Ti Kristiano a Pamilia Agtitimpuyogda a Mangaramid Kadagiti Bambanag

“Ita dawatek kadakayo, kakabsat, . . . a naan-anay nga agkaykaysakayo koma iti maymaysa nga isip ken iti wagas ti panagpampanunot.”​—1 CORINTO 1:10.

1. Ania ti kasasaad maipapan iti panagkaykaysa iti adu a pamilia?

NAGKAYKAYSA kadi ti pamiliayo? Wenno ar-aramiden kadi ti tunggal maysa ti kayatna? Agtitimpuyogkay kadi a mangaramid kadagiti bambanag? Wenno paspasaray kadi nga addakayo amin iti maysa a lugar iti isu met la a kanito? Ti mismo a sao a “pamilia” ipamatmatna ti nagkaykaysa a sangakabbalayan.a Nupay kasta, adu dagiti pamilia a saan a nagkaykaysa. Uray la kinuna ti maysa a lecturer a Briton: “Imbes nga agserbi a pundasion ti nasayaat a kagimongan, ti pamilia . . . ketdi ti pagtaudan ti amin a pakadagsenantayo.” Pudno kadi dayta iti pamiliayo? No wen, rumbeng kadi nga agtalinaed a kasta?

2. Siasino dagiti nadakamat idiay Biblia a mangpaneknek a nagtaudda iti nasayaat a pamilia?

² Agkaykaysa wenno masinasina ti pamilia, depende iti mangidadaulo iti dayta, dagiti dua a nagannak man wenno ti agsolsolo a nagannak. Idi panawen ti Biblia, tinagiragsak dagiti nagkaykaysa a pamilia nga agtitimpuyog nga agdaydayaw ti bendision ni Jehova. Pudno daytoy iti nagkauna nga Israel, a sadiay ti anak a babai ni Jefte, ni Samson, ken ni Samuel, tunggal maysa iti nagduduma a wagas, pinaneknekanda a nagtaudda iti managbuteng-Dios a pamilia. (Oc-ocom 11:30-40; 13:2-25; 1 Samuel 1:21-23; 2:18-21) Idi kaaldawan dagiti immuna a Kristiano, ni Timoteo, a matalek a kadua ni Pablo iti sumagmamano a panagdaliasatna kas misionero, ket sinursuruan da apongna a Loida ken ni nanangna a Eunice manipud iti kinaubingna maipapan iti Hebreo a Kasuratan. Anian a naisalsalumina nga adalan ken misionero ti nagbalinanna!​—Aramid 16:1, 2; 2 Timoteo 1:5; 3:14, 15; kitaenyo met ti Aramid 21:8, 9.

Apay nga Agtitimpuyog a Mangaramid Kadagiti Bambanag?

3, 4. (a) Aniada a galad ti rumbeng a maiparangarang iti nagkaykaysa a pamilia? (b) Kasano a ti pagtaengan ket agbalin a saan laeng a maysa a balay?

³ Apay a makagunggona kadagiti pamilia ti sangsangkamaysa a panangaramid kadagiti bambanag? Ngamin, parayrayenna ti panagkikinnaawatan ken panagraem iti maysa ken maysa. Imbes a suminsinatayo kadagiti dadduma, agtalinaedtayo a nasinged ken agsisinnaranaytayo. Kinuna ti nabiit pay nga artikulo iti pagiwarnak a Family Relations: “Nagparang ti nalawag a ladawan a mangdeskribir kadagiti espesipiko a galad dagiti ‘natibker a pamilia.’ Ramanen ti kakasta a galad ti panangbigbig iti pagrebbengan ken panangipateg iti maysa ken maysa, kinadekket iti maysa ken maysa, nasayaat a komunikasion, abilidad a mangrisut kadagiti parikut, ken ti natibker nga espiritualidad.”

⁴ No addaan ti pamilia kadagitoy a galad, ti pagtaengan ket saanen a kasla paggasolinaan. Saan laeng a basta maysa a balay. Maysa dayta a makaay-ayo a lugar a mangawis kadagiti kameng ti pamilia. Maysa dayta a natalged a lugar a napnuan kinarayray ken dungngo, asi, ken pannakaawat. (Proverbio 4:3, 4) Maysa dayta nga umok ti nagkaykaysa a pamilia, saan a kasla maysa a balay ti manggagama a napno iti di pagkikinnaawatan ken panagsisina. Ngem kasano a maragpat daytoy?

