Dagiti Saludsod Manipud Kadagiti Managbasa
◼ Mayanatup kadi para ti maysa a Kristiano a babai nga agusar ti alahas wenno makeup, tinaanna ti buokna, wenno surotenna dagiti umas-asping nga ar-aramid?
Iti napalabas ken iti kaaldawantayo, dadduma nga agkunkuna a sursurotenda ti Biblia naparang-ayda dagiti napigsa ngem nagpaiduma unay a panangmatmat iti panagarkos.a
Dagiti babbai iti sumagmamano a simbaan namimpinsan nga inlaksidda ti makeup ken alahas. Kas pangarigan, ti libro a The Amish People inreportna nga isuda “limitaranda ti pisikal a langada gapu ta mariknada nga asinoman a miembro nga addaan ti nabiag nga interes iti nailubongan a langa ket agpegpeggad, agsipud ta [dayta] nga interes rebbeng a maiturong koma kadagiti naespirituan a bambanag imbes a ti pisikal. Dadduma . . . adawenda dagiti Kasuratan.”
Ti naadaw a kasuratan ket 1 Samuel 16:7: “Ni Jehova kinunana ken Samuel: ‘Dika kitaen ti langana wenno ti kangato ti kinatayagna . . . Ti tao kitaenna iti akinruar a panagparang; ngem ni Jehova, kitaenna ti puso.’” Nupay kasta, dayta a teksto tuktukoyenna ti katayag ti kabsat ni David a ni Eliab. Nalawag manipud iti konteksto a di kumkumentuan ti Dios ditoy dagiti ar-aramid a pangpasayaat ti bagi, kas la koma no ni David wenno dagiti kakabsatna a lallaki pinasayaatda dagiti buokda wenno nagusarda kadagiti bambanag a pagdekorar iti badbadoda.—Genesis 38:18; 2 Samuel 14:25, 26; Lucas 15:22.
Iyilustrarna daytoy a dadduma nga agkuna a dagiti Kristiano rebbeng a simpleda, a dida agusar ti makeup wenno alahas, sapulenda ti suporta babaen kadagiti di umisot’ pannakaiyaplikarda a kasuratan. Kinapudnona ti Biblia di mangipaay ti detaliado a diskusion iti panangpapintas ti bagi; wenno anamonganna ti sumagmamano a kosmetiko nga ar-aramid bayat nga iparitna dagiti dadduma. Ti ipaayna ket dagiti rasonable a pagannurotan. Intay usigen dagitoy ket kitaentayo no kasano a maiyaplikarda itatta.
Nangitukon ni apostol Pablo iti napaltiingan a panangiwanwan: “Tarigagayak a dagiti babbai agarkosda iti nasayaat pannakaurnosna a kawes, a buyogen ti kinaemma ken natimbeng a panunot, saan a kadagiti buok a sinallapid ken balitok wenno perlas wenno pagan-anay a nangina.” (1 Timoteo 2:9) Insurat ni Pedro ti umas-asping: “A ti arkosyo saan koma a ti arkos iti ruar ti panagsallapid iti buok ken ti panangikapet kadagiti alahas a balitok wenno ti naarkos a pagan-anay, ngem ti tao a makin-uneg iti puso maarkosan koma iti kawes a mataginayon ti maysa a nakem a naemma ken natalna, isu a dakkel ti pategna iti imatang ti Dios.”—1 Pedro 3:3, 4.
Dagiti Griego a sasao sadiay a naipatarus nga “agarkos,” “nasayaat pannakaurnosna,” ken “arkos” ket porma ti koʹsmos, nga isu met ti nagtaudan ti sao a “kosmetiko,” kayatna a sawen “panangpapintas [nangnangruna] iti kompleksion.” Gapuna dagidiay a teksto tulongannatayo a mangsungbat kadagiti saludsod maipapan ti panagusar kadagiti kosmetiko wenno makeup, alahas, ken dadduma pay nga aspeto ti panagarkos dagiti babbai.
