala ni Nabucodonosor?
15 No ni Nabucodonosor ti makaunget idi, itan isut’ napno ti pungtot, ta intay mabasa a “nagbaliw ti langa ti rupana a maibusor” kadagiti tallo a Hebreo. (Daniel 3:19) Ti mangipakita ti pungtotna isut’ bilinna a papudotenda ti urno a mamimpito a nakarkaro ngem iti kadawyan. Ket imbilinna kadagiti dadduma a lallaki a nabileg nga alaen dagiti tallo a Hebreo ken itappuakda ida iti sumsumged nga urno. Ti gil-ayabna ket nakaro unay a pinatayna dagiti lallaki a nangitungpal itoy a trabaho.
16. Kasano a nagunggonaan ti pammati dagiti tallo a Hebreo?
16 Ngem anian ti panagsiddaaw ti ari idi makitana a saan laeng a tallo no di ket uppat a lallaki ti magmagna idiay tengnga ti apuy a dida pulos nadangran! Idi pinaayaban ti ari dagiti tallo a Hebreo nga umasidegda, nakitana a ti buok dagiti uloda saan met a nasiraman ket uray ti angot ti apuy awan kadagiti kawesda. Anian a nagdakkel ti pananggunggona ni Jehova iti pammati ken kinamaingelda! Awan duadua a ti ulidanda ti addat’ isip ni Pablo idi inlistana a nairaman iti daydiay dakkel nga ulep dagiti saksi dagidiay “dinepdepda ti pigsa ti apuy.” (Hebreo 11:34) Anian a nagsayaat nga ulidan dayta agpaay kadagiti amin nga ad-adipen ni Jehova nanipud idin!
17. Ania a nagsayaat nga umar-arngi nga ulidan ti adda kadatayo ita?
17 Itatta, saan a naipasango dagiti adipen ni Jehova iti peggad ti literal a dumardarang nga urno. Ngem nakaad-adu dagidiay nasuot unay ti kinatarnawda no maipapan iti panangipakitada ti panagrukbab a pammadayaw kadagiti nasional a simbolo. Dadduma nasuot ti kinasungdoda maipapan iti panagbayad kadagiti kard ti napolitikaan a partido wenno iseserrek kadagiti puersa militar. Pinabileg ni Jehova amin dagita a tattao, tapno masarangetda a sibaballigi ti karit ti kinatarnawda ket gapu itoy paneknekanda nga ulbod ti Diablo ket ni Jehova isut’ pudno a Dios.
Maysa Pay nga Ulidan ti Pammati ken Kinamaingel
18. Kasanot’ panangipamatmat ni Belsasar ti kinaawan panagraemna ken Jehova, ti Dios dagiti Judio, kas nairekord idiay Daniel kapitulo 5, bersikulo 3, 4?
18 Kaskasdi adda pay maysa nga ulidan ti pammati ken kinamaingel a nailanad iti libro ni Daniel, kapitulo 5. Ni Belsasar, ari ti Babilonia, maragragsakan idi iti aglaplapusanan a natabbaaw a rambak a kaduana dagiti sangaribo kadagiti papanguluenna, dagiti kamalalana, ken dagiti maikadua nga asawana. Ket iti daydi met la nga oras, ti karkarna a surat ti ima nagparang iti diding. Daytoy ti nangikuleng ti panunot ti ari ket dagiti susuop dagiti lomona naglukayda ket dagiti tumengna nagtinnimogda. Ditoy manen, ni Daniel, nga adipen ti pudno a Dios, ti naayaban a mangipatarus agsipud ta amin dagiti mamasirib ti Babilonia mariribukanda.