Panagtitimpuyog iti Panagadal ti Pamilia

5. Aniat’ usarentayo tapno masursurotayo ti pudno a panagdaydayaw?

⁵ Masursurotayo ti pudno a panagdaydayaw ken Jehova babaen ti panangusar iti kabaelantayo nga agpanunot, wenno ti “pannakabalin nga agrason.” (Roma 12:1) Ti kababalintayo saan koma nga iturayan dagiti apagkanito nga emosion a kas dagidiay parasuken dagiti oratorikal a sermon ken dagiti makaallukoy a relihiuso a programa iti TV. Imbes ketdi, ti regular a panagadaltayo ken panangut-utob iti Biblia ken kadagiti literatura ti Biblia a mausar iti panagadal nga ipapaay “ti matalek ken naannad nga adipen” ti manggutugot kadatayo. (Mateo 24:45) Dagiti Nakristianuan a tigtignaytayo ket resulta ti pannakagun-odtayo iti panunot ni Kristo iti aniaman a situasion wenno sulisog a mabalin a tumaud. Iti dayta a banag, ni Jehova ti Naindaklan a Mannursurotayo.​—Salmo 25:9; Isaias 54:13; 1 Corinto 2:16.

6. Ania a sangalubongan a panagadal ti pamilia ti agserbi a pagulidanantayo?

⁶ Nagpateg ti paset ti panagadal ti pamilia iti Biblia iti espiritualidad ti tunggal Kristiano a pamilia. Kaano ti panagadal ti pamiliayo? No awan ti eskediulyo wenno no sakayo la agadal no makalagipkayo, mabalin a paspasaray laeng ti panagadalyo no di man pulos a diyo masango. Ti panagtitimpuyog iti panagadal ti pamilia sapulenna ti regular, masnup nga eskediul. Iti kasta ammo ti amin ti aldaw ken oras a mainanama nga addada iti pagtaengan tapno matagiragsakda ti naespirituan a panagtitipon ti pamilia. Ammo ti nasurok a 12,000 a kameng ti pamilia ti Bethel iti intero a lubong nga iti rabii ti Lunes ti panagadalda kas maysa a pamilia. Pudno a maragsakan dagitoy a boluntario iti Bethel iti pannakaammoda a makipaspasetda amin iti isu met la a panagadal iti panagngudo ti aldaw, kadagiti isla ti Pacifico ken New Zealand, kalpasanna idiay Australia, Japan, Taiwan, Hong Kong, sa iti intero nga Asia, Africa, ken Europa, ket kamaudiananna iti deppaar ti America. Nupay pinagaaddayo ida ti rinibribo a milia ken adu a pagsasao, iparikna ti kastoy a panagadal ti pamilia kadagiti kameng ti pamilia ti Bethel ti panagtitimpuyog. Mabalinyo met a sukayen ti kasta a rikna babaen ti panagadal ti pamiliayo.​—1 Pedro 2:17; 5:9.

7. Sigun ken Pedro, kasanot’ rumbeng a panangmatmattayo iti sao ti kinapudno?

⁷ Balakadannatayo ni apostol Pedro: “Kas ubbing a kayyanak, tarigagayanyo ti awan lalaokna a gatas a naespirituan, tapno dumakkelkayo gapu iti dayta a maipaay iti pannakaisalakan, no naramananyo a ti Apo naayat.” (1 Pedro 2:2, 3) Nagsayaat ketdin ti panangiladawan ni Pedro babaen kadagita a sasao! Inusarna ti Griego a verbo nga e·pi·po·theʹsa·te, a, sigun iti Linguistic Key to the Greek New Testament, nagtaud iti sao a kaipapananna “mailiw, tarigagayan, kalikaguman.” Ipamatmatna ti nasged a tarigagay. Napaliiwyo kadin no kasano kagagar ti urbon nga animal a mangsapul iti ammutil ti inana ken no kasano kakontento ti maladaga no agsussuso iti inana? Maaddaantay met koma iti kasta a panagtarigagay iti sao ti kinapudno. Kinuna ti eskolar iti Griego a ni William Barclay: “Para iti napasnek a Kristiano, ti panagadal iti sao ti Dios ket saan a maysa a trabaho no di ket maysa a pakaragsakan, ta ammona a dita a masarakan ti pusona ti taraon a tarigagayanna.”