Kayat a sawen kadi da Pablo ken Pedro a dagiti Kristiano masapul a liklikanda ti panangsallapid ti buokda, agusar kadagiti perlas ken balitok nga alahas, wenno, no palawaen, agusar kadagiti kosmetiko? Saan. No kunaen a ti kaipapananda ket panangkalikagum kadagiti Kristiano a kakabsat a babbai a liklikanda met ti ‘agusar kadagiti naarkos a pagan-anay.’ Kaskasdi, ni Dorcas, a pinagungar ni Pedro, ti inay-ayat agsipud ta nagaramid kadagiti “naarkos a pagan-anay” para kadagiti dadduma a kakabsat a babbai. (Aramid 9:39) No kasta, ti 1 Timoteo 2:9 ken 1 Pedro 3:3, 4 dida kayat a sawen a dagiti kakabsat a babbai masapul a liklikanda dagiti sallapid, perlas, naarkos a pagan-anay, ken dadduma pay. Imbes ketdi, ipagpaganetget ni Pablo ti pakasapulan ti kinaemma ken kinatimbeng iti panunot iti panagpapintas dagiti babbai. Impakita ni Pedro a dagiti babbai rebbeng nga ipaayanda ti ad-adu nga atension iti makin-uneg nga espiritu tapno maallukoyda dagiti di mamati nga assawada, saan a mangipagpaganetget ti makin-ruar a langa wenno makeup.
Maikuna ngarud, ti Biblia dina iparit ti amin a panagregget a mangpasayaat wenno mangdekorar ti langa ti maysa. Dadduma nga ad-adipen ti Dios, agpadpada dagiti lallaki ken babbai, nagusarda ti alahas. (Genesis 41:42; Exodo 32:2, 3; Daniel 5:29) Ni matalek nga Ester immanamong iti maysa a pannakagugor iti kosmetiko a lana, bangbanglo, ken pagpapintas. (Ester 2:7, 12, 15; idiligyo ti Daniel 1:3-8.) Kinuna ti Dios a piguratibo a kinawesanna ti Israel iti pulseras, kuentas, singsing iti agong, ken ar-aritos. Dagiti kakasta ti nangnayon iti panagbalinna a “nakapimpintas unay.”—Ezequiel 16:11-13.
Ti salaysay idiay Ezequiel, nupay kasta, mangipaay ti leksion maibusor iti panangipangpangruna iti langa. Kinuna ti Dios: “Ngem sika nagtalekka iti imnasmo ket nagbalangkantiska a gapu iti dayawmo ket imbuyatmo dagiti kinabalangkantismo iti tunggal aglabas.” (Ezequiel 16:15; Isaias 3:16, 19) No kasta, ipaganetget ti Ezequiel 16:11-15 ti kinasirib ti naud-udi a balakad da Pablo ken Pedro maipapan iti di panangipaganetget ti makin-ruar a langa. No pilien ti maysa a babai nga arkosan ti bagina iti alahas, ti kaaduna ken ti estilo maitunos koma iti kinaemma, saan nga agsobsobraan wenno napalalo, napammarang.—Santiago 2:2.
Ania met ngay no agusar ti maysa a Kristiano a babai kadagiti kosmetiko, a kas ti lipstik, pangkolor ti rupa, wenno pangpangisit iti mata? Dagiti arkeologo idiay Israel ken iti asideg nakasarakda kadagiti paggianan ti makeup, kasta met kadagiti pagiyaplikar ken sarming. Wen, dagiti babbai iti kadaanan a Dumaya nagusarda kadagiti kosmetiko a nangrugian ti adu kadagiti produkto itatta. Ti nagan ti anak a balasang ni Job a ni Kerenhappuk mabalbalin a kaipapanana ti “Sara ti Nangisit a Pinta (ti Mata),” wenno maysa a pagidulinan iti makeup ti mata.—Job 42:13-15.
