BASTARDO
Ti Hebreo a sao maipaay iti bastardo nga anak ket mam·zerʹ, maysa a sao a di masigurado ti namunganayanna, mabalbalin a nainaig iti Hebreo a sao a naipatarus a “derder” iti Jeremias 30:13 ken Oseas 5:13 ken iti Arabiko a sao a kaipapananna ti “aglungtot; mamagbakuar,” a mangipatuldo iti panagrupsa.
Iti Deuteronomio 23:2 mabasa iti Linteg: “Awan bastardo nga anak ti mabalin a sumrek iti kongregasion ni Jehova. Uray agingga iti maikasangapulo a kaputotan awan kadagiti kamengna ti mabalin a sumrek iti kongregasion ni Jehova.” Ti numero a sangapulo iladawanna ti kinanaan-anay; ngarud ti “maikasangapulo” a kaputotan kaipapananna a dagita a tattao saanda a pulos mabalin ti sumrek iti kongregasion. Ti isu met laeng a linteg naibaga maipapan iti Ammonita ken iti Moabita, ket sadiay nainayon ti sasao nga, “agingga iti tiempo a di nakedngan,” a mamagbalin a nalawag ti punto. Nupay kasta, nalapdan ti Ammonita ken ti Moabita, saan a gapu ta, kas kunaen ti sumagmamano, nayanak dagidi ammada kas bunga ti insesto, no di ket gapu iti kababalin nga impakitada iti Israel idi agbambaniaga dayta a nasion nga agturong iti Naikari a Daga.—De 23:3-6; kitaenyo ti AMMONITA, DAGITI.
Ti pannakiabig, pannakikamalala, ken insesto ket nakarimrimon ken Jehova. Iti sidong ti Linteg mapapatay idi ti mannakikamalala ken ti nagaramid iti insesto, ket awan kadagiti annak a babbai ti Israel ti agbalin a balangkantis. (Le 18:6, 29; 19:29; 20:10; De 23:17) Kanayonanna pay, ti panagtawid ti bastardo nga anak mangparnuay iti pannakariribuk ken pannakarakrak ti urnos ti pamilia; saanna a mabalin ti agtawid iti Israel.
Ti sumagmamano a komentarista kunaenda a ni Jefte ket bastardo nga anak, ngem saan nga umiso daytoy. Saan a kunaen ti Biblia nga isu ket bastardo; kunaenna nga “isu idi ti anak ti maysa a balangkantis a babai.” (Uk 11:1) Kas ken Rahab, a balangkantis idi ngem nayasawa iti Israelita a ni Salmon, awan duadua a nadayaw ti pannakayasawa ti ina ni Jefte, ket saan a bastardo ni Jefte no kasano a saan a bastardo ti anak da Salmon ken Rahab, a nainlasagan nga inapo ni Jesu-Kristo. (Mt 1:5) Mabalbalin a ti ina ni Jefte ket segundario nga asawa ni Galaad, ken mabalin pay ketdi a ni Jefte ti inauna ni Galaad. Saan koma idi a maysa a kameng ti kongregasion ti Israel no isu ket bastardo, ket saan koma a nainkalintegan a ti kakabsatna iti ama, isuda a namagtalaw kenkuana, kiddawenda nga isu agbalin a pannakauloda. (Uk 11:2, 6, 11) Uray pay no ni Jefte ket mabalin nga anak ti segundario nga asawa, saan a mamagbalin kenkuana dayta kas bastardo. Ti anak ti segundario nga asawa addaan kadagiti isu met laeng a kalintegan iti panagtawid a kas iti anak ti kaykayat nga asawa, kas kunaen ti Linteg iti Deuteronomio 21:15-17.
Iti Kristiano a Griego a Kasuratan, naminsan a naaramat ti sao a noʹthos (“bastardo,” NW, KJ, Int), iti Hebreo 12:8. Kas ipakita ti konteksto, ti mannurat iyarigna ti Dios iti maysa nga ama a mangdisiplina iti anakna gapu iti ayat. Gapuna kuna ti mannurat, “No awanankayo iti disiplina a nakiramanan dagiti isuamin, pudno a dakayo ket bastardo, ket saan nga annak.” Dagidiay agkunkuna nga annak ti Dios ngem mangyug-ugali iti basol ken kinasukir maikkatda iti kongregasion ti Dios ket saanda nga umawat iti disiplina nga ipaay ti Dios kadagiti lehitimo nga annak tapno iyeg ida iti pannakaan-anay.