8. Ania a karit ti nakaipasanguan ti ulo ti pamilia iti panangidaulo iti panagadal ti pamilia?

⁸ Mangipabaklay ti panagadal ti pamilia iti dakkel a responsabilidad iti ulo ti pamilia. Masapul a siguraduenna a makapainteres ti panagadal kadagiti amin ken makiraman ti amin. Saan koma a panunoten dagiti annak a para laeng kadagiti nataengan ti panagadal. Napatpateg ti kalidad ti panagadal ngem ti kaadu ti material a masaklaw. Pagbalinenyo a nabiag ti Biblia. No tumutop, tulonganyo dagiti annakyo a mangdarepdep kadagiti lugar wenno paset ti Palestina a nakaangayan dagiti pasamak a pagsasaritaanyo. Rumbeng a maparegta ti amin a mangaramid iti personal a panagsukisok ken mangiranud iti dayta iti pamilia. Iti kastoy a wagas, ‘dumakkel [met dagiti annak] iti sango ni Jehova.’​—1 Samuel 2:20, 21.

Panagtitimpuyog iti Panangasaba

9. Kasano a ti panangasaba ket agbalin a maysa a naragsak a kapadasan ti pamilia?

⁹ Kinuna ni Jesus: “Masapul a maikaskasaba nga umuna ti naimbag a damag kadagiti amin a nasion.” (Marcos 13:10) Dagidiay a sasao ikkanna ti tunggal napasnek a Kristiano iti annongen​—mangasaba, iranud ti naimbag a damag ti Pagarian ti Dios kadagiti sabsabali. Makaparegta ken makaparagsak a kapadasan ti panangaramid itoy kas maysa a pamilia. Maay-ayo dagiti inna ken amma iti panangipresentar dagiti annakda iti naimbag a damag. Kinuna ti maysa a pagassawaan nga addaan iti tallo nga annak a lallaki nga agtawen iti nagbaetan ti 15 ken 21 a kanayon nga ikuyogda dagiti annakda iti publiko a panangasaba kada Mierkoles kalpasan ti klase ken kada agsapa ti Sabado. Kinuna ti ama: “Suruanmi ida iti tunggal gundaway. Ken siguraduenmi a maysa dayta a makaparagsak, makaparegta a kapadasan.”

10. Kasano a matulongan dagiti nagannak dagiti annakda iti ministerio?

¹⁰ Mabalin a nabunga unay ti panagtrabaho kas maysa a pamilia iti panangasaba ken panangisuro. No dadduma ad-adda nga ipangag dagiti tao ti simple ngem napudno a presentasion ti maysa nga ubing. Kalpasanna, adda met sadiay ti ina wenno ti ama tapno tumulong no kasapulan. Masigurado dagiti nagannak nga umaw-awat dagiti annakda iti progresibo a panagsanay ket iti kasta agbalinda a ministro “nga awan a pulos ti ibain[da], nga aramaten[da] iti umiso ti sao ti kinapudno.” Ti sangsangkamaysa a panangasaba iti kastoy a wagas ikkanna dagiti nagannak iti gundaway a mangpaliiw iti kababalin, kinaepektibo, ken nasayaat nga aw-awid ti anakda iti ministerio. No kanayonda nga aramiden dayta, makitada ti irarang-ay ti ubing ken maipaayanda iti awan ressatna a panagsanay ken pammaregta a mangpatibker iti pammatina. Maigiddato iti dayta, makita dagiti annak a dagiti dadakkelda nasayaatda nga ulidan iti ministerio. Kadagitoy napeggad ken naranggas a panawen, ti panagtrabaho kas nagkaykaysa ken agpipinnateg a pamilia mabalin nga agserbi pay ketdi a proteksion kadagiti lugar nga agraira ti krimen.​—2 Timoteo 2:15; Filipos 3:16.