Dadduma a kosmetiko ti nausar idiay Israel, kaskasdi dagiti ulidan idiay Biblia ipakitada ti peggad iti panagsobsobraan. Tawtawen kalpasan panagbalinna a reina ti Israel, ni Jezabel ‘pinintaanna dagiti matana iti nangisit a pinta ket inarkosanna a sipipintas ti ulona.’ (2 Ar-ari 9:30) Iti naud-udi idi iladladawanna no kasano a sinapul ti Israel ti imoral nga atension dagiti pagano a nasion, kinuna ti Dios nga isu ‘inarkosanna ti bagina kadagiti arkos a balitok, pinadakkelna dagiti matana iti nangisit a pinta, ket pinapintasna ti bagina met laeng.’ (Jeremias 4:30; Ezequiel 23:40) Dagidiay a bersikulo wenno aniaman pay dida kunaen a dakes ti agusar kadagiti artipisial a pamay-an a pangpapintas ti langa ti maysa. Kaskasdi, ti estoria ni Jezabel isingasingna nga adu unay ti inkabilna a nangisit a pinta iti aglawlaw ti matana ta mailasin dayta uray iti adayo, uray ni Jehu nailasinna iti ruar ti palasio. Ania ti leksion? Saan nga agikabil ti makeup nga ad-adu ngem iti gagangay a kasapulan, iti agsobsobraan a pamay-an.b
Siempre, narigat a kunaen ti asinoman a babai nga agus-usar ti makeup a dagiti bukodna a metodo ken kaadu ket di mayanatup. Kaskasdi saan a masuppiat dayta agsipud iti panagdandanag wenno pannakaimpluensia iti makaallukoy nga anunsio, mabalin a maparang-ay ti maysa a babai ti ugali iti panagusar ti adu unay a makeup. Mabalin a mairuam unay iti agresulta a langa a mapaay a mangbigbig a sumuppiat daytan iti “kinaemma ken kinatimbeng iti panunot” ti kaaduan a Kristiano a babbai.—Kitaenyo ti Santiago 1:23, 24.
Ala wen, nagduduma dagiti paggugusto; dadduma a babbai agusarda ti bassit laeng wenno awan pay ketdi makeup wenno alahas, ti dadduma ad-adu ti usarenda. Gapuna nainsiriban ti saan a manangukom iti maysa nga agus-usar ti naiduma a kaadu ti makeup wenno alahas. Ti sabali pay a makagapu isut’ lokal a kustombre. A dagiti dadduma nga estilo ti maak-akseptar iti sabali a daga (wenno gagangayda idi ugma) dina kaipapanan a mabalin met nga usaren dagita itatta.
Ti masirib a Kristiano a babai kankanayonto a tingitingenna ti panagpapintasna, a salsaludsodanna ti bagina a sipupudno: ‘Masansan kadi nga agus-usarak ti ad-adu (wenno napammarang) nga alahas wenno makeup ngem iti kaaduan a Kristiano iti lugarko? Ipadpadronko kadi ti panagpapintasko kadagiti naparammag nga adda iti alta sosiedad wenno bituen ti pelikula, wenno maidaldalanak kadi babaen ti balakad idiay 1 Timoteo 2:9 ken 1 Pedro 3:3, 4? Wen, ti kadi panagpapintasko ket talaga a naemma, mangipakpakita iti napudno a panagraem iti kapanunotan ken rikrikna dagiti dadduma?’—Proverbio 31:30.
Dagiti babbai nga addaan Kristiano nga assawa mabalin nga agsaludsodda kadakuada para kadagiti kumento ken balakad. Kasta met, no napasnek ti pannakasapulna, ti makatulong a balakad mabalin a magun-odan manipud dadduma a kakabsat a babbai. Ngem imbes nga agturong iti gayyem nga addaan umas-asping a paggugusto, nasaysayaat ti makisao kadagiti natataenganen a kakabsat a babbai a ti kinatimbeng ken kinasiribda ket mapagraraeman. (Idiligyo ti 1 Ar-ari 12:6-8.) Ti Biblia kunana a dagiti mapagraraeman a natataengan a babbai “isuroda dagiti agtutubo a babbai . . . tapno natimbengda iti panunot, nadalusda . . . , tapno di matabbaawan ti sao ti Dios.” (Tito 2:2-5) Awan nataengan a Kristiano ti mangayat a ti di naemma a panagusarna ti alahas wenno makeup ket pakaigapuan ti “pannakatabbaaw” ti Sao ti Dios wenno ti ilina.