19. Aniat’ naisangsangayan unay idi impatarus ni Daniel ti surat iti diding?
19 Ti itatakder nga agmaymaysa iti tengnga dayta nagranga ken nasabrak nga aglawlaw ti saan a nangkellaat ken ni Daniel wenno nangtignay kenkuana a palag-anen ti mensahena wenno din makita ti isyu. Sititimbeng ken sikakalma, buyogen ti nalawag, nadayaw a panagsao, isut’ nangted ti pammaneknek maipapan iti Diosna. Di napnek iti basta panangipatarus laeng iti surat ti ima, impalagip ni Daniel iti ari a pinagpakumbaba ni Jehova a Dios ni apongna babaen ti panagbiagna kas atap nga animal agingga a binigbigna a ti Kangatuan a Dios isut’ Agturay iti pagarian dagiti tattao. “Nupay pagaammom idi amin daytoy,” kuna ni Daniel ken ni Belsasar, ‘saanka a nagpakumbaba no di ket tinulawam dagiti alikamen ti templo ni Jehova ket dinaydayawmo dagiti didios a balitok, pirak, suer, landok, kayo, ken bato a di makakita, makangngeg, wenno makaammo iti aniaman. Ngem ti Dios a yan dagiti amin a dalanmo, saanmo nga intanok. Gapuna, daytoy a bilin ti naggapu kenkuana. Nakatikan iti timbangan ket nasarakanka a nagkurang, ket ti pagariam mabingbingay ket maited kadagiti Medos ken Persas.’ Wen, nangted manen ni Daniel ti nakaskasdaaw nga ulidan iti pammati ken kinamaingel nga agpaay kadagiti adipen ti Dios itatta.—Daniel 5:22-28.
20. Bayat ti panagturay ni Dario, ania pay nga ulidan ti dakkel a pammati ti impaay ni Daniel?
20 Itan iti kapitulo 6 ti Daniel, addaantayo pay ti maysa a nagsayaat nga ulidan ti pammati ken kinamaingel. Ni Ari Dario itan ti agturay ket pinagbalinna ni Daniel a maysa kadagiti tallo a kangrunaan a pangulo ti pagarian. Dadduma, nga umapal ken Daniel, inallukoyda ti ari a mangaramid ti linteg nga iti 30 nga aldaw awan asinoman nga agdawat iti uray siasino no di laeng iti ari. Naawatanda nga isu laeng daytoy ti pamay-an a pakaalaanda ti puon ti darum maibusor ken Daniel. Saanna nga inkankano ti linteg ket nagtultuloy a nagkararag idiay siledna a ti tawana silulukat, nakasango iti Jerusalem. Gapu ta nasukalan a naglabsing iti bilin ti ari, naipan ni Daniel idiay rukib dagiti leon kas panangsalimetmet iti dusa sigun ti linteg. Ti Dios ginunggonaanna manen ni Daniel gapu iti pammati ken kinaimaingelna. Kasano? Kas panagkuna ti Hebreo 11:33, ni Jehova “inappotna dagiti ngiwat dagiti leon.”
21. Gapu kadagiti nagsayaat nga ulidan ti pammati ken kinamaingel a nailanad kadagiti umuna nga innem a kapitulo iti libro ni Daniel, aniat’ rebbeng koma a nainget a pangngeddengtayo?
21 Anian a makapabileg-pammati a paspasamak ti sinalaysay ti Daniel kapitulo 1 ingganat’ 6! Anian a nagdakkel ti panangsupapak ni Jehova a Dios kadagidiay nangiparangarang ti pammati ken kinamaingelda! Iti kasumbangirna, naaramid daytoy babaen iti pannakaitan-okda ken, iti sabali a bangir, babaen ti pannakapasarda kadagiti namilagruan a pannakaisalakan. Pudno unay, maliwliwatayo ken maaddaantay ti namnama manipud kapadasan dagitoy matalek a saksi idi naipasangoda kadagiti suot. Ay ket, gapu itoy a panggep a nailanad amin dagitoy a bambanag! Sapay koma, ngarud, ta maikeddengtayo ti agbalin a nasayaat a tumutulad iti kasta a pammati ken kinamaingel.—Roma 15:4; Hebreo 6:12.
Dagiti Saludsod a Pagrepaso
◻ Ti nagnagan dagiti uppat nga agtutubo a Hebreo isingasingda ti ania maipapan iti pannakapadakkelda?
◻ Ti panangsaranget dagiti Hebreo iti suot maipapan ti taraon ti addaan ania a leksion kadatayo?
◻ Kasano a nasuot ti kinatarnaw dagiti ad-adipen ni Jehova itatta kas kadagiti tallo a Hebreo?
◻ Kasanot’ panangipamatmat ni Daniel ti pammati ken kinamaingelna iti panangasabana ken Belsasar?
[Ladawan iti panid 17]
Ni Daniel ken ti kakaduana naadalda ti agkuna a saan