11. Aniat’ nalaka a mangpabaaw iti regta ti maysa nga anak iti kinapudno?

¹¹ Nalaka la a madlaw dagiti ubbing dagiti agsupadi a pagalagadan a sursuroten dagiti adulto. No saan nga ipakita dagiti nagannak ti napaypayso a panagayat iti kinapudno ken iti panangasaba iti binalaybalay, saantay a namnamaen nga agbalin a naregta dagiti annak. Gapuna, ti nasalun-at a nagannak a ti laeng panagserbina iti tay-ak ket ti linawas a panagadal ti Biblia a kadua dagiti annak mabalin a mapasaranna dagiti di makaay-ayo a resulta no agmataenganen dagiti annakna.​—Proverbio 22:6; Efeso 6:4.

12. Kasano a magun-odan dagiti dadduma a pamilia ti naisangsangayan a bendision manipud ken Jehova?

¹² Ti maysa a pagsayaatan ti ‘panagkaykaysa iti maymaysa nga isip’ isu ti panagtitinnulong ti pamilia iti kasta makapagserbi ti uray maysa man la a kameng kas amin-tiempo a payunir a ministro iti kongregasion. Adu a pamilia iti intero a lubong ti mangar-aramid iti daytoy, ket umaw-awatda amin iti bendision manipud kadagiti kapadasan ken rimmang-ay a kinaepektibo ti payunir a kameng ti pamiliada.​—2 Corinto 13:11; Filipos 2:1-4.

Panagtitimpuyog iti Panangrisut Kadagiti Parikut

13, 14. (a) Ania dagiti situasion a mangapektar iti panagkaykaysa ti pamilia? (b) Kasano a malapdan dagiti adu a parikut ti pamilia?

¹³ Kadagitoy narigat a panawen ti “pakadagsenan” ken “peggad,” mapasarantay amin ti pakasuotan. (2 Timoteo 3:1, Revised Standard Version; Phillips) Adda dagiti parikut idiay pagtrabahuan, idiay eskuelaan, kadagiti lansangan, ken uray iti pagtaengan a mismo. Agsagsagaba dagiti dadduma iti sakit wenno kadagiti nabayagen nga emosional a parikut, a no dadduma mangiturong kadagiti panagsusuppiat ken di panagkikinnaawatan iti uneg ti pamilia. Kasano a mataming ti kakasta a situasion? Babaen ti saan a panagiinnuni? Babaen ti panangisinsina iti bagi uray no agkakabbalaykayo? Saan. Imbes ketdi, masapul nga ipeksatay dagiti pagdanagantayo ken agpatulongtayo. Ket sadino pay ti nasaysayaat a lugar para iti daytoy no di iti uneg ti naayat a pamilia?​—1 Corinto 16:14; 1 Pedro 4:8.

¹⁴ Kas pagaammo ti asinoman a doktor, nasaysayaat a lapdan ti sakit ngem iti agasan. Pudno met dayta no maipapan kadagiti parikut ti pamilia. Ti silulukat ken prangka a panagsasarita masansan a makatulong tapno saan a kumaro dagiti parikut. Uray no tumaud dagiti serioso a parikut, mabalin a mataming ken marisut pay ketdi dagitoy no sangsangkamaysa nga usigen ti pamilia dagiti prinsipio ti Biblia a nairaman. Masansan nga agtungpal ti di panagkinnaawatan iti naannayas a relasion babaen ti panangiyaplikar kadagiti sasao ni Pablo idiay Colosas 3:12-14: “Agkaweskayo iti maysa a puso a naasi, iti kinaimbag ti nakem, iti kinapakumbaba, iti kinaemma, ken iti mabayag a panagitured. Agiinnanuskayo, ket agpipinnakawankayo, no ti asinoman adda pangidarumanna iti sabali. . . . Agkaweskayo iti ayat, ta isu ti naan-anay a singgalut ti panagkaykaysa.”