Ti salaysay ti Biblia ken ni Tamar ipakitana a ti panagpapintas ti babai ti mangilasin kenkuana, a mangiruar ti napigsa a mensahe. (Genesis 38:14, 15) Ania a mensahe ti ipakaammo ti estilo ti buok wenno kolor ti buok (no natinaan) ti maysa a Kristiano a babai wenno ti panangusarna ti alahas ken kosmetiko? Isu kadi daytoy: Daytoy ket nadalus, naemma, ken natimbeng nga adipen ti Dios?
Ti maysa a makakita kadagiti Kristiano idiay tay-ak ti ministerio, wenno tumabuno kadagiti gimong, ti rebbeng koma a paborable a mapagsiddaaw. Kadawyan a kasta dagiti managpaliiw. Kaaduan a Kristiano a babbai dida mangted ti pakaigapuan iti taga ruar a mangikuna nga iti maysa a bangir, maud-udida iti uso wenno, iti sabali a bangir, napalalot’ pannakapapintasda wenno pannakaarkosda; imbes ketdi, papintasenda ti bagbagida “iti pamay-an a maiparbeng kadagiti babbai nga agkunkuna nga agbutengda iti Dios.”—1 Timoteo 2:10.
[Dagiti Footnote]
a Idi maikatlo a siglo K.P., kinuna ni Tertullian a dagiti babbai “a nangsapsapo ti kudilda kadagiti pagagas, koloranda dagiti pingpingda iti kosmetiko, pangisitenda dagiti matada iti antimonia, ket nagbasolda Kenkuana.” Binabalawna met dagidiay nangkolor kadagiti buokda. Di umisot’ panangiyaplikarna kadagiti sasao ni Jesus, impabasol ni Tertullian: “Salungasingenda ti Apo! ‘Adtoy!’ kunaenda, ‘imbes a puraw wenno nangisit, pagbalinentayo nga amarilio [ti buoktayo].’” Innayonna: “Makasarakkay pay kadagiti tattao a mabain a lallakaydan, ket padpadasenda a pangisiten ti purawen a buokda.” Dayta ket personal nga opinion ni Tertullian. Ngem rirriribukenna laeng dagiti bambanag, ta ti intero nga argumento ket naibatay iti panangmatmatna a dagiti babbai isudat’ nakaigapuan ti pannakailunod dagiti tattao, gapuna rebbengda ti ‘magna kas ken Eva, agladladingit ken agbabbabawi’ gapu iti ‘pannakaibabain iti umuna a basol.’ Di kunaen ti Biblia ti kasta a banag; pinagbalin ti Dios ni Adan a responsable iti kinamanagbasol ti sangatauan.—Roma 5:12-14; 1 Timoteo 2:13, 14.
b Di pay unay nabayag dagiti periodista ti Estados Unidos intantan-okda ti eskandalo ti ebanghelisador iti TV, bayat a ti asawa ti kaduana iti pumadpada nga akem innalana ti ngangngani kas kaadu nga atension. Sigun kadagiti padamag, isut’ dimmakkel a mamatpati nga “agpadpada ti makeup ken dagiti pelikula” ket managbasol, kaskasdi iti naud-udi binaliwanna ti kapanunotanna ket isut’ naglatak gapu iti agsobsobraan “a makeup a nakapuspuskol a kasla naikitikit.”
[Dagiti ladawan iti panid 31]
Dagiti nasarakan dagiti arkeologo manipud Makintengnga a Daya: Napudaw a kahon ti kosmetiko, sarming, ken dagiti kuentas a balitok ken nalabaga nga alahas
[Credit Line]
Amin dagiti tallo: Pictorial Archive (Near Eastern History) Est.