Panagtitimpuyog iti Panaglinglingay

15, 16. (a) Ania a galad ti rumbeng a mangiduma kadagiti Kristiano a pamilia? (b) Ania a kita ti tattao ti patpatauden ti dadduma a relihion, ken apay?

¹⁵ Ni Jehova ket maysa a naragsak a Dios, ket ti kinapudno maysa a naragsak a mensahe​—ti kakaisuna a namnama ti sangatauan. Kanayonanna, ti maysa kadagiti bunga ti espiritu ket rag-o. Naiduma unay daytoy a rag-o iti apagkanito a ragsak ti atleta a nagballigi iti maysa nga ay-ayam. Maysa dayta a nauneg ken manayon a rikna ti pannakapnek nga agliplippias iti puso kas resulta ti panangsukay iti nasinged a pannakirelasion ken Jehova. Dayta ket rag-o a naibatay kadagiti naespirituan a pagalagadan ken makapabileg a relasion.​—Galacia 5:22; 1 Timoteo 1:11.

¹⁶ Gapuna, kas Kristiano a Saksi ni Jehova, awan panggapuantayo nga agbalin a naliday wenno nakaserserioso. Kadagiti dadduma a relihion, adda dagiti kasta a tattao agsipud ta dagiti negatibo a bambanag ti ipagpaganetget ti kita ti pammatida. Agresulta dagiti sursuroda iti natalipungaw, saan a naragsak a kita ti panagdaydayaw, a saan a naibatay iti Biblia ken saan a natimbeng. Saanda a mangpataud kadagiti naragsak a pamilia nga agserserbi iti Dios. Narikna ni Jesus ti pannakasapul iti panaglinglingay ken panagaliwaksay. Kas pangarigan, inawisna naminsan dagiti adalanna a “pumakni iti maysa a disso a let-ang ket aginanada bassit.”​—Marcos 6:30-32; Salmo 126:1-3; Jeremias 30:18, 19.

17, 18. Kadagiti ania a mayanatup a wagas a makapagaliwaksay dagiti Kristiano a pamilia?

¹⁷ Kasapulan met dagiti pamilia ti panawen nga agpalpaliwa. Kinuna ti maysa a nagannak maipapan kadagiti annakna: “Adu a makaparagsak a bambanag ti aramidenmi no kua a sangsangkamaysa​—mapankami agdigos idiay baybay, agay-ayam iti bola idiay parke, agpiknik iti kabambantayan. No dadduma, agmalmalemkami iti ministerio a kas kadagiti payunir; kalpasanna agrambakkami babaen ti naisangsangayan a pannangan, ken agririnnegalokami pay ketdi.”

¹⁸ Mabalin met nga ikonsiderar dagiti nagannak ti panagpasiar ti pamilia idiay zoo, kadagiti parke a pagpalpaliwaan, kadagiti museo, ken kadagiti dadduma pay a makaay-ayo a lugar. Ti panagpagpagna iti kabakiran, panagbuya kadagiti tumatayab, ken panaghardin ket mabalin a makaparagsak iti tunggal maysa. Mabalin met a paregtaen dagiti nagannak dagiti annakda nga agsursuro nga agtokar iti instrumento iti musika wenno agbalin a kupado iti praktikal a pagesman. Iwayaan la ketdi dagiti natimbeng a nagannak ti makiay-ayam kadagiti annakda. No agaayam dagiti pamilia, mabalin a dumekketda iti maysa ken maysa!

19. Ania a pagannayasan ita ti makadangran iti pamilia?

¹⁹ Adda tay pagannayasan ita dagiti agtutubo a sumina iti pamiliada ket aramidenda ti paggugustoda no maipapan iti panagaliwaksay. Nupay awan pagdaksanna ti maaddaan iti pagesman wenno paborito a pagpalabasan ti oras, saan a nainsiriban a palubosan ti kakasta nga interes a mangparnuay iti permanente a pannakaisina ti maysa nga agtutubo kadagiti dadduma a kameng ti pamilia. Imbes ketdi, kayattayo nga iyaplikar ti prinsipio nga imbaga ni Pablo: “Saan la a ti pagimbaganyo ti kitaenyo, no di ket ti pagimbagan met dagiti sabsabali.”​—Filipos 2:4.

20. Kasano nga agbalin a makaparagsak nga okasion dagiti asamblea ken kumbension?

²⁰ Anian a makaparagsak kadatayo amin a makakita kadagiti pamilia nga agkakatugaw kadagiti kumbension ken asamblea! Iti kasta a wagas, masansan a matulongan dagiti inauna nga annak dagiti addida. Ti kasta nga urnos lapdanna met ti pagannayasan dagiti dadduma nga agtutubo nga agkakatugaw iti likud ken saan unay nga agimdeng iti programa iti kumbension. Uray ti panagbiahe nga agturong ken agawid manipud kadagiti asamblea ket mabalin a makaay-ayo no maikonsulta iti pamilia no ania ti rota a pagnaan, ania dagiti lugar a makita iti dalan, ken no sadino ti pagdagusan. Darepdepenyo ti gagar dagiti pamilia nga agkakadua a mapan idiay Jerusalem idi kaaldawan ni Jesus!​—Lucas 2:41, 42.

Dagiti Bendision ti Panagtitimpuyog

21. (a) Kasanotay a maragpat ti naballigi a panagasawa? (b) Ania dagiti uppat a nasayaat a singasing para iti nalagda a panagasawa?

²¹ Saan a nalaka a maragpat ti naballigi a panagasawa ken nagkaykaysa a pamilia, ken saan a naiparparna ti pannakapasamak dagita. Nalaka a mauma dagiti dadduma, a waswasenda ti panagasawa babaen ti panagsina, ken padasenda ti mangabaruanan manen. Ngem, agtalinaed latta dagiti isu met la a parikut iti maikadua wenno maikatlo a panagasawa. Nasaysayaat nga amang ti Nakristianuan a pamay-an: Ikagumaanyo ti agballigi babaen ti panangiyaplikar kadagiti prinsipio ti Biblia iti ayat ken panagraem. Agpannuray dagiti nagkaykaysa a pamilia iti espiritu ti pannangted ken panangawat, iti di panagimbubukodan. Nangipaay ti maysa a mammagbaga iti panagasawa iti simple a pormula tapno agbalin a nalagda ti relasion dagiti agassawa. Insuratna: “Dagiti uppat a nagpateg a ramen a masarakan iti dandani amin a nasayaat a panagasawa isu dagitoy: sidadaan a panagimdeng, panagpadispensar, pannakabael a mangipaay iti emosional a saranay, ken ti tarigagay a mangapros a sidudungngo.” Pudno a makatulong dagita a bambanag a mamagtalinaed iti panagasawa agsipud ta naibatayda met kadagiti nasin-aw a prinsipio ti Biblia.​—1 Corinto 13:1-8; Efeso 5:33; Santiago 1:19.

22. Ania dagiti sumagmamano a gunggona ti nagkaykaysa a pamilia?

²² No surotentayo ti balakad ti Biblia, maaddaantayo iti nalagda a pakaibatayan iti nagkaykaysa a pamilia, ket dagiti nagkaykaysa a pamilia ti pundasion ti nagkaykaysa ken natibker iti naespirituan a kongregasion. Iti kasta, umawattayto iti nawadwad a bendision manipud ken Jehova bayat a sangsangkamaysa nga ipaaytayo ti naparang-ay a panagdaydayaw kenkuana.

[Footnote]

Malagipyo Kadi?

◻ Apay a makagunggona kadagiti pamilia ti panagtitimpuyogda a mangaramid kadagiti bambanag?

◻ Apay a nasken ti regular a panagadal ti pamilia iti Biblia?

◻ Apay a nasayaat nga ikuyog dagiti nagannak dagiti annakda iti ministerio iti tay-ak?

◻ Apay a makatulong ti panangtaming kadagiti parikut iti uneg ti pamilia?

◻ Apay a di rumbeng nga agbalin a natalipungaw ken naliday dagiti Kristiano a pamilia?

[Ladawan iti panid 17]

Adda kadi gundaway ti pamiliayo nga agsasango a mangan iti uray maminsan la koma iti agmalem?

[Ladawan iti panid 18]

Rumbeng a makapabang-ar ken makaparagsak ti panagaliwaksay ti pamilia